دایره المعارف گیاهان

[KIAN~~~~]

گياهان



همانند معماري منحصر به فرد و آميخته با نظم باغ ايراني، گونه‌هاي گياهي موجود در آن نيز منحصر بفرد بوده‌اند. در باغ ايراني همچنانكه معماري با اصول و قواعد خاصي متناسب با هندسه و نظام‌هاي باغ صورت مي‌گرفت، كاشت گياهان و نيز انتخاب نوع آنها پيرو قاعده و قانون خاصي بوده است. كوشك باغ، محور بندي و آسه‌‌بندي (محوربندي) باغ، تعبيه آب نماها و استخر، فرش كف، كرت‌بنديها، تعداد درختان و محل كاشت آنها و اينكه چه نوع گياهاني دقيقاً در كجا بايد كاشته شوند، از نظامي بسيار قانونمند و نمايانگر يك هماهنگي منطقي و هندسي در باغ پيروي مي نموده است. گرچه اقليم هر منطقه نيز در نوع انتخاب پوشش گياهي باغ موثر بوده، اما تحت هر شرايطي نظم و قانونمندي، جز جدايي‌ناپذير يك باغ ايراني مي‌باشد. به طور مثال در نواحي جنوبي ايران، همانند كرمان و شيراز كاشت نخل، انواع مركبات، سرو و پسته رواج بسيار داشت، حال آنكه در مناطق شمالي‌تر همانند تهران چنار، گردو، بادام و كاج كاشته مي‌شد. امروزه با گذشت زمان و به وجود آمدن تغييرات نامطلوب، نظم و اصالت بسياري از باغهاي تاريخي رو به نابودي است. بسياري از گونه‌هاي گياهي بدون توجه به اقليم و شرايط آب و هوايي درجاي نادرست كاشته شده‌اند و يا در بسياري از موارد، نظام هندسي كلي باغ در اثر بي‌توجهي و تغييرات نامناسب صورت گرفته، از ميان رفته است. به طور كلي در خصوص گونه‌هاي گياهي موجود در باغهاي ايراني اطلاعات كمي موجود است و به اهميت موضوع آنطور كه بايد پرداخته نشده است. شناسايي گونه‌هاي گياهي و نيازهاي محيطي هرگياه، خصوصاً گونه‌هاي نادر قديمي كه بسياري از آنها در معرض خطر نابودي قراردارند، يكي از مهمترين اموري است كه بايد مورد توجه قرارگيرد، تا گونه‌هاي قديمي وبا ارزش از خطر زوال و نابودي حفظ شوند و از ورود گياهان جديد كه هيچ تناسبي با بافت تاريخي ، فرهنگي يك باغ ايراني ندارند، جلوگيري شود. هدف از اين بخش از سايت بازشناسي گونه‌‌هاي گياهي باغ ايراني به منظور ارتقاء سطح دانسته‌ها در خصوص گياهان موجود در يك باغ تاريخي و اهميت آنها است. همچنين شناسايي خواص گياهان باغ ايراني و مكان مناسب كاشت آنها با توجه به اقليم هر منطقه نيز در اين بخش از سايت مورد توجه قرارد مي گيرد. براي تهيه كليه مطالب در خصوص نحوه كاشت و نوع گياهان باغ ايراني از سه منبع باغهاي ايراني (پيرنيا ،محمد كريم) ، باغ ايراني (دانش دوست، يعقوب) و باغ (ابوالقاسمي، لطيف) استفاده شده است
اصول شناسايي و رده‌بندي گياهان
مطالب مربوط به اين بخش برگرفته از جزوه گياه شناسي دانشگاه تهران تأليف مهندس ناهيد حريري است. منظور از رده بندي گياهان، تقسيم‌بندي گياهان براي سهولت آشنايي با آنهاست. در اين جا رده‌بندي گياهان تا حد نياز يعني تيره هرگياه در نظر گرفته شده است. به طوركلي بهترين و علمي‌ترين روش شناسايي گياهان ، شناسايي و رده‌بندي آنها بر مبناي فيلوژني ( ارتباط خويشاوندي) استوار است، زيرا اين روش شناسايي، اساسي عيني و نه ذهني دارد. تقسيم‌بندي گياهان باغ ايراني ، براساس شكل ظاهري و نوع كاربرد آنها به درخت، درختچه، درختان ميوه، بوته‌ها، گلهاي تزئيني، گياهان پوششي و گياهان رونده تقسيم‌بندي شده است. همچنين شناسايي و تقسيم بندي گياهان براساس اهميت آن گياه در باغهاي تاريخي و ميزان توجهي كه درقديم به هر نوع گياه مي شده است، صورت گرفته است. بنابراين دسته بندي و شناسايي گياهان در اينجا، براساس سيستم گياه‌شناسي انگلر (Engler) (يكي از سيستمهاي رده‌بندي گياهان كه در آن تك لپه‌ايها قبل از دو لپه‌ايها قراردارد و همچنين دو لپه‌ايهاي بي گلبرگ را نسبت به گلبرگداران ابتدايي‌تر مي‌دانند ) صورت نگرفته، زيرا نيازي به چنين دسته‌بندي در باغ ايراني احساس نمي‌شود. تعاريف: 1-تيره يا خانواده(family) : معمولاً از يك يا چند جنس كه از نظر بعضي صفات شبيه به يكديگرند تشكيل يافته است. 2-جنس (Genus): به مجموعه اي از گونه‌‌ها كه بين آنها چند صفت مشترك مشاهده مي‌شود، اطلاق مي‌گردد. به طور كلي جنس از گونه‌‌كلي تراست. 3-گونه(Species): واحد اساسي و مقدماتي رده بندي است كه مطالعه آن بسياري از حقايق سلول شناسي و وراثت را آشكار مي سازد. مجموعه افرادي را كه از هر حيث با يكديگر مشابهت كامل دارند و هنگام توليد مثل افراد مشابه خود را به وجود مي آورند، گونه مي‌نامند، كه در شناسايي گياهان باغ ايراني مهمترين قسمت است. 4-واريته (Variety): از تقسيمات گونه است و توسط يك يا چند صفت از گونه اصلي مشخص مي‌شوند. رنگ گل و رنگ برگها و همچنين كاهش يا افزايش تعداد گلبرگها و بالاخره فقدان خار در روي ميوه از صفاتي است كه مشخص كننده واريته از گونه اصلي است. از آنجاييكه براي شناسايي گونه‌هاي گياهي يك باغ بررسي تا حد تيره كفايت مي‌كند و بيش از آن براي طبقه بنديهايي با اهداف ديگر لازم مي‌باشد، از ذكر واحدهاي سيستماتيك ( :Taxaعلم رده‌بندي گياهان) بزرگتر خودداري شده است.
نامگذاري گياهان
نامگذاري گياهان طبق قوانين خاصي انجام مي‌گيرد. نخستين كسي كه نامگذاري علمي نباتات را مرسوم كرد، دانشمندي به نام لينه (Linne) (پدر علم گياه شناسي ) بود. لينه پايه گذار علم گياه شناسي بود و امروزه روش لينه را براي نامگذاري گياهان در دنيا استفاده مي‌كنند. اين روش عبارت است از مجموع نام جنس و نام گونه، كه در آن ابتدا نام جنس و كنار آن نام گونه را قرار مي‌دهند. گونه را بعنوان صفت جنس در نظر مي‌گيرند و معمولاً صفت بايد با اسم (گونه يا جنس) مطابقت نمايد. مثلاً اگر پسوند" us" براي جنس به كار رود، صفت (گونه) آن نيز داراي همين پسوند مي‌شود. البته در اين نامگذاريها تعدادي استثناء نيز وجود دارد. طبقه‌بندي بين‌المللي گياهان، اسامي‌گونه هميشه با حرف كوچك و اسم جنس با حرف بزرگ نوشته مي‌شود. گونه‌هايي كه داراي واريته هستند، نام واريته آن را پس از نام جنس وگونه آنها ذكر مي‌كنند. به عنوان مثال درخت(زربين) واريته‌اي از درخت سرو است و نام علمي آن به شرح زيراست: Cupressus sempervirens var. harixentallis گونه‌هايي كه داراي كولتيوار ( :Cultivarيكي از واحدهاي رده بندي كه از گونه كوچكتر است) باشند، نام كولتيوار آنها را بعد از جنس و گونه مي‌آورند: مثل كبوده شيرازي Populus alba cv. Kabaude shirazi

[KIAN~~~~]

گياهان پوششي



1-شبدر زينتي(دايكوندرا) Dichondra repens Leguminoseae: تيره در ايران كشت اين نوع شبدر هنوز هم متداول است. اين گياه پوششي همانند چمن كاشته، و نگهداري مي‌شود. اين گياه در شهرهاي شمالي ايران‌، بسيار كشت مي‌شود. در تهران نيز در نواحي شميرانات كشت آن به خوبي انجام مي‌شود. پوشش اصلي باغ ايراني در قديم اين نوع شبدر زينتي بوده است.
2- شبدر:Trifolium Leguminose: تيره از دولپه‌اي‌ها)گياهاني كه در مقابل تك لپه‌ايها هستند و دانه آنها حاوي دو رشته مواد غذايي (آلبومن ) كه از يكديگر جدا هستند مي باشد. (با گلهايي به رنگ سفيد‌، صورتي و قرمز است. ميوه آن كوچك و داراي يك دانه مي باشد. گونه‌‌هاي مهم آن شبدر معموليT.repens، شبدر هيبريد T.hibridum T.repens و شبدرگل درشت T.incor nataum با گلهاي سرخرنگ است.
3- يونجه باغي:Lotus Leguminoseae:تيره گلهاي آن به رنگ قرمز يا زرد و ميوه نيام آن كشيده و طويل است. پس از شبدر (Trifolium) يكي از گونه‌‌هاي معروف پوشش گياهي باغ در گذشته بوده است. در فصول سرد، كاشت آن درختان را از خطر سرمازدگي محافظت مي كند.
4- چمن:Gramineae : تيره به طور كلي چمن يك گونه جديد است و در قديم‌، در باغهاي تاريخي كشت نمي‌شده است. اما امروزه در بسياري از باغهاي تاريخي‌، به عنوان پوشش باغ استفاده مي‌شود.
چمن پوآپاراتنسيس:Poa pratensis با اسامي تجاري مريون و بارون شناخته مي‌شود‌، داراي بذر ريز است. در برابرگرما مقاوم‌، اما درصورتيكه گرماي هوا بيش از40 شود رشد آن متوقف مي گردد. در ايران به چمن هلندي مشهور است. چمن لوليوم :L0lium perenne بذرآن نسبت به قبلي درشت تر است. به آن چمن يا رندي هم مي‌گويند. برگهاي آن نيز درشت تراست.
چمن فستوكا: Festuca rubra از چمنهاي كاملاً سردسيري است. در فصل گرما از بين مي رود و بذر آن درشت است.
چمن اگروسيتس:Agrostis tenuis بذرآن بسيار ريز مي باشد. مقاومت آن نيز در برابر شرايط نامساعد محيطي كم است.
چمن آفريقايي : Cynodon dactylon بسيار در برابر گرما و خشكي و شوري خاك مقاوم است. علاوه بر كاشت بذر از طريق تقسيم بوته نيز تكثير مي‌شود.
زوي زيا: Zoysia اين چمن نيز به گرما و خشكي مقاوم است وبا آب و هواي مناطق گرم ايران سازگاري پيدا كرده است

[KIAN~~~~]

سوسن چلچراغ

در سال ۱۳۵۴ گیاه شناسی به نام لدربوری در منطقه عمارلو ، روستای داماش موفق به شناسایی این گونه نادر شد و پس از آن سوسن چلچراغ کانون توجهات داخلی گردید.

پس از معرفی این گل به دولت ایران در همان زمان از سوی شورای عالی محیط زیست در زمره آثار زیست محیطی ملی کشور به ثبت رسید و طی این سالها رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت ۴ هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.

قامت این گل حدود یک متر است و از آنجا که گلهای آن به طرز خاصی به پایین برگشته اند نام سوسن چلچراغی به خود گرفته است. گل ملی سوسن چلچراغ، تنها گلی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

گل سوسن چلچراغ از تیره لی لیوم بوده و فقط در بخش عمارلو در دهکده داماش و لنکران جمهوری آذربایجان رشد می کند.زمان رویش این گل در ماه های خرداد و اوایل تیر است که به صورت گلی با قامت بلند به شکل واژگون شکفته می شود. شکوفه های این گل با رنگ سفید به صورت واژگون باز شده و انتهای گلبرگهای آن پوشیده از دانه های برجسته و پرچم های بسیار بلند است.

سوسن چلچراغ به دلیل این همه زیبایی و ارزش ، از سال ۱۳۵۵ رسماً توسط سازمان حفاظت محیط زیست مورد حفاظت قرار گرفت و در فهرست آثار ملی طبیعی کشور ثبت شده ، از آن زمان تاکنون ۲۷ سال می گذرد .

سوسن چلچراغ هنوز هم به طور کامل توسط سازمان حفاظت محیط زیست گیلان نگهداری می شود و با توجه به نادر بودن این گل ملی و ثبت شده در فهرست میراث طبیعی، سازمان محیط زیست اطراف این زمین را حصار کشی کرده و از آنجا که این منطقه جزء مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست کشور است هرگونه بهره برداری از آن تنها با مجوز رسمی از دفتر وزارت و بازرسی سازمان محیط زیست کشور ممکن خواهد بود.
«گل سوسن چلچراغ گونه اي منحصر به فرد در ايران و محل رويش آن در منطقه عمارلو در استان گيلان است. اين گل پرطرفدار در حال حاضر توسط سازمان حفاظت محيط زيست استان گيلان به طور كامل محافظت مي شود.»سوسن چلچراغ از اواسط خرداد گل مي دهد و گل هاي آن تا نيمه تيرماه پايدار مي ماند و محل رويش آن در ايران، در قريه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار است. سوسن چلچراغ ارزش و شهرت ملي و جهاني دارد و بسيار آسيب پذير است به طوري كه در صورت نابودي پرورش آن ممكن نيست.
بندرانزلى ـ فرهادنظرپور: «سوسن چلچراغ» نام گل زيباى نادرى است كه طى ساليان درازى روستاى داماش از توابع رودبار محل رويش آن بوده است اما از آنجا كه به دليل عدم اطلاعات و شناخت كافى كسى بدان توجهى نداشت، همچنان گمنام باقى مانده بود.درسال ۱۳۵۴ گياه شناسى به نام «لدربورى» Lederbouri- - در اين منطقه موفق به شناسايى اين گونه نادرشد و پس از آن «سوسن چلچراغ» كانون توجهات داخلى گرديد.«سوسن چلچراغ» به غير از روستاى كوچك داماش و منطقه لنكران جمهورى آذربايجان درهيچ كجاى جهان يافت نشده است؛ پس ازمعرفى اين گل به دولت ايران درهمان زمان ازسوى شوراى عالى محيط زيست درزمره آثار زيست محيطى ملى كشور به ثبت رسيد و طى اين سالها رويشگاه سوسن چلچراغ درروستاى داماش به مساحت ۴هكتار تحت حفاظت قرارگرفته است.قامت اين گل حدود يك متر است و از آنجا كه گلهاى آن به طرزخاصى به پايين برگشته اند نام «سوسن چلچراغى» به خود گرفته است.شايان ذكراست، اين گل از سال ۷۴ در ارتفاعات قله درفك استان گيلان نيز ديده شد كه برروى صخره هاى صعب العبور اين منطقه و مابين درختچه هاى راش خودنمايى مى كند.فصل رويش و گل دهى سوسن چلچراغ از اواسط خرداد تا نيمه تيرماه است و دراين مدت مشتاقان زيادى از علاقه مندان براى تماشاى اين گل به داماش سفرمى كنند.اما كارشناسان براين عقيده اند كه اگر ازسوى سازمان حفاظت محيط زيست اقدامى جدى براى محافظت از اين گل به عمل نيايد، شهرت گل چلچراغ خود موجب نابوديش خواهدشد.

درسال ۱۳۵۴ گياه شناسى به نام «لدربورى» Lederbouri- - در اين منطقه موفق به شناسايى اين گونه نادرشد و پس از آن «سوسن چلچراغ» كانون توجهات داخلى گرديد.

«سوسن چلچراغ» به غير از روستاى كوچك داماش و منطقه لنكران جمهورى آذربايجان درهيچ كجاى جهان يافت نشده است؛ پس ازمعرفى اين گل به دولت ايران درهمان زمان ازسوى شوراى عالى محيط زيست درزمره آثار زيست محيطى ملى كشور به ثبت رسيد و طى اين سالها رويشگاه سوسن چلچراغ درروستاى داماش به مساحت ۴هكتار تحت حفاظت قرارگرفته است.

گل ملي سوسن چلچراغ، تنها گلي است كه در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده و بنابه گفته كارشناسان اين گونه گياهي در جهان منحصر به فرد بوده و تنها يك نقطه از ايران، در بخشي از شمال، مكان مناسب رويش آن است. گل سوسن چلچراغ از تيره «لي ليوم» بوده و فقط در منطقه رودبار در بخش عمارلو در دهكده داماش رشد مي كند. زمان رويش اين گل در ماه هاي خرداد و اوايل تير است كه به صورت گلي با قامت بلند به شكل واژگون شكفته مي شود.علت نامگذاري گل چلچراغ، باز شدن آن به شكل واژگون و چلچراغ است. اين گل با رنگي سفيد باز شده و انتهاي گلبرگ هاي آن پوشيده از دانه هاي برجسته و پرچم هاي بسيار بلند است. هر چند منطقه رويش اين گل منطقه اي حفاظت شده است و از سوي سازمان حفاظت از محيط زيست محصور شده، اما به دليل بي توجهي مسئولان اين گل در معرض انقراض كامل قرار گرفته است و گفته مي شود كه به دليل ناياب بودن گل چلچراغ در دنيا، مورد توجه بسياري از سودجويان بوده و گروه هايي در قالب پژوهشگر نسبت به جمع آوري و انتقال آن اقدام مي كنند. اين در حالي است كه تاكنون سازمان حفاظت محيط زيست نسبت به جلوگيري از اين امر، اقدام قابل توجهي به عمل نياورده است و روند نابودي گونه هاي گياهي ارزشمند در كشور هر روز ابعاد گسترده تري به خود مي گيرد. به گفته كارشناسان اين بي توجهي، تنوع اكوسيستمي را كه غالبا در كشور ايران منحصر به فرد است با خطر نابودي مواجه كرده است.
سوسن چلچراغ به دليل اين همه زيبايي و ارزش، از سال 1355 رسما توسط سازمان حفاظت محيط زيست مورد حفاظت قرار گرفت و در فهرست آثار ملي طبيعي كشور ثبت شده از آن زمان تاكنون 27 سال مي گذرد. سوسن چلچراغ هنوز هم به طور كامل توسط سازمان حفاظت محيط زيست گيلان حفاظت مي شود و با توجه به نادر بودن اين گل ملي و ثبت شده در فهرست ميراث طبيعي، سازمان محيط زيست اطراف اين زمين را حصار كشي كرده و از آنجا كه اين منطقه جزو مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محيط زيست كشور است هر گونه بهره برداري از آن تنها با مجوز رسمي از دفتر نظارت و بازرسي سازمان محيط زيست كشور ممكن خواهد بود.

[KIAN~~~~]

گياه گرمازا

--------------------------------------------------------------------------------

کلم مرداب بانام علمی Symplocarpus foetidus از خانواده ی Araceae دارای گل آذینی با خاصیت گرما زایی عجیب است ، در فصل زمستان که دمای هوا بسیار پایین است و همه چیز یخ زده این گیاه می تواند گرمایی برابر با 70 درجه فارنهایت ایجاد کند ، که این امرباعث ذوب شدن برف های اطراف گیاه می شود .کلم مرداب در نواحی مرطوب ، نزدیک به آب و در اطراف مرداب ها رشد می کند.
ارتفاع این گیاه به 30 تا 60 سانتی متر می رسد. گیاه دارای برگهای بزرگ و گل آذین غیر عادی است که در اواخر زمستان از میان برف ها به نمایش در می آید.برگهای کلم مرداب همیشه بعد از تشکیل گل آذین ظاهر می شود. گیاه به صورت متراکم رشد می کند ،البته این موضوع از رشد دیگر گیاهان در میان انبوهی از کلم مرداب جلوگیری نمی کند .تکثیر و گرده افشانی گیاه به خاطر بوی تعفنی که گیاه از خود منتشر می کند به دست حشراتی مثل مگس ها و پروانه ها و سوسک ها انجام می شود.کلم مرداب گیاهی چند ساله است ، بعضی منابع اظهار می کنند که این گیاه می تواند حتی تا 100سال هم زندگی مي كند.

[KIAN~~~~]

مريم گلی

--------------------------------------------------------------------------------

ايران در ساليان دور يکي از مراکز توليد و عرضه گياهان دارويي به شمار مي رفت، همچنين تلاش دانشمندان ايراني براي شناسايي و معرفي گياهان دارويي بي اثر نبود. بطوريکه اسماعيليان که حدود 600 سال قدرت بلامنازعه در عرصه ايران بودنند، پايه هاي اقتصادي حکومت خود را تا حد زيادي به توليد و صدور گياهان دارويي استوار کردند بويژه در منطقه تفرش و اطراف آن هنوز هم آثار قلاع اسماعيليه و فعاليت هاي از اين دست، باقي است (5).
فراتر از یک هزار سال پیش از مریم گلی به عنوان گیاهی داروئی استفاده می شده است(4).به فارسی در بعضی مناطق "مریمی" و "مریم گلی" در کتب طب سنتی و به عربی "مریمیه"، "شالبیه" و "مریمیه صغیره" نام برده می شود. به فرانسوی sauge و sauge officinale و the` de france و the` de grece و herbe sacre`e و به انگلیسی sage و garden sage و common sage گفته می شود(12).
کلمه sage از کلمه لاتین salvare به معنی رها بخش یا شفا آمده است. در گذشته بر این گمان بودنند که اگر شخصی یک گیاه sage در حیاتش داشته باشد فردی موفق و شاید فنا ناپذیر می شود(24). در قدیم مریم گلی را دوای همه دردها می دانستند و امروزه هم با تحقیقات بعمل آمده معلوم شده که این گیاه دارای خواص درمانی مهمی است که می تواند بسیاری از بیماریها را معالجه و درمان کند (13).
مردم در گذشته از این گیاه به عنوان ماده ای مدر، عامل انعقاد خون و نیز داروی ضد تعرق استفاده می کرده اند. در بسیاری از فارماکوپه ها از برگهای مریم گلی رسما به عنوان دارو یاد و خواص آن را بر شمرده است. از عصاره مریم گلی برای مداوای برخی از بیماریهای مربوط به حلق و حنجره و همچنین برای شستشوی دهان استفاده می شود.
اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتریایی دارد و از آن در صنایع داروسازی، غذایی و همچنین در صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده می شود (4). این گیاه از ادویجات قوی بشمار می رود. طعم آن مختصری تلخ و قابض است(10).
مصرف زیاد این گیاه مناسب نیست و تاثیر نامطلوبی در ضربان قلب خواهد داشت. همه ساله زمینهای زراعی وسیعی در شبه جزیره بالکان، روسیه، آمریکا، ایتالیا و همچنین کشورهای اروپای مرکزی برای کشت مریم گلی اختصاص می یابد(4).
مریم گلی از روزگاران کهن در مجموعه گیاهان طبی یونانی ها و رومی ها مورد شناخت و توجه خاص بوده است و ابتدا به عنوان داروی موثر برای معالجه عوارض نیش حشرات به عنوان ضد سم و همچنین داروی تونیک و مقوی برای تقویت روح و بدن و افزایش طول عمر به کار می رفته است. آثار شفابخش این گیاه در معالجه بیماری ها در کتابها و نوشته های طبیعی دانها و حکمای طب سنتی روزگاران کهن نظیر تئوفراست، فیلوسف یونانی (BC 287-372) و دیوسکوریدس، طبیب یونانی (قرن اول پس از میلاد) و پلی نی، طبیعی دان رومی (اوایل قرن اول میلاد مسیح) به تفضیل آمده است.
در دوران قرون وسطی حکمای طب سنتی اروپا از مریم گلی ضمن خواص متعددی که برای آن قایل بودند برای معالجه یبوست، وبا، سرماخوردگی و انواع تبها و اختلالات کبدی و صرع و فلج استفاده می کرده اند و در این گیاه را مقوی و مولد خون تازه و صالح می دانستند و برای تقویت عضلات و آرام کردن اعصاب تجویز می شده است.
از قرن نهم این گیاه به اروپا راه یافت و بسرعت توسعه یافت و پس از آن به چین وارد شد و در چین برای معطر کردن انواع مشروبات مورد استفاده قرار می گرفت و مصرف آن به قدری زیاد شد که در قرن هفدهم چینی ها در مقابل گرفتن هریک کیلو از برگهای خشک مریم گلی اروپایی حاضر بودند 4-3 کیلوگرم چای چینی بدهند.
در قرن شانزدهم در انگلیس قبل از اینکه چای به عنوان مشروب عمومی گرم معمول شود از برگهای مریم گلی دم کرده ، می خورند. پس از آن در 300-200 سال اخیر این گیاه به امریکا وارد شد و به عنوان ادویه عالی مورد توجه خانه دارها قرار گرفت. در حال حاضر اسانس مریم گلی برای معطر کردن و خوشبو کردن گوشتهای کنسرو و انواع سوسیس و گوشت مرغ و در عطر سازی به عنوان اسانس پایه برای مخلوط کردن با سایر اسانسها برای تهیه عطر مردان به کار می رود(12).

اهمیت اقتصادی:
مریم گلی 5 تا7 سال عمر می کند. از آنجایی که با گذشت سن گیاه از مقدار مواد موثره آن به طور بارزی کاسته می شود، این گیاه تا چهار سال بازدهی اقتصادی دارد(4). کشورهای اصلی عرضه کننده شامل یوگوسلاوی، یونان، آلبانی، ایتالیا، اسپانیا و شوروی است که بیشتر از طریق جمع آوری گیاهان خودرو، انجام می گیرد (7).

گیاهشناسی:
گیاهی است به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و دارای ظاهر پرپشت که به حالت خودرو و در اماکن خشک یا سنگلاخی و دامنه های بایر غالب نواحی آسیا و شمال آفریقا می روید و به علت زیبایی خاصی که دارد در باغچه ها کاشته می شود(1).

مریم گلی دارای سه زیر گونه است که عبارتند از:

لاواندولیفولیا:
در این زیر گونه برگها باریک و نیزه ای شکل اند. طول برگها حداکثر به 3 سانتی متر و پهنای آن به 1 سانتی متر می رسد. گل ها دمگل بسیار کوچکی دارند. اسانس این زیر گونه فاقد "تویون" است.

مینور:
برگهای آن در مقایسه با زیر گونه قبل بلندترند. طول آن 4 تا 7 سانتی متر و پهنای آن 1 تا 2 سانتی متر است. دمبرگ بسیار کوتاه و سطح گیاه از کرکهای کمی پوشیده شده است. دمگل بلند و طول آن 2 تا 5/2 سانتی متر است.
این زیر گونه در اتریش و شمال آلمان می روید و به دو فرم گل سفید (آلبی فلورا) و گل قرمز (روبریفلورا) مشاهده می شود.

ماژور:
در این گونه که به افیسینالیس نیز معروف است، برگها بلند و به طول 4 تا 10 سانتی متر و به پهنای 2 تا 5 سانتی متر است. هر دو طرف برگ پوشیده از کرکهای بسیار کوتاه است. این برگها تقریبا به شکل قلب می باشند. گلها درشت بوده، طول آنها به 5/3 سانتی متر می رسد و دارای دمگل کوتاهی نیز هستند.
اندامهای هوایی گیاه به خصوص برگها محتوی اسانس هستند. مقدار اسانس در شرایط اقلیمی مختلف متفاوت و بین 1 تا 5/2 درصد است. مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده آن عبارتند از : "تویون" (30 تا 50 درصد)، "سینئول" (10 تا 15 درصد)، "کامفور" (6 تا 10 درصد) و "بورنئول" (6 تا 14 درصد). از این ترکیبات دیگر اسانس می توان از "پنین" (1 تا 2 درصد) نام برد. گیاه همچنین شامل مواد تلخ (3 تا 8 درصد)، مواد تاننی، فلاونویید و مواد گلیکوزیدی و رزینی می باشد(4).

مبدا:
مریم گلی گیاهی است چند ساله که منشا آن نواحی شمالی مدیترانه(4) اروپا جنوبی و آسیای صغیر (14) گزارش شده است. این گیاه در کوه های آهکی مونته نگرو و هرزگوین در یوگوسلاوی سابق گسترش فراوانی دارد(4) این گیاه بومی ایران نبوده،ولی در سالهای اخیر با وارد نمودن بذر گیاه در نقاطی از ایران کشت شده که نتایج موفقیت آمیز نیز داشته است(1).
مریم گلی وحشی در اراضی خشک و سنگلاخ مناطق مختلفه آسیا و شمال آفریقا می روید، در ایران نیز این گیاه در آذربایجان شرقی و بعضی مناطق دیگر ایران در باغچه ها کاشته می شود.

[KIAN~~~~]

آزولا ميهمان ناخوانده ( شيطان سبز )

--------------------------------------------------------------------------------

ريشه كلمه آزولا يوناني است به معني «در خشكي مردن». وجه تسميه آن هم شايد به خاطر محل زندگي اين گياه باشد چرا كه آزولا وابسته به آب است و به طور كلي مرطوب پسند. اين گياه در همزيستي با جلبكي سبز- آبي به نام آنابينا توانايي جذب ازت مولكولي هوا را پيدا مي كند. زادگاه اوليه اين سرخس، آمريكاي شمالي است ...

‹‹ آيا تا كنون درمورد اين گياه چيزي شنيده ايد››؟

ريشه كلمه آزولا يوناني است به معني «در خشكي مردن». وجه تسميه آن هم شايد به خاطر محل زندگي اين گياه باشد چرا كه آزولا وابسته به آب است و به طور كلي مرطوب پسند. اين گياه در همزيستي با جلبكي سبز- آبي به نام آنابينا توانايي جذب ازت مولكولي هوا را پيدا مي كند. زادگاه اوليه اين سرخس، آمريكاي شمالي است .آزولا نوعي سرخس است با برگ‌هاي كوچك به رنگ سبز تيره تا قرمز قهوه‌اي. طول اين گياه نهايتا به 5/2 سانتي متر مي‌رسد. اين گياه براي اولين بار در سال 1873 ميلادي شناسايي شد و تاكنون هفت گونه از اين گياه در جهان به ثبت رسيده است. آزولا در هم‌زيستي با جلبك سبز، آبي قابليت جذب نيتروژن هوا را به دست مي‌آوردكه وظيفه تامين مواد غذايي جلبك به عهده آزولا است و جلبك نيز در مقابل ازت مورد نياز آزولا را فراهم مي‌كند. آزولا در شرايط مناسب روزانه مي‌تواند 2 تا 4 كيلوگرم ازت به هر هكتار مزرعه ارايه كند كه معادل 10 تا 20 كيلوگرم سولفات آمونيوم است امروزه دردنيا به سرخس آزولا به چشم يك علف هرز نگريسته نمي شود، بلكه آن را يك گياه مفيد و منبع غذايي به حساب مي آورند جالب است بدانيد كه يكي از دلايل شكست آمريكا در ويتنام كشت آزولا در مزارع برنج ويتنام بود. چون اين گياه با رشد سريع خود هم غذاي مردم ويتنام را فراهم مي آورد، هم غذاي دام و طيور آنها را. آزولا گياه سرشار از پروتئين بوده و بتاكاروتن آن از هويج بيشتر است.



آزولا درايران

جلبك آزولا يكي از گونه هاي گياهي وارداتي است كه در دهه اخير تمام و يا اكثر مردابها و شاليزارها و بركه هاي شمالي را به سلطه خود در آورده است . در مدت زمان بسيار كمي از طريق كانال‌هاي آبياري، رودخانه‌ها، گسترش پيدا ميكند. به طوري‌كه يك توده كوچك آزولا در عرض 3 روز به دو برابر افزايش پيدا ميكند .حتماً كساني كه در تابستان به شمال ايران مسافرت نموده اند وسري به اين مناطق زده اند فرشي زيبايي را مشاهده مي كنند سبزرنگ كه اكوسيستم شمال را تحت اثر سوء قرارداده است . آزولادراواخر سال ۱۳۶۳متناسب سازگاري با مناطق شاليكاري باهدف توليد كود ازته به صورت طبيعي براي مناطق برنج خيز از كشور فيليپين وارد ايران شده است.اما پس از مدت كوتاهي همه متوجه مشكلي بزرگتر شدند كه گريبان اين مناطق را گرفته. اين سرخس، ظرف مدتي كوتاه از طريق كانال هاي آبياري و رودخانه در محدوده اي وسيع پراكنده شده و به تمام آب هاي سطحي شمال كشور به خصوص گيلان ، مازندران وگلستان راه پيدا كرد. اين گياه با برگ هاي ريز و رشدسريع، سطح آبها را مي پوشاند و مانع رسيدن نور خورشيد و اكسيژن به درون آب مي شود. علاوه بر اين با مصرف اكسيژن و مواد غذايي و بالا بردن اسيديته آب، اين زيستگاه ها را تضعيف كرده تا جايي كه رفته رفته تنوع گياهي و جانوري زيستگاه به نابودي كشيده مي شود. وبه خاطرنداشتن دشمن طبيعي و شرايط خوب زيستي به يك گياه مهاجم و مرگ‌آور تبديل شد.

جلبك آزولا داراي خصوصياتي منحصر بفرد بوده ، بطوريكه توانائي سازگاري آن با محيط بسيار اعجاب آور است و براحتي و با سرعت زياد با هر محيطي مانوس ميشود. ريشه هاي آويزان و معلق در آب اين گياه ، براحتي اين امكان را بآن ميدهد كه تغيير مكان داده و با جريان آب بسهولت جابجا گردد و يكي از علل پراكندگي سريع آن نيز همين موضوع است

آزولا ، بمجرد ثابت شدن در يك مكان ، شروع به تكثير ميكند و ظرف مدت كوتاهي ، تمام سطح آب را مي پوشاند، بطوريكه هيچ روزنه اي براي ورود نور خورشيد به درون آب، وجود نخواهد داشت. ريشه هاي معلق جلبك ، تمام و يا اكثر املاح آب را جذب و صرف رشد و تكثير خود ميكند. طبيعي است ، وقتي نور بدرون آب نفوذ نكند و مواد مغذي هم كه نباشد ( يا كم باشد ) ديگر از رشد گياهان آبزي ديگر و همچنين ديگر آبزيان مثل فيتوپلانگتونها و... خبري نيست . با توقف و يا كند شدن رشد اين آبزيان مفيد ، در داخل آب اكسيژن توليد نخواهد شد و بهمين دليل جانوران آبزي مثل ماهيها و موجودات ذره بيني قادر به رشد و تكثير نبوده و سير نابودي را در پيش ميگيرند. در عوض سيستمهاي غير هوازي شروع به فعاليت كرده و مرداب يا بركه را تدريجا به سياهچاله هائي بد بو و غير قابل زيست ، تبديل ميكند.از آنطرف هم موقعي كه مردابها خالي از موجودات آبزي گردند، ديگر مكان مناسبي براي پرندگان مهاجر نخواهد بود .

با اين وصف ، بهمين سادگي اكوسيستم منظم چندين هزار ساله موجود بهم ريخته و رو به نابودي خواهد رفت و ما هم در حال نظاره و تماشا نشسته ايم.اين جلبك در شاليزارها هم بعنوان يك رقيب جدي برنج در استفاده از املاح معدني و مواد مغذي آب ، قرار گرفته و از رشد مناسب برنج جلوگيري كرده و قطعاً در صورت صحت اين امر ، هزينه كشت برنج را بخاطر استفاده بيشتري كه بايد از كود شيميائي بشود، بالا ميبرد. علاوه بر آنكه روند افزايشي استفاده از كود شيميائي در طولاني مدت هزينه هاي سرمايه اي فوق العاده اي را بر مهمترين منبع حيات بشر يعني خاك ، تحميل ميكند كه اصلا جبران پذير نميباشد.

كارشناسان شيلات معتقدند رشد شناور و سرطاني آزولا در سطح تالابها مردابها وشاليزارهاي شمال باعث شده است تا اكثر گياهان بومي منطقه به دليل خفگي نابود شوند و نفس زندگي اين اكوسيستم چندين هزار ساله به شماره افتد. هر چه هست آزولا زيستگاه‌هاي آبي شمال كشور به خصوص گيلان ومازندران را شديدا تحت فشار قرار‌داده است و اگر روند رشد اين گياه به همين صورت ادامه يابد معلوم نيست بر سر اين اكوسيستم منحصر به فرد جهاني چه خواهد آمد. و اينگونه شد كه آزولا در مدت زماني اندك پوشش يكپارچه و در هم تنيده‌اي را روي منابع آبي شمال كشور گستراند.

[KIAN~~~~]

گياه روغني كرامب، علف‌هاي هرز مزارع را كنترل مي‌كند

--------------------------------------------------------------------------------

كرامب، گياه روغني ناشناخته‌اي است كه استفاده از آن در تناوب‌هاي زراعي، آفات و بيماري‌ها و علف‌هاي هرز مزارع را كنترل مي‌كند. سيد محمدرضا نقوي‌زاده و محمدرضا لطفي – كارشناس اداره كل منابع طبيعي استان خراسان رضوي در مقاله‌اي به معرفي و شرايط كشت و موارد مصرف گياه كرامب پرداخته‌اند. در اين مقاله آمده است: گياه كرامب از جمله گياهان بومي مناطق تركيه و ايران است و به دليل وجود اسيد اروسيك در دانه آن در صنايع الكترونيك، پلاستيك، رزين، روغن‌ها، صنايع داروسازي، آرايشي و بهداشتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. دانه‌هاي اين گياه حاوي حدود 20 تا 40 درصد پروتئين و 35 تا 60 درصد روغن است و استرول‌هاي موجود در آن به دليل دارا بودن خاصيت كاهش كلسترول خون، در مارگارين استفاده مي‌شود. اين مقاله مي‌افزايد: استفاده از اين گياه در تناوب‌هاي زراعي جهت كاهش علف‌هاي هرز و آفات و بيماري‌ها توصيه شده است. كرامب گياهي علفي، يكساله، با ارتفاع كمتر از يك متر، داراي شاخه زياد با آرايش خوشه‌اي بزرگ از گل‌هاي زرد، تعداد زياد بذر ريز و قهوه‌اي حاوي 40 درصد روغن، ريشه گسترده و عميق با توانايي استفاده از قابليت‌هاي خاك، ساقه محكم با مقطع تقريباً دايره و پوشيده از پرزهاي نرم و كوتاه به رنگ سبز كلمي است كه در زمان رسيدن به رنگ سبز مايل به زرد تبديل مي‌شود. در پايان اين مقاله آمده است: كشور ايران با دارا بودن 45 كارخانه بزرگ و كوچك روغن‌كشي، ظرفيت استحصال 2 ميليون تن روغن را دارد و با توجه به متوسط توليد ساليانه 400 هزار تن دانه روغني در كشور و واردات يك ميليون تني دانه روغني در سال گذشته، بخشي از ظرفيت استحصالي كارخانجات خالي مي‌ماند كه گياه كرامب با توجه به تركيبات ويژه روغن و فرآيند توليد طبيعي منطبق با اصول توليد پايدار، از پتانسيل مناسبي در تكميل ظرفيت خالي اين تصفيه روغن كشور دارد. همچنين پژوهش‌ها نشان داده است كه اين گياه با شرايط كشور ما سازگاري داشته اما به دليل عدم شناخت، مورد استفاده قرار نمي‌گيرد لذا توجه به پتانسيل‌هاي بالاي اقتصادي و اكولوژيك اين گياه توجه جدي‌تر مراكز تحقيقاتي و علمي را به شناخت ويژگي‌هاي اكولوژيك اين گياه و توسعه و ترويج آن مي‌طلبد.

[KIAN~~~~]

فرفيون
نام علمي: Euphorbia milli خانواده: EUPHORBIACEAE زمان گلدهي: بهار- تابستان، در شرايط مناسب سرتاسر سال نيازها: مكان آفتابي، مخلوط ماسه، خاكبرگ، خاك باغچه با نسبت هاي مساوي، هواي گرم و خشك كه خوب تهويه شود، حداقل حرارت قابل تحمل آن ۷ درجه سانتيگراد است. در دوره گلدهي خاك بايد مرطوب نگهداشته شود ولي غرقابي نگردد، بقيه مدت سال در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد سطح خاك خشك شود. در بهار و تابستان، دو هفته يك بار از كود مايع به غلظت ۲ گرم در ليتر استفاده شود. سيستم ريشه اي آن نسبتاً كوچك است و مي توان آن را چندين سال در يك گلدان باقي گذاشت. شيره آن سمي است و ايجاد التهاب پوستي مي كند. ازدياد: قلمه سرشاخه به طول ۸ سانتي متر در اواسط تابستان و در درجه حرارت ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتيگراد.


شامه دورا
نام علمي:Chamaedorea Elegansخانواده:PALMACEAE نيازها: مناسب براي پشت پنجره هاي شمالي و شرقي، هرچند وقت سطح برگ ها را با آب مقطر ولرم شست وشو داده و برگ هاي تغيير رنگ داده را از ساقه جدا كنيد. هفته اي يكبار بايد خاك آن را غرقاب نمود، در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد سطح خاك خشك شود. در فصل بهار و تابستان ماهي يك بار از كود مايع استفاده كنيد.ازدياد: از طريق كاشت بذر تازه در بهار درون خاكبرگ، مدت دو سال نشاءها را در محيطي گرم و مرطوب با درجه حرارت ۳۰-۲۴ درجه سانتيگراد نگهداري كنيد.

آلسترومريا
نام علمي: Alstro meria spp.خانواده:ALSTROMERIACEAEگياه دائمي با ريشه هاي غده اي كه گلهاي زيبا و فراوان آن در فصل تابستان ظاهر مي شوند و گلها داراي عمر طولاني بوده و به صورت گل بريده مورد استفاده قرار مي گيرند.نيازها: مكان آفتابي و محفوظ از باد و باران، خاك غني از مواد آلي و داراي زهكشي خوب، حداقل دماي قابل تحمل آن ۱۵- درجه سانتيگراد است ولي در زمستانهاي سرد بايد روي غده هاي در حال استراحت گياه را با يك لايه خاك پيت و يا خشك پوشاند.ازدياد: از طريق كاشت بذر يا تقسيم گياه در اول بهار امكان پذير است.

ژربرا
نام علمي:Gerbera Jamesonii hybrid خانواده: COMPOSITAE اين گياه داراي گلهاي مينايي شكل پرگلبرگ و يا كم گلبرگ به قطر ۵ سانتيمتر در رنگهاي قرمز، نارنجي، صورتي، زرد و سفيد با مركز زردرنگ است. زمان اصلي گلدهي آن اوايل تابستان تا اواخر پاييز مي باشد ولي در بهار و زمستان نيز آن را به گل مي نشانند. (كاشت گلخانه اي) برگها كركدار و لوب دار به طول ۱۵ سانتيمتر هستند. انواع پاكوتاه به بلندي ۳۰-۲۵ سانتيمتر بيشتر به عنوان گياه گلداني استفاده مي شوند و انواع پابلند به عنوان گل بريده به فروش مي رسند.نيازها: مكان روشن كه حداقل نيمي از روز آفتابگير باشد، نگهداري گياه براي سال بعد مشكل بوده و گلهاي ضعيفي توليد خواهد نمود. نياز به خاك سبك و نسبتاً مرطوب دارد. حداقل دماي قابل تحمل آن ۲۱- ۱۰ درجه سانتيگراد است.ازدياد: از طريق كاشت بذر در ۱۸-۱۳ درجه سانتيگراد در پاييز يا اول بهار و يا تقسيم گياه در اوايل بهار امكان پذير است.

[KIAN~~~~]

مروري بر گياه هوفاريقون (.Hypericum perforatum L)

هوفاريقون با نام علمي L. Hypericum perforatum يك گياه علفي دايمي از خانواده Hypericaceae است كه بومي غرب اروپا، آسيا و شمال آفريقا مي‌باشد. اهميت اين گياه در چند سال اخير به عنوان يك داروي گياهي به خصوص براي درمان افسردگي ملايم تا متوسط به طور قابل توجهي افزايش يافته است. تركيبات موثر اصلي اين گياه شامل هيپرفورين (يك فلوروگلوسينول پرنيله شده) و هيپريسين (يك نفتوديانترون) مي‌باشد. البته تركيبات موثر بيولوژيكي ديگري نظير فلاونوييد و تانن نيز در اين گياه وجود دارد. هرچند هيپريسين به عنوان يك تركيب كليدي در اندازه‌گيري كيفيت و ارزيابي هوفاريقون مورد استفاده قرار مي‌گيرد ولي مطالعات اخير نشان داده كه هيپرفورين ممكن است عامل ضدافسردگي اين گياه باشد. به هر حال، هوفاريقون يك گياه پرفروش است كه داراي جايگاه ارزشمندي در بازارجهاني مي‌باشد.

مروري بر گياه سرخدار (.Taxus baccata L)

درخت سرخدار با نام علمي .Taxus baccata L. يكي از سوزني برگان متعلق به خانواده Taxaceae است. سرخدار درختي است سايه پسند كه به صورت مخلوط با ساير گونه‌هاي جنگلي، در اشكوب زيرين جنگل‌هاي مرطوب نواحي مديترانه‌اي و برخي نقاط آسيا مثل شمال ايران يافت مي‌شود. ارزش دارويي گونه T. baccata به واسطه وجود ماده Paclitaxel با نام تجاري تاكسول ((Taxol در برگ‌هاي سوزني آن مي‌باشد. تاكسول با تشكيل دوك تقسيم غيرطبيعي، موجب توقف رونويسي DNA در مرحله G2/M تقسيم ميتوز شده و بدين ترتيب موجب مرگ سلول‌هاي در حال تكثير مي‌شود. تاكسول در سال 1977 براي درمان سرطان رحم و سرطان پستان توسط FDA مورد تاييد قرار گرفت. با وجود ابداع روش‌هاي جديد تهيه Taxol نظير كشت سلول، هنوز استخراج از منبع گياهي اهميت و جايگاه خود را در تامين اين داروي ارزشمند حفظ كرده است.

[KIAN~~~~]

گونه هايي از جنس سماق كه در ايران مي رويد


- Rhus cotinus يا درخت پر كه جداگانه در بخش خاصي شرح داده ميشود.

2-سماق صمغي كه به فرانسوي Sumac faux-vernis و به انگليسيWax tree گفته مي شود.نام علمي آن Rhus succedanea L. مي باشد.

مشخصات

درخت كوچك يا درختچه اي است كه بومي چين و ژاپن است و در بعضي باغهاي تهران كاشته ميشود.از اين درخت در ژاپن صمغي براي تهيه شمع استخراج مي كنند.از نظر تركيبات شيميايي از ميوه ان صمغ گرفتهمي شود كه آن را موم ژاپن گويند در برگهاي ان تانن وجود دارد.در عصاره شير مانند آن لاكول موجود است كه مشابه با اوروشيول است.

خواص و كاربرد

زايده هاي تيغ مانندي كه در ساقه هاي ان مي رويد و به اطفال كه از اسهال رنج مي برند داده مي شود.از شيره برگهاي آن براي ناراحتي هاي و تاول پوست از ميوه ان براي معالجه سل ريوي استفاده مي شود.

3-«سماق امريكايي» يا «سماق سركه » يا «درخت سركه»نام علميRhus typhina L. آن كه مترادف آن R.hirta sudw مي باشد.به فرانسوي Sumac de virginie و به انگليسي Staghorn sumac گفته مي شود.

درختچه اي است بومي آمريكاي شمالي ،ساقه و برذگهاي آن داراي كركهاي مخملي و برگهايش كشيده و بزرگ است.در پاييز قزمز و حنايي مي شود.ميوه هاي ان سرخ مي باشد.

اين درختچه به راحتي پاجوش توليد مي كند وتكثير آن از طريق جدا كردن و كاشت پاجوش آن است.

در ايران در باغچه هاي تهران و بعضي از ساير مناطق ايران كاشته مي شود.

در ميوه و برگهاي اين سماق نيز مقدار زيادي تانن است و از نظر خواص تا حدود زيادي مشابه سماق معمولي است ،ولي ضعيفتر از آن است.

واريته اي از سماق آمريكايي كه زيباست ودر باغهاي ايران نيز براي زينت كاشته مي شود با نام R.typhina ver laciniata WOOD. مي باشد.برگهاي ان داراي بريدگي هاي زيادو خيلي زيباست و تكثير ان نيز از طريق پاجوش است.خواص آن شبيه سماق است.

[KIAN~~~~]

فروكاكتوس

نام علمي:Ferucactus Latispinusخانواده:CACTACEAEنيازها: جهت حفظ رنگ سوزن ها در تابستان بايد كنار پنجره هاي رو به جنوب و يا در يك مكان گرم و آفتابي و باغچه و در زمستان در يك محيط پرنور و خنك با دمايي حدود ۵ درجه سانتي گراد قرار گيرد. از آخر مهرماه تا اوايل بهار آبياري نشود و در بهار و تابستان در فاصله بين دو آبياري خاك خشك شود و در هواي خيلي گرم گياه به اسپري آب نياز دارد. (آبياري با آب بدون املاح) خاك مناسب مخلوطي از قسمت هاي مساوي خاكبرگ و ماسه و مقدار كمي پودر استخوان، به گياه مسن در خرداد تا مردادماه مخلوطي از يك گرم سوپر فسفات و يك گرم سولفات پتاسيم مي دهند.ازدياد: كاشت بذر در اوايل بهار در دماي ۲۱ درجه سانتي گراد.

گياه سنگي

نام علمي:Lithops Pseudotruncatellaخانواده: AIZOACEAEزمان گلدهي: اواخر تابستاننيازها: مكان آفتابي، حداقل دماي مورد نياز در زمستان ۱۰-۸ درجه سانتي گراد، در تابستان در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد خاك كاملا خشك شود و هنگام آبياري روي برگ هاي گوشتي و سنگ مانند گياه آب نريزيد. در زمستان از آبياري خودداري كنيد. خاك مناسب مخلوطي از قسمت هاي مساوي خاك آجر (آجر نرم شده)، خاك برگ پوسيده، ماسه و مقدار كمي پودر حلزون خشك شده، سطح خاك را نيز با مقداري سنگريزه درشت بپوشانيد.ازدياد: كاشت بذر در اول بهار در حرارت ۲۱ درجه سانتي گراد، تقسيم گياه به دو قسمت كه هركدام داراي قسمتي از ساقه باشند.

گل ساق عروس

نام علمي: Echeveria glaucaخانواده: GRASSULACEAEنيازها: مكان آفتابي و هواي خنك و خشك، در فصل زمستان نياز به استراحت در دماي ۱۰-۵ درجه سانتي گراد دارد. در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد سطح خاك كاملاً خشك شود و روي برگها مستقيماً آب نريزيد.خاك مناسب: مخلوطي از خاك باغچه، كود دامي پوسيده، ماسه شسته و خاك رس با نسبت مساوي. از ارديبهشت تا شهريور،ماهي يك بار كود محلول با غلظت دو گرم در ليتر.ازدياد: از طريق قلمه انتهاي برگدار ساقه هايي كه بلند شده اند در حرارتي كمتر از ۱۶ درجه سانتيگراد در بهار و تابستان و كشت بذر در اوايل بهار.

[KIAN~~~~]

عروسك پشت پرده

گياهى است چند ساله با ريزوم هاى افتى ساقه افراشته به ارتفاع ۶۰- ۲۵ سانتيمتر، ساده يا در بالا منشعب، برگ ها تخم مرغى، اندكى ترك دار، در قاعده پنج تا گره اى پهن با حاشيه هاى بدون دندانه تاسينوسى و يا داراى تعدادى دندانه در پشت، سطح آن داراى كرك هاى پراكنده، كاسه گل با پوشش نمدى، در زمان ميوه دهى، پهن، به رنگ قرمز يا نارنجى. جام گل، چرخى و به رنگ سفيد چرك. ميوه سته به رنگ قرمز تا نارنجى. گياه به حالت خودرو در زمين هاى آهكى مزارع غالب نواحى اروپا، آسيا و ايران مى رويد. گل هاى آن در فاصله ماه هاى خرداد و شهريور ظاهر مى شود. ميوه و برگ بخش دارويى اين گياه را تشكيل مى دهد. ميوه هاى اين گياه سته كروى شكل و به رنگ قرمز كه داراى تعداد زيادى دانه هاى كليوى شكل زرد رنگ است. برداشت محصول از قسمت هاى هوايى گياه و ميوه هاى كاملاً رسيده انجام مى گيرد. انتشار اين گونه در فرانسه، آلمان، ايتاليا و در ايران است.

[KIAN~~~~]

كورديلين رنگارنگ

نام علمي:Cordyline Fruticosa kiwiخانواده: AGAVACEAEاين واريته داراي برگهاي پهن و كشيده و رنگارنگ (قرمز _ صورتي- كرم- سبز) مي باشد كه از پايين تا نوك ساقه را پوشانده اند.نيازها: مكان پرنور ولي دور از تابش مستقيم آفتاب، خاك سبك كه نسبتاً مرطوب نگهداشته شود. نياز به هواي مرطوب داشته و بهتر است سطح برگها در طول روز با آب اسپري شوند و هر چند روز با اسفنج و آب ولرم شستشو داده شوند تا تميز و براق شوند. هر دو سال يكبار تعويض گلدان انجام شود. حداقل دماي قابل تحمل آن ۱۳ درجه سانتيگراد است.ازدياد: از طريق قطعات ساقه كه هر يك داراي يك جوانه باشند، امكان پذير است.

[KIAN~~~~]

سرئوس

نام علمي:Cereus Peruvianusخانواده: CACTACEAEنيازها: مكان آفتابي و گرم، در تابستان بهتر است در تراس يا حياط قرار داده شود. در فصل زمستان آبياري نگردد و دماي محيط از ۳ درجه سانتي گراد پايين تر نباشد. در تابستان در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد سطح خاك خشك شود و براي پاك كردن غبار و باز كردن منافذ سطح برگها گاهگاهي از اسپري آب استفاده كنيد. به گياه مسن از خرداد تا شهريور ماه هفته اي يك بار مخلوطي از يك گرم فسفات و يك گرم سولفات پتاسيم بدهيد. خاك مناسب: قسمتهاي مساوي خاكبرگ و ماسه.ازدياد: كاشت بذر در اواخر فروردين ماه در حرارت ۲۱ درجه و قلمه از ساقه هاي جانبي به طول ۲۰-۸ سانتي متر در بهار و تابستان.

[KIAN~~~~]

گیاه مسواک

چوج( Salavadora Persica (Salvadoraceae


اين درختچه از خانواه «سالوادوراسه» بوده كه در اطراف بندرعباس، ناي بند، ميناب و منطقه جاسك و چاه بهار,هند, مصر و حبشه مى رويد. برگ, ميوه, دانه, پوست و ريشه آن, مصارف درمانى دارد… علّت نامگذارى آن به درخت مسواك, اين است كه مسواكِ ساخته شده از چوب اين درختچه, لثه ها را تقويت مى كند(گياهان دارويى, دكتر على زرگرى, انتشارات دانشگاه تهران, ج3, ص352(

درختچه اي است هميشه سبز با شاخه هاي صاف و براق كم رنگ و آويزان، برگ هايش استخواني، بيضي نيزه اي به ابعاد 5/3×2/1 سانتي متر و دمبرگ آن كوتاه به طول 5 ميليمتر گل آذين آن خوشه اي باز و محوري يا انتهايي راست ميوه آن شفت كوچك سرخ رنگ مي باشد

در بندر عباس و چاه بهار به آن چوج گويند، عربى آن شجرالمسواك است ولى در كتب سنتى به آن اراك لقب داده اند ، برگهاى متقابل این گیاه گوشتى است و داراى گلهاى سفيد رنگ خوشه اى است . ميوه آن هسته اى زرد رنگ داشته و آن را كباث نامند كه در موقع نارسى سبز رنگ است ، و به آن خمط و جهاض ‍ مى گويند. از ريشه این گیاه كه چوبى است سابقا به جاى مسواك استفاده مى كردند.

گیاه مسواک

بيش از يكهزار سال است كه مسلمانان به دستور طبّ اسلامى با چوب خوشبوى اراك, مسواك مى كنند. پوسيدگى كمتر دندان مصرف كنندگان اين چوب, گروهى از محقّقان را برانگيخته تا به بررسى مواد مؤثّر شيميايى آن بپردازند و به خواصّ ضد ميكروبى و ضد پلاك آن پى ببرند.
اين چوب, حاوى ترى متيل آمين و آلكالوئيدى به نام سالوادورين است كه اثر تحريك ملايمى بر روى لثه ها دارد و مقادير زيادى از كلرورها بخصوص كلرور سديم, فلوئور, سيليكا, گوگرد, رِزين, ويتامين ث و مقادير كمترى تانن فلاونوئيد و بتاشيتوسترول آن, نقش مؤثّرى در جلوگيرى از پوسيدگى دندان دارد. ترى متيل آمين به عدم تجمّع ذرّات مواد غذايى بين دندانها كمك مى كند. كلرورها, نقش ضدّ عفونى ملايم دارند و موقعيّت فلوئور نيز واضح است. سيليكا در سفيدتر كردن دندانها رُل [/نقش] اساسى دارد. سولفور نيز ضدّ ميكروب است و ويتامين ث به طور وسيعى در عفونتهاى دهان و خونريزى, مصرف دارد و…
براساس مطالعات انجام شده در برخى از كشورها, آثار ضدّ پلاك پودر چوب اراك با بهترين فرم خمير دندانهاى تجارى, يكسان بوده و در سالهاى اخير, بعضى از كارخانه جات داروسازى, اقدام به تهيه خمير دندانهايى كه حاوى عصاره ريشه و ساقه هاى چوب اراك است, نموده اند.

[KIAN~~~~]

گندمی


این گیاه شبه علفی پشته ای دارای برگهایی كه پهنایشان به ۲۵ میلیمتر می رسد،می باشد.





●مشخصا ت ظاهری:
بلندی حدود ۳۰ سانتیمتر،گیاه پشته ای همیشه سبز.
●ویژگیها:
این گیاه شبه علفی پشته ای دارای برگهایی كه پهنایشان به ۲۵ میلیمتر می رسد،می باشد. این گیاهان سبزدرخشانند و در این نوع،مركزبرگ دارای یك نوارپهن شیری است كه گاهی چند نوا ر سبزنیزدرآن به چشم می خورند.رشته های زرد نازكی از مركزگیاه بیرون می زنند كه به گلهای سفید كوچك ستاره ای شكلی ختم می شوند و معمولاً به دنبالشان گیاهچه های كوچكی قرار می گیرند. وزن این گیاهچه ها باعث می شود كه رشته ها خمیده شوند و مثل ستارگانی بیرون بجهند.
●محل نگهداری:
ازبادهای شدید خشك باید دور نگه داشته شود ولی در مقابل شرایط نوری مختلف بسیارمقاومند،از آفتاب كامل تا سایه كامل.
●موارد استفاده:
این گیاهان را می توان در حاشیه یك گلجای جلوی پنجره ای كاشت.آنها به طریقی كه ازهیچ گیاه دیگری ساخته نیست از لبه های گلجای جلوی پنجره ای فرو می ریزند.
●رشد دركمپوست:
در اغلب كمپوستها رشد خوبی دارند.
●مراقبت ویژه:
برگهایی كه قهوه ای می شوند را جدا كنید.
●ازدیاد:
گیاه جالب گندمی را می توان به روشهای مختلف تكثیر كرد.گیاه مادری ساقه های بلند و رونده ای را تولید می كند كه دسته های كوچك ازبرگها را با خود حمل كرده و به شكل گیاهچه های كوچكی رشد می كنند.در این زمان گیاهچه ها می توانند با قرارگرفتن در مجاورت خاك ریشه داده و رشد كنند.برای اینكه موفقیت عمل بیشتر شود از یك گلدان با قطر دهانه ۹ سانتیمترحاوی كمپوست گلدانی با پایه پیت استفاده كنید و گیاهچه ها را روی سطح خاك گلدان بخوابانید و به آرامی فشار دهید.گیاهچه ها همچنان كه ازگیاه مادری تغذیه می شوند ریشه دادن را آغازمی كنند.زمانی كه ریشه ها به اندازه كافی رشد كرده و توسعه یافتند،می توانید ارتباط ساقه با پایه مادری را قطع كنید تا گیاه جوان به صورت مستقل به رشد ادامه دهد.
گیاهچه ها در آب نیز می توانند ریشه دهند و زمانی كه طول آنها به ۵/۷ سانتیمتررسید و ریشه ها از انتهای آنها شروع به جوانه زدن كردند می توانند در خاك قرار داده شوند.
گیاهچه ها را در شیشه دهان گشاد شفاف قرار دهید،البته دقت كنید انتهای آنها در آب قرارگیرد، زمانیكه ریشه دهی مناسب انجام شد،گیاهچه را بیرون آورده و در گلدانی با قطر دهانه ۹ سانتیمتر، حاوی كمپوست گلدانی قراردهید.گیاهچه های بوجود آمده روی پایه مادری را،می توان مستقیماً در گلدانی با قطردهانه ۹ سانتیمترو كمپوست گلدانی كاشت.البته در ابتدا انتهای گیاهچه ها را در پودر هورمون ریشه زایی فروبرده و سپس به آرامی در خاك فرو ببرید.
در تمام روشها،بهترین زمان تكثیر، فصول بهارو تابستان است و گیاهچه ها باید در دمای حدود۶۸-۶۵ درجه فارنهایت یا ۲۰- ۱۸ درجه سانتیگراد،در نور مناسب و كافی،دوراز تابش مستقیم خورشید نگهداری شوند.

[KIAN~~~~]

گل صدتومانی


تقریباً دو هزار سال قبل در چین بوته‌ای نظر مردم را به خود جلب نمود كه آن را شویو (Sho-Yo) نام نهادند.


●گل صدتومانی‌
۱) تاریخچه‌:
تقریباً دو هزار سال قبل در چین بوته‌ای نظر مردم را به خود جلب نمود كه آن را شویو (Sho-Yo) نام نهادند.این گل بسیار زیبا به مرور زمان در میان مردم چین مظهر قدرت‌، ثروت و سعادت شناخته شد و بعضی ازگونه‌های آن را مانند Paeonia lactiflora با طلا می‌سنجیدند. در قرن چهارم میلادی باغبانان چینی موفق‌شدند صدها واریته از گونه مورد اشاره را كه از نظر رنگ و عطر از تنوع زیادی برخوردار بودند، پدید آورند. باگذشت زمان شهرت این گل تمام نقاط چین را فراگرفت تا جایی كه لقب گل پادشاه را به خود اختصاص داد.سپس واریته‌های این گونه‌، شاعــران‌، نقاشــان و به طــور كلـی هنرمنـدان را به خود جلب كرد.در این ایام‌باغبانان اروپایی نیز گونه P. officinalisرا در كلیساها می‌كاشتند و از آن به عنوان گیاه دارویی و در رفع سینه‌درد استفاده می‌كردند. اواسط قرن هجدهم میلادی P. lactifloraاز چین وارد قاره اروپا شد و بی درنگ‌علاقمندان و پرورش دهندگان گل مشغول به كار شندند و طولی نكشید كه صدها نوع از این گل پدید آمد. دراوایل قرن بیستم میلادی انواع دو رگ گیری شده آن هم به دست مشتاقان گل رسید.
۲) گیاه شناسی‌
این گیاه از تیره آلاله Ranunculaceaeاز جنس په‌اونیا (Paeonia) و دارای گونه‌های بسیاری است‌. برگهای آن‌بزرگ و مركب و در بعضی از گونه‌ها چند بار بریدگی مشاهده می‌شود. گلهای این گیاه ساده‌، كم پر و پرپر است‌و گلهای آن سفید، زرد، سرخ و صورتی رنگ می‌باشد. ارتفاع این گیاه بین ۵۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر و عمر آن ۵۰سال است‌.
۳) نیاز اقلیمی و نوع نگاهداری‌:
گل صدتومانی در برابر سرما مقاوم است‌. خاك آن باید غنی‌، لومی با زهكشی مناسب باشد. این نبات آفات‌دوست است و فضای زیادی را اشغال می‌كند چرا كه از رشد تقریباً زیادی برخوردار است بنابراین به موادغذایی نیاز تقریباً زیادی دارد. در مورد این گیاه استفاده از كود كمپوست به مقدار كافی و كود سوپر فسفات به‌مقدار ۱۰۰ گرم برای هر مترمربع خاك در فصل پاییز ضروری است و زمان پخش كود ازته اوره در اوایل فصل‌بهار و مقدار آن برای هر مترمربع خاك حدود ۵۰ گرم می‌باشد. كودهای شیمیایی معمولاً از سال سوم به بعددر اطراف بوته در سطح خاك پراكنده و سپس به زیر خاك فرو برده می‌شوند. استفاده از كودهای فوق علاوه بر
اصلاح خاك‌، باعث گلدهی بیشتر این نبات می‌گردد. گل صدتومانی تا زمان گلدهی (اردیبهشت و خرداد ماه‌)به آب نیاز زیادی دارد، این نیاز در فصل زمستان كاهش می‌یابد. بوته‌های بزرگ این نبات به دلیل سنگینی آن‌باید در فصل بهار به قیم بسته شوند.
۴) تكثیر:
ازدیاد گل صدتومانی از طریق بذر، پیاز، قلمه و تقسیم بوته انجام می‌گیرد. در تقسیم بوته كه سهلترین ورایجترین روش ازدیاد است و در شهریور ماه انجام می‌گیرد. بوته‌هایی در نظر گرفته می‌شوند كه قوی‌،شاداب‌، سالم و حداقل چهار سال عمر داشته باشند. برای تقسیم بوته‌، اطراف آن را با بیل كنده‌، سپس با تكیه‌دادن بوته بر بیل‌، بوته را بلند كرده‌، خاك روی ریشه را می‌شویند و سپس در محل طوقه‌، بوته را با چاقوی‌تیزی به چندین قسمت دو الی سه جواله وجود داشته باشد. پس از حذف ریشه‌های زخمی‌، بوته‌ها به زمین‌اصلی انتقال داده می‌شوند و در فاصله‌های ۱۰۰ الی ۱۲۰ سانتیمتری در عمق مناسبی كاشته می‌شوند.استفاده از مالچ در اولین زمستان پس از كاشت برای محفوظ نگهداشتن بوته جوان از سرمای زمستان توصیه‌می‌گردد. بوته‌های كاشته شده در سال اول معمولاً ریشه كمی دارند ولی در دومین سال‌، رشد سریعتری‌می‌یابند.
۵) بیماریها و آفات‌:
از بیماریهای معروف گل صدتومانی می‌توان از سفیدك سطحی (Erysiphe ranunculi) نام برد. قارچ عامل این‌بیماری بر روی برگها، پوشش آردی سفیدرنگی ایجاد می‌كند و موجب كاهش جذب نور توسط گیاه‌، و درنتیجه باعث نقصان گلدهی‌، شادابی و طراوت آن می‌گردد. عوامل رطوبت نسبی‌، حرارت و مصرف بیش ازحد كودهای ازته تاثیر فوق‌العاده‌ای بر رشد قارچ دارند. مبارزه شیمیایی با این بیماری و استفاده از قارچ‌كشهای‌گوگردی به محض مشاهده اولین علائم آغاز می‌شود و تكرار آن ضروری است‌.
كپك خاكستری Botrytis cinerea یكی از بیماریهای قارچی است كه به گل صدتومانی آسیب می‌رساند. قارچ‌عامل این بیماری در گیاه پوشش خاكستری سست و شكننده‌ای به وجود می‌آورد. برای مبارزه با این بیماری‌،استفاده از قارچ‌كشهای مسی توصیه می‌گردد. از آفات معروف این گل می‌توان از كنه پیاز و غده Rhizoglyrnusechionpus، شته‌ها و شپشكهای آردآلو نام برد.
۶) انواع گل صدتومانی‌
معروفترین گونه این گل به گل صدتومانی بوته‌ای P. lactifloraمعروف است كه خود دارای گلهای ساده وپرپر به شرح زیر می‌باشند.
الف ) گل صدتومانی بوته‌ای ساده‌:
از معروفترین واریته‌های این گونه می‌توان از Jaan Van و Duerer و Carrare و Leeuwen نام برد كه اندازه آنها۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر است‌. زمان گلدهی آنها اواخر خرداد و رنگ آنها سفید با پرچمهای زرد رنگ است‌. درصورتی كه انواع Hari Ai و Torpilleur و Nin Granat بین ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر قد دارند و گلهایشان قرمزرنگ است‌.
ب ) گل صدتومانی بوته‌ای پرپر:
از معروفترین واریته‌های این دسته می‌توان از Festiva maxima با ۱۰۰ سانتیمتر قد و گلهای سفید با لكه‌های‌قرمز و Martha bulloch با ۱۰۰ سانتیمتر قد و گلهای قرمز رنگ نام برد.
از انواع هیبرید گل صدتومانی كه زمان گلدهی آنها معمولاً اوایل خرداد ماه می‌باشد می‌توان به Seraphim با۶۰ سانتیمتر قد و گل ساده با پرچمهای قرمز و Chocolate soldier با ۸۰ سانتیمتر قد و گلهای نیمه پرپركوچك قرمز رنگ اشاره كرد.

[KIAN~~~~]

گیاه تیتان

(Amorphophallus titanum) با پیکر غول پیکر خود با اینکه بزرگترین گل دنیا را ندارد ؛ اما بزرگترین گل آذین نامحدود در قلمرو گیاهی را دارد . اما این به چه معنی است ؟ در ظاهر، گل آذین گیاه طرحی از یک گل بزرگ را در ذهن تداعی میکند اما در واقع این به ظاهر گل , نوعی گل آذین سنبله به نام اسپادیکس (spadix) است.
در گل آذین اسپادیکس ، تعداد زیادی گل نر و ماده بروی محوری گوشتی و ضخیم مجتمع شده اند و تمام این محور گوشتی را برگکی رنگین که با آن اسپات (Spathe) می گویند احاطه می کند . اصولا تمام گونه های خانواده شیپوری (Araceae) واجد این نوع گل آذین هستند برای مثال گل آنتریوم و یا اسپاتیفیلوم واجد محور گوشتی ضخیم زرد رنگی هستند که تعداد بسیاری گل کوچک نر و ماده بر روی این محور قرار گرفته اند و اسپاتی قرمز رنگ ( در آنتریوم ) و یا سفید ( در اسپاتیفیلوم ) آن را احاطه کرده است به همین جهت تیتان, با اینکه بزرگترین گل آذین نامحدود از نوع اسپادیکس را دارد اما بزرگترین گل دنیا را ندارد ! .
در گیاه تیتان ، اسپادیکس حدود 3 متر رشد می کند و بروی این گل آذین 3 متری هزاران گل قرار می گیرند . معمولاً 3 تا 4 هفته پس از رویش جوانه ، اسپات باز می شود ، اسپات تیتان در خارج سبز رنگ است ولی در قسمت داخلی قرمز تا بنفش تیره است . اسپات چند روز بیشتر باز نمی ماند وپس از آن محور اسپادیکس در مدت 3 تا 5 روز تخریب می گردد .
گرده افشانی این گیاه نیز در نوع خود بی نظیر است . گیاه بویی مشمئز کننده مانند لاشه پوسیده حیوانات تولید می کند که باعث جلب حشرات بویژه مگسها می شود . به علت همین بو است که گیاه تیتان را گل مردگان نیز می نامند . در واقع علت ایجاد این بو ، سنتز ترکیبات گوگرد دار در محور گل اذین است . نکته مهم اینجاست که ترکیبات گوگردی به راحتی در فضا پخش نمی شوند به همین جهت گیاه تیتان حجم زیادی از کربوهیدراتها ذخیره ای خود را می سوزاند و گرما تولید می کند ؛ بر اثر این گرما که در بخشهای راسی محور به 36 تا 38 درجه نیز می رسد ترکیبات گوگرد دار تبخیر شده و در هوا پخش می شوند و می توانند تا فواصل دورتری منتقل شده و حشرات بشتری را جلب کند ، این عمل میزان گرده افشانی موفقیت آمیز را افزایش می دهد .
گلهای ماده در گیاه تیتان ابتدا باز می شوند و یک تا دو روز پس از آن گلهای نر باز می شوند ؛ این عمل باعث می شود خود لقاحی در گیاه به حداقل ممکن برسد وخزانه ژنتیکی گیاه غنی تر گردد .
اگر گرده افشانی با موفقیت صورت گیرد بروی محور , میوه ها ایجاد می گردند که با افتادن اسپات نمایان می شوند . میوه های رسیده ، قرمز ، نارنجی تا زرد هستند . رنگ میوه ها باعث جذب پرندگان می شود . پس از اینکه پرندگان میوه های تیتان را به مصرف رساندن ، بذر گیاه از طریق فضله پرنده دفع شده و به این ترتیب در محیط پراکنده می گردند .
غده زیر زمینی گیاه که گل آذین را ایجاد کرده بود ، پس از تولید بذر حجم زیادی از ذخیره غذایی و انرژی خود را از دست داده است و برای بازیافتن مجدد انرژی خود لازم است مجددا ترکیبات پر انرژی سنتز کند . اما در گیاهان که انرژی خود را از طریق خورشید و به واسطه فتوسنتز توسط برگها بدست می اورند لازم است پس از گلدهی , برگ ایجاد گردد . گیاه تیتان تنها یک برگ غول پیکر با طول حدود 6 متر ایجاد می کند که بی شباهت به یک درختچه نیست ! . برگ از غده زیر زمینی ایجاد می گردد و واجد دمبرگی قطور است , برگ به صورت منشعب با برگچه های سه قسمتی در انتهای دمبرگ تشکیل می گردند . پس از تشکیل برگ فتوسنتز اغاز شده و مواد پرانرژی سنتز شده به غده زیر زمینی رفته و در آنجا ذخیره می گردند پس از اینکه مواد به حد کافی در غده ذخیره شدند ؛ غده به مدت چهار ماه به حالت خفته درامده و پس از آن چرخه جدیدی آغاز شده و اسپادیکس جدیدی شکل می گیرد . توجه داشته باشید که ذخیره سازی مواد در غده زیرزمینی چندین سال به طول می انجامد , به همین جهت است که گل آذین گیاه را نمی توان همیشه در طبیعت مشاهده کرد ( به عقیده برخی گیاهشناسان تیتان هر 30 سال یکبار گل می دهد ! ) .
دمبرگ سبز رنگ برای جلوگیری از آسیب دیده گی خود شیوه ی جالبی را برگزیده است . گونه ای گلسنگ قهوه ای رنگ بروی دمبرگ این گیاه رشد کرده و باعث می شود رنگ سبز دمبرگ به قهوه ای تغییر یابد و دمبرگ به صورت تنه قطور درختی درآید که این باعث می شود تا حد زیادی از آسیب جانوران و تصادم آنها با دمبرگ گیاه جلوگیری کند .
تیتان بومی جنگلهای بارانی سوماترای اندونزی است و تکثیر آن در خارج از این منطقه بسیار مشکل و اکثرا ناموفق است .

[KIAN~~~~]

پرسیاوشان

شناسنامه

Polypodiaceae:تیره

Adiantum capillus veneris L.: نام لاتین
Venuss hair - Maidenhair: نام انگلیسی
پرسیاوشان - پرسیاوش: نام فارسی
شعرالارض – کربزه البیر - شعرالخنزیر : نام عربی


شرح گیاه

گیاهی پایا و دارای ریزومی خزنده به درازای 10 سانتی متر همراه با ریشه های باریک و ظریف است از ریزوم آن برگهائی به رنگ سبز دائمی به درازای 15 تا 20 سانتی متر و منتهی به دمبرگ صاف و شفاف به رنگ قهوه ای تیره خارج می شود. این دمبرگها که در فواصل نزدیک به ریزوم ، پوشیده از تار می باشند ، عموماً انشعابات فرعی فاصله دار پیدا می کنند و هر یک از آنها که در واقع یک دمبرگ فرعی به حساب می آیند به برگچه های منقسم به لوبهای برگشته ختم می شوند. اعضای تولید مثل گیاه به صورت برجستگیهای باریک و دراز و یا مدور (هاگینه) در کنارهای برگچه های متعلق به برگهای زایا ظاهر می شوند. در هر یک از هاگینه های آنها نیز چندین هاگدان جای دارد.

بخش قابل استفاده گیاه : برگ گیاه.

تکثیر گیاه

بهره برداری از پایه های خودروی آن همواره رفع نیاز فعلی را می نماید و حتی قابلیت صادرات را نیز دارد. در هر حال تکثیر گیاه در صورت لزوم از طریق اعضای تولید مثل این گیاه به صورت برجستگیهای باریک و دراز و یا مدور (هاگینه) در کنار برگچه های متعلق به برگهای زایا ظاهر می شوند، انجام می گیرد در هر یک از این هاگینه‌ها چندین هاگدان جای دارد که پر از هاگ می باشد. پس از برداشت محصول آنها را یا به طور طبیعی در سایه و یا در حرارت 40 تا 50 درجه سانتی گراد و به روش مصنوعی خشک می کنند.




دامنه انتشار

حلقه چاههای اطراف تهران ، پس قلعه ، شهر ری، نواحی شمال کشور، کهر رنگ در مازندران ، گرگان ، بندر گز، گیلان ، رشت : پیر بازار، نواحی شرقی و غربی کشور، کوه کهرود ، بلوچستان ، جنوب غربی ایران : شهبازان ، کشور، بیشه.

[KIAN~~~~]

گالگا

گالگا گیاهی است علفی٬ چندساله متعلق به تیره پروانه آسا (Fabaceae). منشاء اصلی پیدایش این گیاه نامشخص است ولی این گیاه در مرکز٬ غرب و جنوب اروپا گسترش زیادی دارد. از این رو برخی محققان اروپا را منشاء اصلی این گیاه می دانند.

▪ نام علمی: Galega officinalis L
▪ نام انگلیسی: Goats rue

گالگا در طب سنتی بسیاری از کشورهای اروپایی به عنوان گیاهی که باعث کاهش قند خون می شود٬ مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه نیز باعث تحریک تولید شیر در مادران شیرده می شود. از این رو در بسیاری از کشورها به همین منظور مورد استفاده قرار می گیرد و نام علف شیر یا علف شیر آور را برای آن انتخاب کرده اند.
مواد موثره موجود در پیکره رویشی این گیاه٬ قند خون را کاهش می دهد و برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف این گیاه نه تنها سبب افزایش متابولیسم گلوکز می شود بلکه در سوخت و ساز چربیها و پروتئین ها موثر است. به لحاظ استفاده دارویی از گالگا این گیاه در سطح کم و بیش وسیعی در کشورما کشت می گردد.

● مشخصات گیاه:
گالگا گیاهی است علفی٬ چندساله متعلق به تیره پروانه آسا (Fabaceae). منشاء اصلی پیدایش این گیاه نامشخص است ولی این گیاه در مرکز٬ غرب و جنوب اروپا گسترش زیادی دارد. از این رو برخی محققان اروپا را منشاء اصلی این گیاه می دانند.
ساقه گالگا مستقیم و توخالی و ارتفاع آن بین ۴۰ تا ۱۰۰ سانتی متر متفاوت است٬ برگ ها متناوب و چند برگچه ای است تعداد برگچه ها ۱۱ تا ۱۷ عدد است. برگچه ها نیزه ای یا بیضوی شکل به طول ۱.۵ تا ۴ سانتی متر می باشد. سطح زیرین برگچه ها٬ روشنتر از سطح رویی آن می باشد. گلها به صورت مجتمع در انتهای ساقه ی اصلی و انشعابهای جانبی آن ظاهر می شود. ساقه ی گل دهنده بلند و پوشیده از گل می باشد طول ساقه گل دهنده ۲ تا ۴ سانتی متر است. در برخی شرایط اقلیمی٬ طول آن به ۱۰سانتی متر نیز می رسد٬ گلها کوچک٬ رنگ آن بنفش مایل به ارغوانی و بندرت سفید رنگ می باشد. گلها اواخر بهار ( خرداد ) ظاهر می شوند. تعداد پرچم ها ۱۰ عدد است که مادگی رااحاطه می کنند مادگی دارای یک برچه و چند تخمک بوده و میوه آن نیـــام است.
ریشه ی آن ضخیم است و حاوی انشعاباتی فراوان است که به طور عمودی در خاک فرو می رود. میوه گالگا غلاف دارد و طول آن ۲ تا ۴ سانتی متر و ضخامت آن ۲ تا ۳ میلی متر است. داخل میوه تعدادی دانه به رنگ قهوه ای روشن وجود دارد. طول دانه ها ۴ تا ۴.۸ میلی متر و ضخامت آن ۱ تا ۱.۵ میلی متر است. دانه ها بسیار محکم است و در طول آن یک شیار کم و بیش عمیق وجود دارد مواد موثره موجود در پیکر گالگا عبارتند از : گوانیدین (Goanidin) و ترکیباتی که منشاء گوانیدینی دارند٬ مانند گالگین (Galegin) (۳ - methyl - ۲ - butenyl guanidine) و هیدروکسی گالگین که به گروه آلکالوئیدها وابسته است. پیکر رویشی همچنین حاوی مقادیر کمی فلانوئید و ساپونین و همچنین حاوی استروئیدها مانند کلسترول بتا ٬ سیستوسترول و استیگماسترول می باشد.

● نیازهای اکولوژیکی :
بذر گالگا در دمای ۵ تا ۲۵ درجه جوانه می زند. دمای ۳۵ درجه مانع از سبز شدن بذر می شود. گالگا در خاک های عمیق و مرطوب به خوبی می روید. کشت این گیاه در خاک های سنگین مناسب نیست و باعث کاهش عملکرد پیکر رویشی می شود.آب های ایستایی باعث خشک شدن گیاه می شود. چنانچه از خاک های اسیدی برای کشت گالگا استفاده می شود٬ مقداری آهک به آن اضافه می گردد. بررسی ها نشان می دهد گالگا با شرایطی که تغییرات روزانه درجه حرارت زیاد باشد٬ به خوبی سازگار نمی شود دمای ۲۵ درجه سانتی گراد در روز و دمای ۲۲ درجه در شب اثر مطلوبی در افزایش عملکرد پیکر رویشی گیاه دارد.

● تناوب کاشت:
گالگا راباید با غلات و گیاهان وجینی ( چغندر قند - سیب زمینی ) کشت کرد کشت توام گالگا با جو دو سر توصیه می شود و باعث افزایش عملکرد هر دو محصول می شود. پس از برداشت گالگا زمین از مقادیر مناسبی ازت برخوردار می باشد و می توان اقدام به کشت گیاهانی نمود که به ازت نیازمندند.

● مواد و عناصر غذایی مورد نیاز:
عملکرد پیکر رویشی گالگا با افزودن کودهای اکسید فسفر و اکسید پتاس٬ هر یک به مقدار ۱۲۰ کیلو گرم در هکتار٬ افزایش می یابد. نیاز گیاه به ازت از طریق تثبیت ازت در ریشه تا حدودی تامین می شود. تحقیقات نشان می دهد که ۲ عنصر فسفر و پتاس نقش عمده ای در عملکرد پیکر رویشی و مواد موثره آن دارند.

● تاریخ و فواصل کاشت:
اواسط فروردین زمان مناسبی برای کشت گالگا در زمین دائمی است. فاصله ردیف ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر و فاصله ۲ بوته در طول ردیف ۲۵ سانتی متر توصیه شده است. بذر مصرفی برای هر هکتار زمین ۳۰ تا ۳۵ کیلوگرم با کیفیت مطلوب است.

● روش کاشت:
بذرها بطور مستقیم در زمین اصلی به طور ردیفی کشت می گردند. پس از کشت انجام غلطک مناسبی باعث تراکم بخشی به بستر سطحی خاک می شود. بلافاصله پس از کشت باید زمین را آبیاری کرد.

● مراقبت و نگهداری:
در طول رویش گالگا٬ چند بار اقدام به برگردان کردن فاصله بین ردیف ها نمود تا نه تنها علفهای هرز از بین برد٬ بلکه تهویه ی خاک به طور مطلوب صورت گیرد و سبب افزایش عملکرد شود.
گالگا در طول رویش ممکن است به وسیله سوسک سیب زمینی مورد حمله قرار گیرد. آفات شناخته شده دیگر٬ انواع سرخرطومی ها می باشند که از حاشیه ی برگ ها تغذیه کرده و خسارت های عمده ای به محصول وارد می کنند.
بیماری قارچی نیز ممکن است به گالگا آسیب وارد سازند٬ که مهمترین آنها سفیدک و زنگ Uromyces qaleqicola می باشند. با استفاده از عملیات به زراعی مناسب می توان بیماریهای فوق را کنترل کرد.

● برداشت محصول:
پیکر رویشی گیاه گالگا در مرحله ی تمام گل از بیشترین مقدار مواد موثره برخوردار است. با داس یا ماشین برداشت٬ باید اقدام به جمع آوری برگ ها٬ گل ها و سرشاخه های جوان نمود. در سال اول یک بار ولی از سال دوم به بعد۲ و یا حتی ۳ بار می توان پیکر رویشی را برداشت نمود.
از برداشت ساقه های پائینی باید خودداری کرد زیرا باعث ضعف گیاه شده و رشد مجدد را به تعویق می اندازد. از این رو توصیه می شود گیاهان از فاصله ۴۰ سانتی متری سطح زمین برداشت شوند سپس ساقه های ضخیم و نامناسب را از بقیه ی قسمتهای مناسب جداکرد. پس از برداشت٬ باید اقدام به خشک کردن آنها نمود. از سایه یا خشک کن های الکتریکی می توان برای خشک کردن پیکر رویشی گالگا استفاده کرد. نسبت اندام تازه به خشک٬ ۵ تا ۶ به ۱ می باشد.
مقدار عملکرد پیکر رویشی تازه در سال اول رویش ۲ تا ۴ تن و از سال دوم به بعد ۴ تا ۸ تن در هکتار است.

[KIAN~~~~]

پیاز



تاریخچه

پیاز یکی از قدیمی‌ترین گیاهان زراعی بوده که از هزاران سال قبل ، به عنوان طعم دهنده غذاها و همچنین دارو از آن استفاده می‌شده است. قدیمی‌ترین منابع کشف شده از سومریان بدست آمده که نشان می‌دهد، سومریان که در عراق امروزی می‌زیسته‌اند، تقریبا 2600 قبل از میلاد مسیح از این گیاه استفاده می کرده‌اند. در نسخه‌های کتب قدیمی مصر که نوشته‌های خود را روی پاپیروس می‌نوشتند، از اثرات دارویی پیاز سخن به میان آمده است. آنها عقیده داشتند که مصرف پیاز به همراه غذا انرژی بیشتری به فرد می‌دهد.





ساختمان پیاز

این گیاه دو ساله بوده که در سال اول ، اندامهای رویشی آن بوجود می‌آیند و در سال دوم اندامهای زایشی ایجاد می‌شود که تولید تخم می‌کنند. برگهای گیاه پیاز توخالی و لوله‌ای شکل هستند. ساقه آن که ارتفاعش بین 60 سانتیمتر تا یک متر می باشد هم توخالی است که در بخش پایینی ، ساقه کمی متورم شده است.

پیاز دارای یک ساقه پهن زیر زمینی به قطر چند متر می‌باشد که در سطح بالای این ساقه ، برگهای پیاز که کلروفیل خود را از دست داده‌اند و به مخزن غذایی گیاه تبدیل شده‌اند قرار گرفته‌اند. ریشه پیاز از قسمت زیرین این ساقه خارج می‌شود. در وسط این ساقه زیر زمینی ، نقطه رویشی پیاز که به عنوان جوانه انتهایی ساقه هوایی می‌باشد قرار دارد که در این قسمت ، ساقه گل دهنده و برگ سبز بوته پیاز ظاهر می‌شود که به رشد خود ادامه می‌دهد.

بو و خاصیت اشک آوری پیاز

بوی پیاز مربوط به مواد گوگردی فراری است که در هنگام تقطیر در حرارت معمولی اتاق تجزیه می‌گردند. به همین دلیل طعم پیاز پخته در مقایسه با پیازهای خام بسیار ملایم‌تر است. پیاز سفید معمولا ملایم‌تر از پیازهای قرمز و زرد است، به این دلیل که از این مواد گوگردی کمتر دارد. اغلب پیازهایی که در نواحی مرطوب رشد می‌کنند، دارای مواد گوگردی کمتری بوده و در نتیجه ملایم‌ترند.

زمانی که پیاز را به مدت چند ماه در انباری قرار می‌دهیم، پیاز به دلیل این که آب و یا هیدرات کربن خود را از دست می‌دهد، به تدریج تندتر می‌شود. مواد گوگردی پیاز ، خواص مختلفی از خود نشان می‌دهند که یکی از آنها اشک آور بودن است. اگر چه ما معمولا اشک آوری پیاز را دوست نداریم و باعث ناراحتی ما می‌شود، این خاصیت پیاز آن را در برابر موجودات ریز زنده خارجی حفاظت می‌نماید. البته روش‌هایی برای کاهش اشک آوری پیاز وجود دارد. برای مثال ، قرار دادن پیاز در یخچال یا پوست کندن پیاز در آب روان.

[KIAN~~~~]

نگهداری از پیاز

مناسب‌ترین محل برای انبار نمودن پیاز ، سردخانه است که به این وسیله می‌توان در مدت انبار کردن پیاز ، آن را از انواع تغییرات حفظ کرده و همچنین از انواع آفت از جمله قرچها ، باکتریها ، ویروسها و... محافظت نمود. به علاوه از آنجا که قرار دادن پیاز در مکان گرم سبب سبز شدن، ساقه زدن و کم وزن شدن خود پیاز می‌شود، با قرار دادن آن در سردخانه از این آسیبها محافظت خواهد شد.

سمی بودن پیاز

گاهی بر اثر مصرف زیاد پیاز ، عوارض مسمومیت بروز می‌کند. در انسان پس از مصرف زیاد پیاز ، چه خود پیاز و چه فراورده‌های دارویی تولید شده با آن ، ممکن است مسمومیت خفیف یا شدید بوجود آید. این فساد پیاز می‌تواند ناشی از عدم رعایت قوانین لازم جهت کاشت ، داشت یا برداشت گیاه ، نگهداری نامناسب در انبار باشد. علایم مسمومیت با خوردن پیاز عبارتند از: کم خونی و بیماری زردی که در نتیجه همولیز خون حادث می‌شود و احساس بوی تند از ادرار یا هوای بازدم فرد مسموم که تشخیص مسمومیت را ساده می‌کند. بنابراین لازم است همانطور که سالم بودن گیاه را در نظر می‌گیریم، مقدار مصرف پیاز را هم مد نظر داشته باشیم و در خوردن آن، زیاده‌روی نکنیم.

مواد غذایی تهیه شده با پیاز

در تهیه غذاهای مختلف از انواع پیاز استفاده می‌کنند. این ماده غذایی ، عطر و طعم خوبی به غذاها می‌دهد. همچنین پیاز را در تهیه انواع ترشی از جمله پیاز ترشی و پیاز شور و برای درست کردن انواع سالاد بکار می‌برند. در تهیه انواع ساندویچ هم پیاز یکی از اجزای مهم محسوب می‌شود.





اثرات درمانی گیاه پیاز

از مخلوط آب پیاز با عسل ، شربتی تهیه می‌کنند که مصرف روزانه سه قاشق غذاخوری از این شربت ، در درمان سرماخوردگی ، آسم، برونشیت و نارساییهای کلیه و عفونتهای مجاری ادرار بسیار مؤثر است.
پیاز خام ، پ.هاش مواد داخل معده را بالا می‌برد و باعث تشدید فعالیت دستگاه گوارش می‌شود. خوردن پیاز ترشحات معده را تنظیم نموده و اشتها را زیاد می‌کند.
خوردن پیاز همراه با غذاهای چرب ، مخصوصا در مهمانیها یا مسافرتها ، سبب هضم چربی شده و همچنین ناراحتیهای حاصل از آشامیدن آب تصفیه نشده در مناطق مختلف مسافرت را کاهش می‌دهد. این امر به دلیل آن است که پیاز خاصیت آنتی بیوتیک داشته و قادر است میکربها را نابود سازد.
بو کردن آب پیاز بویژه زمان پوست گرفتن آن ، برای بهوش آمدن فردی که سست یا بیهوش شده و همچنین برای رفع تشنج ، بسیار مفید است.
مصرف پیاز پخته به همراه کره برای رفع یبوست و برطرف نمودن نفخ معده بسیار مفید است.
برای برطرف نمودن آبسه زیر پوست ، ورم چشمها و پلکها ، از بین بردن دردهای گوش ، سردرد و درد دندان ، پیاز بسیار مفید است.

[KIAN~~~~]

گل مریم



مقدمه:



ايران در ساليان دور يکي از مراکز توليد و عرضه گياهان دارويي به شمار مي رفت، همچنين تلاش دانشمندان ايراني براي شناسايي و معرفي گياهان دارويي بي اثر نبود. بطوريکه اسماعيليان که حدود 600 سال قدرت بلامنازعه در عرصه ايران بودنند، پايه هاي اقتصادي حکومت خود را تا حد زيادي به توليد و صدور گياهان دارويي استوار کردند بويژه در منطقه تفرش و اطراف آن هنوز هم آثار قلاع اسماعيليه و فعاليت هاي از اين دست، باقي است (5).
فراتر از یک هزار سال پیش از مریم گلی به عنوان گیاهی داروئی استفاده می شده است(4).به فارسی در بعضی مناطق "مریمی" و "مریم گلی" در کتب طب سنتی و به عربی "مریمیه"، "شالبیه" و "مریمیه صغیره" نام برده می شود. به فرانسوی sauge و sauge officinale و the` de france و the` de grece و herbe sacre`e و به انگلیسی sage و garden sage و common sage گفته می شود(12).
کلمه sage از کلمه لاتین salvare به معنی رها بخش یا شفا آمده است. در گذشته بر این گمان بودنند که اگر شخصی یک گیاه sage در حیاتش داشته باشد فردی موفق و شاید فنا ناپذیر می شود(24). در قدیم مریم گلی را دوای همه دردها می دانستند و امروزه هم با تحقیقات بعمل آمده معلوم شده که این گیاه دارای خواص درمانی مهمی است که می تواند بسیاری از بیماریها را معالجه و درمان کند (13).
مردم در گذشته از این گیاه به عنوان ماده ای مدر، عامل انعقاد خون و نیز داروی ضد تعرق استفاده می کرده اند. در بسیاری از فارماکوپه ها از برگهای مریم گلی رسما به عنوان دارو یاد و خواص آن را بر شمرده است. از عصاره مریم گلی برای مداوای برخی از بیماریهای مربوط به حلق و حنجره و همچنین برای شستشوی دهان استفاده می شود.
اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتریایی دارد و از آن در صنایع داروسازی، غذایی و همچنین در صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده می شود (4). این گیاه از ادویجات قوی بشمار می رود. طعم آن مختصری تلخ و قابض است(10).
مصرف زیاد این گیاه مناسب نیست و تاثیر نامطلوبی در ضربان قلب خواهد داشت. همه ساله زمینهای زراعی وسیعی در شبه جزیره بالکان، روسیه، آمریکا، ایتالیا و همچنین کشورهای اروپای مرکزی برای کشت مریم گلی اختصاص می یابد(4).
مریم گلی از روزگاران کهن در مجموعه گیاهان طبی یونانی ها و رومی ها مورد شناخت و توجه خاص بوده است و ابتدا به عنوان داروی موثر برای معالجه عوارض نیش حشرات به عنوان ضد سم و همچنین داروی تونیک و مقوی برای تقویت روح و بدن و افزایش طول عمر به کار می رفته است. آثار شفابخش این گیاه در معالجه بیماری ها در کتابها و نوشته های طبیعی دانها و حکمای طب سنتی روزگاران کهن نظیر تئوفراست، فیلوسف یونانی (BC 287-372) و دیوسکوریدس، طبیب یونانی (قرن اول پس از میلاد) و پلی نی، طبیعی دان رومی (اوایل قرن اول میلاد مسیح) به تفضیل آمده است.
در دوران قرون وسطی حکمای طب سنتی اروپا از مریم گلی ضمن خواص متعددی که برای آن قایل بودند برای معالجه یبوست، وبا، سرماخوردگی و انواع تبها و اختلالات کبدی و صرع و فلج استفاده می کرده اند و در این گیاه را مقوی و مولد خون تازه و صالح می دانستند و برای تقویت عضلات و آرام کردن اعصاب تجویز می شده است.
از قرن نهم این گیاه به اروپا راه یافت و بسرعت توسعه یافت و پس از آن به چین وارد شد و در چین برای معطر کردن انواع مشروبات مورد استفاده قرار می گرفت و مصرف آن به قدری زیاد شد که در قرن هفدهم چینی ها در مقابل گرفتن هریک کیلو از برگهای خشک مریم گلی اروپایی حاضر بودند 4-3 کیلوگرم چای چینی بدهند.
در قرن شانزدهم در انگلیس قبل از اینکه چای به عنوان مشروب عمومی گرم معمول شود از برگهای مریم گلی دم کرده ، می خورند. پس از آن در 300-200 سال اخیر این گیاه به امریکا وارد شد و به عنوان ادویه عالی مورد توجه خانه دارها قرار گرفت. در حال حاضر اسانس مریم گلی برای معطر کردن و خوشبو کردن گوشتهای کنسرو و انواع سوسیس و گوشت مرغ و در عطر سازی به عنوان اسانس پایه برای مخلوط کردن با سایر اسانسها برای تهیه عطر و آب توالت مردان به کار می رود(12).


اهمیت اقتصادی:



مریم گلی 5 تا7 سال عمر می کند. از آنجایی که با گذشت سن گیاه از مقدار مواد موثره آن به طور بارزی کاسته می شود، این گیاه تا چهار سال بازدهی اقتصادی دارد(4). کشورهای اصلی عرضه کننده شامل یوگوسلاوی، یونان، آلبانی، ایتالیا، اسپانیا و شوروی است که بیشتر از طریق جمع آوری گیاهان خودرو، انجام می گیرد (7).
گیاهشناسی:



گیاهی است به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و دارای ظاهر پرپشت که به حالت خودرو و در اماکن خشک یا سنگلاخی و دامنه های بایر غالب نواحی آسیا و شمال آفریقا می روید و به علت زیبایی خاصی که دارد در باغچه ها کاشته می شود(1).

مریم گلی دارای سه زیر گونه است که عبارتند از:

لاواندولیفولیا:
در این زیر گونه برگها باریک و نیزه ای شکل اند. طول برگها حداکثر به 3 سانتی متر و پهنای آن به 1 سانتی متر می رسد. گل ها دمگل بسیار کوچکی دارند. اسانس این زیر گونه فاقد "تویون" است.
مینور:
برگهای آن در مقایسه با زیر گونه قبل بلندترند. طول آن 4 تا 7 سانتی متر و پهنای آن 1 تا 2 سانتی متر است. دمبرگ بسیار کوتاه و سطح گیاه از کرکهای کمی پوشیده شده است. دمگل بلند و طول آن 2 تا 5/2 سانتی متر است.
این زیر گونه در اتریش و شمال آلمان می روید و به دو فرم گل سفید (آلبی فلورا) و گل قرمز (روبریفلورا) مشاهده می شود.
ماژور:
در این گونه که به افیسینالیس نیز معروف است، برگها بلند و به طول 4 تا 10 سانتی متر و به پهنای 2 تا 5 سانتی متر است. هر دو طرف برگ پوشیده از کرکهای بسیار کوتاه است. این برگها تقریبا به شکل قلب می باشند. گلها درشت بوده، طول آنها به 5/3 سانتی متر می رسد و دارای دمگل کوتاهی نیز هستند.
اندامهای هوایی گیاه به خصوص برگها محتوی اسانس هستند. مقدار اسانس در شرایط اقلیمی مختلف متفاوت و بین 1 تا 5/2 درصد است. مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده آن عبارتند از : "تویون" (30 تا 50 درصد)، "سینئول" (10 تا 15 درصد)، "کامفور" (6 تا 10 درصد) و "بورنئول" (6 تا 14 درصد). از این ترکیبات دیگر اسانس می توان از "پنین" (1 تا 2 درصد) نام برد. گیاه همچنین شامل مواد تلخ (3 تا 8 درصد)، مواد تاننی، فلاونویید و مواد گلیکوزیدی و رزینی می باشد(4).

[KIAN~~~~]

هویج

اطلاعات اولیه

هویج گیاهی است دو ساله از خانواده چتریان. یعنی در سال اول تولید ریشه ضخیم و قابل استفاده غذایی کرده و در سال دوم از وسط برگهای آن که به شکل روزت و از روی طوقه ریشه می‌رویند شاخه گل دهنده ظاهر می‌شود. این شاخه تا ارتفاع 60 تا 90 سانتیمتر رشد می‌کند و پس از تلقیح که بوسیله حشرات انجام می‌گیرد تولید بذر می‌کند.





اصل و قدمت هویج

موطن اصلی هویج در اروپا و شمال آفریقا و آسیا می‌باشد و پاره‌ای از انواع آن در آمریکای شمالی و جنوبی یافت می‌شود.

گلهای هویج

گلهای این گیاه معمولا کامل هستند. یعنی در یک گل اندامهای نر و ماده هر دو موجود است ولی نژادهای نر عقیم که دانه گرده آنها قادر به تلقیح تخمک نیستند نیز مشاهده می‌شود. این نژادها از نظر تهیه بذر و اصلاح آن بسیار ارزنده می‌باشند.

خاک مطلوب هویچ

هویج مانند اغلب سبزیهای ریشه‌ای طلب خاک عمیق و نرم لیمونی می‌باشد و از نظر تجارتی هویج را بیشتر در خاکهای لیمونی سبک و یا خاکهای هوموسی سبک می‌کارند. زیرا در این قبیل خاکها مقدار محصول زیاد و شکل ریشه که عامل مهم مرغوبیت آن می‌باشد صاف و منظم می‌شود. در صورتی که در زمینهای خیلی سنگین و یا در خاکهایی که دارای سنگهای درشت می‌باشند کاشته شود ریشه کج و اغلب دو یا چند شاخه می‌گردد.

کود مورد استفاده در هویج

برای رشد سریع هویج کود فراوان از جنس ازت ، فسفر و پتاس لازم است و علاوه بر آن خاک باید دارای مقدار کافی مواد آلی یعنی هوموس باشد. وجود کود دامی یا کود سبز در زمینهای سنگین برای پوک کردن این نوع اراضی حتما لازم است. در صورتی که 20 تا 30 تن کود دامی برای اصلاح و تا اندازه‌ای تقویت زمین به محصول داده شود برای ایجاد تعادل بین ازت و فسفر و پتاس مورد نیاز هویج باید مقداری کود شیمیایی نیز به زمین داد.

تاثیر محیط در رشد و رنگ ریشه هویج

در نواحی نسبتا گرم که زمستان معتدل دارد مانند پاره‌ای از نقاط جنوب ایران ممکن است به کشت بذر هویج مبادرت کرد. ولی در این نواحی ریشه هویج کم رنگ و بنابراین نامرغوب می‌شود. این کم رنگ شدن ریشه هویج ممکن است علل مختلفی داشته باشد مانند کوتاهی روز در زمستان ، کمی درجه حرارت ، کمی شدت روشنایی و بالاخره رطوبت زیاد. ولی میزان گرمای هوا بیش از سایر عوامل در کمرنگی هویج موثر است.





کاشت هویج

بذر هویج را مانند بذر سایر سبزیهای ریشه‌ای در محل اصلی می‌کارند. موقع کاشت بذر در نقاط سرد سیر که دارای زمستانهای سخت است در فصل بهار پس از برطرف شدن خطر یخبندان می‌باشد و در نواحی گرم معتدل که خطر یخبندان وجود ندارد بذر این گیاه را می‌توان در پاییز و یا زمستان کاشت. برای بدست آوردن هویج تازه و لطیف باید بذر آن را به تدریج کاشت و آخرین کاشت باید از بذر انواع زودرس و اقلا 2 ماه قبل از رسیدن سرمای شدید و یخبندان انجام می‌گیرد. بذر هویج را بطور خطی می‌کارند. فاصله خطوط از 40 تا 45 سانتیمتر نسبت به آب و هوا و نوع خاک تغییر می‌کند.

برداشت محصول هویج

تقریبا در تمام فصول سال هویج در بازار یافت می‌شود ولی هویجهایی که در اواخر بهار و اوایل تابستان به فروش می‌رسند محصول انواع زود رس هستند و هویجهایی که در پاییز و زمستان به بازار عرضه می‌شوند از انواع هویج دیر رس به عمل آمده‌اند. هویج پاییزه یا آخر فصل را بوسیله گاو آهن از زمین می‌کنند.

انبار کردن هویج

انبار کردن هویج کاملا شبیه نگاهداری چغندر در فصل زمستان می‌باشد باید دارای حرارت و رطوبت باشد. میزان رطوبت نسبی انبار بین 93 و 98 درصد باشد. ماندن هویج برای مدت طولانی در انبار باعث کم شدن مقدار قند آن می‌شود و از حیث مرغوبی لطمه می‌بیند.

خواص دارویی هویج

داروی مخصوص بیماریهایی است که مربوط به کمبود مواد غذایی بخصوص ویتامینها هستند. مقدار زیادی ویتامینهای a ، b ، c و d دارد و مخصوصا برای درمان مبتلایان به اگزما بسیار مناسب است. هویج پخته به صورت استعمال خارجی برای درد و خارش استعمال می‌شود. همچنین برای سوختگیها و آکنه بسیار مفید است.

[shohreh89]

ووووووووووووواي مرسي خيلي ممنون،خيلي خوبه :39: