عامل افزايش چشمگير نرخ بيكاري در ايران

[donya88]

به دنبال انتشار آمار رسمي نرخ بيكاري كه از جهش آن به 6/14 درصد حكايت دارد اين پرسش ايجاد شده است كه چه عاملي باعث افزايش چشمگير اين نرخ تا حدي شده است كه حتي غافلگيري متوليان مربوطه در وزارت كار را به دنبال داشت؟دو فرضيه مهم براي پاسخ به اين سوال مطرح است كه فرضيه اول به وضعيت ركودي حاكم بر اقتصاد مربوط مي‌شود كه خود را در كاهش شديد رشد اقتصادي نمايان كرده و فرضيه دوم به ورود موج جديد جمعيت فعال به بازار كار ناشي از شوك جمعيتي دهه 60 مربوط مي‌شود.اگر چه به نظر مي‌رسد جهش نرخ بيكاري ريشه در تركيبي از هر دو علت با وزن بالاي عامل دوم داشته باشد اما وزير كار ديروز اعلام كرد كه معتقد است ورود فارغ‌التحصيلان به بازار كار و افزايش جمعيت فعال، علت اصلي افزايش نرخ بيكاري است.به نظر مي‌رسد موج جمعيتي دهه 60 كه هم اكنون در سنين24 تا 29 سال هستند به تدريج با فراغت از تحصيل و خدمت سربازي در حال ورود به بازار كار هستند.وزير كار مهم‌ترين برنامه فعلي دولت براي مقابله با بيكاري را توسعه اشتغال خانگي اعلام كرد.فارغ‌التحصيلان جديد علت افزايش بيكاري استعبدالرضا شیخ‌الاسلامي، ‌وزیر کار طی دو اظهار نظر جداگانه به تشریح دلایل افزایش بیکاری و نیز راهکارهای وزارتخانه متبوعش برای کنترل بیکاری پرداخت‌. شیخ الاسلامي ‌دیروز در پایان جلسه هیات دولت در گفت‌وگو با خبرنگاران با تایید آمار 6/14 درصدی نرخ بیکاری اعلام کرد‌: توسعه مشاغل خانگی‌، شناسایی و حل مشکلات واحدهای تولیدی از اقداماتی است که برای ایجاد اشتغال در دستور کار قرار دارد. وی اضافه کرد: اعطای تسهیلات برای اتمام طرح‌های نیمه تمام‌، تامین سرمایه در گردش برای بنگاه‌های تولیدی‌، اعطای تسهیلات به بنگاه‌های زودبازده و ظرفیت سازی و شناسایی فرصت‌ها در بازار کار از دیگر اقداماتی است که وزارت کار و امور اجتماعی برای ایجاد اشتغال در دستور کار قرار داده است.وزیر کار و امور اجتماعی با اعلام اینکه اعزام نیروی کار به خارج از کشور نیز در دستور کار است‌، گفت‌: این اقدام در چارچوب تفاهم‌نامه‌هایی که با کشورهای مختلف از جمله مالزی‌، ترکیه‌، قطر و آفریقای جنوبی امضا مي‌شود‌، پیگیری خواهد شد. شیخ‌الاسلامي‌تهیه اسناد توسعه اشتغال را نیز از اقدامات وزارت کار و امور اجتماعی برشمرد.راهکارهایی که وزیر کار برای کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال در کشور اعلام کرده است در شرایطی است که اخیرا مباحثی بین وزارت کار و مرکز آمار ایران درباره نرخ بیکاری در کشور به وجود آمد. چرا که مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در بهار سال 89 را 6/14 درصد اعلام کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشانه افزایش 5/3 درصدی بیکاری در کشور است‌. یکی دو روز بعد هم شیخ‌الاسلامي‌ که در نشستی با خبرنگاران به مناسبت روز خبرنگار شرکت کرده بود، به این آمارها واکنش نشان داد و گفت‌: افزایش 5/3 درصدی بیکاری؛ یعنی اینکه دست‌کم یک میلیون نفر به بیکاران اضافه شده باشد و مجموع بیکاران کشور به 5/3 میلیون نفر رسیده باشد‌. شیخ‌الاسلامي‌ گفت‌: تنها 20 هزار نفر به مقرری بگیران بیکاری اضافه شده است؛ بنابراین یا آمار امسال زیاد محاسبه شده است یا آمار سال قبل کم به حساب آمده است‌. البته شیخ‌الاسلامي ‌تاکید کرد که به هر حال مرکز آمار، مرجع رسمي ‌اعلام نرخ بیکاری است‌. بیان این اظهارات واکنش مرکز آمار را به دنبال داشت و این مرکز نرخ بیکاری 6/14 درصدی در بهار سال 89 را درست و رسمي ‌دانست‌. متعاقب آن شیخ الاسلامي ‌هم به توضیح درباره اظهارات هفته قبل خود پرداخت و در گفت و گویی با خبرگزاری نرخ بيكاري اعلام شده توسط مركز آمار را قبول دارم و ترجيح مي‌دهم تحليل آمار بیکاری را مركز آمار ارائه كند، اما به نظر مي‌آيد بيشترين علت بیکاری‌، افزايش جمعيت فعال و ورود فارغ‌التحصيلان به بازار كار است.وزير كار و امور اجتماعي در حاشيه مراسم امضاي تفاهم‌نامه آموزش صنف نانوايان با همكاري وزارت بازرگاني، در پاسخ به اين پرسش كه علت افزايش نرخ بيكاري به دليل افزايش جمعيت فعال است يا تعطيلي واحدهاي اقتصادي تاكيد كرد: ترجيح مي‌دهم تحليل آمار را از مركز آمار بپرسيد؛ اما به نظر مي‌آيد بيشترين علت افزايش جمعيت فعال و ورود فارغ‌التحصيلان به بازار كار است.وزير كار و امور اجتماعي در خصوص به كارگيري كارگران بازنشسته و برخي واحدها تصريح كرد: قوانين موجود در كشور اجازه چنين كاري را به كارفرما نمي‌دهد؛ اما واقعيت اين است كه خروجي بازنشستگان كار نسبت به ورودي بازار كار بسيار كم است. وي خاطرنشان كرد: من نگفتم نرخ بيكاري را واقعي نمي‌دانم، من گفتم تنها مرجع رسمي در كشور مركز آمار است و هر چه بگويد درست است؛ اما اگر فردي حرف و نقدي راجع به اين موضوع دارد، غيررسمي است و نمي‌تواند ملاك باشد و در غير اين‌صورت سنگ روي سنگ بند نمي‌شود.به گفته وزير كار، مركز آمار هر نرخي راجع به بيكاري اعلام كند قبول داريم؛ اما سخت است، ولي به ناچار مي‌پذيريم.به هر حال وزیر کار در شرایطی از پذیرش نرخ رسمي ‌بیکاری اعلام شده از سوی مرکز آمار سخن به میان مي‌آورد که بحث درباره نرخ بیکاری همواره وجود داشته است‌. به خصوص از زمان روی کار آمدن دولت نهم نحوه تعریف افراد شاغل و بیکار تغییر کرد و از نظر دولت نهم هر فردی که در هفته دو ساعت مشغول به کار بود، از جرگه بیکاران خارج مي‌شد و شاغل به حساب مي‌آمد‌. تصمیم دولت در تغییر محاسبه نرخ بیکاری با انتقاد کارشناسان مواجه شد و آنان مقامات دولت از جمله سید محمد جهرمي‌، وزیر وقت کار را مورد اعتراض قرار دادند که با تغییر تعریف بیکاری نمي‌توان بیکاری را کاهش داد‌. با این وجود جهرمي‌به دفاع از سیاست‌های دولت برای اشتغالزایی پرداخت و از جمله طرح بنگاه‌های زود بازده که دست‌کم 20 هزار میلیارد تومان اعتبار برای آن صرف شد را از جمله علل و عوامل کاهش نرخ بیکاری در کشور دانست. با این وجود از سال گذشته که دولت دهم بر سر کار آمد‌، نرخ بیکاری به صورت خزنده روند صعودی گرفت تا اینکه مرکز آمار در تازه‌ترین آمار خود رقم 6/14 درصدی را نرخ رسمي ‌بیکاری در کشور در بهار سال 89 اعلام کرد که به معنای وجود 5/3 میلیون بیکار در کشور است‌. شیخ‌الاسلامي، ‌وزیر کارهم ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار را یکی از دلایل افزایش بیکاری اعلام کرد و این درحالی است که خبرگزاری مهر هم با انتشار گزارشی تحلیلی نوشت: ورود متولدین دهه 60 به بازار کار، نامتعادل بودن عرضه و تقاضا، سرمایه‌گذاری نامناسب در ایجاد اشتغال مولد و تصاحب چند میلیون فرصت شغلی توسط خارجی‌ها از دلایل دو رقمي ‌بودن نرخ بیکاری و نوسانات آن گزارش شده است.مرکز آمار ایران به عنوان مرجع رسمي ‌اعلام نرخ بیکاری در کشور طی سال گذشته از مهم‌ترین دلایل بالا بودن نرخ بیکاری و تقاضای زیاد افراد برای ورود به بازار کار را موج جمعیتی دهه 60 می‌داند، این در حالی است که نبود تعریف روشن از فرد بیکار، غیرقابل استناد بودن آمارها و انتشار آمارهای متفاوت توسط دستگاه‌های مختلف نیز خود مزید بر علت است.