معرفي جامع و كامل رشته ي مهندسی شیمی - گروه ریاضی-فنی مهندسی

[Borna66]

هدف
مهندسی شیمی رشته گسترده‌ای است كه در دوره كارشناسی آن با استفاده از اصول مهندسی به همراه مبانی ریاضیات و شیمی و فیزیك، زمینه‌های لازم برای طراحی و بهره‌برداری از صنایع متنوعی به دانشجویان آموزش داده می‌شود. نظر به اینكه اصول مهندسی در مورد صنایع بسیار متنوع و گسترده شیمیایی یكسان است، مهندسان شیمی از انعطاف فوق‌العاده‌ای در انتخاب شغل برخوردارند پس از فراگیری فیزیك، شیمی و بخصوص ریاضیات و همچنین دروس اصلی این رشته مانند موازنه انرژی و مواد، ترمودینامیك، مكانیك سیالات، انتقال حرارت، انتقال جرم، عملیات واحدهای صنعتی، طراحی راكتورهای شیمیایی، كنترل فرآیندها و اقتصاد و طراحی مهندسی مطرح می‌شوند.

به علاوه ، دروس دیگری در مهندسی عمومی نظیر مبانی برق، استاتیك و مقاومت مصالح، مهندسی محیط زیست، رسم فنی و كارگاهها، برای تكمیل اطلاعات مهندسی دانشجویان آموزش داده می‌شوند. در دوه كارشناسی مهندسی شیمی علاوه بر دروس فوق چند درس دیگر در زمینه‌های تخصصی نظیر صنایع نفت و گاز و پتروشیمی ، صنایع غذایی، صنایع معدنی و طراحی فرآیند ، به مدت حدود یك نیمسال تحصیلی ارائه می‌شوند كه دانشجویان بر حسب علاقه خود و یا زمینه كاری موجود در صنایع مختلف، آنها را انتخاب می‌كنند. ارائه این تخصصها در دانشگاههای مختلف بستگی به علاقه و توان آموزشی هر دانشگاه دارد.

[Borna66]

توانایی‌های عمومی مورد نیاز و قابل توصیه

یك دانشجوی مهندسی شیمی در درجه اول باید در دروس ریاضی قوی باشد و دو درس فیزیك و شیمی در مراحل بعدی قرار دارد.

فردی كه رشته مهندسی شیمی را انتخاب می‌كند باید در ریاضیات و فیزیك قوی باشد. البته در این رشته، درس شیمی نیز اهمیت دارد اما ریاضیات و فیزیك از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین داوطلبان آزمون سراسری باید بدانند كه رشته مهندسی شیمی رشته آسانی نیست، پس اگر داوطلبی به تحقیق و مطالعه مستمر علاقه زیادی ندارد، بهتر است كه وارد این رشته نشود.

دانشجویان مهندسی شیمی نسبت به دانشجویان رشته‌های مهندسی دیگر تنها 9 واحد بیشتر شیمی می‌خوانند . یعنی علاوه بر شیمی عمومی 1 كه در اكثر رشته‌های مهندسی ارائه می‌شود، شیمی عمومی 2 ، شیمی آلی و شیمی تجزیه نیز مطالعه می‌كنند. در مقابل، ریاضی در این رشته بسیار اهمیت دارد چون یك مهندس شیمی برای طراحی راكتور ، برج و مبدل نیاز به دانش ریاضی دارد.

علاوه بر ریاضی و فیزیك، تسلط بر زبان انگلیسی نیز در این رشته بسیار مهم است چون اكثر كتب تخصصی این رشته به زبان انگلیسی می‌باشد. همچنین دانشجوی این رشته باید دارای دقت نظر خوبی باشد برای آن كه در مهندسی شیمی علاوه بر آزمایشهایی در مقیاس بزرگ، آزمایشهایی در مقیاس كوچك نیز وجود دارد. برای مثال ما در شیمی تجزیه بعضی آزمایش‌هایمان در حد میلیونیم p.p.m است و بدون شك در چنین آزمایشی اگر یك صدم گرم نیز اشتباه بشود، همه آزمایش به هم می‌ریزد.

صنایع شیمیایی كشور ما بسیار بكر و دست‌نخورده است و ما تا كنون از امكاناتمان بخوبی بهره‌برداری نكرده‌ایم برای مثال بسیاری از فرآورده‌های شیمیایی مثل مواد اولیه دارویی، بهداشتی و آرایشی را كه تولیدشان نیز نسبتا راحت است از خارج از كشور وارد می‌كنیم و یا در خیلی از كاتالیزورهای صنعت نفت جا برای فعالیت افراد خلاق و نوآوری كه كوشا و فعال باشند، وجود دارد.

[Borna66]

توانایی های فارغ‌التحصیلان

صنایع گاز:

فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند پس از پایان تحصیلات و كسب تجربه لازم ، امور متفاوتی را از نظر طراحی ، ساخت ، اجرا و نظارت بر اجرای طرحهای مختلف به عهده گیرند كه در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1-طراحی ، محاسبه و ساخت واحدهای نم‌زدایی و شیرین‌سازی گاز طبیعی .

2-طراحی ، محاسبه و ساخت واحدهای تفكیك كننده اجزای گاز طبیعی .
3-طراحی خطوط لوله انتقال گاز طبیعی از مخازن گاز به پالایشگاهها.
4-راهبری و نظارت بر عملكرد پالایشگاههای گاز طبیعی.
5-انجام كلیه محاسبات مربوط به گاز طبیعی از قبیل محاسبات مربوط به تشكیل هیدراتهای گازی و غیره.
6-طراحی و نظارت بر عملكرد خطوط لوله گاز طبیعی از پالایشگاهها به مراكز مصرف .
7-طراحی شبكه‌های توزیع گاز طبیعی در شهرها.
8-طراحی و ساخت دستگاههای جداساز گاز - مایع ، گاز - جامد و مایع - جامد.

[Borna66]

صنایع غذایی : فارغ‌التحصیلان این رشته دارای تواناییهای زیر هستند؛

1- رفع اشكال و حل مشكلات مربوط به این تخصص.
2- تطبیق شرایط كمی و كیفی تولید با تقاضا.
3- توسعه و انتقال فن‌آوری به منظور بهبود شرایط تولید در صنایع غذایی.
4- برنامه‌ریزی فعالیتهای تولید در صنایع غذایی.
5- طراحی و نظارت بر ساخت دستگاهها و شبكه‌های مورد نیاز در صنایع غذایی مانند راكتورها و برجهای جذب و دفع .
6- نظارت بر نصب و راه‌اندازی سیستمها .
7- بهره‌برداری از صنایع به نحو مطلوب (از لحاظ فنی و اقتصادی). فارغ‌التحصیلان این دوره توانایی كافی در احراز مشاغل و ایفای وظایف زیر را دارند: انجام محاسبات و تعیین مشخصات وسایل، دستگاهها و فرآیندهای شیمیایی كه در صنایع نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظور از طراحی فرآیند در صنایع نفت، استفاده از داده‌های موجود به منظور محاسبه و تعیین مشخصات فنی یك دستگاه ، یك واحد و یا یك كارخانه تا حد تشكیل نمودار جریانی كامل است.

[Borna66]

پالایش :
فارغ‌التحصیلان این رشته دارای تواناییهای زیر هستند؛

فعالیت در پالایشگاههای نفت و گاز، كارخانه‌ها و مجتمع های پتروشیمی، كارخانه‌های تصفیه روغن ، امور انتقال فرآورده‌ها و واحدهای تولید مواد شیمیایی و ... . همكاری با مراكز علمی و صنعتی كشور در زمینه برنامه ریزی و گسترش این صنایع و ... .

[Borna66]

صنایع پتروشیمی :
فارغ‌التحصیلان این رشته دارای تواناییهای زیر هستند؛

فعالیت در پالایشگاههای نفت و گاز ، كارخانه‌ها و مجتمعهای پتروشیمی، كارخانه‌های تصفیه روغن ، امور انتقال فرآورده‌ها و واحدهای تولید مواد شیمیایی و همچنین همكاری با مراكز علمی و صنعتی كشور در زمینه برنامه‌ریزی و گسترش این صنایع .

رابطه مهندسی شیمی با علم شیمی

آیا می‌دانید كه دانشجویان گرایشهای مختلف رشته مهندسی شیمی تنها 12 واحد شیمی می‌گذرانند كه از این 12 واحد نیز 3 واحد در اكثر رشته‌های مهندسی ارائه می‌شود.

و آیا می‌دانید كه بیشتر دروس مهندسی شیمی با رشته‌های مهندسی دیگر ، بخصوص مهندسی مكانیك گرایش حرارت و سیالات مشترك است؟

حتما می‌پرسید پس چرا عنوان این رشته مهندسی شیمی است؟

عنوان كامل این رشته، مهندسی صنایع شیمی است. یعنی همان‌طور كه ما مهندسینی در صنایع الكترونیك و مكانیك داریم، در صنایع شیمی نیز داریم. اما به مرور كلمه صنعت از عنوان یك رشته حذف شده و به همین دلیل داوطلبان آزمون سراسری فكر می‌كنند كه مهندسی شیمی شبیه به رشته شیمی است. در حالیكه نسبت بین مهندسی شیمی و شیمی مثل نسبت بین مهندسی برق و فیزیك می‌باشد.

به دست آوردن مواد شیمیایی در آزمایشگاه به علم شیمی باز می‌گردد. یعنی وقتی كه ما در آزمایشگاه ماده a را با b تركیب می‌كنیم و ماده c به دست می‌آید از علم شیمی استفاده كرده‌ایم اما این كه از چه طریقی از a و b به c می‌رسیم در حیطه مهندسی شیمی قرار دارد. از سوی دیگر یك شیمیست در آزمایشگاه فعالیت می‌كند در حالیكه یك مهندس در مقیاس صنعتی كار می‌كند و برای رسیدن به هدف خود از دروس مهندسی مثل انتقال حرارت، انتقال جرم، مكانیك سیالات ، طراحی رآكتورها و یا ترمودینامیك یاری می‌گیرد. به عبارت دیگر در مهندسی شیمی فقط از علم شیمی به عنوان یك پایه استفاده می‌شود و سپس به سراغ دروسی می‌رویم كه محاسباتی و مهندسی هستند.

تفاوت عمده مهندسی شیمی با شیمی در این است كه مهندس كارش طراحی است در حالی كه شیمیست‌ها با كارهای آزمایشگاهی روبرو هستند. البته در این رشته دروس شیمی نیز وجود دارد اما شباهت این رشته به سایر رشته‌های مهندسی ، بخصوص مهندسی مكانیك گرایش حرارت و سیالات بییشتر از شباهت این رشته به شیمی است. در حقیقت یك مهندس شیمی به عنوان حد واسط بین آزمایشگاه و مصرف‌كننده، از اطلاعات شیمیست‌ها استفاده كرده و مواد شیمیایی را به تولید صنعتی می‌رساند.

برای یك شیمیست تنها تولید ماده مهم است؛ این كه وقتی دو ماده با هم تركیب می‌شود، چه ماده‌ای به وجود می‌آید. اما یك مهندس شیمی به طراحی دستگاههایی می‌پردازد كه ماده فوق را به كیفیت بالایی می‌رساند.

[Borna66]

نكات تكمیلی
رشته مهندسی شیمی نسبت به رشته‌های مهندسی دیگر جدید است، چرا كه این رشته زاییده ضرورت و نیاز صنعت مكانیك، الكترونیك و عمران می‌باشد.

برای مثال به مرور زمان صنعت به مهندس مكانیكی احتیاج پیدا كرد كه از تحولات و فرآیندهای شیمیایی اطلاع داشته باشد و بتواند دستگاههایی را طراحی كند كه در آنها فرآیندهای شیمیایی اتفاق می‌افتد. در نتیجه شروع به تربیت مهندسین مكانیكی كرد كه بیش از معمول تحصیل‌كردگان این رشته از علم شیمی مطلع باشند و این دسته از متخصصان همان مهندسین شیمی هستند.

در یك پروژه كه با حضور مهندسین رشته‌های مختلف انجام می‌گیرد، مهندس شیمی كار اولیه را بر عهده دارد. برای مثال اگر قرار باشد یك برج برای تقطیر ماده‌ای ساخته شود؛ كار طراحی این برج، تعیین ارتفاع، قطر و نوع موادی كه باید در ساخت آن به كار برده شود و همچنین تعیین درجه دما و فشار آن بر عهده مهندس شیمی است.

[Borna66]

معرفی اجمالی گرایشهای مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی

رشته مهندسی شیمی با 8 گرایش صنایع غذایی، صنایع شیمیایی معدنی، صنایع گاز ، صنایع پتروشیمی ، صنایع پلیمر، طراحی فرآیندهای صنایع نفت، صنایع پالایش و شیمیایی سلولزی؛ یكی از رشته‌های گسترده دانشگاهی است.

البته در دوره كارشناسی هر یك از گرایشهای فوق، تنها 12 یا 13 واحد تخصصی دارند و بیشتر واحدهایشان مشترك است. چرا كه اصول مهندسی در صنایع بسیار متنوع و گسترده شیمیایی، یكسان می‌باشد.

[Borna66]

صنایع شیمیایی معدنی

گرایش صنایع شیمیایی معدنی، مواد معدنی و غیرآلی را به فرآورده‌هایی مثل سیمان، لعاب، آجرهای نسوز و ... تبدیل می‌كند.
اكتشاف و استخراج مواد معدنی به رشته معدن باز می‌گردد، اما فرآورده‌های مواد معدنی در حیطه مهندسی شیمی گرایش شیمیایی معدنی قرار دارد.

هر كارخانه تولید مواد غیرآلی مثل سیمان، گچ، شیشه نسوز و دیرگداز دارای یك فرآیند است. یعنی از زمانی كه مواد اولیه وارد كارخانه می‌شود تا زمانی كه محصول خارج می‌گردد، فرآیندی روی آن انجام می‌گیرد كه طراحی این فرآیند بر عهده مهندس شیمی صنایع شیمیایی معدنی می‌باشد. همچنین تولید هر ماده معدنی مثل كودهای شیمیایی معدنی، حشره‌كشها، نمك‌ها ، رنگ‌های معدنی و حتی لعاب روی كاشی‌ها در حیطه كار مهندسی شیمی گرایش شیمیایی معدنی قرار دارد.

[Borna66]

صنایع پتروشیمی
پس از اكتشاف نفت، به تدریج مواد شیمیایی مختلفی از آن به دست آمد و صنعت جدیدی به نام صنعت پتروشیمی بنیان گذاشته شد. صنعتی كه ماده اولیه آن مشتقات نفت و گاز است یعنی با انجام واكنش‌های فیزیكی و شیمیایی در هیدروكربن‌های مایع و گاز می‌توان به فرآورده‌های پتروشیمی دست پیدا كرد. فرآورده‌هایی كه دارای ارزش افزوده بسیاری است .

چون هر یك دلار نفتی كه به فرآورده‌های پتروشیمی تبدیل می‌شود، ارزش افزوده آن حدود صد دلار خواهد شد. اما متاسفانه در كشور ما میلیونها تن از این ماده گرانقدر بدون این كه ارزش افزوده‌ای به آن اضافه شود، صادر می‌گردد و گاه همین ماده با مختصر عملیاتی، با قیمت صدها برابر وارد كشور می‌گردد.

از همین‌جا می‌توان به اهمیت مهندسی شیمی گرایش پتروشیمی پی‌برد چون وظیفه مهندسی پتروشیمی طراحی دستگاهها و فرآیند تولید مواد مختلف از جمله كودهای شیمیایی، شوینده‌ها و فرآورده‌های پلیمری (مواد اولیه پلاستیك‌ها ، لاستیك‌ها و الیاف مصنوعی) و مواد شیمیایی (اسیدها ، حلالها) از نفت و برشهای نفتی است.

گفتنی است كه دروس تخصصی دانشجویان این رشته بیشتر در مورد كاتالیزورهای صنعتی است كه در رآكتورها به كار می‌رود.

[Borna66]

صنایع گاز

مهندسی شیمی گرایش گاز شامل تمام فرآیندهایی است كه بر روی گاز انجام می‌شود، تا این ماده قابل مصرف گردد.

برای مثال عمق چاهی كه برای استخراج گاز زده می‌شود، قطر لوله‌ای كه گاز را از چاه به پالایشگاه و یا از پالایشگاه به شبكه‌های شهری منتقل می‌كند، نحوه انتقال گاز از چاه به پالایشگاه، نحوه گرفتن گاز دی‌اكسید كربن از این ماده (برای جلوگیری از خورده شدن لوله‌ها) ، نحوه شیرین كردن گاز (به گاز اولیه كه از چاه استخراج می‌شود، گاز ترش می‌گویند كه قابل مصرف نیست و باید طی فرآیندهایی آن را به گاز شیرین كه قابل استفاده در مصارف شهری و ... است تبدیل كرد) همه در حیطه فعالیت یك مهندس شیمی گرایش گاز قرار دارد.

[Borna66]

صنایع پلیمر

مهندس پلیمر وظیفه ساخت فرآورده‌های پلیمری مصنوعی از جمله رنگهای شیمیایی، پوشش كابلها، لاستیك‌ها و پلاستیك‌ها را از مواد نفتی برعهده دارد. این رشته كه تا سال 1362 یكی از گرایشهای مهندسی شیمی بود، در حال حاضر به عنوان یك رشته مستقل با دو گرایش صنایع پلیمر و تكنولوژی و علوم رنگ در دانشگاهها و مراكز آموزش عالی ارائه می‌شود. اما با این وجود هنوز در تعداد محدودی از دانشگاههای كشور، مهندسی پلیمر یك رشته مستقل نیست بلكه یكی از گرایشهای مهندسی شیمی می‌باشد.

یك مهندس پلیمر حداقل 12 یا 13 درس تخصصی در زمینه گرایش ?صنایع پلیمر? و یا ?تكنولوژی و علوم رنگ? گذرانده است و در نهایت نیز كارشناس در یكی از دو گرایش فوق می‌شود. اما مهندسی شیمی گرایش صنایع پلیمر بیشتر دروسی كه می‌خواند با مهندسی شیمی در مفهوم عام آن ارتباط دارد و در نهایت در یكی از زمینه‌های پلیمر مثل فرآیند شكل‌دهی پلیمر یا طراحی واحدهای صنعتی تولید پلیمر، تبحر پیدا می‌كند.

[Borna66]

شیمیایی سلولزی
با وجود این كه قرن حاضر ، دوران رشد روزافزون تكنولوژی كامپیوتر و فرآورده‌های آن است، اما هنوز فرهنگ، تمدن و دانش بشری نیازمند یك وسیله ابتدایی انتقال دانش یعنی كاغذ می‌باشد و برای دست‌یابی به این فرآورده مهم باید مجهز به دانشی گردد كه در رشته مهندسی شیمی گرایش شیمیایی سلولزی می‌توان به آن دست یافت. چون یك مهندس شیمی گرایش شیمیایی سلولزی در زمینه تبدیل چوب به كاغذ تخصص دارد و دروس تخصصی آن بیشتر در مورد خمیرگیری و یا تبدیل چوب به كاغذ می‌باشد. به همین‌دلیل نیز تحصیل دانشجویان این رشته در دانشكده فنی پردیس واقع در استان گیلان رضوان‌شهر (چوكا)‌می‌باشد.

همچنین این گرایش دارای كاربردهای جدیدی در صنعت امروز می‌باشد.

همان طور كه می‌دانیم قسمت عمده چوب از سلولز تشكیل شده است. همچنین ضایعات كشاورزی مثل پوست برنج و یا سبوس برنج و ضایعات برگ درختان دارای مقادیر قابل توجهی سلولز است كه این ضایعات در بسیاری از نقاط به عنوان یك عنصر مزاحم سوزانده شده و باعث آلودگی محیط زیست می‌شود. اما امروزه در كشوری مثل آمریكا از همین ضایعات برای تولید یك نوع سوخت به نام ?اتانول? كه در تركیب با بنزین، سوخت بسیار خوبی است؛ استفاده می‌شود. و در این فرآیند مهندسین شیمیایی سلولزی نقش بسیار مهمی را بر عهده دارند.

[Borna66]

صنایع غذایی

یكی از كاربردهای مهندسی شیمی در تولید مواد غذایی و بخش‌های صنایع غذایی مانند میكروبیولوژی غذا، شیمی غذا و كنترل كیفی صنایع غذایی است. برای مثال در سوپرماركت‌ها و فروشگاهها، موادغذایی بیشتر به حالت كنسرو وجود دارد كه تهیه این كنسروها با حفظ اصول ایمنی و بهداشتی نیاز به یكسری محاسبات دارد كه این محاسبات توسط یك مهندس شیمی صنایع غذایی انجام می‌گیرد.

همچنین طراحی دستگاههایی كه فرآیند خشك كردن را انجام می‌دهند مثل غذاهای بچه كه به صورت پودر تهیه می‌شود و طراحی دستگاههای استریلیزه، پاستوریزه و یا منجمد كننده بر عهده متخصصین همین رشته می‌باشد.

در كل اگر كسی دوست دارد بداند كه غذاهای كنسرو شده، منجمد شده و ... چگونه تهیه می‌شود و یا چه مواد باارزشی در غذاها هست و كدام غذاها برای سلامت بدن خوب است، می‌تواند وارد رشته صنایع غذایی بشود.

[Borna66]

پالایش

دانشجوی گرایش پالایش در پالایشگاههای كشور كه نفت خام را به فرآورده‌های نفتی تبدیل می‌كنند، مشغول به كار شده و در اصل وظیفه طراحی پالایشگاهها را بر عهده دارد.

گرایش پالایش به طراحی پالایشگاهها باز می‌گردد. یعنی دانشجوی این گرایش شیوه طراحی دستگاههایی مثل برجهای تقطیر، دستگاههای جداكننده مایعات از مایعات و گازها از مایعات را می‌آموزد. دستگاههایی كه مشتقات ئیدروكربنی مثل بنزین و گازوئیل و مواد سنگین‌تر مثل قیر و شوینده‌ها را از نفت خام جدا ساخته و به دست می‌آورند.

[Borna66]

طراحی فرآیندهای صنایع نفت
فرآیند یعنی عملكرد با روش و طریقی كه بتوان به یاری آن ماده‌ای را از حالتی به حالت دیگر تغییر شكل داد و منظور از مهندس طراحی فرآیندهای صنایع نفت یعنی فردی كه روش این تغییر و تحول را طراحی كند چون برای تبدیل یك ماده از حالت اولیه به حالتی خاص لازم است كه دستگاههایی طراحی شده و محاسباتی انجام بگیرد تا بتوان به نتیجه مطلوب دست یافت.

طراحی صنایعی كه بطور مستقیم یا غیر مستقیم وابسته به نفت خام یا فرآورده‌های پالایشگاه و یا صنایع پتروشیمی است به مهندس شیمی گرایش طراحی فرآیندها مربوط می‌شود.

همان‌طور كه می‌دانید گرایشها در سطح لیسانس تفاوتی با هم ندارند و حتی نمی‌توان بین بعضی از گرایشها مرز مشخصی قائل شد. اما در كل می‌توان گفت كه گرایش پالایش صرفا به پالایش نفت و گاز بر می‌گردد همچنین گرایش پتروشیمی فقط در زمینه تولید مواد پتروشیمی است در حالی كه گرایش طراحی فرآیندها در كلیه امور از جمله نفت و گاز و مواد پتروشیمی دخالت دارد همچنین تهیه بعضی مواد منحصرا متعلق به این گرایش می‌باشد مثل تركیب دو ماده پارافین و كلر و ایجاد یك محصول جدید به نام ?پارافین كلره? كه به عنوان یك ماده خاموش كننده حریق مورد استفاده قرار می‌گیرد و تولید آن نیز به گرایش پالایش و یا پتروشیمی باز نمی‌گردد.

یك مهندس شیمی گرایش طراحی فرآیندهای صنایع نفت، واكنش‌های خاصی را از شیمیست‌ها می‌گیرد و با توجه به شرایط محیطی ، اقتصادی و ... بهترین روش تولید مواد شیمیایی و خالص‌سازی آنها را پیدا كرده و پیاده می‌كند، كه البته در این راه باید عوامل مهمی مثل انتقال جرم، انتقال حرارت و روابط ترمودینامیكی را محاسبه كرده و به طراحی راكتور و مبدلهای حرارتی بپردازد.

[Borna66]

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

امكان ادامه تحصیل در مقاطع كارشناسی ارشد و دكترا میسر است.

رشته‌های مشابه و نزدیك به این رشته

بیشتر دروس مهندسی شیمی با رشته‌های مهندسی دیگر، بخصوص مهندسی مكانیك گرایش حرارت و سیالات مشترك است.

[Borna66]

آینده شغلی و بازار كار

صنایع گاز

فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی شیمی صنایع گاز پس از پایان تحصیلات می‌توانند در پالایشگاههای گاز كشور و یا در دیگر صنایع مربوط به این رشته مشغول به كار شوند. در حال حاضر زمینه كار برای فارغ‌التحصیلان به دلیل ملی بودن صنعت نفت و گاز، بیشتر در بخش دولتی است ولی برخی شركتهای مشاوره‌ای و پیمانكاری كه در این زمینه فعالیت می‌كنند، فارغ‌التحصیلان این رشته را جذب می‌كنند. با توجه به نیاز كشور به انرژی برای راه‌اندازی بخش صنعت و حمل و نقل و همچنین استفاده از گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه در برخی از صنایع ، لازم است میدانهای گاز توسعه یابند و پالایشگاههای جدید گاز نیز احداث شوند.

بنابراین مهندسان شیمی متخصص در صنایع گاز می‌توانند نقش مهمی را در پیشرفت كشور به عهده داشته باشند.

صنایع غذایی

فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند در كارخانه‌های قند، روغنهای نباتی، كنسروسازی ، لبنیات پاستوریزه، آماده‌سازی مواد گوشتی، صنایع نوشابه‌سازی، صنایع استخراج اسانس، چای، سردخانه‌ها و واحدهای نگهداری از مواد غذایی كار كنند.

طراحی فرآیندهای صنایع نفت

فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی شیمی طراحی فرآیندهای صنایع نفت پس از پایان تحصیلات می‌توانند در پالایشگاههای نفت كشور و یا در دیگر صنایع مربوط به این رشته مشغول به كار شوند . در حال حاضر زمینه كار برای فارغ‌التحصیلان به دلیل ملی بودن صنایع نفت و گاز ، بیشتر در بخش دولتی است ولی برخی شركتهای مشاوره‌ای و پیمانكاری كه در این زمینه فعالیت می‌كنند، فارغ‌التحصیلان این رشته را جذب می‌كنند.

پالایش

فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی شیمی ? صنایع پالایش پس از پایان تحصیلات می‌توانند در پالایشگاههای كشور و یا در دیگر صنایع مربوط به این رشته مشغول به كار شوند. در حال حاضر زمینه كار برای فارغ‌التحصیلان به دلیل ملی بودن صنعت نفت و گاز، در بخش دولتی مهیاست. برخی شركتهای مشاوره‌ای و پیمانكاری نیز كه در این زمینه فعالیت می‌كنند، فارغ‌التحصیلان این رشته را می‌توانند جذب كنند.

صنایع پتروشیمی

فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی شیمی ? صنایع پالایش پس از پایان تحصیلات می‌توانند در پالایشگاههای كشور و یا در دیگر صنایع مربوط به این رشته مشغول به كار شوند. در حال حاضر زمینه كار برای فارغ‌التحصیلان به دلیل ملی بودن صنعت نفت و گاز، در بخش دولتی فراهم است. برخی شركتهای مشاوره‌ای و پیمانكاری نیز كه در این زمینه فعالیت می‌كنند، فارغ‌التحصیلان این رشته را می‌توانند جذب كنند.

[Borna66]

وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر

هر كارخانه تولیدی اعم از كوچك یا بزرگ نیاز به یك مهندس شیمی دارد. چرا كه تقریبا در تمام فرآیندهای نوین از مواد شیمیایی استفاده می‌كنند و در حقیقت رشد شگرف صنعت در قرن گذشته تا حدود زیادی مدیون مهندسی شیمی بوده است. به همین دلیل در كشورهای صنعتی این رشته اهمیت ویژه‌ای دارد. تا جایی كه میزان تولید و مصرف اسید سولفوریك یك كشور را ، شاخص گستردگی صنایع آن كشور می‌دانند. چون اسید سولفوریك در صنایع شیمیایی كار برد بسیاری دارد و مصرف آن در هر كشور نشانگر گستردگی صنایع شیمیایی و در نهایت كل صنعت آن كشور است.

رشته مهندسی شیمی در كشور ما نیز یكی از رشته‌های مهم و پركاربرد می‌باشد. چرا كه ما به عنوان یك كشور نفت‌خیز برای استخراج، پالایش ، انتقال نفت و همچنین برای تبدیل نفت به فرآورده‌های شیمیایی كه دارای ارزش افزوده بسیار زیادی هستند، نیاز به تخصص مهندسین شیمی داریم.

فعالیت در دو بخش مهم صنعت تنها منحصر به مهندسین شیمی می‌شود. یعنی تنها یك مهندس شیمی می‌تواند در یكی از این دو بخش فعالیت داشته باشد كه این دو بخش عبارتند از:

الف ) طراحی راكتورها ؛ به عبارت دیگر دستگاههایی كه در آنها واكنش‌های شیمیایی اتفاق می‌افتد. مثل راكتورهای صنعت پتروشیمی كه در آنها از تركیب دو یا چند ماده ، ماده جدید به وجود می‌آید.

ب ) طراحی دستگاههایی كه به جداسازی مواد می‌پردازند. برای مثال نفت خام، مخلوط پیچیده‌ای است كه از تركیب مواد بسیاری تشكیل شده است و به همین دلیل به صورت اولیه قابل استفاده نمی‌باشد. بلكه باید تجزیه شده و از آن نفت سفید، گازوئیل، بنزین، مازوت و ... به دست بیاید. كار فوق توسط دستگاه تقطیر انجام می‌گیرد كه طراحی آن بر عهده مهندسین شیمی است. البته فرآیند جداسازی منحصر به تقطیر نیست بلكه انواع و اقسام تحولات را داریم كه در آن تحولات، جداسازی مواد انجام می‌گیرد مثل استخراج مایع از مایع ،‌دستگاه جذب سطحی ، لیچینگ و موارد متعدد دیگر.

به عبارت دیگر مهندس شیمی دستگاههایی را طراحی می‌كند كه در آنها واكنش‌های شیمیایی و یا فرآیند جداسازی انجام می‌گیرد كه البته محصول هر یك از دستگاههای فوق ارزش افزوده بسیار زیادی دارد.

صنایع شیمیایی نه تنها باعث افزایش سرمایه و بهبود وضعیت اقتصادی یك كشور می‌شود بلكه در ایجاد بازار كار نیز بسیار موثر است. برای مثال با ایجاد هر شغلی در صنعت پتروشیمی حدود بیست شغل در صنایع پایین‌دستی و وابسته به وجود می‌آید. در این میان مهندسین شیمی به عنوان گردانندگان این صنایع نقش بسیار مهمی دارند.

در واقع اگر در كشور ما سرمایه‌گذاری صنعتی زیاد شود، جامعه به شدت نیاز به مهندس شیمی دارد، چون علاوه بر صنایع نفت و گاز و پتروشیمی ، همه كارخانه‌ها از جمله كارخانه‌های سیمان، سرامیك، صنایع غذایی و حتی نیروگاهها به مهندس شیمی نیاز دارند.

[Borna66]

http://www.up.pnu-club.com/images/1nedhssf3xw65t5ea26.jpg