مژگان
05-10-2010, 10:21 PM
مراقبتهای حرفهای را میتوان بهصورتهای گوناگون تعریف کرد. برخی، آن را احترامی که به واحد مورد رسیدگی گذاشته میشود و چگونگی رفتار حسابرس در طول اجرای حسابرسی، تعریف کردهاند. دیگران آن را تصویر حرفهای مورد انتظار از برخورد حسابرس با واحد مورد رسیدگی، بیان کردهاند. گروهسوم، مراقبتهای تخصصی و حرفهای را افزودن ارزش به واحد مورد رسیدگی از طریق ارائه راهحلها بهجای ایجاد مشکل، نامیدهاند.
عدهای، حسابرس را در طول اجرای حسابرسی همچون گزمه (پلیس) و واحد مورد رسیدگی را چونان متهم میبینند. حسابرسان، پرسوجو میکنند و یافتههای خود را آزمون و پیجویی مینمایند. سرانجام، حسابرسان مشخص میکنند که چهکسی چهجرمی را مرتکب شده است و مجازات آن، پیشنهادهایی است که به واحد مورد رسیدگی ارائهمیکنند. این تصویر بهنظر بسیاری، تصویری ناپسند است، اما ممکن است از دیدگاهواحد مورد رسیدگی، تصویری واقعی باشد. واحد مورد رسیدگی باید در برابر مدیریت ردهبالای خود پاسخگو باشد و گاه، گزارش حسابرس میتواند پایه تصمیمگیری دربارهشغل وسِمَت کارکنان قرار گیرد.
هیچ دوره آموزشی رسمی درباره فرایند مراقبتهای تخصصی و حرفهای وجود ندارد اما، عواملی هست که به شکلگیری مراقبتهای تخصصی و حرفهای در واحدهای حسابرسی کمک میکند؛ از آن جمله است:
• بررسی همپیشگان ،
• رفتار ( فردی) حسابرس،
• ارتباطات و گزارشگری ،
• کاردانی و صلاحیت فنی ،
• قضاوت و تصمیمگیری،
• شناخت تجاری،
• آموزش،
• مدرک تحصیلی،
• استانداردها،
• استقلال،
• ارزیابی مداوم ،
• استانداردهای بالای رفتار حرفهای.
درباره هریک از موارد بالا و همچنین، بموقع بودن و بررسی از سوی واحد مورد رسیدگی، میتوان کتابها نوشت. اما در سال 1996 دو تا از انجمنهای محلی وابسته به انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی یک نوار ویدیویی بهنام بهترین راهکارها در مدیریت حسابرسی فناوری اطلاعات را تهیه کردند که مراقبتهای تخصصی و حرفهای و همچنین، اهمیت آن، از موضوعهای محتوای آن است.
براساس این منبع، هفت زمینه، شالوده مراقبتهای تخصصی و حرفهای را تشکیل میدهد. این زمینهها عبارتند از بررسی همپیشگان، رفتار (فردی) حسابرس، قضاوت و تصمیمگیری، کاردانی و صلاحیت فنی، شناخت تجاری، مدرک تحصیلی و استانداردها که در این مقاله به آنها میپردازیم.
بررسی همپیشگان
حرفه حسابرسی بر بررسی همپیشگان اتکای بسیار دارد. بررسی همپیشگان به حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی نشان میدهد که در جامعه حسابرسی سیستمهای اطلاعاتی، از چه دیدگاهی بهآنان نگریسته میشود. این بررسی همچنین، به حسابرسان کمک میکند تا روابط خوبی را با بررسیکنندگان برقرار کنند. فردی از کارکنان واحد یا سازمان متبوع یا سازمانی دیگر میتواند این بررسی را انجام دهد. سازمان دیگر میتواند یک موسسه حسابرسی باشد که پروندههای حسابرسی داخلی واحد مورد رسیدگی را مورد بررسی قرار میدهد. انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، دیوان محاسبات عمومی، انجمن حسابداران رسمی آمریکا و انجمن حسابرسان داخلی، همگی از بررسی همپیشگان حمایت میکنند.
بررسی با کیفیت بالای همپیشگان باید بهطور منظم انجام شود و بهدستیابی به آرمانهای مدیریت، کمک کند. این بررسیها باید انتقادآمیز یا، حسب مورد، تشویقآمیز باشد. حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی در طول یکی دو سال ابتدای کار خود دوران گذاری را پشت سر میگذارند که طی آن، مهارتهای لازم را برای انجام کارشان، فرا میگیرند. این حسابرسان باید از دید تعیین کفایت آموختههایشان، همواره از طریق بررسیهای همپیشگان، مورد ارزیابی قرار گیرند.
بررسی همپیشگان بهطور غیرمستقیم به صاحبکار نیز اطمینان میدهد کهحسابرس، توانایی اجرای حسابرسی را طبق رهنمودهای حسابرسی، دارد. زمینههای مورد بررسی همپیشگان شامل دانش فنی حسابرس، ارتباطات و گزارشگری وی، مهارتهای تحلیلی و مهارت در مدیریت زمان است. در نتیجه، فرایند بررسی همپیشگان این اطمینان را ایجاد میکند که حسابرس، همه مهارتهای لازم را برای وظایفش دارد و صاحبکار، گزارش یک رسیدگی با کیفیت بالا را دریافت میکند.
بررسی همپیشگان، امکان ارزیابی مداوم هدفهای حسابرسی را نیز فراهم میکند. در حسابرسیهایی که بیش از دو تا چهار هفته زمان برای اجرای آن لازم است، ارزیابی مداوم امری است ضروری، تا از درستی راه برگزیده شده برای رسیدگیها اطمینان حاصل شود. این بدان معناست که حسابرسان، هدفهای اصلی حسابرسی را نادیده نگرفتهاند و دامنه کارشان، تغییر نکرده است. در حسابرسیهای طولانی، حسابرسان بهسادگی در کارها غرق میشوند یا از مسیر اصلی بهدور میافتند. صاحبکار حاضر نیست بابت اطلاعات در هم و برهم (و ناقص) یا اطلاعات درباره مواردی که پیشتر نسبت به آن توافقی نکرده است، هزینهای پرداخت کند.
به همین دلیل، حسابرس باید هرازگاهی در کارهایش به عقب بنگرد و وضعیت موجود را دوباره مورد ارزیابی قرار دهد. حسابرس باید از تغییر نیافتن هدف حسابرسی، اطمینان یابد.
چنانچه هدف حسابرسی تغییر یافته باشد و رسیدگی به اطلاعاتی بیش از آنچه برای پشتیبانی از نتیجهگیریها ضروری تشخیص دادهشده است را در برگیرد باید ارزیابی دوبارهای از دامنه رسیدگیها بهعمل آید. در اینگونه موارد، شاید لازم آید که دامنه رسیدگیها گسترش یابد.
کاردانی و صلاحیت فنی
واحدهای مورد رسیدگی همواره انتظار دارند که حسابرسان، صلاحیت فنی هرچه بیشتری داشته باشند. اما، بهدلیل گوناگونی شاخههای علمی و فنی، انتظار تخصص در همه زمینهها از حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، انتظاری است غیرمنطقی. هنگام تامین نیروی انسانی برای یک بررسی فنی، بیشتر واحدهای حسابرسی کسی را بهکار میگیرند کهتخصص لازم را برای آموزش حسابرسان نیازمند نیز داشته باشد. برنامههای آموزشی حسابرسان مجرب همواره باید حاوی چگونگی آموزش حسابرسان جدید هم باشد. بهعلاوه، هر گروه حسابرسی باید ابزارهای لازم را برای اجرای موثر مراحل حسابرسی، در اختیار داشته باشد.
چنانچه واحد حسابرسی تخصص لازم را برای اجرای حسابرسی در اختیار نداشته باشد، دو راه پیشرو دارد. یکی، استفاده از یک متخصص شاغل در بخشهای دیگر سازمان بهمنظور آموزش موارد لازم برای انجام دادن بررسی. استفاده از این راهسبب میشود که این تخصص به کارکنان واحد حسابرسی نیز انتقال یابد. دیگری، استفاده از خدمات یک متخصص برونسازمانی برای اجرای مراحل حسابرسی در زمینههای مورد نیاز. در صورت بهکارگیری متخصص برونسازمانی، حسابرسان باید موارد لازم را چنان از وی یاد بگیرند که بتوانند نوبت بعدی بررسی را خود انجام دهند. بدین ترتیب، واحد حسابرسی میتواند بهواقع، در دانش آن متخصص شریک شود. (اما، لزوما" تمام دانش وی را نمیتواند بهدست آورد).
آموزش، بخشی اصلی از حفظ صلاحیت فنی است. راههای گوناگونی برای آموزش وجود دارد. مدیریت واحد تجاری باید از استمرار آموزش موارد لازم برای کسب صلاحیت فنی حسابرسان، پشتیبانی کند.
رفتار (فردی) حسابرس
رفتار و نحوه برخورد حسابرس دارای اهمیت است؛ زیرا، روال حسابرسی را تعیین میکند. چنانچه ذهنیت حسابرس “مچ گیری” باشد، کارکنان واحد مورد رسیدگی از مطرح کردن مسائل و مشکلات خود یا پذیرش پیشنهادهای حسابرس، خودداری خواهند کرد. حسابرس برای تدوین پیشنهادهایی منطقی جهت برطرف کردن یا بهحداقل رسانیدن مخاطرات باید با واحد مورد رسیدگی همکاری کند. امروزه، بیشتر گزارشهای حسابرسان داخلی حاوی مطلبی حاکی از این است که پیشنهادهای ارائه شده، پیشتر با واحد مورد رسیدگی مطرح شده و پیشنهادهای قبلی تا حد لزوم بهکار بسته شده است.
موضوع دیگری که برای واحد حسابرسی ارائهکننده خدمات خوب به سازمان اهمیت ویژه دارد، استقلال حسابرسان است. این بدان معناست کهگزارش حسابرس و اظهارنظر وی باید بدون جانبداری باشد تا درستی مراحل حسابرسی از دیدگاه واحد تجاری دارای ارزش شود و بهعنوان ابزاری برای کمک بهدستیابی به هدفها و آرمانهای واحد تجاری محسوب گردد. رفتار حسابرسان باید بهگونهای باشد که استقلالشان را نشان دهد.
قضاوت و تصمیمگیری
قضاوت و تصمیمگیری، عامل اصلی اطمینان یافتن از اٍِعمال مراقبتهای تخصصی و حرفهای، و شاید دشوارترین مورد از لحاظ دستیابی است. حسابرس باید در هر مرحله از اجرای حسابرسی مشخص کند که کنترلی وجود دارد و در صورت وجود، آن را از لحاظ اِعمال شدن بهنحو مقرر، مورد ارزیابی قرار دهد. تجربه، شناخت تجاری و مخاطرات، هرکدام، نقشی در این ارزیابی دارند. میزان خطرهایی که متوجه واحد تجاری است باید مشخص شود تا بتوان اثرکل موارد اِعمال نشدن کنترلها را بر واحد تجاری اندازهگیری کرد. تجربههایی که حسابرس در سالهای گذشته بهدست آورده است کمکی خواهد بود برای ارائه پیشنهادهایی در جهت برطرف کردن یا بهحداقل رساندن مخاطرات.
قضاوت و تصمیمگیری حسابرسی معمولا" با تجربه و پیشرفتهای حرفه بهدست میآید. یکی از راههای اولیه تدوین قضاوت و تصمیمگیری حسابرسی، نگاشتن مراحل حسابرسی بود. این رهنمود معمولا" از سوی مدیر یا سرپرستی تدوین میشد که از طرز کار و فرایندهای واحد تجاری، شناخت خوبی داشت. از سوابق و مدارک حسابرسیهای گذشته نیز برای تدوین مراحلی از حسابرسی استفاده میشد که باید اجرا شود.
امروزه، سیستمهای پشتیبانی خودکاری پدید آمده است که حسابرسان را قادر میسازد روند گذشته و یافتههای پیشین را ارزیابی کنند. کاربرگها، مدارک و تجربههای گردآوری شده طی حسابرسیهای گذشته را میتوان از اینگونه سیستمها بازیافت کرد و بهعنوان راهنمای کار در جریان، مورد استفاده قرار داد. حسابرسان در مورد پذیرش راهکارهای پیشنهادی این سیستمها باید از قضاوت (حرفهای) خود استفاده کنند.
حسابرسان با مشارکت در فعالیتهای سازنده حرفه، مانند عضویت فعال در انجمنهای ملی و یا محلی، و تبادل تجربیات میتوانند بینشی پیدا کنند که فرایند تصمیمگیری آنان را منطقیتر و آسانتر کند. بدیهی است که اینترنت با سایتهای گوناگون و ایجاد امکان تبادل تجربیات و نمونه برنامههای حسابرسی، کمک شایانی در این زمینه شمرده میشود. خدمات انجمنهای حرفهای، درخور تقدیر است چون بهترین زمینة تبادل تجربه و آموزش را برای افراد حرفهای فراهم آورده است. برای مثال، تجربه شرکتکنندگان در اینگونه گردهماییها، مطرح میشود و هر شرکتکننده میتواند از ثمربخش بودن یا نبودن موارد، آگاه شود تا خود نیز آن تجربه را بهکار بندد.
شناخت تجاری
حسابرسان این شانس را دارند که چگونگی انجام شدن تمام عملیات یک شرکت را از ابتدا تا انتها ببینند. آنان میتوانند تولید محصولات، دریافت سفارش، فروش، ارسال کالا برای مشتریان، ارسال صورتحساب فروش برای مشتریان و دریافت وجوه (حاصل از فروش) را ببینند. بهعلاوه، فرایندهای موجود مدیریتی بهمنظور اطمینان یافتن از وجود محیط عملیاتی مناسب را مشاهده کنند. کسب شناخت تجاری ممکن است بسیار وقتگیر باشد، اما برای انجام بررسیهای حسابرسی، ضروری است. خانم کارول هایزر (Carol Hyzer) در کنفرانس بینالمللی انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی در سال 1995، درباره مراقبتهای تخصصی و حرفهای چنین گفت:
“مراقبتهای تخصصی و حرفهای، تنها گزارش کردن یافتهها به مدیریت نیست، بلکه اطمینان دادن به آنان در این باره است که موضوع یا موضوعهای آن یافتهها مورد توجه قرار گرفتهاند. تنها راه دستیابی به آن نیز در صورتی است کهحسابرسان، موضوع یافتهها را پیش از گزارش به مدیریت، با واحد مورد رسیدگی مطرح کرده باشند. حسابرس برای ایجاد شایعه یا شایعهپراکنی به واحد مورد رسیدگی نمیرود، بلکه به آنجا میرود تا از برطرف شدن هرگونه ایراد (و یا مشکل) اطمینان یابد.”
حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی باید مهارتهای گوناگونی داشته باشند تا بتوانند برای سازمان خود یا صاحبکارانشان ارزشافزوده ایجاد کنند. آموزش فنی نمیتواند بهتنهایی تمام مهارتهای برقراری ارتباط و فنون مذاکرهای را که از دیدگاه حسابرس موفق، ضرورت دارد، برای وی تأمین کند. این مهارتهای اضافی را مهارتهای شناخت تجاری مینامند. حسابرس سیستمهای اطلاعاتی باید رشته فعالیت، هدفها، آرمانها ، فرهنگ (سازمانی) و الزامات عملیاتی واحد تجاری را بهطور کامل بشناسد. این مهارتها نیز تنها با تجربه و آموزش بهدست میآید.
ارزیابی حسابرس باید شناخت او را از صاحبکار و جّو عملیاتی آن نشان دهد. حسابرس باید از مخارج کسب و کار، چگونگی اثرگذاری کنترلهای داخلی بر هرینهها و اثر نبود کنترلها بر سودآوری واحد تجاری نیز شناختی کافی داشته باشد. این شناخت به تعیین زمینههایی از فعالیت واحد تجاری میانجامد که زیانده یا پرخطر است. زمانی که زمینههای دارای خطر بالا شناسایی شد، حسابرس سیستمهای اطلاعاتی میتواند هدفها و دامنه بررسی را تعیین کند. حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی باید با توجه به هدفها و آرمانهای تجاری، اطلاعات سیستمهای خودکار و دستی را رسیدگی، گردآوری و تفسیر کنند. بسیاری از مهارتهای غیرفنی یا موارد شناخت تجاری به گردآوری اطلاعات و ارائه آن اطلاعات که به همان اندازه اهمیت دارد، مربوط میشود. اینگونه مهارتها بهآسانی ممکن است در سایر موارد، چون تامین مالی، مدیریت و بازاریابی نیز بهکار رود.
حسابرس پس از شناسایی مواردی از کنترلهای داخلی که در معرض خطر قرار دارد باید خطرهای مربوط را تعیین کند و آن خطرها را با مدیریت (واحد تجاری) در میان گذارد. چنین امری از درستی ارزیابی حسابرس در مورد خطر، اطمینان میدهد و به تدوین پیشنهادهایی که بهطور کافی بهموارد خطرآفرین میپردازد و از این رو، اعتبار سازمان را افزایش میدهد کمک میکند. محصول پایانی حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، اطلاعاتی است که در گزارشهای حسابرس میآید. چنانچه این اطلاعات با استفاده از مهارتهای کامل گزارشگری شفاهی یا کتبی بهگونهای موثر و کارآمد و همچنین، متکی به شناخت تجاری گزارش نشود، تمام ارزش متصور برای فرایند حسابرسی ممکن است از دست برود.
مدرک تحصیلی
هدف حسابرس سیستمهای اطلاعاتی باید عضویت در انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی باشد. عضویت در این انجمن بهمعنای حرفهایگری کامل و نشانهای از آن است که خدمات با کیفیت برتری به صاحبکار داده میشود. قبولی در امتحان ورودی انجمن، داشتن دست کم پنج سال تجربهحسابرسی سیستمهای اطلاعاتی، پذیرش و عمل کردن به آیینرفتار حرفهای و دیدن آموزشهای مستمر، لازمه عضویت در انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی است.
استانداردها
کسانی که به حرفه حسابرسی میپردازند باید از استانداردهای بالای رفتاری برخوردار باشند. ریشه واژة حسابرس (Audit) از زبان لاتین گرفته شده و بهمعنای کسی است که شکایتی را میشنود و تصمیمگیری میکند، یا همانند قاضی، بهقضاوت مینشنید. کسی که میخواهد مانند قاضی عمل کند باید صفات اخلاقی لازم را داشتهباشد. اگر اعتماد به حسابرس در این زمینه خدشهدار شود، دوباره بهدست آوردن اعتماد مدیریت واحد حسابرسی و واحد تجاری تقریبا" غیرممکن میشود.
اعتماد چیزی است که با ورود حسابرس به حرفه بهوجود میآید. صرفنظر از این کهحسابرس از ابتدا دارای صفات اخلاقی لازم باشد یا نه، هر حسابرس بهمحض شروع بهکار، از اعتماد یکسانی از طرف صاحبکار یا واحد مورد رسیدگی برخوردار است. اگر این اعتماد زایل نشود، حسابرس به کسی که در مورد مسائل حساس میتوان به او اعتماد کرد، معروف میشود.
در اقتصاد امروز جهان، اعتماد واژهای است که جایگاهی ندارد. بههمین دلیل، اخلاق حرفهای اولین موضوع فهرست پرسشهایی است که یک مدیر (حسابرسی) باید درباره آن از افراد جدید پرس و جو کند. زمانه تغییر کرده است و بههمان نسبت هم، درخواست خدمات از سوی صاحبکاران دستخوش تغییر شده است. بیشتر مدیران میگویند اخلاق و رفتار حرفهای را دوست دارند؛ زیرا، سبب تمایز یک فرد از فرد دیگر است.
برای مثال، اگر انجام یک کار ساعات زیادی وقت میگیرد، منظور کردن ساعاتی کهکار انجام نشدهاست، غیراخلاقی خواهد بود. همچنین، نادیدهگرفتن موضوعی کهصرفاً از دیدگاه صاحبکار، کم اهمیت است یا مورد تمایل صاحبکار میباشد، غیراخلاقی است.
خانم کارول هایزر درباره اخلاق و رفتار حرفهای چنین میگوید:
“حسابرس باید بیطرف باشد، حسابرس باید منصف باشد و حسابرس باید اخلاق حرفهای داشته باشد. اگر بخواهم در ارتباط با مراقبتهای حرفهای و تخصصی بر چیزی بیش از همه تاکید کنم، اخلاق و رفتار حرفهای است. گاه، اشتیاق ما بهکسب بهترین حاشیه سود برای شرکتمان، سدی میشود بر سر راه اخلاق و رفتار حرفهایمان. بعضی وقتها فکر میکنم که ما گاه از درجات میانی در مورد اخلاق و رفتار حرفهای استفادهمیکنیم. حال آنکه یک امر، یا سفید است یا سیاه، یا درست است یا غلط. در نتیجه، پیام من به شما، حفظ استانداردهای بالای اخلاقی است.”
مرز بین آن چه اخلاقی است و آن چه غیراخلاقی، چون مویی نازک است. چیزی میتواند از دیدگاهاخلاقی، غلط باشد اما از دیدگاه قانونی، درست. اما فراموش نکنیم که اگر چیزی اساسا" غیراخلاقی باشد، در طول زمان، غیرقانونی نیز میشود. اغلب، اگر گروهی بهاندازهکافی بزرگ چیزی را غیراخلاقی بدانند، قوانینی نیز تصویب میشود که آن را غیرقانونی قلمداد کند.
آن گروه از حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی که به عضویت انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی در میآیند باید آیینرفتار حرفهای انجمن را بپذیرند و به آن عمل کنند. طبق این آیین رفتار حرفهای، حسابرس سیستمهای اطلاعاتی باید، چه در موارد حرفهای و چه در موارد شخصی، استانداردهای انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی را رعایت کند، رازدار باشد، هرگونه موارد نادرست یا غیرقانونی را گزارش کند، کاردانی و صلاحیت حرفهای خود را حفظ نماید، مراقبتهای تخصصی و حرفهای را در هر مورد حسابرسی بهکار بندد، نتایج حسابرسی را گزارش کند و از استانداردهای بالای رفتاری و شخصیتی برخوردار باشد.
حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، صرفنظر از عضو انجمن بودن یا نبودن باید استانداردهایی را رعایت کنند که انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی منتشر کرده است. انجمنهای حرفهای دیگر علاوه بر انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، استانداردها و رهنمودهایی منتشر کردهاند که مستقیم یا غیرمستقیم میتواند بر حرفه حسابرسی اثرگذارد. برای مثال، حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی که کارشناس رسمی دادگستری هستند باید استانداردهای حسابرسی دولتی را که دیوان محاسبات عمومی منتشر کرده است، بهعنوان معیار اصلی استانداردهای حسابرسی بکار بندند.
پیامدهای قانونی
پیدایش شرکتهای تضامنی با مسئولیت محدود، پیامد پیگرد قانونی یکی از پنج موسسه بزرگ حرفهای بهوسیلة یکی از صاحبکارانش است. این صاحبکار طبق پیشنهاد آن موسسه حسابرسی اقدام بهتهیه یک سیستم پشتیبانی کرده بود. آن سیستم، نیازهای صاحبکار را برآورده نکرد و سبب زیان مالی صاحبکار شد. دادگاه، موسسه حسابرسی را بهدلیل اِعمالنکردن مراقبتهای تخصصی و حرفهای، محکوم کرد. معیار مورد استفاده دادگاه برای صدور رای، رهنمودهای صادر شده بهوسیلة انجمن حسابداران رسمی آمریکا بود. از آنجا که این موسسه مدعی بود که موسسه و افراد حرفهای آن، رهنمودهای انجمن حسابداران رسمی آمریکا را رعایت کرده است، دادگاه نیز رهنمودهای این انجمن را بهعنوان مبنای ارزیابی شواهد مربوط پذیرفت. تا بهامروز، هیچ گروه حسابرسی بهدلیل رعایت نکردن مراقبتهای تخصصی و حرفهای بهدادگاه فراخوانده نشده است، اما این بدان معنا نیست که مسئولیتی در این باره نیز وجود ندارد.
نتیجهگیری
مراقبتهای تخصصی و حرفهای، جزئی اساسی از فرایند حسابرسی است. بسیاری از بهترین راههای مورد استفاده مدیریت، سرپرستان و کارکنان حسابرسی برای برقرار کردن مراقبتهای تخصصی و حرفهای، در این مقاله مورد بحث قرار گرفت. سرانجام، مراقبتهای تخصصی و حرفهای مبنایی است برای اطمینان یافتن از این که صاحبکار، خدمات با کیفیت بالا دریافت میکند. واحدهای حسابرسی باید افرادی را استخدام کنند و بکارگیرند که نسبت به کاری که انجام میدهند، احساس مسئولیت کنند. کسی کهچنین حساسیتی داشته باشد، کار خوب ارائه میکند
عدهای، حسابرس را در طول اجرای حسابرسی همچون گزمه (پلیس) و واحد مورد رسیدگی را چونان متهم میبینند. حسابرسان، پرسوجو میکنند و یافتههای خود را آزمون و پیجویی مینمایند. سرانجام، حسابرسان مشخص میکنند که چهکسی چهجرمی را مرتکب شده است و مجازات آن، پیشنهادهایی است که به واحد مورد رسیدگی ارائهمیکنند. این تصویر بهنظر بسیاری، تصویری ناپسند است، اما ممکن است از دیدگاهواحد مورد رسیدگی، تصویری واقعی باشد. واحد مورد رسیدگی باید در برابر مدیریت ردهبالای خود پاسخگو باشد و گاه، گزارش حسابرس میتواند پایه تصمیمگیری دربارهشغل وسِمَت کارکنان قرار گیرد.
هیچ دوره آموزشی رسمی درباره فرایند مراقبتهای تخصصی و حرفهای وجود ندارد اما، عواملی هست که به شکلگیری مراقبتهای تخصصی و حرفهای در واحدهای حسابرسی کمک میکند؛ از آن جمله است:
• بررسی همپیشگان ،
• رفتار ( فردی) حسابرس،
• ارتباطات و گزارشگری ،
• کاردانی و صلاحیت فنی ،
• قضاوت و تصمیمگیری،
• شناخت تجاری،
• آموزش،
• مدرک تحصیلی،
• استانداردها،
• استقلال،
• ارزیابی مداوم ،
• استانداردهای بالای رفتار حرفهای.
درباره هریک از موارد بالا و همچنین، بموقع بودن و بررسی از سوی واحد مورد رسیدگی، میتوان کتابها نوشت. اما در سال 1996 دو تا از انجمنهای محلی وابسته به انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی یک نوار ویدیویی بهنام بهترین راهکارها در مدیریت حسابرسی فناوری اطلاعات را تهیه کردند که مراقبتهای تخصصی و حرفهای و همچنین، اهمیت آن، از موضوعهای محتوای آن است.
براساس این منبع، هفت زمینه، شالوده مراقبتهای تخصصی و حرفهای را تشکیل میدهد. این زمینهها عبارتند از بررسی همپیشگان، رفتار (فردی) حسابرس، قضاوت و تصمیمگیری، کاردانی و صلاحیت فنی، شناخت تجاری، مدرک تحصیلی و استانداردها که در این مقاله به آنها میپردازیم.
بررسی همپیشگان
حرفه حسابرسی بر بررسی همپیشگان اتکای بسیار دارد. بررسی همپیشگان به حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی نشان میدهد که در جامعه حسابرسی سیستمهای اطلاعاتی، از چه دیدگاهی بهآنان نگریسته میشود. این بررسی همچنین، به حسابرسان کمک میکند تا روابط خوبی را با بررسیکنندگان برقرار کنند. فردی از کارکنان واحد یا سازمان متبوع یا سازمانی دیگر میتواند این بررسی را انجام دهد. سازمان دیگر میتواند یک موسسه حسابرسی باشد که پروندههای حسابرسی داخلی واحد مورد رسیدگی را مورد بررسی قرار میدهد. انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، دیوان محاسبات عمومی، انجمن حسابداران رسمی آمریکا و انجمن حسابرسان داخلی، همگی از بررسی همپیشگان حمایت میکنند.
بررسی با کیفیت بالای همپیشگان باید بهطور منظم انجام شود و بهدستیابی به آرمانهای مدیریت، کمک کند. این بررسیها باید انتقادآمیز یا، حسب مورد، تشویقآمیز باشد. حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی در طول یکی دو سال ابتدای کار خود دوران گذاری را پشت سر میگذارند که طی آن، مهارتهای لازم را برای انجام کارشان، فرا میگیرند. این حسابرسان باید از دید تعیین کفایت آموختههایشان، همواره از طریق بررسیهای همپیشگان، مورد ارزیابی قرار گیرند.
بررسی همپیشگان بهطور غیرمستقیم به صاحبکار نیز اطمینان میدهد کهحسابرس، توانایی اجرای حسابرسی را طبق رهنمودهای حسابرسی، دارد. زمینههای مورد بررسی همپیشگان شامل دانش فنی حسابرس، ارتباطات و گزارشگری وی، مهارتهای تحلیلی و مهارت در مدیریت زمان است. در نتیجه، فرایند بررسی همپیشگان این اطمینان را ایجاد میکند که حسابرس، همه مهارتهای لازم را برای وظایفش دارد و صاحبکار، گزارش یک رسیدگی با کیفیت بالا را دریافت میکند.
بررسی همپیشگان، امکان ارزیابی مداوم هدفهای حسابرسی را نیز فراهم میکند. در حسابرسیهایی که بیش از دو تا چهار هفته زمان برای اجرای آن لازم است، ارزیابی مداوم امری است ضروری، تا از درستی راه برگزیده شده برای رسیدگیها اطمینان حاصل شود. این بدان معناست که حسابرسان، هدفهای اصلی حسابرسی را نادیده نگرفتهاند و دامنه کارشان، تغییر نکرده است. در حسابرسیهای طولانی، حسابرسان بهسادگی در کارها غرق میشوند یا از مسیر اصلی بهدور میافتند. صاحبکار حاضر نیست بابت اطلاعات در هم و برهم (و ناقص) یا اطلاعات درباره مواردی که پیشتر نسبت به آن توافقی نکرده است، هزینهای پرداخت کند.
به همین دلیل، حسابرس باید هرازگاهی در کارهایش به عقب بنگرد و وضعیت موجود را دوباره مورد ارزیابی قرار دهد. حسابرس باید از تغییر نیافتن هدف حسابرسی، اطمینان یابد.
چنانچه هدف حسابرسی تغییر یافته باشد و رسیدگی به اطلاعاتی بیش از آنچه برای پشتیبانی از نتیجهگیریها ضروری تشخیص دادهشده است را در برگیرد باید ارزیابی دوبارهای از دامنه رسیدگیها بهعمل آید. در اینگونه موارد، شاید لازم آید که دامنه رسیدگیها گسترش یابد.
کاردانی و صلاحیت فنی
واحدهای مورد رسیدگی همواره انتظار دارند که حسابرسان، صلاحیت فنی هرچه بیشتری داشته باشند. اما، بهدلیل گوناگونی شاخههای علمی و فنی، انتظار تخصص در همه زمینهها از حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، انتظاری است غیرمنطقی. هنگام تامین نیروی انسانی برای یک بررسی فنی، بیشتر واحدهای حسابرسی کسی را بهکار میگیرند کهتخصص لازم را برای آموزش حسابرسان نیازمند نیز داشته باشد. برنامههای آموزشی حسابرسان مجرب همواره باید حاوی چگونگی آموزش حسابرسان جدید هم باشد. بهعلاوه، هر گروه حسابرسی باید ابزارهای لازم را برای اجرای موثر مراحل حسابرسی، در اختیار داشته باشد.
چنانچه واحد حسابرسی تخصص لازم را برای اجرای حسابرسی در اختیار نداشته باشد، دو راه پیشرو دارد. یکی، استفاده از یک متخصص شاغل در بخشهای دیگر سازمان بهمنظور آموزش موارد لازم برای انجام دادن بررسی. استفاده از این راهسبب میشود که این تخصص به کارکنان واحد حسابرسی نیز انتقال یابد. دیگری، استفاده از خدمات یک متخصص برونسازمانی برای اجرای مراحل حسابرسی در زمینههای مورد نیاز. در صورت بهکارگیری متخصص برونسازمانی، حسابرسان باید موارد لازم را چنان از وی یاد بگیرند که بتوانند نوبت بعدی بررسی را خود انجام دهند. بدین ترتیب، واحد حسابرسی میتواند بهواقع، در دانش آن متخصص شریک شود. (اما، لزوما" تمام دانش وی را نمیتواند بهدست آورد).
آموزش، بخشی اصلی از حفظ صلاحیت فنی است. راههای گوناگونی برای آموزش وجود دارد. مدیریت واحد تجاری باید از استمرار آموزش موارد لازم برای کسب صلاحیت فنی حسابرسان، پشتیبانی کند.
رفتار (فردی) حسابرس
رفتار و نحوه برخورد حسابرس دارای اهمیت است؛ زیرا، روال حسابرسی را تعیین میکند. چنانچه ذهنیت حسابرس “مچ گیری” باشد، کارکنان واحد مورد رسیدگی از مطرح کردن مسائل و مشکلات خود یا پذیرش پیشنهادهای حسابرس، خودداری خواهند کرد. حسابرس برای تدوین پیشنهادهایی منطقی جهت برطرف کردن یا بهحداقل رسانیدن مخاطرات باید با واحد مورد رسیدگی همکاری کند. امروزه، بیشتر گزارشهای حسابرسان داخلی حاوی مطلبی حاکی از این است که پیشنهادهای ارائه شده، پیشتر با واحد مورد رسیدگی مطرح شده و پیشنهادهای قبلی تا حد لزوم بهکار بسته شده است.
موضوع دیگری که برای واحد حسابرسی ارائهکننده خدمات خوب به سازمان اهمیت ویژه دارد، استقلال حسابرسان است. این بدان معناست کهگزارش حسابرس و اظهارنظر وی باید بدون جانبداری باشد تا درستی مراحل حسابرسی از دیدگاه واحد تجاری دارای ارزش شود و بهعنوان ابزاری برای کمک بهدستیابی به هدفها و آرمانهای واحد تجاری محسوب گردد. رفتار حسابرسان باید بهگونهای باشد که استقلالشان را نشان دهد.
قضاوت و تصمیمگیری
قضاوت و تصمیمگیری، عامل اصلی اطمینان یافتن از اٍِعمال مراقبتهای تخصصی و حرفهای، و شاید دشوارترین مورد از لحاظ دستیابی است. حسابرس باید در هر مرحله از اجرای حسابرسی مشخص کند که کنترلی وجود دارد و در صورت وجود، آن را از لحاظ اِعمال شدن بهنحو مقرر، مورد ارزیابی قرار دهد. تجربه، شناخت تجاری و مخاطرات، هرکدام، نقشی در این ارزیابی دارند. میزان خطرهایی که متوجه واحد تجاری است باید مشخص شود تا بتوان اثرکل موارد اِعمال نشدن کنترلها را بر واحد تجاری اندازهگیری کرد. تجربههایی که حسابرس در سالهای گذشته بهدست آورده است کمکی خواهد بود برای ارائه پیشنهادهایی در جهت برطرف کردن یا بهحداقل رساندن مخاطرات.
قضاوت و تصمیمگیری حسابرسی معمولا" با تجربه و پیشرفتهای حرفه بهدست میآید. یکی از راههای اولیه تدوین قضاوت و تصمیمگیری حسابرسی، نگاشتن مراحل حسابرسی بود. این رهنمود معمولا" از سوی مدیر یا سرپرستی تدوین میشد که از طرز کار و فرایندهای واحد تجاری، شناخت خوبی داشت. از سوابق و مدارک حسابرسیهای گذشته نیز برای تدوین مراحلی از حسابرسی استفاده میشد که باید اجرا شود.
امروزه، سیستمهای پشتیبانی خودکاری پدید آمده است که حسابرسان را قادر میسازد روند گذشته و یافتههای پیشین را ارزیابی کنند. کاربرگها، مدارک و تجربههای گردآوری شده طی حسابرسیهای گذشته را میتوان از اینگونه سیستمها بازیافت کرد و بهعنوان راهنمای کار در جریان، مورد استفاده قرار داد. حسابرسان در مورد پذیرش راهکارهای پیشنهادی این سیستمها باید از قضاوت (حرفهای) خود استفاده کنند.
حسابرسان با مشارکت در فعالیتهای سازنده حرفه، مانند عضویت فعال در انجمنهای ملی و یا محلی، و تبادل تجربیات میتوانند بینشی پیدا کنند که فرایند تصمیمگیری آنان را منطقیتر و آسانتر کند. بدیهی است که اینترنت با سایتهای گوناگون و ایجاد امکان تبادل تجربیات و نمونه برنامههای حسابرسی، کمک شایانی در این زمینه شمرده میشود. خدمات انجمنهای حرفهای، درخور تقدیر است چون بهترین زمینة تبادل تجربه و آموزش را برای افراد حرفهای فراهم آورده است. برای مثال، تجربه شرکتکنندگان در اینگونه گردهماییها، مطرح میشود و هر شرکتکننده میتواند از ثمربخش بودن یا نبودن موارد، آگاه شود تا خود نیز آن تجربه را بهکار بندد.
شناخت تجاری
حسابرسان این شانس را دارند که چگونگی انجام شدن تمام عملیات یک شرکت را از ابتدا تا انتها ببینند. آنان میتوانند تولید محصولات، دریافت سفارش، فروش، ارسال کالا برای مشتریان، ارسال صورتحساب فروش برای مشتریان و دریافت وجوه (حاصل از فروش) را ببینند. بهعلاوه، فرایندهای موجود مدیریتی بهمنظور اطمینان یافتن از وجود محیط عملیاتی مناسب را مشاهده کنند. کسب شناخت تجاری ممکن است بسیار وقتگیر باشد، اما برای انجام بررسیهای حسابرسی، ضروری است. خانم کارول هایزر (Carol Hyzer) در کنفرانس بینالمللی انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی در سال 1995، درباره مراقبتهای تخصصی و حرفهای چنین گفت:
“مراقبتهای تخصصی و حرفهای، تنها گزارش کردن یافتهها به مدیریت نیست، بلکه اطمینان دادن به آنان در این باره است که موضوع یا موضوعهای آن یافتهها مورد توجه قرار گرفتهاند. تنها راه دستیابی به آن نیز در صورتی است کهحسابرسان، موضوع یافتهها را پیش از گزارش به مدیریت، با واحد مورد رسیدگی مطرح کرده باشند. حسابرس برای ایجاد شایعه یا شایعهپراکنی به واحد مورد رسیدگی نمیرود، بلکه به آنجا میرود تا از برطرف شدن هرگونه ایراد (و یا مشکل) اطمینان یابد.”
حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی باید مهارتهای گوناگونی داشته باشند تا بتوانند برای سازمان خود یا صاحبکارانشان ارزشافزوده ایجاد کنند. آموزش فنی نمیتواند بهتنهایی تمام مهارتهای برقراری ارتباط و فنون مذاکرهای را که از دیدگاه حسابرس موفق، ضرورت دارد، برای وی تأمین کند. این مهارتهای اضافی را مهارتهای شناخت تجاری مینامند. حسابرس سیستمهای اطلاعاتی باید رشته فعالیت، هدفها، آرمانها ، فرهنگ (سازمانی) و الزامات عملیاتی واحد تجاری را بهطور کامل بشناسد. این مهارتها نیز تنها با تجربه و آموزش بهدست میآید.
ارزیابی حسابرس باید شناخت او را از صاحبکار و جّو عملیاتی آن نشان دهد. حسابرس باید از مخارج کسب و کار، چگونگی اثرگذاری کنترلهای داخلی بر هرینهها و اثر نبود کنترلها بر سودآوری واحد تجاری نیز شناختی کافی داشته باشد. این شناخت به تعیین زمینههایی از فعالیت واحد تجاری میانجامد که زیانده یا پرخطر است. زمانی که زمینههای دارای خطر بالا شناسایی شد، حسابرس سیستمهای اطلاعاتی میتواند هدفها و دامنه بررسی را تعیین کند. حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی باید با توجه به هدفها و آرمانهای تجاری، اطلاعات سیستمهای خودکار و دستی را رسیدگی، گردآوری و تفسیر کنند. بسیاری از مهارتهای غیرفنی یا موارد شناخت تجاری به گردآوری اطلاعات و ارائه آن اطلاعات که به همان اندازه اهمیت دارد، مربوط میشود. اینگونه مهارتها بهآسانی ممکن است در سایر موارد، چون تامین مالی، مدیریت و بازاریابی نیز بهکار رود.
حسابرس پس از شناسایی مواردی از کنترلهای داخلی که در معرض خطر قرار دارد باید خطرهای مربوط را تعیین کند و آن خطرها را با مدیریت (واحد تجاری) در میان گذارد. چنین امری از درستی ارزیابی حسابرس در مورد خطر، اطمینان میدهد و به تدوین پیشنهادهایی که بهطور کافی بهموارد خطرآفرین میپردازد و از این رو، اعتبار سازمان را افزایش میدهد کمک میکند. محصول پایانی حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، اطلاعاتی است که در گزارشهای حسابرس میآید. چنانچه این اطلاعات با استفاده از مهارتهای کامل گزارشگری شفاهی یا کتبی بهگونهای موثر و کارآمد و همچنین، متکی به شناخت تجاری گزارش نشود، تمام ارزش متصور برای فرایند حسابرسی ممکن است از دست برود.
مدرک تحصیلی
هدف حسابرس سیستمهای اطلاعاتی باید عضویت در انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی باشد. عضویت در این انجمن بهمعنای حرفهایگری کامل و نشانهای از آن است که خدمات با کیفیت برتری به صاحبکار داده میشود. قبولی در امتحان ورودی انجمن، داشتن دست کم پنج سال تجربهحسابرسی سیستمهای اطلاعاتی، پذیرش و عمل کردن به آیینرفتار حرفهای و دیدن آموزشهای مستمر، لازمه عضویت در انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی است.
استانداردها
کسانی که به حرفه حسابرسی میپردازند باید از استانداردهای بالای رفتاری برخوردار باشند. ریشه واژة حسابرس (Audit) از زبان لاتین گرفته شده و بهمعنای کسی است که شکایتی را میشنود و تصمیمگیری میکند، یا همانند قاضی، بهقضاوت مینشنید. کسی که میخواهد مانند قاضی عمل کند باید صفات اخلاقی لازم را داشتهباشد. اگر اعتماد به حسابرس در این زمینه خدشهدار شود، دوباره بهدست آوردن اعتماد مدیریت واحد حسابرسی و واحد تجاری تقریبا" غیرممکن میشود.
اعتماد چیزی است که با ورود حسابرس به حرفه بهوجود میآید. صرفنظر از این کهحسابرس از ابتدا دارای صفات اخلاقی لازم باشد یا نه، هر حسابرس بهمحض شروع بهکار، از اعتماد یکسانی از طرف صاحبکار یا واحد مورد رسیدگی برخوردار است. اگر این اعتماد زایل نشود، حسابرس به کسی که در مورد مسائل حساس میتوان به او اعتماد کرد، معروف میشود.
در اقتصاد امروز جهان، اعتماد واژهای است که جایگاهی ندارد. بههمین دلیل، اخلاق حرفهای اولین موضوع فهرست پرسشهایی است که یک مدیر (حسابرسی) باید درباره آن از افراد جدید پرس و جو کند. زمانه تغییر کرده است و بههمان نسبت هم، درخواست خدمات از سوی صاحبکاران دستخوش تغییر شده است. بیشتر مدیران میگویند اخلاق و رفتار حرفهای را دوست دارند؛ زیرا، سبب تمایز یک فرد از فرد دیگر است.
برای مثال، اگر انجام یک کار ساعات زیادی وقت میگیرد، منظور کردن ساعاتی کهکار انجام نشدهاست، غیراخلاقی خواهد بود. همچنین، نادیدهگرفتن موضوعی کهصرفاً از دیدگاه صاحبکار، کم اهمیت است یا مورد تمایل صاحبکار میباشد، غیراخلاقی است.
خانم کارول هایزر درباره اخلاق و رفتار حرفهای چنین میگوید:
“حسابرس باید بیطرف باشد، حسابرس باید منصف باشد و حسابرس باید اخلاق حرفهای داشته باشد. اگر بخواهم در ارتباط با مراقبتهای حرفهای و تخصصی بر چیزی بیش از همه تاکید کنم، اخلاق و رفتار حرفهای است. گاه، اشتیاق ما بهکسب بهترین حاشیه سود برای شرکتمان، سدی میشود بر سر راه اخلاق و رفتار حرفهایمان. بعضی وقتها فکر میکنم که ما گاه از درجات میانی در مورد اخلاق و رفتار حرفهای استفادهمیکنیم. حال آنکه یک امر، یا سفید است یا سیاه، یا درست است یا غلط. در نتیجه، پیام من به شما، حفظ استانداردهای بالای اخلاقی است.”
مرز بین آن چه اخلاقی است و آن چه غیراخلاقی، چون مویی نازک است. چیزی میتواند از دیدگاهاخلاقی، غلط باشد اما از دیدگاه قانونی، درست. اما فراموش نکنیم که اگر چیزی اساسا" غیراخلاقی باشد، در طول زمان، غیرقانونی نیز میشود. اغلب، اگر گروهی بهاندازهکافی بزرگ چیزی را غیراخلاقی بدانند، قوانینی نیز تصویب میشود که آن را غیرقانونی قلمداد کند.
آن گروه از حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی که به عضویت انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی در میآیند باید آیینرفتار حرفهای انجمن را بپذیرند و به آن عمل کنند. طبق این آیین رفتار حرفهای، حسابرس سیستمهای اطلاعاتی باید، چه در موارد حرفهای و چه در موارد شخصی، استانداردهای انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی را رعایت کند، رازدار باشد، هرگونه موارد نادرست یا غیرقانونی را گزارش کند، کاردانی و صلاحیت حرفهای خود را حفظ نماید، مراقبتهای تخصصی و حرفهای را در هر مورد حسابرسی بهکار بندد، نتایج حسابرسی را گزارش کند و از استانداردهای بالای رفتاری و شخصیتی برخوردار باشد.
حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، صرفنظر از عضو انجمن بودن یا نبودن باید استانداردهایی را رعایت کنند که انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی منتشر کرده است. انجمنهای حرفهای دیگر علاوه بر انجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی، استانداردها و رهنمودهایی منتشر کردهاند که مستقیم یا غیرمستقیم میتواند بر حرفه حسابرسی اثرگذارد. برای مثال، حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی که کارشناس رسمی دادگستری هستند باید استانداردهای حسابرسی دولتی را که دیوان محاسبات عمومی منتشر کرده است، بهعنوان معیار اصلی استانداردهای حسابرسی بکار بندند.
پیامدهای قانونی
پیدایش شرکتهای تضامنی با مسئولیت محدود، پیامد پیگرد قانونی یکی از پنج موسسه بزرگ حرفهای بهوسیلة یکی از صاحبکارانش است. این صاحبکار طبق پیشنهاد آن موسسه حسابرسی اقدام بهتهیه یک سیستم پشتیبانی کرده بود. آن سیستم، نیازهای صاحبکار را برآورده نکرد و سبب زیان مالی صاحبکار شد. دادگاه، موسسه حسابرسی را بهدلیل اِعمالنکردن مراقبتهای تخصصی و حرفهای، محکوم کرد. معیار مورد استفاده دادگاه برای صدور رای، رهنمودهای صادر شده بهوسیلة انجمن حسابداران رسمی آمریکا بود. از آنجا که این موسسه مدعی بود که موسسه و افراد حرفهای آن، رهنمودهای انجمن حسابداران رسمی آمریکا را رعایت کرده است، دادگاه نیز رهنمودهای این انجمن را بهعنوان مبنای ارزیابی شواهد مربوط پذیرفت. تا بهامروز، هیچ گروه حسابرسی بهدلیل رعایت نکردن مراقبتهای تخصصی و حرفهای بهدادگاه فراخوانده نشده است، اما این بدان معنا نیست که مسئولیتی در این باره نیز وجود ندارد.
نتیجهگیری
مراقبتهای تخصصی و حرفهای، جزئی اساسی از فرایند حسابرسی است. بسیاری از بهترین راههای مورد استفاده مدیریت، سرپرستان و کارکنان حسابرسی برای برقرار کردن مراقبتهای تخصصی و حرفهای، در این مقاله مورد بحث قرار گرفت. سرانجام، مراقبتهای تخصصی و حرفهای مبنایی است برای اطمینان یافتن از این که صاحبکار، خدمات با کیفیت بالا دریافت میکند. واحدهای حسابرسی باید افرادی را استخدام کنند و بکارگیرند که نسبت به کاری که انجام میدهند، احساس مسئولیت کنند. کسی کهچنین حساسیتی داشته باشد، کار خوب ارائه میکند