شاکیان قیامت

[yamahdi]

روز قیامت؛ دادگاه عدل الهى است. در این دادگاه علاوه بر سؤالاتى كه از انسان مى‏شود و شاهدان متعدّد شهادت مى‏دهند، شاكیانى هم هستند كه از انسان شكایت دارند، و از انسان به خاطر کم کاریش شوال می شود.
امام صادق(علیه‎السلام) در روایتی برخی از شاکیان را معرفی می‎کنند و می‎فرمایند: شاکیان نزد خداون در روز قیامت عبارتند از:
1. مسجدی که مردم در آن نماز نمی‎خوانند. 2. عالمی که در میان نادانان گرفتار شده باشد.(و از علم او استفاده نمی‎شود) 3. قرآنی که غبار گرفته باشد و اهل منزل آن را قرائت نکرده‎ا‎ند.
با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات درمی‎یابیم که چند چیز در قیامت از انسان شکایت می‎کنند.

شکایت قرآن کریم


یكى از شكایت كنندگان در قیامت، قرآن كریم است. پیامبر اكرم(‏صلى الله علیه و آله) فرمودند: «یَجِى‏ءُ یَومَ القِیامَةِ ثَلاثَةٌ یَشكُونَ: اَلمُصحَفُ وَالمَسجِدُ وَ العِترَةُ»(1)؛ روز قیامت سه چیز براى شكایت از مردم به صحنه مى‏آید: یكى قرآن، یكى مسجد و دیگرى اهل‏بیت‏(علیهم‎السلام) .
ممكن است قرآن در روز قیامت از دو دسته هوادار و مخالف شاكى باشد و در دادگاه عدل خداوند، جلو آنها را بگیرد.
الف: شكایت قرآن از هواداران

شاید شكایت قرآن به این مضمون باشد: خدایا! با این كه دستور تلاوت قرآن آمده،(2) ولى بسیارى از مسلمانان حتى نتوانستند از رو مرا بخوانند.
خدایا! بعضى كه مرا مى‏خواندند، حقِ‏ّ تلاوتم را ادا نمى‏كردند، یعنى بدون طهارت و وضو و تدبّر به سراغم مى‏آمدند و یا در تلاوتم عجله مى‏كردند.(3)
خدایا! بعضى آیات مرا مى‏خواندند و مى‏فهمیدند، ولى عمل نمى‏كردند.
خدایا! بعضى كه عمل مى‏كردند، به دیگران نمى‏رساندند.

خدایا! بعضى در عمل به قرآن حتى از مخالفان قرآن هم عقب‏تر ماندند. چنانكه حضرت على (علیه‎السلام) در وصیت خود مى‏فرماید: مبادا دیگران در عمل به قرآن و استفاده از رهنمودهاى آن از شما مسلمانان جلو باشند.
خدایا! بعضى تنها به آیات عبادى و فردى عمل مى‏كردند و نسبت به هجرت و جهاد و ایثار و سیاست كه در متن آیاتم بود، بى‏اعتنا بودند و به بعضى آیات ایمان مى‏آوردند و نسبت به بعضى آیات بى‏تفاوت بودند.
خدایا! بعضى به‏ جاى آن كه مرا قانون بدانند، وسیله نان دانسته و مال‏التّجاره خود قرار دادند، از خواندن و چاپ كردنم سرمایه‏اندوزى‏ها كردند.
خدایا! بعضى كه در فكر و روح خود انحرافى داشتند، آیات متشابه را (كه چند نوع مى‏توان معنا كرد) دستاویز اهداف خود قرار دادند.(4)
خدایا! بعضى به جاى این كه در تفسیرم از مفسّران واقعى و پیامبر اكرم(‏صلى الله علیه و آله) و اهل‏بیت(‏علیهم‎السلام) استمداد نمایند، از سلیقه‏هاى شخصى خود در تفسیر آیات كمك مى‏گرفتند.
خدایا! بعضى مرا وارونه معنا كردند و بعضى خوب مرا شناختند، ولى حقائق مرا نادیده گرفته و كتمان نمودند.(5)
خدایا! به جاى این كه مرا براى دل‏هاى زنده بخوانند،(6) بر مردگان خواندند.
خدایا! به جاى آن كه مرا جزو اصیل‏ترین موادّ درسى قرار دهند، مرا از میان برنامه‏هاى درسى و نسل تحصیل كرده جدا كردند.
خدایا! بعضى تنها به هنگام تفأّل، استخاره و سوگند به سراغم مى‏آمدند.
گرچه در حدیث شكایت قرآن تنها درباره تحریف و قطعه قطعه كردن آمده است،(7) لیكن آنچه را ما از زبان حال قرآن نقل كردیم یك واقعیّتى است كه از طرف هواداران قرآن بر سر قرآن آمده است.
ب: شكایت قرآن از مخالفان

قرآن از مخالفان خود چنین شكایت مى‏كند:
خدایا! مرا ساخته فكر بشر دانستند.(8)
خدایا! مرا افسانه‏هاى پیشینیان دانستند.(9)
خدایا! شنیدن تلاوت مرا ممنوع كردند.(10)
خدایا! به آورنده من تهمت سحر و جنون و كِهانت و كذب زدند.(11)
خدایا! مرا مى‏شنیدند، ولى لجاجت كرده و ایمان نمى‏آوردند.(12)

خدایا! هنگامى كه راهى براى انكار من نداشتند، مى‏گفتند: قرآن دیگرى براى ما بیاور و آن را تبدیل و تغییر بده.(13)

شکایت رسول خدا(صلى الله علیه و آله)

در قرآن مى‏خوانیم كه پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) در روز قیامت نزد خداوند شكایت كرده و مى‏گوید: «یا رَبِ‏ّ اِنَّ قَومِى اتَّخَذوا هذَا القُرآنَ مَهجُوراً»(14)؛ پروردگارا! امت من، قرآن را كنار گذاشته و مهجور كردند.
خدایا! آنان یا قرآن را نخواندند، یا تدبّر نكردند و یا عمل نكردند و یا به دیگران نرساندند. به جاى این كه براى زنده‏ها بخوانند، تنها بر مرده‏ها خواندند، به جاى این كه كتاب زندگى و قانون قرار دهند، كتاب تشریفات و سوگند قرار دادند.
به جاى آن كه روبرو قرار دهند، پشت سر گذاردند، به جاى آن كه از آن نور بگیرند، به وسیله آن پول گرفتند.
به جاى آن كه آیات آن را به دل بنشانند، فقط بر كاغذ نوشتند و به جاى آن كه او را حفظ نمایند، فراموش نمودند.
قوانین آن تغییر كرد، حدود آن رها شد، توحید و بندگى حقّ كه به آن امر كرده بود، به اطاعت از طاغوت تبدیل شد.
به جاى این كه تربیت یافتگان آن دشمن خدا را بترسانند، از دشمن خدا ترسیدند، به جاى این كه با هم متّحد شوند، از هم گسستند و به جاى وارستگى، به شرق و غرب وابسته شدند.
اطلاعات مسلمانان از حقوق شرق و غرب بیش از آگاهى آنها از آیات حقوقى قرآن بود و قوانین اجتماعى و اخلاقى و اقتصادى آن به كلّى رها شد.
در قرآن کریم آیه‎ای است که نسبت غربت قرآن سخن به میان آمده است: «وَ قَالَ الرَّسُولُ یا رَبِ‏ّ اِنَّ قَومِى اتَّخَذوا هَذا القُرآنَ مَهجُوراً.»(15)
این آیه انسان را تكان می‎داد که قرآن در نزد عموم ما مهجور است. مسلمانانى كه سرانشان به ضعیف زور مى‏گویند و به قوى باج مى‏دهند، بازار ربا و بهره در میانشان رواج دارد، در بعضى كشورها مغازه‏هاى شراب‏فروشى باز است، مسلمانانى كه ترسو، جاهل، وابسته، متفرّق، غافل، فقیر و اسیر افكار بیگانگانند، چگونه مى‏توانند رضاى خدا و رسولش را جلب نمایند؟
آرى، یكى از شاكیان در قیامت رسول اكرم(‏صلى الله علیه و آله) است.


شاکی سوم، مسجد

یكى از شاكیان در قیامت، مسجد است.(16) در حدیث مى‏خوانیم كه رسول خدا(صلى الله علیه و آله) فرمود: روز قیامت مسجد به درگاه خداوند از مسلمانان شكایت مى‏كند و مى‏گوید: «یا رَبِ‏ّ عَطِّلُونِى و ضَیِّعُونِى»(17)؛ خدایا! مرا تعطیل و حقّم را ضایع كردند.
برخی از مساجد از غربت خاصی برخوردار هستند که مردم برای نماز به آنجا نمی‎روند که این نوع مساجد در قیامت شکایت می‎کنند.
با آن كه پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) درباره رفتن به مسجد فرمود: خداوند براى هر گامى كه به سوى مسجد برداشته شود ده پاداش مى‏دهد و ده لغزش را مى‏بخشد و ده درجه مرحمت مى‏فرماید،(18) باز هم مساجد خلوت بود.

شاکی چهارم؛ رهبران آسمانى

از جمله شاكیان در قیامت، رهبران آسمانى مى‏باشند. در روایتی مى‏خوانیم كه روز قیامت اهل بیت پیامبر(علیهم‎السلام) به عنوان شكایت مى‏گویند: «یا رَبِ‏ّ قَتَلُونَا وَ طَرَّدُونَا وَ شَرَّدُونَا»(19)؛ خدایا! ما را كشتند و تبعید و آواره ساختند. ایشان می‎فرمایند:
خدایا! به ‏جاى پذیرفتن رهبرى بر حقّ ما، به سراغ مفسدان و طاغوت‏ها رفتند.
خدایا! به جاى مودّت و محبّت كه مزد رسالت پیامبر اسلام(‏صلى الله علیه و آله) بود، قرن‏ها بر سر منبرها و در نمازها به ما لعنت مى‏كردند.
خدایا! مقدسّانِ سبك‏سر كج‏فهم(خوارج) و عیّاشانِ دنیاپرست (قاسطین) و مقام‏پرستانِ بیعت شكن (ناكثین)، در قالب تدیّن و دیندارى با تمام قوا با ما مخالفت كردند.
خدایا! قدر تنها یادگار رسول‏ خدا(‏صلى الله علیه و آله)، دخترش حضرت فاطمه(‏علیهاالسلام) را نگه نداشتند و به او سیلى ‏زده و حقّش را غصب نموده و خود و فرزندانش را شهید كردند.
خدایا! سر مبارك مولود كعبه و وصىّ پیامبر(صلى الله علیه و آله)، حضرت على(علیه‎السلام) را با شمشیر شكافتند و جنازه امام حسن(علیه‎السلام) را تیرباران كردند و بدن امام حسین(‏علیه‎السلام) را زیر سم اسبان رها كردند و عترت او را به اسارت بردند و امامان دیگر را هم در غل و زنجیر و زندان و تبعید و محاصره به شهادت رساندند و حتّى گنبد و بارگاه‏ برخی از آنان را خراب كردند و بالاخره چنان وضعى پیش آوردند كه به ناچار حضرت مهدى(عجّل‏الله‏ تعالى‏ فرجه) هم به امر الهى، از چشم مردم پنهان و غیبت اختیار كردند!

بارالها! ما را در روز قیامت از افرادى كه مورد شكایت این شاكیان هستند، قرار مده.




پی‎نوشت‎ها:
1- بحارالانوار، ج‏7، ص‏222.
2- سوره‏مزّمل، آیه‏20.
3- در قرآن درباره تدبّر و طهارت سفارش‏های بسیاری شده است.
4- سوره‏آل عمران، آیه‏7.
5- سوره‏بقره، آیه‏174.
6- سوره یوسف، آیه‏2.
7- وسائل الشیعه، ج‏3، ص‏484.
8- سوره‏نحل، آیه‏103.
9- سوره‏انعام، آیه‏25.
10- سوره‏فصّلت، آیه‏26.
11- سوره‏طارق، آیه‏13.
12- سوره‏سبأ، آیه‏31.
13- سوره‏یونس، آیه‏15.
14- سوره‏فرقان، آیه‏30.
15- سوره‏فرقان، آیه‏30.
16- بحارالانوار، ج‏7، ص‏222.
17- وسائل الشیعه، ج‏3، ص‏484.
18- همان .
19- همان .
گروه دین و اندیشه تبیان

مهری هدهدی