اقتصاد اینترنتی

[مژگان]

ازجمله شگفت انگیزترین پدیده های اخیر، می توان از رشد فوق جهشی ict و بویژه اینترنت یاد کرد که عرصه های فعالیت اقتصادی را به تسخیر خود درآورده است. اقتصاد جدید اصطلاحی است که برای توصیف این وضع به کار می رود. بازار کار نیز مدام تاثیرات بیش تری از این ابزار جدید اطلاعاتی و ارتباطی می پذیرد و جنبه های گوناگون آن از قبیل جست وجو و انطباق شغلی بشدت از آن متاثر است.
این نوشته درپی پاسخ به این پرسش است که آیا با گسترش اینترنت، انطباق شغلی بهتر شده و نرخ بیکاری اصطکاکی کاهش می یابد؟
پژوهش هایی که به بررسی این پدیده بر بازار کار پرداخته اند در مورد کاهش هزینه جست وجو، انطباق بهتر شغلی و افزایش کارایی اقتصادی متفق القول اند، اگرچه مشکل گزینش نامناسب نیز به همراه آنها می آید، اما تاثیر آن بر نرخ بیکاری نامشخص است.
با پذیرش تغییرات شگرف فناوری در اقتصاد جدید، دیگر عرصه ها از جمله بازار کار نیز از جهات گوناگون دچار تغییر می شود. جهاتی همچون: نوع، چگونگی و سرعت انطباق عرضه و تقاضای کار، بهره وری نیروی کار، نرخ بیکاری طبیعی، بیکاری اصطکاکی، نرخ جست وجوی شغلی کارگران و کارفرمایان، نابرابری دستمزدها، گسترش بازار کار به مناطق دوردست، کار از راه دور و... نظرسنجی های انجام گرفته درباره استفاده از اینترنت برای اهداف شغلی نشان می دهد که تعداد رو به افزایشی از کارگران در هنگام جست و جوی شغلی از اینترنت استفاده می کنند و کارفرمایان نیز مشاغل مورد نیاز را به سایت های استخدام اینترنتی ارسال داشته یا در سایت های شرکتی خود اعلام می دارند. از آنجا که اینترنت یک وسیله کم هزینه برای انتقال اطلاعات است، کسب و کار استخدام اینترنتی، یکی از رشته های سودآور در اینترنت شده است. ما این احتمال را بررسی می کنیم که آیا با تغییر جست و جوی شغل و استخدام به سوی اینترنت، انطباق شغلی بهتر شده و نرخ بیکاری اصطکاکی کاهش می یابد؟
قوی ترین پیش بینی درباره اثر اقتصاد کلان اینترنت که وسیله ای برای کاریابی و استخدام تبدیل شده، این است که موجب انطباق های بهتر خواهد شد، اما استدلال این است که تاثیر آن بر بیکاری اصطکاکی نامشخص است، زیرا کاهش هزینه جست وجو موجب می شود تا کارگران به جست وجوی تعداد مشاغل بیش تری پرداخته، بنگاه ها نیز مجبور به بازنگری و غربال در میان تعداد متقاضیان بیش تری شوند و درنهایت حتی کارگران شاغل هم به جست وجوی مشاغل جدید تمایل پیدا کنند که مجموع این عوامل، زمان جست وجو را افزایش می دهد.
● اقتصاد جدید، ict و اینترنت
اصطلاح «اقتصاد جدید» بتدریج رواج یافته و چشم انداز جدیدی را ترسیم می کند که با گسترش فناوری اطلاعات همراه است. یک تعریف کلی از اقتصاد جدید به عملکرد اقتصاد در عصر اطلاعات اشاره دارد. در چنین اقتصادی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، گسترش و اهمیت فزاینده ای پیدا می کند.
جامعه انسانی در قرون گذشته تاثیرات قابل توجهی از تغییرات فناوری پذیرفته است. Ict به ارضای ارتباطی و اطلاعاتی که به ایجاد دانایی و بنابراین به همه اشکال توسعه کمک می کنند مربوط است. Ict امکانات جدیدی برای تبادل اطلاعات ایجاد می کند و توان بالقوه بالایی دارد تا به قابلیت انسان برای ایجاد دانش جدید، بیفزاید. چنین دگرگونی هایی موجب رشد بهره وری نیروی کار شده و با بهره برداری بهتر از منافع، نرخ بیکاری سازگار با تورم غیرشتابان را کاهش می دهد. یک تعریف محدود از اقتصاد جدید به جنبه اینترنتی اقتصاد اشاره دارد، به نحوی که تولید کالاها و خدمات جامعه بشدت به اینترنت وابسته می شود. اصطلاح مرتبط با آن «اقتصاد عریان» است به این معنا که با گسترش اینترنت، اقتصاد شکل شفاف تر و در معرض دید قوی پیدا می کند. به این ترتیب شاهد اقتصادهایی خواهیم بود که مقایسه قیمت ها (از جمله دستمزد) برای خریدار و فروشنده بسیار آسان تر، و نقش برخی واسطه ها کمرنگ شده و هزینه های مبادلاتی و موانع ورود کاهش می یابد. پس اقتصاد جدید دربرگیرنده مقولاتی همچون اطلاعات، اینترنت، نوآوری و رشد جدید است. در اقتصاد جدید با پیشرفت های خیره کننده در پردازش ، نگهداری و انتقال اطلاعات، می توان کاربرد فناوری های اطلاعاتی را در همه زوایای حیات اجتماعی مشاهده کرد. به طوری که «ریزپردازنده توانمند» پیش قراول یک «تمدن سیلیکونی» خواهد بود. شاخص های اصلی توسعه اینترنت، نرخ رشد بسیار بالایی را نشان می دهند، اما فاصله میان کشورهای پیشرفته صنعتی و بقیه جهان همچنان بسیار بالاست.
برای نمونه شکاف دیجیتالی کشورهای پیشرفته و توسعه نیافته در زمینه کاربران اینترنتی و توزیع میزبانان اینترنتی کاملاً محسوس است. اطلاعات، مواد اولیه برای دانایی است، درست مانند چوب که ماده ای اولیه برای میز است. دانایی یک شکل از سرمایه و فناوری یک کاربرد از دانایی برای کار است. افزایش در اطلاعات منجر به بهبود ساختار دانایی محسوب شده که موجب ترقی و انتقال به ساختار جدید دانایی می شود و ساختار قدیمی توسط دانایی جدید بهبود می یابد. اهمیت اطلاعات چنان است که در کنار زمین، کار و سرمایه به عامل چهارم و مجزای تولید تبدیل شده است، اما ارزش اطلاعات رابطه معکوسی با کمیت آن دارد. اطلاعات بیش از حد، فرآوری و کاربرد آن را بسیار پرهزینه می کند. برای این که اطلاعات ارزش واقعی داشته باشد، باید به صورت اطلاعات واقعی، اصل پی برده و مشخص با روش مستقیم و دقیق پردازش شود.
● نتیجه گیری:
انواع سایت های کاریابی اینترنتی دیر یا زود در ایران رواج و گسترش یافته و اطلاعات انبوه، ارزان و به هنگامی که در اختیار کارگران و کارفرمایان قرار می دهند امکان انطباق های بهتر را فراهم می کنند، اما پیش شرط انطباق بهتر، وجود نهادهای جدیدی است که مشکل بنگاه ها را در غربال کردن حل کنند. این نهادها باید بتوانند اطلاعات پهنای باند بالا را به شکل های گوناگون به اطلاعات پهنای باند پایین تبدیل کنند تا ارزیابی و استخدام متقاضیان مناسب، براحتی انجام گیرد. اثربخشی این نهادها در کشورهایی بیش تر است که سوابق گوناگون افراد به صورت قابل استناد در بانک های اطلاعاتی مختلف موجود بوده و با اندک هزینه ای قابل گردآوری است، اما در کشورهای توسعه نیافته ای همچون ایران که حتی آمارهای حیاتی و کلان آنها محل تردید و بحث است، بعید به نظر می رسد چنین نهادهای واسطه ای بتوانند اطلاعات و سوابق اشخاص را براحتی تهیه و در اختیار کارفرمایان قرار دهند. البته با رشد نسبی رایانه ای شدن موسسات عمومی و مکانیزاسیون فعالیت ها در بیش تر بخش های اقتصاد و ضرورت حیاتی چنین اطلاعاتی امید است بتدریج این گونه فعالیت ها در بیش تر بخش های اقتصاد قابل دسترس شود که بی تردید دیگر بخش های اقتصاد نیز از آنها بهره مند خواهند شد.
نویسنده :سیما فداکار