Borna66
04-03-2010, 12:08 PM
سرزمين ايران با مساحتي معادل 195/648/1 کيلومتر مربع به عنوان هفدهمين کشور وسيع جهان، بخشي از گسترة جغرافيايي ايران زمين است که در غرب آسيا بين درياي معتدل خزر (مازندران) و درياي گرم و نيمه گرمسيري عمان و خليج فارس (درياي پارس) قرار دارد. نجد ايران که با نام فلات ايران شناخته شده است، پيشينه زمين شناسي و موقعيت چغرافيايي ويژه، چشم اندازهاي بيکراني از رشته کوه‌هاي عظيم، جنگل‌هاي پهناور، بيابان‌هاي لم‌يزرع، دشت‌هاي حاصل خيز و تالاب‌هاي بزرگ و کوچک بسياري دارد و اين گونه شرايط اقليمي متنوع را پديد آورده است. در حوزه خليج فارس حداکثر گرماي هوا به 52 متر پايين تراز سطح درياهاي آزاد است، در حالي که در ميان کوه‌هاي ايران، بيش از يکصد قله با ارتفاع بالاي چهارهزار متر و قله دماوند با 5671 متر ديده مي‌شوند.
- ريخت شناسي عمومي
ايران سرزمين مرتفعي است که در بخش مياني کمربند چين خورده آلپ- هيماليا قرار دارد. اين رشته ارتفاعات عظيم که از اروپا تا آسياي مرکزي ادامه پيدا مي‌کند، در ايران به دو شاخه کوه‌هاي البرز تقسيم مي‌شود. شاخه جنوبي، رشته زاگرس را مي‌سازد. اين رشته در جنوب شرقي به صورت سدي، تمام سواحل خليج فارس را مي پوشاند تا به رشته مکران وصل و وارد خاک پاکستان شود.
شاخنه شمالي، رشته البرز را به وجود آورده است که از شمال، حوزه داخلي را از درياي مازندران و پس از اتصال به رشته کوه کپه داغ که امتداد شمال غربي- جنوب شرق دارد از صحراي قره قوم و خوارزم جدا مي‌کند، در اين نواحي قسمتي از رشته کوه‌هاي خاوري ايران با راستاي شمالي –جنوبي که بين بلوک هلمند (هيرمند) در شرق قرار دارد از شمال به کفه‌هاي خواب و از جنوب به رشته مکران مي‌رسد و حصار اطراف حوزه مرکزي ايران را کامل مي‌کند.
رشته سوم، در قسمت مياني رشته البرز و زاگرس با راستاي شمال غربي- جنوب شرقي در داخل پهنه فلات مانند مرکزي، ضمن برخوورد با هسته‌هاي وجود مرکز ايران، اشکال متنوعي از حوزه‌هاي بسته يا درياچه‌اي به وجود مي‌آورد که ريخت شناسي کنوني دشت‌هاي اخلي را شکل داده است.
به طور کلي رشته کوه‌هاي البرز و زاگرس و کوه‌هاي فلات مرکزي کشور را از نظر توپوگرافي (پستي و بلندي) به بخش هاي عمده زير تقسيم مي کند:
1. مناطق کوهستاني که شامل نواحي زير پوشش دو رشته کوه اصلي و ديگر کوه‌هاي واقع در فلات مرکزي است.
2. فلات مرکزي که ميان رشته کوه‌هاي مذکور قرار گرفته و در آن بزرگ‌ترين کويرهاي ايران؛ دشت کوير و کوير لوت و نيز دشت‌هاي آبرفتي حوزه‌هاي آبريز بسته، درياچه‌ها و نمکزارهاي متعدد ديده مي‌شود.
3. منطقه خوزستان که ادامه دشت بين النهرين است و هم چنين دشت هاي ساحلي جنوب ايران که در سواحل خليج فارس و درياي عمان قرار دارد.
4. مناطق ساحلي درياي خزر که به وسيله ديواره عظيم البرز، از ساير نقاط کشور تفکيک شده است (رهبر، 1380، ص 2 و3).
- ريخت شناسي عمومي
ايران سرزمين مرتفعي است که در بخش مياني کمربند چين خورده آلپ- هيماليا قرار دارد. اين رشته ارتفاعات عظيم که از اروپا تا آسياي مرکزي ادامه پيدا مي‌کند، در ايران به دو شاخه کوه‌هاي البرز تقسيم مي‌شود. شاخه جنوبي، رشته زاگرس را مي‌سازد. اين رشته در جنوب شرقي به صورت سدي، تمام سواحل خليج فارس را مي پوشاند تا به رشته مکران وصل و وارد خاک پاکستان شود.
شاخنه شمالي، رشته البرز را به وجود آورده است که از شمال، حوزه داخلي را از درياي مازندران و پس از اتصال به رشته کوه کپه داغ که امتداد شمال غربي- جنوب شرق دارد از صحراي قره قوم و خوارزم جدا مي‌کند، در اين نواحي قسمتي از رشته کوه‌هاي خاوري ايران با راستاي شمالي –جنوبي که بين بلوک هلمند (هيرمند) در شرق قرار دارد از شمال به کفه‌هاي خواب و از جنوب به رشته مکران مي‌رسد و حصار اطراف حوزه مرکزي ايران را کامل مي‌کند.
رشته سوم، در قسمت مياني رشته البرز و زاگرس با راستاي شمال غربي- جنوب شرقي در داخل پهنه فلات مانند مرکزي، ضمن برخوورد با هسته‌هاي وجود مرکز ايران، اشکال متنوعي از حوزه‌هاي بسته يا درياچه‌اي به وجود مي‌آورد که ريخت شناسي کنوني دشت‌هاي اخلي را شکل داده است.
به طور کلي رشته کوه‌هاي البرز و زاگرس و کوه‌هاي فلات مرکزي کشور را از نظر توپوگرافي (پستي و بلندي) به بخش هاي عمده زير تقسيم مي کند:
1. مناطق کوهستاني که شامل نواحي زير پوشش دو رشته کوه اصلي و ديگر کوه‌هاي واقع در فلات مرکزي است.
2. فلات مرکزي که ميان رشته کوه‌هاي مذکور قرار گرفته و در آن بزرگ‌ترين کويرهاي ايران؛ دشت کوير و کوير لوت و نيز دشت‌هاي آبرفتي حوزه‌هاي آبريز بسته، درياچه‌ها و نمکزارهاي متعدد ديده مي‌شود.
3. منطقه خوزستان که ادامه دشت بين النهرين است و هم چنين دشت هاي ساحلي جنوب ايران که در سواحل خليج فارس و درياي عمان قرار دارد.
4. مناطق ساحلي درياي خزر که به وسيله ديواره عظيم البرز، از ساير نقاط کشور تفکيک شده است (رهبر، 1380، ص 2 و3).