حسابداری صنعتی

[مژگان]

حسابداری صنعتی حوزه ای از حسابداری است که با هزینه یابی محصول سرو کار دارد . هزینه یابی محصول ، اطلاعات مورد نیاز را برای تهیه صورتهای مالی در مورد قیمت تمام شده موجودی ها و قیمت تمام شده کالای فروش رفته فراهم می آورد.
کاربرد حسابداری صنعتی :
اطلاعات تهیه شده توسط حسابداری صنعتی در تصمیم گیری و ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می گیرد. تصمیمهای مربوطبه تعیین قیمت فروش ،ساخت یا خرید و بودجه بندی ، با استفاده از اطلاعات حسابداری صنعتی انجام می شود .
هنگامی که اطلاعات حسابداری صنعتی به منظور ارزیابی عملکرد فعالیت واحدهای مختلف سازمان ، توسط مدیران و در داخل سازمان مورد استفاده قرارمی گیرد ، در این حالت می گوییم اطلاعات برای مقاصد " حسابداری مدیریت " مورد استفاده قرار گرفته است اگر این اطلاعات به قصد ارزیابی عملکرد سازمان و توسط استفاده کنندگان خارجی نظیر سهامداران یا بستانکاران مورد استفاده قرار گیرد آن گاه می توان گفت که اطلاعات برای مقاصد " حسابداری مالی " مورد استفاده واقع شده است.
وظایف حسابداری صنعتی :
1 - یاری مدیران در ایجاد و اجرای برنامه ها.
2 - برقراری روشها و شیوه های اعمال کنترل به منظور کاهش معقول هزینه ها.
3 - راهنمای مدیریت در تصمیم گیری نهائی به منظور انتخاب بهترین راه حل از راه حل های موجود.
4 - ارزیابی موجودی ها به منظور هزینه یابی ، قیمت گذاری و کنترل مقداری موجودی ها.
5 - پیش بینی هزینه های تولید برای یک دوره معین و جمع آوری تفکیک و ثبت.

[مژگان]

(http://www.amirmirzaee.blogfa.com/post-32.aspx)
http://pnu-club.com/imported/2009/08/127.gif هزینه یابی : محاسبه بهای تمام شده کالای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت را هزینه یابی گویند.
کالای ساخته شده : به محصولاتی اطلاق می شود که جریان تولید را کاملا" طی نموده برای فروش آماده باشد.
کالای در جریان ساخت : به محصولات یا موجودیهائی اطلاق می شود که ساخت آنها هنوز به اتمام نرسیده باشد.
تولید :عبارتست از تغییر شکل و ماهیت مواد طی مراحل مختلف به کالاست بطوری که پس از تغییر شکل مواد خام به کالای ساخته شده تبدیل شود.
عوامل بهای تمام شده : هزینهایی که برای ساخت محصول به مصرف می رسند و شامل سه جز اصلی : 1 - مواد اولیه 2 - دستمزد 3 - سایر هزینه های تولید( سربار ساخت )می باشد.
1 - مواد اولیه: برای ساخت محصول باید از موادی که در طبیعت وجود دارد و یا کالاهایی که در کارخانه های دیگر ساخته شده اند استفاده نمود به این دسته از مواد
، مواد اولیه گفته می شود.
2 - دستمزد : عبارتست از حق الزحمه ای که برای تبدیل مواد به کالا به کارگران پرداخت می شود.
3 - سربار تولید : هزینه هایی که در کارخانه به مصرف می رسند به استثناء مواد اولیه و دستمزد مستقیم ، ( سربار تولید یا سایر هزینه های تولید یا هزینه های عمومی تولید نیز می گویند )
بهای اولیه : مجموعه هزینه هایی که بطور مستقیم در ساخت محصول مصرف می شوند.
بهای اولیه = مواد اولیه مصرف شده + دستمزد مستقیم
هزینه های تبدیل : برای تغییر شکل مواد اولیه و تبدیل آن به محصولات ساخته شده به نیروی کار وسایل فیزیکی مانند ماشین آلات و غیره نیز می باشد که استفاده از این عوامل مستلزم پرداخت دستمزد به کارگران و صرف هزینه های سربار ساخت ( هزینه های غیر مستقیم کارخانه هزینه تبدیل از رابطه زیر بدست می آید :
هزینه تبدیل = دستمزد مستقیم + سربار ساخت

[مژگان]

در دنياي کنوني، به دليل تغييرات تکنولوژي و عوامل اقتصادي و اجتماعي ، برنامه ريزي موثر سود، فروش و هزينه ها داراي اهميت به سزايي است. برنامه ريزي سود که اصطلاحا" بودجه بندي ناميده ميشود ، يکي از متداول ترين ابزارهاي مديريت براي دستيابي به اهداف نهايي واحد تجاري است.
در بودجه بندي عوامل متعددي از قبيل وضعيت عمومي اقتصادي، سیاست هاي دولت ، وضعيت شرکت در کل صنعت مربوط ، واکنشهاي احتمالي رقبا و ... در نظر گرفته ميشودو مديران براي برنامه ريزي و کنترل استفاده مي نمايند
برنامه ريزي ، کليه مراحل بودجه بندي را از نقطه شروع تا مرحله برآورد درآمد ها و هزينه ها در برگرفته و قبل از شروع دوره مالي انجام ميشودو همچنين چارچوبي براي کنترل فراهم مي نمايد.
کنترل ، در پايان دوره مالي و بعد از فراهم شدن اطلاعات واقعي ، از طريق مقايسه ارقام واقعي با ارقام پيش بيني شده ، صورت مي گيرد.

[مژگان]

(http://www.amirmirzaee.blogfa.com/post-168.aspx)
http://pnu-club.com/imported/2009/08/127.gif مزایای بودجه بندی
بودجه یکی از ابزارهای اساسی مدیریت در رسیدن به اهداف نهایی بوده و مزیتهای زیر را برای واحد تجاری در بردارد:
1- ضرورت برنامه ریزی - بودجه مدیریت را وادار به برنامه ریزی می کند.
2- معیارهای ارزیابی عملکرد - بودجه برنامه مشخصی را ارائه نموده و چارچوبی برای ارزیابی فعالیتهای انجام شده فراهم می نماید.
3- بهبود هماهنگی و ارتباطات - بودجه ابزاری برای تبادل نظر و هماهنگی برنامه ها بین کلیه بخشهای واحد تجاری بوده و موجب بهبود ارتباطات و هماهنگی بخشهای مختلف واحد تجاری میشود. محدودیتهای بودجه بندی :
بودجه دارای مزیتهای غیر انکاری است اما دارای محدودیتهایی نیز می باشد:
1- بودجه از لحاظ علمی دقیق نبوده و همواره برخی قضاوتهای شخصی در آن دخیل است.
2- برخی از برنامه های بودجه به دلیل عدم حمایت یا حمایت سطحی مدیران اجرایی ممکن است با شکست مواجه شود.
3- بودجه بندی ممکن است موجب شود مدیران احساس کنند که در تنگنا قرار گرفته و فاقد اختیارات لازم می باشند، لذا باعث نادیده گرفتن وظایف محوله به آنها می شود.
4- از آنجایی که فرایند بودجه بندی نیاز به زمان دارد، لذا با گذشت زمان ممکن است مدیران واحد تجاری علاقه خود را نسبت به بودجه از دست بدهند.

[مژگان]

(http://www.amirmirzaee.blogfa.com/post-170.aspx)
http://pnu-club.com/imported/2009/08/127.gif بودجه جامع برنامه هاي مالي و عملياتي مديريت براي يک دوره زماني آتي است که در قالب مجموعه اي از صورتهاي مالي تلخيص ميشودو در برگيرنده کليه عمليات و سطوح مديريت واحد تجاري است . به عبارت ديگر بودجه جامع معرف طرح کلي واحد تجاري براي دستيابي به اهداف نهايي آن در دوره بودجه است که انتظارات مديريت را درباره درآمدها ، هزينه ها ، سود خالص و جريان نقدينگي و وضعيت مالي به صورت مقداري نشان مي دهد. اين بودجه، آثار تصميمات عملياتي و تصميمات تامين مالي را در برميگيرد و از دو بخش اصلي يعني " بودجه عملياتي و بودجه مالي " تشکيل ميشود

[مژگان]

بودجه عملیاتی زیر بنای بودجه های مالی است و نتایج مورد انتظار از اجرای عملیات آتی واحد تجاری را تشریح می کند و در برگیرنده صورت سود و زیان بودجه ای و اجزای مختلف آن است . بودجه عملیات ی با تهیه بودجه فروش آغاز و با تهیه صورت سود و زیان بودجه ای خاتمه می یابد و شامل بودجه های زیر است :
1- بودجه فروش
2- بودجه مقدار تولید
3- بودجه هزینه های تولید:
1-3- بودجه مواد مستقیم
1-1-3- بودجه مصرف مواد مستقیم
2 -1-3- بودجه خرید مواد مستقیم
2 -3- بودجه دستمزد مستقیم
3 -3- بودجه سربار ساخت
4- بودجه موجودی های پایان دوره
5- بودجه بهای تمام شده کالای فروش رفته
6- بودجه هزینه های فروش
7- بودجه هزینه های اداری
8- صورت سود و زیان بودجه ای

[مژگان]

بودجه فروش بیانگر مبلغ فروش مورد انتظار می باشد و از حاصل ضرب مقدار فروش بودجه شده در، بهای فروش بودجه شده هر واحد بدست می آید. این بودجه، نقطه آغاز بودجه جامع و پایه بودجه عملیاتی است، چرا که بودجه های دیگر تا حدود زیادی به آن بستگی دارند یا از آن منتج میشوند.
اصولا" در تهیه بودجه، روش عوامل متعددی از قبیل وضعیت عمومی اقتصادی، سیاستهای دولت ، خط مشی قیمت گذاری، شرایط درونی وضعیت شرکت در صنعت مورد نظر ، واکنشهای احتمالی رقبای تجاری، برنامه های بازاریابی، سطح سود مورد انتظار و امثالهم در نظر گرفته میشود.
اساس و شالوده بودجه فروش و دیگر بخشهای بودجه جامع مبتنی بر تخمین حجم فروش است . اگر این تخمین دقیق و صحیح باشد، موفقیت مراحل بعدی بودجه به واقعیت نزدیکتر خواهد بود.
بودجه فروش نه تنها باید بر مبنای ماهانه و برحسب نوع محصولات تهیه ود بلکه لازم است بر حسب مناطق فروش و نوع مشتریان نیز طبقه بندی گردد. تهیه بودجه فروش بر حسب نوع مشتریان می تواند به عنوان ابزاری مهم جهت تجزیه و تحلیل مناطق احتمالی فروش های جدید تلقی گردد.

[مژگان]

بودجه مقدار توليد نقطه شروع فرايند تهيه بودجه هرينه هاي توليد است و پس از تعيين بودجه فروش تهيه ميشود. بودجه مقدار توليد از فرمول زير بدست مي آيد : موجودي کالاي ساخته شده برآورد شده اول دوره - موجودي کالاي ساخته شده برآورد شده پايان دوره + بودجه مقدار فروش = بودجه مقدار توليد
بودجه مقدار توليد بايستي با بودجه فروش و سطح موجودي کالاي پايان دوره هماهنگ باشد، چرا که عدم هماهنگي ممکن است منجر به اين موضوع شود که هنگام نياز به محصولات ، هيچگونه محصولي در دسترس نباشد و به هنگام عدم نيازريال محصولات زيادي در انبار موجود باشد.

[مژگان]

بودجه هزينه هاي توليد، مجموع بودجه هاي مواد مستقيم، دستمزد مستقيم و سربار ساخت است و پس از تصميم گيري درباره تعداد محصولاتي که بايد توليد شوند، براساس بودجه مقدار توليد ، تهيه ميشود.
بودجه مواد مستقيم :
بودجه مواد مستقيم از دو قسمت زير تشکيل ميشود :
1- بودجه مصرف مواد مستقيم
2- بودجه خريد مواد مستقيم بودجه مصرف مواد مستقيم :
اين بودجه نشانگر مقدار و هزينه مواد مستقيم مورد نياز براي توليد محصولات پيش بيني شده ميباشد. بودجه مقدار مصرف مواد از حاصل ضرب بودجه مقدار توليد در مصرف برآورد شده مواد مستقيم براي توليد يک واحد محصول و بودجه ريالي مصرف مواد از حاصل ضرب بودجه مقدار مصرف مواد در هزينه برآورد شده يک واحد مواد مستقيم بدست مي آيد.
نکته : اين بودجه معمولا" اولين بودجه هزينه اي است که تهيه ميشود.

بودجه خريد مواد مستقيم :
اين بودجه نشانگر مقدار و مبلغ مواد مستقيمي است که بايد خريداري گردد. تنظيم اين بودجه به واحد تجاري کمک مي کند تا مواد اوليه مورد نياز براي توليد از قبل مشخص باشد تا برنامه ريزيهاي لازم براي تهيه مواد صورت گيرد . بودجه مقداري خريد مواد با استفاده از رابطه زير بدست مي آيد:
موجودي مواد مستقيم برآورد شده اول دوره - موجودي مواد مستقيم برآورد شده پايان دوره + بودجه مقدار مصرف مواد مستقيم = بودجه مقدار خريد مواد مستقیم

براي تبديل بودجه مقدار خريد مواد به مبناي ريالي، مقدار خريد هر يک از انواع مواد در هزينه برآورد شده هر واحد مواد مستقيم ضرب ميشود.








__________________________________________________ _________________
بودجه دستمزد مستقيم :
برای تهیه بودجه دستمزد مستقیم ابتدا باید ساعت کار مستقیم بودجه شده را بدست آورد . ساعت کار مستقیم بودجه شده از حاصل ضرب بودجه تولید در ساعت کار مستقیم برآورد شده برای تولید یک واحد محصول ( که معمولا" توسط واحد مهندسی براساس مطالعه اوقات کار و زمان سنجی تعیین میشود) و بودجه هزینه دستمزد مستقیم نیز از حاصل ضرب ساعت کار مستقیم بودجه شده در هزینه برآورد شده دستمزد مستقیم برای هر ساعت کار بدست می آید.
__________________________________________________ _____________________-

بودجه سربار ساخت :
بودجه سربار ساخت نشانگر مبلغ هزینه های سربار ساخت در دوره بودجه می باشد. در تهیه این بودجه برای اینکه بتوان برآوردهای قابل اطمینان تری از اقلام سربار به عمل آورد، بایستی اقلام سربار به ثابت و متغیر تفکیک شوند.
بودجه سربار متغیر ساخت از حاصل ضرب مقدار تولید بودجه شده در نرخ پیش بینی شده سربار متغیر برای هر واحد از عامل هزینه بدست می آید و سربار ثابت، با استفاده از تجربیات گذشته و با در نظر گرفتن تغییرات مورد انتظار برآورد می شود.
__________________________________________________ _____________________-
بودجه موجودی های پایان دوره :
در اکثر واحد های تجاری تولیدی، موجودی کالا بخش عمده ای از داراییهای جاری آنها را تشکیل می دهد و تصمیم گیری در مورد آن یکی از وظایف مهم مدیریت اینگونه واحد ها محسوب میشود. در ارتباط با میزان هر یک از موجودی های مواد مستقیم، کالای در جریان ساخت و کالای ساخته شده ، مدیریت واحد تجاری می باید سطح مطلوب موجودی پایان دوره را تعیین نماید پس از تعیین سطح مورد انتظار موجودی ها و محاسبه بهای تمام شده بودجه شده هر واحد محصول می توان موجودی پایان دوره را تهیه کرد.

[مژگان]

حسابداری صنعتی شاخه ای از علم و فن حسابداری است که وظیفه جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده داشته و باتجزیهو تحلیل گزارشهاو بررسی راههای تولید روشهای تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می کند.

اهمیت حسابداری بهای تمام شده برای چیست؟

در واقع حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیارمهم در اختیار میریت میباشد تا مدیران را در برنامه ریزی ، کنترل ونظارت وبررسی نتایج فعالیتها، یاری نماید.
مدیریت با استفاده از حسابداری صنعتی ،بهای تمام شده تولیدات را محاسبه می کند و کنترل خود را برروی هزینه های مواد ،دستمزد و و سایر هزینه های تولید اعمال می کند.
مدیران اگر گزارشات دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشنددر تصمیم گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایرتصمیم گیریها و راه انجام تصمیمات خود با مشکل مواجه خواهندشد .
به عنوان مثال فرض کنید در صورتی که هدف تغییر نوع محصول تولید شده یا افزایش تولید باشد باید اطلاعات دقیقی از هزینه تولید وجود داشته باشد تا بتوان تصمیم گرفت که اگر ماشین آلات جدید خریداری شوند مقرون به صرفه است و یا ماشین آلات تعویض شوندو یا اینکه ماشین آلات اجاره گرفته شوند و یا بهتر است حقوق پرسنل افزایش داده شود ویا باید مقدار پرسنل افزایش داده شودو بسیاری از انواع تصمیمات مدیریت درموارد مشابه فوق الذکر مشروط بر اطلاعات حسابداری بهای تمام شده می باشد .

کاربرد حسابداری بهای تمام شده چیست؟

گاهی تصور می شود کابرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به کارخانجات و صنایع تولیدی می باشد هرچند شاید مشهورترین کاربردآن در این جهت باشدولی سایر موسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از روشهای حسابداری بهی تمام شده در بانکها ، شرکتهای بیمه ، عمده فروشیها، شرکتهای حمل ونقل ،شرکتهای هواپیمایی ،دانشگاههاو بیمارستانها در جهت کارایی بیشتر استفا ده می گردد.
بعنوان مثال در یک بیمارستان کنترل هزینه ها و تعیین بهای تمام شده هزینه های بستری شدن و درمان یک بیمار ، با استفاده از حسابداری بهای تمام شده صورت می پذیرد و موادمصرفی ، دستمزد پزشک وسایر هزینه های مرتبط شناسایی و ثبت کنترل می گردندتا بهای تمام شده مشخص شود . یا شرکتهای حمل و نقل سعی در محاسبه و تعیین هزینه حمل بهای تمام شده حمل یک کیلوکالا و یکنفر مسافر را دارند .

مقایسه جایگاه حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده در موسسات تولیدی


حسابداری مالی در موسسات وظیفه تهیه گزارش وضعیت مالی و در واقع صورت سود و زیان ، ترازنامه و صورت گردش وجوه نقد را به عهده دارد و بیان می کند که در طول دوره مالی چه نتایجی حاصل شده است اما حسابداری بهای تمام شده در کنار حسابداری مالی گزارشاتی ازجزئیات تولید و مراکز ایجاد هزینه ارائه می دهد و به صورت دقیق تر مقدار مصرف مواد ، میزان تولید، ساعات کار انجام شده وهزینه های سایر عوامل تولید را در اختیار مدیریت قرارمیدهد تا بر اساس این اطلاعات و گزارشات مدیریت تصمیم گیری ،کنترلو برنامه ریزی کند.باید بدانید واحد حسابداری مالی و واحد حسابداری بهای تمام شده تحت نظر مدیر مالی می باشند و در واقع واحد حسابداری مالی و واحد حسابداری بهای تمام شده بازوان مدیریت مالی می باشند.
اشاره شد که حسابداری بهای تمام شده گزارشاتی از جزئیات تولید و مراکز هزینه و عوامل ایجاد کننده هزینه در اختیار مدیریت قرار می دهد و با توجه به اینکه سعی در تعیین بهای تمام شده تولید یک واحد کالا در هر یک از مراحل ساخت را دارد به آن حسابداری بهای تمام شده می گویند و به نظر می رسد اولین گزارشی را که یک حسابدار صنعتی باید تهیه کند جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته باشد.
جدول بهای تمام شده کالای فروش در واقع همان چرخه یا شکل کلی حسابداری صنعتی میباشد که به صورت گزارش ارائه می شود .این جدول از 5 بخش تشکیل شده است :
1- بخش مواد مستقیم که اطلاعاتی در ارتباط با مواد مصرف شده ارائه می دهد .
2- بخش دستمزد مستقیم که اطلاعاتی را در ارتباط هزینه حقوق کارگران خط تولید ارائه می دهد.
3-بخش هزینه های سربار تولید که اطلاعاتی را درارتباط با سایر هزینه های تولید ارائه می دهد.
4- بخش کالای در جریان ساخت.
5- بخش کالای ساخته شده.
ملاحظه می کنید برای تهیه اولین گزارش حسابداری صنعتی با مفاهیم و اصطلاحات جدیدی همچون مواد مستقیم ،دستمزد مستقیم ،سر بارو سایر موارد مواجه خواهید شدهر چند اصول حسابداری صنعتی با حسابداری مقدماتی وتکمیلی که فرا گرفتید یکسان می باشد ولیکن برای فراگیری حسابداری صنعتی لازم است ابتدا با مفاهیم حسابداری صنعتی و طبقه بندی هزینه ها در حسابداری صنعتی آشنا شوید که در ادامه آنها را بررسی خواهیم نمود و سپس مباحث حسابداری صنعتی را به صورت تخصصی تر مطرح خواهیم کرد.

طبقه بندی هزینه ها چگونه است ؟


هرینه ها در حسابداری صنعتی از دیدگاههای متفاوتی طبقه بندی شده اند.به شکل زیر که خلاصه طبقه بندی هزینه ها را نشان میدهد توجه کنید تا در ادامه آنها را به صورت کلی تر بررسی نمائیم .
هزینه ها به 3 طبقه تقسیم می شوندو هر طبقه بندی خود به گروههایی تقسیم خواهد شد.
1- طبقه بندی طبیعی هزینه ها
2- طبقه بندی هزینه ها بر اساس ارتباط آنها با تولید محصول
3- طبقه بندی هزینه ها براساس ارتباط با حجم وتعداد تولید

منظور از طبقه بندی طبیعی هزینه ها چیست؟

در این طبقه بندی ابتدا هزینه ها به الف) هزینه ها ی ساخت (تولید )و ب ) هزینه های تجاری تفکیک خواهد شد
الف-1) هزینه های ساخت
هزینه هایی می باشند که در کارخانه ها جهت تولید کالا و محصول مصرف و ایجاد میشوند مانند مواد اولیه مصرفی ، هزینه دستمزد و سایر هزینه های تولید .
ب -1) هزینه های تجاری
هزینه هایی می باشند که برای ساخت محصول و در قسمت ساخت نشده بلکه در سایر بخشهامانند بخش اداری ، بخش توزیع و فروش ، سایر قسمتها ایجاد می شوند به طور معمول به هزینه های تجاری هزینه های تجاری هزینه های عملیاتی نیز گفته می شود .






2- منظور از طبقه بندی هزینه ها بر اساس ارتباط آنها با تولید محصول چیست؟

در حسابداری صنعتی ، هزینه ها بر اساس ارتباط با تولید به 2 گروه الف) مستقیم ب) غیر مستقیم تقسیم می شوند.
الف -2) هزینه های مستقیم
همچنانکه مشخص می باشند که ارتباط مستقیم با تولید دارند و می توان آنها را در کالاهای تولید شده مشخص نمود یا به مرحله ای از ساخت یا سفارش تولید ارتباط داد. مشخص ترین این هزینه ها مواد اولیه و دستمزد مستقیم تولید می باشد . موادی که مستقیمادر تولید یک کالا نقش دارند مواد مستقیم تولید می باشند به عنوان مثال چوبی که در ساخت میز و صندلی ، چرمی که در ساخت کفش و یا شیری که در ساخت بستنی به کار می رود مواد مستقیم تولید می باشند و یا دستمزد کارگرانی که در خط تولید کار می کنند و در تولید کالا نقش دارند دستمزد مستقیم تولید محسوب می شود.
ب – 2) هزینه های غیر مستقیم
هزینه های غیر مستقیم هزینه هایی می باشند که در تولید محصول نقش اصلی رانداشته هر چند برای تولید محصول لازم اند و برای ساخت محصول ایجاد می شوند لیکن ارتباط مستقیمی با محصول ندارند این هزینه ها را به سادگی نمی توان به یک مرحله از ساخت و یا سفارش معین و مشخص ارتباط داد هر چند این هزینه ها در طی تولید صورت پذیرفته اند مانند هزینه های سوخت و برق مصرفی سالن و کارگاه تولید ، روغن مصرفی جهت ماشین آلات تولیدی و سایر موارد مشابه و یا حقوق و دستمزد غیر مستقیم پرداختی در جهت تولید مانند حقوق سر کارگران و یا نگهبانان که به عنوان هزینه های غیر مستقیم شناسایی می شوند و یا هزینه ی استهلاک ساختمان کارخانه ه نمی توان آن را به یک تولید مشخص مرتبط کرد نمونه های غیر مستقیم می باشند مواد غیر مستقیمی که در جهت تولید مصرف می شوند نیز می توانند به عنوان هزینه های غیر مستقیم تلقی می شوند موادی مانند چسب مصرفی در ساخت کفش و یا در ساخت میز و صندلی مواد غیر مستقیم تولید محسوب می شوند البته همچنانکه اشاره شد وجود این هزینه ها الزامی است ولی به دلیل نا چیز بودن و یا غیر الرامی بودن به یک محصول آنها را به عنوان غیر مستقیم شناسایی می کنند به هزینه ها ی غیر مسنقیم سربار ساخت یا سر بار تولید نیز گفته می شود .


3- منظور از طبقه بندي هزينه ها بر اساس ارتباط آنها با تغيير حجم و تعداد توليد چيست؟

در اين طبقه بندي که خود به سه گروه تقسيم مي شود ارتباط تغيير هزينه با تغيير در حجم توليد بررسي مي گردد بايد بدانيم برخي از هزينه ها تغيير مقدار و توليد اثري بر آنها نخواهد داشت و برخي ديگر با تغيير در حجم توليد تغيير کرد که با توجه به اين شرايط هزينه ها به سه گروه :
الف) هزينه هاي ثابت ب ) هزينه هاي متغيير ج ) هزينه هاي نيمه متغيير تقسيم مي شوند .
الف- 3)هزينه هاي ثابت
هزينه هاي ثابت هزينه هايي مي باشند که با تغيير حجم توليد تا سطح مشخصي از توليد تغيير نخواهد کرد .بايد بدانيد به طور کلي هزينه هاي ثابت داراي مشخصاتي مي باشند که هر اين خصوصيات در هزينه مشاهده شد مي توان آن را به عنوان اين گروه از هزينه ها طبقه بندي کرد.
اول آنکه : اين هزينه ها در سطوح مختلف توليد در کل ثابت ميباشند .
دوم آنکه : سهم هزينه ثابت يک واحد کالا با افزايش تعداد توليد کاهش مي يابد و بر عکس .
سوم آنکه : کنترل وقوع اين هزينه ها از طريق مديران اجرايي صورت مي پذيرد .
نمونه بارز و مشخص اين هزينه ها : حقوق مديران توليد، استهلاک ساختمان و ماشين آلات ،بيمه ساختمان و ماشين آلات ، اجاره محل کارخانه و ساير موارد مشابه مي باشد.
ب -)3)هزینه های متغیر
هزینه های متغیر هزینه هایی می باشند که کل مبلغ آنها با تغییر در سطح تولید و میزان تولید تغییر می کند یعنی با افزایش مقدار تولید و حجم تولید این هزینه ها در کل افزایش می یابند و با کاهش درمیزان تولید این هزینه هادر کل کاهش خواهند یافت نمونه مشخص این هزینه ها مواد مستقیم و دستمزد مستقیم می باشند .
هزینه های متغیر نیز مشخصه ای دارند که برای تشخیص این هزینه ها می توان آنها به صورت زیر بر شمرد.
اول آنکه : این هزینه ها در کل در ارتباط مستقیم با تولید می باشند یعنی با افزایش تولید افزایش وبا کاهش تولید در کل کاهش می یابند.
دوم آنکه : هزینه متغیر یک واحد کالا ثابت می باشد حتی اگر تعداد تولید کاهش یا افزایش پیدا کند.
سوم آنکه:به شکل ساده و آسان قابل تخصیص به دایره تولیدی می باشند.
اشاره شد نمونه بارز این هزینه ها مواد مستقیم مصرفی تولید و دستمزد مستقیم می باشد که سعی می کنیم در ادامه مشخصه های هزینه های متغیر را در این نمونه ها بررسی کنیم.
فرض کنید برای ساخت 6عدد میز 4 متر مربع چوب نیاز است حال اگر بخواهیم 12 عدد میز تولید کنیم حتما 8 متر مربع چوب که مواد ئ مستقیم تولید محسوب می شود نیاز می باشد می بینید که با افزایش میزان تولید هزینه مواد مستقیم در کل نیز افزایش پیدا خواهد کرد ولیکن باید توجه داشته باشید برای ساخت یک میز 5/1 متر مربع چوب نیاز است (5/1 = 4: 6) که هیچگاه با افزایش تولید ، میزان مواد مستقیم ساخت یک واحد تغییر نمی کند یعنی ساخت یک عدد میز حتماً 5/1 متر مربع چوب نیاز دارد و با چوب کمتر و یا بیشتر نمی توان میز ساخت بنابراین هزینه مواد مستقیم در یک واحد ثابت میباشد.
در ضمن این هزینه به راحتی قابل پیگیری در ساخت محصول می باشد و می تئان هزینه چوب مصرفی را در ساخت میز مشاهده نمود .
ج - 3) هزینه های نیمه متغیر
برخی از هزینه ها از دو قسمت متغیر و ثابت تشکیل شده اند این هزینه ها به شکلی می باشند که تا حد مشخصی از تولید با افزایش یا کاهش تولید بخش ثابت آنها تغییر نمی کند واین در صورتی است که بیش از حد مشخص تولید با تغییر در حجم تولید این هزینه ها افزایش یا کاهش خواهند یافت .
بعنوان مثال میتوان به برق مصرفی کارخانه اشاره کرد.برقی که جهت روشنایی سالن کارخانه به کار می رود تقریباً ثابت است چه تولید کم وچه زیاد باشد ولیکن برق مصرفی ماشین آلات با تغییر در حجم و میزان تولید تغییر خواهد کرد. بنابراین هزینه برق مصرفی کارخانه می تواند نیمه متغیر باشد.
اشاره شد که هزینه ها بر اساس ارتباط آنها با تغییر در حجم تولید به گروه هزینه های ثابت ، هزینه های متغییر و هزینه های نیمه متغییر تقسیم می شوند که به طور توضیح داده شدند. در ضمن باید توجه داشته باشید هزینه های ثابت خود به 3 دسته تقسیم می شوند.
1- الف - 3) هزینه های ثابت ظرفیت کارخانه
2-الف - 3)هزینه های ثابت بهره برداری
3-الف - 3) هزینه های ثابت برنامه ای
1-الف - 3) هزینه های ثابت ظرفیت کارخانه : هزینه های ثابت ظرفیت کارخانه هزینه هایی می با شند که با تجهیزات و امکانات تولیدی کارخانه رابطه مستقیم دارند هزینه های استهلاک ماشین آلات و تجهیزات و تاسیسات نمونه های از هزینه های ثابت کارخانه می باشند .
2- الف - 3) هزینه های ثابت بهره برداری :هزینه هایی می باشند که با کاربری و بهره برداری از تجهیزات تئلیدی ارتباط مستقیم دارند مانند هزینه های بیمه ساختمان و تجهیزات و ماشین آلات .
3-الف-3) هزینه های ثابت برنامه ای:هزینه های ثابتی می باشند که با اتخاذ تصمیمات مدیران کارخانه مرتبط بوده و در راستای برنامه ریزی آینده ایجاد می شوند مانند هزینه های تحقیق و پ وهش ، هزینه های تبلیغاتی و بازرگانی .
آشنایی با مفاهیم ،تعاریف واصطلاحات موجود در گزارشات حسابداری صنعتی
در فصل قبل با حسابداری بهای تمام شده و کاربرد آن آشنا شدید انواع طبقه بندی هزینه ها را نیز فرا گرفتید .
در این بخش سعی می کنیم بامفاهیم، تعاریف واصطلاحات گزارشات حسابداری صنعتی آشنا شوید.

منظور از هزینه یابی و دایره ی هزینه یابی چیست ؟

هزینه یابی عبارت است از تعیین بهای تمام شده کالای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت .و منظور از دایره هزینه یابی دایره ایس که دامنه مسئولیت نگهداری اسناد ومدارک مرتبط با حسابداری عملیات تولیدی و غیر تولیدی را به عهده داشته و در ضمن وظیفه تجزیه و تحلیل کلیه هزینه های تولیدی ، توزیع و فروش جهت ارائه و استفاده مدیریت را به عهده دارد. فعالیتهای دایره هزینه بایی در ارتباط با گذشته ، حال و آینده واحد اقتصادی میباشد .

کالای ساخته شده چیست؟

کالایی که با گذراندن مراحل تولید به شکل کامل ساخته شده است و در واقع فرآیند تولید را به شکل کامل طی نموده است را کالای ساخته شده گویند.

کالای در حال ساخت چیست؟

کالاهایی که در جریان مراحل تولید قرار گرفته اند و لیکن کامل نشده اند و بخشی از فرایند تولید را طی نموده اند ولی ساخت آنها تمام نشده است را کالای در جریان ساخت گویند.

منظور از تولید چیست ؟

هر گاه مواد اولیه با عبور از یک فرایند ساخت تغییر شکل دهد و به یک کالای ساخته شده تبدیل شود اصطلاحاً می گویند تولید صورت پذیرفته است .
به عنوان مثال اگر یک تکه چوب با گذشت از فرآیند برش - و اتصال به میز و صندلی تبدیل شود این عمل تولید محسوب می گردد و یا فرایند چند ماده شیمیایی به رنگ تولید محسوب می شود .البته باید توجه داشت ممکن است کالای ساخته شده یک فرآیند تولید ،مواد اولیه تولید دیگر محسوب گردد و در فرآیندی دیگر به یک کالای ساخته شده دیگر تبدیل شود.
بعنوان مثال سنگ آهن که مواد اولیه ذوب آهن می باشد با طی مراحل تولید به ورق آهن و نبشی و اشکال مختلف تبدیل میشود و این کالای ساخته شده یعنی همان ورق آهن مواد اولیه ساخت و تولید میز فلزی ، اجاق گاز و سایر موارد قرار خواهد گرفت .

اجزاء و عوامل بهای تمام شده کدام است ؟

عوامل اصلی بهای تمام شده به طور کلی 3 دسته زیر می باشند .
1- مواد اولیه 2- دستمزد 3- سر بار ( سایر هزینه های تولید )
1- مواد اولیه
مواد اولیه رکن اصلی تولید کالا و محصول می باشد در ضمن می دانید که مواد اولیه تولید خود به دو بخش زیر تقسیم می شوند:
الف -1)مواد مستقیم
آن بخش از مواد اولیه مصرفی که از کالای ساخته شده جدائی ناپذیر است و مستقیماً در ساخت کالا نقش داردرا مواد مستقیم گویند به عنوان مثال آرد در ساخت نان مواد مستقیم تولید نان محسوب می گردد.
ب -1) مواد غیر مستقیم
آن بخش از مواد مصرفی که برای تکمیل کالا ضروری می باشد و لیکن به علت مصرف ناچیز آن نتوان آن را به عنوان مواد مستقیم مصرفی تولید طبقه بندی کرد مواد غیر مستقیم محسوب می شود مانند مصرف میخ در ساخت میز و کمدچوبی .
2 - دستمزد (کار )
حقوق و حق الزحمه ای که در جریان تولید و ساخت برای تبدیل مواد به کالا به کارگران پرداخت میشود را به عنوان دستمزد تولید شناسایی می کنند .
دستمزد نیز به دو بخش زیر تقسیم خواهد شد :
الف - 2) دستمزد مستقیم
دستمزدی است که بابت کاری پرداخت می شود که مستقیم صرف تبدیل مواد اولیه به کالای ساخته شده انجام می شود .
ب -2) دستمزد غیر مستقیم
دستمزدی است که بابت کاری پرداخت می شود که مستقیماً در ساخت و ترکیب کالای ساخته شده نقش نداشته است مانند حقوق نگهبانان و سر کارگران کارخانه و.....
3- سایر هزینه ها (سر بار ساخت )
کلیه هزینه هایی که در جریان تولید اتفاق می افتند ولیکن نمی توان آنها را به طور مستقیم و مشخص به اقلامی از تولید یا محصولی خاص اختصاص داد به عنوان سر بار کارخانه و یا سایر هزینه ها شناسایی می شوند نمونه های مشخص این هزینه ها ؛ مواد غیر مستقیم تولید ، دستمزد غیر مستقیم ، هزینه تعمیرات و هزینه های استهلاک ماشین آلات ، هزینه بیمه و سایر مواد مشابه می باشد.

گزارشهای حسابداری صنعتی و روش تهیه آنها

در حسابداری مقدماتی اشاره کردیم استفاده کنندگان از گزارشهای حسابداری دو دسته می باشند .
الف ) استفاده کنندگان درون سازمانی
ب )استفاده کنندگان برون سازمانی
و اشاره شد گزارشهای حسابداری تهیه می شوند تا 2 هدف زیر تحقق پیدا کند.
1- امکان بررسی توانایی و نکات ضعف موسسات با توجه به تجزیه و تحلیل عملکرد و فعالیتهای موسسات و شرکتها
2- برنامه ریزی و کنترل فعالیتها با توجه به اطلاعات کسب شده از گزارشات مالی گذشته بنابراین موسسات تولیدی نیز دو گروه گزارش تهیه می کنند.
1- گزارشهای درون سازمانی
2- گزارشهای برون سازمانی
1- گزارشهای درون سازمانی
گزارشهای درون سازمانی که بطور کلی مورد استفاده مدیران جهت برنامه ریزی ،کنترل و نظارتو تصمیم گیری تهیه می شوند .
2- گزارشهای برون سازمانی
گزارشهای برون سازمانی که مورد استفاده کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از سازمان می باشد نمونه بارز این استفاده کنندگان سرمایه گذاران ، بورس اوراق بهادار ، دولت ، بانکها ، حسابرسان و غیره می تواند باشد .
انواع گزارشهای درون سازمانی و برون سازمانی کدامند و توسط چه واحد هایی تهیه می شوند
گزارشهای درون سازمانی در موسسات تولیدی توسط واحدهای حسابداری بهای تمام شده تهیه می گردد و معمولاً هر ماه این گزارشها بر اساس نیاز مدیران تهیه می شوند تا در اختیار آنها قرار گیرد.
عمده ترین گزارشهای درون سازمانی در موسسات تولیدی به صورت زیر می تواند باشد.
1- گزارش مصرف مواد 2- گزارش بهای تمام شده کالای ساخته شده 3- گزارش اوقات تلف شده 4- گزارش کالای در جریان ساخت
5- گزارش ضایعات 6- گزارش خرید مواد 7-گزارش فروش 8- سایر گزارشات مورد استفاده مدیریت
گزارشهای برون سازمانی در موسسات تولیدی توسط دایره حسابداری تهیه می شود . این گزارشها با توجه به اینکه مورد استفاده اشخاص حقیقی و حقوقی همچون دولت ، بانکها ، سرمایه داران و ........... که قبلاً توضیح داده شدند می باشند باید بر اساس استانداردهای حسابداری و اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه گردند تا قابلت مقایسه داشته و قابل اتکا باشند . عمدترین این گزارشها به صورت زیر می باشند.
1- گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته 2- گزارش سود و زیان 3- ترازنامه 4- گردش جریانات نقدی 5- گزارش تقسیم سود
گزارش برون سازمانی در موسسات تولیدی
1- گزارش (جدول ) بهای تمام شده کالای فروش رفته چیست
برای آنکه گزارشهای درون سازمانی را بهتر بشناسید ابتدا گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته را که یک گزارش برونی می باشد بررسی می نمائیم چرا که در مبحث حسابداری موسسات بارزگانی نیز نیز تا حدودی و به شکل دیگر با آن آشنا شدیده اید .

در فصل قبل اشاره شد بهای تمام شده کالای فروش رفته از 5 بخش تشکیل شده است
1- بخش مواد مستقیم 2- دستمزد مستقیم
3- سر بار 4-بخش کالای در جریان ساخت 5- بخش کالا ساخته شده

2- گزارش خلاصه سود و زیان چیست؟
دومین گزارش برون سازمانی در موسسات تولیدی گزارش خلاصه سود و زیان می باشد که خود به طور معمول از 4 بخش تشکیل می گردد به گزارش سود و زیان موسسه نمونه توجه کنید.

3- ترازنامه در موسسات تولیدی
ترازنامه یکی دیگر از گزارشهای برون سازمانی می باشد که با سایر مو سسات یعنی خدماتی و بازرگانی تفاوتی نخواهد داشت تنها تفاوت اساسی آن بخش موجودی کالا می تواند باشد که در ترازنامه موسسات تولیدی موجودی کالا متشکت از مواد خام ، کالای در جریان ساخت و کالای ساخته شده می باشد با نحوه تهیه ترازنامه نیز در حسابداری مقدماتی و تکمیلی به شکل کامل آشنا شده اید.
سایر گزارشات برون سازمانی نیز از حوصله بحث خارج می باشد که امیدواریم این مباحث رادر سطوح بالاتر دنبال نمائید.
گزارشهای درون سازمانی در موسسات تولیدی
اشاره شد که جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته از 5 بخش تشکیل شده است باید توجه داشته باشید که هر یک از این پنج بخش در واقع یکی از گزارشهای درون سازمانی می باشد.

1- گزارش مصرف مواد
به طور معمول موسسات تولیدی هر ماهه گزارشی را از مقدار و یا مبلغ مواد مصرف شده تهیه می کنند که به آن گزارش مصرف کننده مواد گویند.البته همچنانکه اشاره شد این گزارش می تواند مبلغی یا مقدار مصرف مواد اولیه ویا مبلغ مصرف مواد اولیه باشد .باید توجه داشت که بخش اول گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته در واقع یک گزارش مبلغی مصرف می باشد .
روشهای هزینه یابی موسسات تولیدی
در فصول اشاره کردیم هدف حسابداری بهای تمام شده که مورد استفاده موسسات تولیدی می باشد تعیین قیمت تمام شده تولیدات است .
بنابراین برای لین منظور از روشهای هزینه یابی استفاده می گردد.

هزینه یابی چیست و چند نوع می باشد ؟

روشهای هزینه یابی در واقع روشها و نظامهایی می باشند که منجر به انجام ثبتهای حسابداری و تهیه گزارشاتی می گردند که مدیریت را در ارتباط با کنترل هزینه های مواد ،دستمزد و سربار کمک و یاری می نمایند.
بطور کلی با توجه به نوع فعالیت موسسات تولیدی روشهای هزینه یابی که مورد استفاده قرار می گیرند 2 نوع می باشند .
1-هزینه یابی سفارش کار 2- هزینه یابی
برخی از موسسات تولیدی سفارش پذیرند یعنی در واقع تولیدات آنها و هزینه هایی که در آنها صورت می پذیرد با سفارش و یا عقد پیمان ایجاد میشوند بنابراین برای هزینه یابی در این موسسات روش هزینه یابی سفارش کار استفاده می گردد.
نمونه بارز این موسسات شرکتها پیمانکاری ، کارخانجات کشتی سازی ، هواپیما سازی ، بیمارستانها ، تعمیرگاهها اتومبیل و سایر موارد مشابه می باشد . بعضی از موسسات تولیدی دیگر برای آنکه تکمیل شود مراحل مختلفی را طی می کند و محصولات آنها را به صورت انبوه و یکسان تولید می شود از روشهای هزینه یابی مرحله ای استفاده می نمایند . کارخانجات نساجی ، مواد شیمیایی ، صنایع نفت ، کفش و موارد مشابه نمونه های این نوع موسسات می باشند .
موارد کلی برای تعیین روشهای هزینه یابی موسسات تولیدی وجود داردهرچند این موارد قطعی نمی باشند و ممکن است استثنایی نیز بر آن حاکم باشد و و لیکن اساساً موسساتی که به صورت سفارشی عمل می نمایند و یا آنکه تولیدات آنها با حجم زیاد و از نظر تعداد کم می باشد و گاهی تولیدات انها قیمت تمام شده بالایی دارند از روش هزینه یابی سفارش کار استفاده می نمایندو موسساتی که تولیدات آنها باید از مراحل مختلفی عبور کند و به صورت انبوه ، پیوسته ، مداوم و یکنواخت و همگن تولید میشوند و بعضاً تولیدات آنها قیمت تمام شده پائینی دارند از روش هزینه یابی مرحله ای استفاده می نمایند در این روش قیمت تمام شده تولید در هر مرحله از تولید تعیین می گردد.
در روش هزینه یابی مرحله ای محصولات تولید شده در هر مرحله به عنوان مواد خام مرحله بعد محسوب می گردد باید توجه داشته باشید در این موسسات معمولاً تولیدات متنوع و گاهی همراه با تولید محصولات فرعی و جانبی می باشد . در پایان باید اشاره کرد در برخی صنایع ، تولید به شکلی است که استفاده از هر دو روش هزینه یابی امکان پذیر می باشد به عنوان مثال در کارخانه ساخت قطار . قطار به صورت به صورت سفارش برای مشتریان ساخته می شود و این در حالی می باشد که قطعات مورد نیاز به صورت انبوه و پیوسته در سایر دوایر تولید کارخانه تولید می شود و از روش هزینه یابی مرحله ای برای تعیین بهای تمام شده آنها استفاده می گردد.


روش هزینه یابی سفارش کار چگونه است؟

اشاره شد روش هزینه یابی سفارش کار در موسساتی به کار می رود که هزینه های آنها به جهت سفارشهای خاصی ایجاد می شوند در این روش هزینه یابی هر سفارش در واقع یک مرکز هزینه محسوب می شود یعنی مواد ، دستمزد و سربار کارخانه که به جهت هر سفارش ایجاد می شود به سفارش ایجاد کننده این هزینه ها تخصیص داده می شوند .
معمولاً در موسساتی که به روش سفارش کار عمل می کنند سفارشهای مختلف را با شماره هایی تفکیک می کنند به عنوان مثال اگر هواپیما سازی دو سفارش ساخت هواپیما داشته باشد سفارش ساخت هواپیما یعنی یک هواپیما جنگی و هواپیمای مسافربری داشته باشد سفارش ساخت هواپیمای جنگی را با شماره 100و سفارش ساخت هواپیمای مسافربری را با شماره 120 نشان خواهد داد.

کارت سفارش چیست و چگونه تکمیل می شود ؟

در موسسات تولیدی که به روش سفارش کار عمل می نمایند برای هر سفارش یک کارت هزینه سفارش ایجاد می نمایند و هزینه های صورت پذیرفته برای تکمیل سفارش را در این کارت ثبت خواهند نمود در ضمن شماره سفارش را نیز بر روی این کارت ثبت می نمایند.
روش عمل و تکمیل این کارت نیز به این صورت می باشد که بر اساس برگهای درخواست مواد و کارت های ساعات اوقات کار که بر روی آنها شماره سفارش مشخص می باشد.
هزینه مواد مصرفی و دستمزد پرداختی ساخت سفارش را به صورت روزانه یا هفتگی به کارت هزینه مختص سفارش انتقال می دهند کارت هزینه سفارش در واقع حاوی اطلاعات مواد مصرفی-دستمزد و سربار سفارش میباشد.

مجتبی ملکی چوبری