چنگيز خان مغول

[Borna66]

(http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D8%AE%D8%A7%D9%86#c olumn-one)
http://pnu-club.com/imported/2009/09/365.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Genghis_Khan.jpg)
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Genghis_Khan.jpg) چنگیزخان

چنگیزخان، (۱۱۵۵ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B1%DB%B5%DB%B5_%28%D9%85 %DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%29&action=edit)، ۱۱۶۲ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B1%DB%B6%DB%B2_%28%D9%85 %DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%29&action=edit)، یا ۱۱۶۷ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B1%DB%B6%DB%B7_%28%D9%85 %DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%29&action=edit) تا ۱۸ اوت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B8_%D8%A7%D9%88%D8%AA) ۱۲۲۷ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B2%DB%B2%DB%B7_%28%D9%85 %DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%29&action=edit) میلادی) با نام اصلی تموچین، خان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86) مغول (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84) و سردار جنگی، کسی که قبایل مغول را متحد ساخت و با فتح قسمت زیادی از آسیا شامل: چین (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86)، روسیه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87)، ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) و خاور میانه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86% D9%87)، و همچنین اروپای شرقی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%B1% D9%82%DB%8C)، امپراتوری مغول را پایه‌گذاری کرد. او پدربزرگ کوبلای‌خان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A E%D8%A7%D9%86) اولین امپراتور (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1) از سلسله یوان (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%DB %8C%D9%88%D8%A7%D9%86&action=edit) در چین (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86) بود.
کودکی تا جوانی



چنگیز با نام تموچین (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%85%D9%88%DA%86%DB%8C%D9% 86&action=edit) در سالهایی بین ۱۱۶۲ تا ۱۱۶۷ میلادی به دنیا آمد. نخستین پسر یسوجی، رئیس قبیله کیاد (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A8%DB%8C%D9%84%D9%87_%DA %A9%DB%8C%D8%A7%D8%AF&action=edit)، از خاندان برجی‌گین. در زمان یسوجی و آغاز احوال چنگیز اقوام مغول (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84) و تاتار (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1&action=edit) یکی مطیع دیگری نبودند و هر یک از خود دارای رئیس قبیله جداگانه‌ای بودند و پیوسته میان ایشان جنگ و خصومت بود. تموچین در سیزده سالگی پدرش را از دست داده بود، افزون بر اینکه اقوام زیر اطاعت پدرش از وی روی گرداندند، اقوام دیگر نیز با وی و خانواده اش به خصومت برخاستند. تموچین در نوجوانی رنجهای فراوانی را متحمل گشت حتی چندین مرتبه گرفتار و محبوس نیز گشت. تموچین از همان نوجوانی روحی نا آرام و ماجراجو داشت، چون میدید که خویش و بیگانه از وی بیزارند درصدد یافتن پشتیبان برآمد تا کسی را بیابد که بتواند موقتا در در زیر سایه وی پناه ببرد، سرانجام به سراغ یکی از دوستان پدرش بنام اونگ‌خان (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D9%86%DA%AF%E2%80%8C% D8%AE%D8%A7%D9%86&action=edit) افتاد. اونگ‌خان نیز تموچین را بیاد دوستی با پدرش بخوبی پذیرفت و در میان قبیله خود برایش جای داد و در وی به چشم عزت و احترام نگریست و چنان نوازش کرد که بیشتر از آن متصور نبود.

[Borna66]

به قدرت رسیدن

چنگیز به واسطه‌ای آشنایی که با اونگ‌خان (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D9%86%DA%AF%E2%80%8C% D8%AE%D8%A7%D9%86&action=edit) رهبر یکی از اقوام مغول داشت رو به او نهاد. اونگ‌خان بنابر دوستی که با پدر تموچین داشت از وی به خوبی پذیرایی کرد و نهایت احترام را به وی روا داشت. تموچین با اونگ‌خان دل یکی نموده و با دشمنانش جنگها کرد از جمله با برادر اونگ خان که در مقام مخالفت بود جنگید و او را شکست داد. چون قبایل و اقوام تایجوت (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D9%88%D8% AA&action=edit) و سالجوت (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D8% AA&action=edit) و قنقرات (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8% AA&action=edit) و جلایر (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AC%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit) و تاتار (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1&action=edit) تسلط تموچین و دولت‌خواهی او را با اونگ خان مشاهده کردند با یکدیگر برای جنگ با ایشان پیمان بستند و بنابر باورهای دینی خود اسب، گاو و قوچ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%88%DA%86&action=edit) و سگ آورده کشتند و گفتند که اگر خلاف پیمان کنیم این چنین کشته شویم و در عقیده‌ای ایشان سوگندی ازین عظیم تر نیست.
تموچین و اونگ خان از این موضوع آگاهی یافته به دفع آنها شتافته طی جنگهای شدیدی بر ایشان پیروز شدند. بدین ترتیب تموچین مدت هفت سال در خدمت اونگ خان بسر برد، تا آنجا که امرای اونگ خان بر وی رشک برده نزد اونگ خان از تموچین بدگویی‌ها نمودند. اونگ خان گوش به سخنان بدخواهان تموچین نمی‌داد، مخالفان سنگون (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86&action=edit) پسر اونگ خان را نیز با خود همراه ساختند، و چنان سعی کردند که اونگ خان را نسبت به تموچین بد بین ساختند، آخر کار به دشمنی و جنگ کشید و در جنگ سختی که میان تموچین و اونگ در گرفت اونگ شکست خورد و به بیابان آواره گشت. آخر کار بجایی کشید که اونگ خان به دست مردان تایانگ خان (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA% AF_%D8%AE%D8%A7%D9%86&action=edit) رئیس قوم تایمون (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%88%D9% 86&action=edit) رقیب دیرین خود کشته شد. سنگون پسر اونگ از مملکت پدرش آواره گشته به تبت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%AA) رفت و آخر در کاشغر (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%BA%D8%B1&action=edit) کشته شد.
داستان چنگیزخان خواندن تموچین روایتی است که می‌گوید تموچین را سران قبایل در خرولتای (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AA%D8% A7%DB%8C&action=edit) (قوریلتای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C)) لقب چنگیز دادند، و بعضی اعتقاد دارند تموچین بر حسب داستان زیر این لقب را به خرولتای تحمیل کرده است.
تموچین پس از آنکه اونگ خان را آواره ساخت خود را پادشاه اعلان کرد. تموچین با سایر اقوام و قبایل جنگها نموده همه را تار و مار و مطیع خود گردانید. بعد ازین پیروزیهای پی در پی خویش بر بدخواهان تموچین دستور داد تا جشن بزرگی را بر پا نمودند. در آن زمان، میان مغولان مردی بود بنام تب تنکری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8_%D8%AA%D9%86%DA%A9%D8 %B1%DB%8C&action=edit) و دعوی می‌کرد که از اسرار و چیزهای غیبی خبر دارد و به آسمان پرواز می‌کند و با خدا حرف می‌زند. همچنین از یخ و سرما او را آسیبی نمی‌رسد و برهنه در میان یخ و برف می‌خوابد، و برف و یخ از گرمای بدنش آب می‌شوند. تب تنکری در این جشن پیش تموچین رفته و می‌گوید :‌ «مردی سرخ رنگ سوار بر اسبی سفید رنگ بر من ظاهر شد و گفت نزد پسر یسوگای (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D8%B3%D9%88%DA%AF%D8%A7%DB% 8C&action=edit) برو و به او بگو که پس ازین نباید ترا تموچین خطاب کنند بلکه باید ترا چنگیزخان گویند و ما بیشتر ربع مسکون را به تو و فرزندان تو ارزانی داشتیم.» پس تموچین دستور داد از این پس او را چنگیزخان خوانند.(چنگیزخان معنای شاه شاهان/شاه جهان می‌دهد)

روابط خانوادگی

او فرزندان بسیاری ازهمسران متعدد خود داشت اما مهم‌ترین آنهاچهار پسر با نام‌های جوجی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%AC%DB%8C)، جغتای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%AA%D8%A7%DB%8C)، اوگتای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A E%D8%A7%D9%86) و تولی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C)،ازاولین همسرش(که در سنت مغولی مهم‌ترین وبزرگ‌ترین همسران می‌‌باشد)بودند. چنگیزخان همچنین زن‌های بسیار داشت ولی مشهورترین ایشان پنج تن بودند،‌ (بورته فوجین، کنجاخاتون، جاکمبو، دختر تایر اورسون و دختر تایانگ‌خان). چنگیز تمام ممالک مفتوحه را بین پسران و برادرش تقسیم نمود، کار صید و شکار را که در میان مغولان کاری بسا شگرف و پسندیده بود به پسر بزرگش جوجی سپرد. اور یاسا و یارغو (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D8%B1%D8%BA%D9%88&action=edit) یعنی قضاوت و دادگستری و کیفر گناهکاران را به چغتای داد و امور سپاه را تولی تفویض کرد و اوکتای را به جانشینی تعیین کرد. بعد از آنکه حدود مملکت وسعت یافت برادرش اوتچکین (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D8%AA%DA%86%DA%A9%DB% 8C%D9%86&action=edit) را به ملک چین فرستاد.

قوانین چنگیزی

چنگیز پس از چیرگی بر اونگ خان و قبایل مغول از برای ضبط مملکت و صلاح ارتش و رعایا قاعده‌ای چند وضع کرد و برای هرکار قانونی نهاد و برای هر گناه کیفری معین کرد. می‌گویند در آغاز برای اهل اسلام احترام زیاد قایل بود و برای قتل هر مسلمانی چهل بالش (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B4&action=edit) زر (هر بالش پانصد مثقال (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%84) طلا یا نقره (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87) است. (ر.ک‍ «تاریخ جهان‌گشا» ۱/۱۶» و برای قتل هر یک از مردم چین یک سر درازگوش (خر) را دیه معین کرد. چون قبایل مغول از خود دارای خط و کتابت نبودند، دستور داد تا برخی از فرزندان مغول خط اویغوری (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%BA%D9%88%D8%B1%DB%8C) بیاموختند و قوانین او را که به «یاسا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%A7)» .معروف است ثبت کردند و آن دفاتر را در خزانه‌ها نگهداشتند تا هر وقت خانی بر تخت نشیند و یا حادثه‌ای روی دهد شاهزادگان جمع شوند و آن طومارها را حاضر کنند و بنای کار را آن نوشته‌ها و قوانین بگذارند و امور ارتش و حمله به شهرها را را برآن شیوه پیش گیرند. چنگیز پس از تسلط بر اقوام مغول رسوم و عادات ناپسند مانند زنا و دزدی را از میان ایشان برداشت و درهای بازرگانی را میان میان غرب و شرق باز نمود و بازرگانان نیز بی دغدغه آمدوشد می‌کردند. چنگیز در نامه‌ها که به سرکشان و دشمنان مینوشت و ایشان را به اطاعت میخواند هرگز از سپاه و جنگ‌افزار چیزی نمی‌نوشت و ایشان را از وفور سلاح نمی‌ترساند، همین قدر می‌‌نوشت اگر رام و مطیع شوید به جان امان یابید و اگر خلاف کنید ما چه دانیم آن را خدا داند.

مرگ چنگیز

در اثنای سفر جنگی نزدیک شدن مرگ خود را دریافت و فرزندان خود را حاضر ساخت و اوگتای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A E%D8%A7%D9%86) را به جانشینی خود تعین کرد، ورارود (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AF) (ماورالنهر) و دیار مجاور آن را به جغتای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%AA%D8%A7%DB%8C) داد. او دستور داد تا میان اوکتای و برادران پیمان‌نامه‌ای نوشتند که به موجب آن هیچ یک از برادران نباید از فرمان او سرپیچی کنند. پس از آن وصیت کرد که چون مرگش برسد کسی گریه نکند و مرگش را پنهان دارند تا دشمن آگاه نشود. سر انجام پس از ۲۵ سال حکمرانی در سن هفتادوسه سالگی از جهان رفت (درباره طول عمر چنگیز و سال تولدش میان پژوهندگان اختلاف است).

[Borna66]

مُغول نام قومی است از نژاد زرد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF_%D8%B2%D8%B1%D8%AF) که سرزمین مادری ایشان مغولستان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86) می‌‌باشد.مغولها در تاریخ به کشتار و تاخت و تاز و دست درازی به سرزمینهای گوناگون از آسیا تا اروپا نامور بوده اند.به مغولها تاتار،تتر،تتار و تارتار هم گفته اند.
http://pnu-club.com/imported/2009/09/24.gif (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Mongol_Empire_map.g if)
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Mongol_Empire_map.g if)
مرزهای امپراتوری مغول در عصر چنگیزخان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D8%AE%D8%A7%D9%86)



کاربردهای واژه مغول

واژه مغول می‌‌نماید که از زبان پارسی به زبانهای اروپایی راه یافته باشد.این واژه به گونه‌های mogul و mongol و مانند این به این زبانها راه یافته است.منگولmongol که نام این قوم است همچنین به معنای واپس‌مانده و عقب‌افتاده هم کاربرد دارد.همچنین واژه مَنگُل در زبان فارسی معنای دزد و راهزن را می‌‌دهد که می‌‌نماید اشاره به همین نام مغول باشد.

[Borna66]

P { MARGIN: 0px } .inlineimg { VERTICAL-ALIGN: middle } هولاکوخان
هولاکوخان، (متولد ۱۲۱۷ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B2%DB%B1%DB%B7&action=edit)؛ در گذشت ۱۲۶۵ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B2%DB%B6%DB%B5&action=edit) در مراغه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%87))، سردار و فرمانروای مغولی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7) و نوه چنگیزخان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D8%AE%D8%A7%D9%86). سال ۱۲۵۶ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B2%DB%B5%DB%B6&action=edit) او موفق شد ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) را به طور قطعی فتح کند و سلسله خوارزمشاهیان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%D8%B4%D8%A7%D 9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86) را براندازد. از این گذشته، او برای اولین بار موفق شد، مقاومت اسماعیلیان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D 8%A7%D9%86) در البرز (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2) را بشکند و قلعه الموت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88% D8%AA) را بگیرد.
هولاکو سال ۱۲۵۸ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B2%DB%B5%DB%B8&action=edit) بغداد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF) را فتح کرد و سلسله خلافت عباسیان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86) را به طور نهایی منقرض ساخت. او در سال ۱۲۶۳ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B2%DB%B6%DB%B3&action=edit) به خواهش و پیشنهاد خواجه نصیر طوسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87_%D9%86%D8%B5%DB%8C% D8%B1_%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C) رصدخانه‌ای (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87) را در مراغه، بنا نهاد.
هولاکو از این رو بنیانگزار سلسله ایلخانیان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D 9%86) در ایران می‌باشد. هرچند نبردهای وی و بازمانده‌گانش با مملوک‌ها (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%DA%A9%E2% 80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit) به منظور فتح سوریه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87) و مصر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1) با شکست مواجه شد.