آزولا، آلاینده یا سودمند؟

[memol]

آزولا دارای ویتامین ب، کاروتن آ و ب و پرو ویتامین آ است و تغذیه آن هیچگونه ناراحتی گوارشی برای انسان ایجاد نمی کند. هم اکنون در بسیاری از رستوران های چین و هند، آزولا به صورت سبزی تازه، سالاد، املت آزولا و ... مصرف می شود. آزولا گیاهی است سرشار از پروتئین به طوری که تا حدود ۲۴ درصد از ماده خشک آن را پروتئین تشکیل می دهد. به منظور انجام تحقیقات کشاورزی گیاه سرشار از پروتئین آزولا توسط سازمان پژوهش های علمی و صنعتی از کشور فیلیپین وارد ایران شد. مطالعات اولیه بر روی این گیاه نیز از تیرماه سال ۱۳۶۵ در ایستگاه های برنج رشت، آمل و تنکابن آغاز گردید که نتایج جالبی را نیز دربرداشت. طبق گزارش عملکرد محصول برنج در کشت توأم با آزولا نسبت به شاهد، ۱۴۴۷ کیلوگرم در هکتار از خود افزایش نشان داده است. این روند جانشین شدن آزولا به جای۶۰ کیلوگرم کود ازته در هکتار است. آزولا در شرایط اقلیمی گیلان بویژه در رشت، به خوبی رشد می کند و می تواند جایگزین ۶۰ کیلوگرم کود ازته گردد. از همین روست که آزولا جایگزین بسیار مناسبی برای کودهای ازته در مزارع غرقابی برنج محسوب می شود
● گسترش تدریجی:
از مهمترین تالاب ها می توان از تالاب انزلی نام برد که در جنوب دریای خزر و در شمال شهر رشت واقع شده است. جدا از اهمیت بین المللی، ارزش های اکولوژیک و زیست محیطی نقش خاصی در جغرافیا و اقتصاد دارد و مهمترین پشتوانه در تکثیر و زادآوری ماهیان تجاری دریای خزر است . در این میان گسترش تدریجی سرخس آزولا، به صورت یک آفت، این تالاب را با خطر مرگ (زیستی بیولوژیکی) روبه رو کرده است. رشد بی محابای آزولا در بخش هایی از تالاب می تواند آسیب جدی به تالاب وارد کند. توده متراکم آزولا با کاستن نفوذ نور خورشید درآب، به شکل محسوسی درجه حرارت آب را کاهش می دهد. این کاهش در مورد اکسیژن محلول و مواد غذایی معلق در آب نیز مشاهده می گردد. همچنین پوشش یکپارچه آزولا با افزایش درجه سمیت و اسیدی نمودن مناطق آبی موجبات مرگ ماهیان و ارگانیسم های دیگر این محدوده را باعث می شود. نتیجه این که حداقل به ۴دلیل می توانیم بگوییم آزولا حضور و گسترش خود را در تالاب انزلی تثبیت کرده است.
▪ مورد اول مربوط می شود به پدیدهغنی شدن تالاب انزلی بر اثر ورود فاضلاب ها
▪ از هفت گونه آزولای شناخته شده دوگونه نسبت به آب و هوای ایران سازگاری نشان
داده اند.
▪ گونه دیگری که سطح آبهای تالاب انزلی را پوشانده با قدرت تولید اسپور فراوان موجبات تکثیر و گسترش سریع این گونه را فراهم آورده است.
▪ اسپوروکارپ های رها شده توسط آزولا دیگر از بین رفتنی نیست. با این حال خطر آلودگی و از بین رفتن تالاب انزلی، با عوامل افزون بر آزولا همچنان ادامه دارد.از جمله رودخانه هایی که آلودگی های بسیار بالایی دارد وموجب تخریب و آلودگی تالاب می شود رودخانه زرچوب رشت است ( علت نام این رودخانه این است که تا همین ۳۰ سال پیش این رودخانه دارای آب بسیار زلال و گوارایی بود که حتی جهت تامین آب شرب شهر رشت استفاده می شد و ماهیان فراوانی در آن وجود داشته و مردم در آن حتی شنا می کردند، که امروز به علت گسترش بی حساب و کتاب شهرشهر، سوء مدیرت شدید در این سالها به این رودخانه که در زبان گیلکی به رودخانه طلا معروف بود انسان نمی تواند از کنارش به آسودگی و بدون ناراحتی از بوی تعفنی که از آن متصاعد می شود بگذرد ) که بخش عمده ای از فاضلاب های شهری و صنعتی و مقادیر زیادی از ضایعات فیزیکی زباله و حتی بیمارستانی به این رودخانه می ریزد و باعث می شود که به هنگام خروج از شهر لجن متعفن و تقریباً غلیظی در بستر رودخانه ته نشین و به سوی مرداب انزلی سرازیر شود. در رابطه با آلودگی رودخانه زرچوب (و در نهایت تالاب انزلی) اماکن دیگری نیز دخیل هستند که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نزدیکی محل دفن زباله های شهر رشت به نهر چپلی که از سرشاخه های زرچوب است و آلودگی آن با شیرابه زباله ها. ورود فاضلاب گرمابه ها و بیمارستان ها (واقع در رودبار تال رشت) کارخانجات برنج کوبی، اراضی زیر کشت ماهی، نیروگاه سیکل ترکیبی رشت و فضولات قریب به ۱۹۵۸۰۰ رأس دام و مواد نفتی مخازن شهر و تعمیرگاه ها و... به صورت مستقیم و غیرمستقیم به داخل رودخانه زردچوب و مرادب انزلی. به هر حال ساده انگاری در مسائل زیست محیطی، فاجعه آمیز و بسیارخطرناک است و باسلامت ملی سروکار دارد و این وظیفه دولت و مسئولان است که تا قبل از بروز اتفاقی جدی تر از این دست، دست به اقدام بزنند و تالاب انزلی و مکان هایی این چنین را نجات دهند.
منبع:
سجاد بدیعی