Borna66
07-16-2009, 12:36 AM
«عسلویه» از دهكده‌ای دور افتاده تا نام‌آورترین شهر گازی جهان http://pnu-club.com/imported/mising.jpg این عکس کوچک شده است برای مشاهده ی سایز اصلی کلیک کنیدhttp://pnu-club.com/imported/mising.jpg
«عسلویه» مهمترین پایگاه اقتصادی ایران و بزرگترین منطقه تولید انرژی جهان در جنوبیترین نقطه ایران است كه در طول دوازده سال همت و تلاش، دهكده‌ای دور افتاده را به نام‌آورترین شهر تولید گاز تبدیل كرده است كه دیدن آن افتخار را بر هر ایرانی ارزانی می‌دارد.
شكوه عسلویه را باید در شب دید. این جمله‌ای است كه یك بوشهری می‌گوید او از میزبانی خبرنگاران خوشحال است و با شعف و شوری وصف نشدنی از عسلویه سخن می‌گوید.
عسلویه شهری صنعتی است، در جنوبیترین نقطه ایران و پایگاه اقتصادی ایران نام گرفته است.
هنگامی كه از میان فازها، واحدهای پالایش و پتروشیمی این شهر عظیم عبور می‌كنیم به یاد شهری می‌افتم كه در یكی از دورترین نقاط دنیا بزرگترین كارخانه نفتكش سازی را در خود جای داده است. شكوه آنجا را نیز باید در شب دید هر چند قیاس این دو شهر نشدنی است.
عسلویه دهكده‌ای است نزدیك دریا و در 276 كیلومتری جنوب شرقی بوشهر و 570 كیلومتری غرب بندرعباس واقع شده و نزدیكترین نقطه خشكی حاشیه‌ای شمالی خلیج فارس به میدان گازی پارس جنوبی است كه حوزه گنبد شمالی كشور قطر در ادامه آن قرار دارد.
این منطقه از شمال به ادامه سلسله جبال زاگرس، از جنوب به خلیج فارس، از غرب به روستای شیرینو و از شرق به روستای چاه مبارك محدود شده است.
وسعت تقریبی این منطقه 14 هزار هكتار است كه با كسر اراضی آبرفتی و حریم‌های زیست محیطی، تقریبا 10 هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز ندارد.
سال 1377 بود كه دولت به فكر افتاد تا از ذخایر خدادادی انرژی در منطقه بهره‌برداری كند و به همین منظور برای برداشت از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت‌های اقتصادی در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس احداث شد.
هدف از تاسیس این مجموعه عظیم اقتصادی كه بی‌شك بزرگترین منطقه صنعتی و نفتی در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود ایجاد زمینه مناسب برای جلب سرمایه‌های خارجی با نیل به توسعه صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع پایین دستی و زمینه اشتغال، رشد اقتصادی و محرومیت زدایی و در نتیجه بالندگی اقتصادی است.
*موقعیت جغرافیایی
منطقه عسلویه از نظر شرایط اقلیمی و جغرافیایی دارای عرض جغرافیایی 27 و طول جغرافیایی 52 درجه است كه پوشش گیاهی متوسط و پراكنده با برخی اراضی انبوه نخل و درختچه‌های «حرا» دارد.
درجه حرارت هوا در این منطقه بین 5 تا 50 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی آن بین 59 تا 88 درصد است و سالانه 180 میلی‌متر بارندگی دارد.
*امكانات زیربنایی
منطقه عسلویه دسترسی آزاد به آب‌راه‌های بین‌المللی و كشورهای حاشیه خلیج فارس و خاور دور دارد و این موضوع مهم این منطقه را از سایر مناطق نفتی كشور متمامیز ساخته است.
برخورداری از دو فرودگاه محلی و بین‌المللی خلیج فارس كه در حال تكمیل است اما هم‌اكنون از آن استفاده می‌شود، ویژگی دیگر این دهكده عظیم گازی و نفتی است.
سواحل عمیق و مناسب برای كشتیرانی، ایجاد نیروگاه مستقل، آب شیرین كن، فراوانی نیروی ماهر و غیر ماهر، امكان ایجاد بازار از مناسب بین‌المللی و داخلی و برخورداری از محیط زیست زیبا از دیگر ویژگی‌های منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی است.
*تسهیلات قانونی برای سرمایه‌گذاران
امكان ترانزیت و صدور مجدد كالا، معافیت مالیاتی، آزادی مشاركت سرمایه‌گذاری خارجی، معافقیت گمركی، تسهیل صدور روادید برای خارجیان، تضمین كامل سرمایه‌گذاری خارجی و سود آن، آزادی كامل ورود و خروج سرمایه و امكان استفاده از تهسیلات حساب ذخیره ارزی از شرایط قابل توجهی است كه دولت جمهوری اسلامی ایران در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی برای رشد و توسعه و افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی ایجاد كرده است.
*امكانات خدماتی و رفاهی و اداری
منطقه ویژه اقتصادی پارس دارای امكانات مناسب رفاهی، درمانی، اداری، ورزشی و اقامتی، هتل‌های درجه یك و دو بین‌المللی، هتل آپارتمان و مهمانپذیر می‌باشد.
در این منطقه برای 10 هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز با احتساب متوسط 5 نفر شاغل صنعتی در هر هكتار صنعتی معادل 30 هزار نفر شاغل صنعتی و به همین تعداد شاغل خدماتی در سایت فعال خواهند بود و قوانین كار در منطقه براساس توصیه‌های سازمان جهانی كار و طبق قرارداد بین كارگر و كارفرما می‌باشد.
معاملات بانكی، مالی و ارزی هم در این منطقه بدون محدودیت مجاز است.
در حال حاضر دو واحد آب شیرین كن هر یك به ظرفیت 10 هزار مترمكعب در روز، 2 واحد مخزن بتنی آب به ظرفیت 30 هزار مترمكعب و پنج‌هزار مترمكب در دست احداث است.
همچنین احداث سایت ورزشی با تجهیزات كامل و سالن‌های ورزشی، ایجاد فضای سبز و بنای نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز و هتل بین‌المللی صرف با سه برج و با ارتفاعات 11، 4 و 7 طبقه به مشكل صدف دریایی از دیگر برنامه‌های در دست اقدام منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی می‌باشد.
میدان گازی پارس جنوبی یكی از پدیده‌های صنعتی بی‌نظیر در دنیاست كه بزرگترین منبع گازی مستقل جهان به شمار می‌رود و روی خط مرزی مشترك ایران و قطر در آب‌های نیلگون خلیج فارس و به فاصله 105 كیلومتری ساحل جنوبی ایران (عسلویه) قرار دارد.
وسعت این میدان 9700 كیلومتر مربع است كه بنا به گفته رضوی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی این رقم در حوزه‌های نفتی بی‌مانند است و همین وضعیت باعث متمایز شدن منطقه عسلویه از سایر حوزه‌های نفتی و گازی در دنیا گردیده است كه از میزان وسعت، 3700 كیلومتر متعلق به ایران است كه براساس آخرین مطالعات صورت گرفته 14 تریلیون مترمكعب گاز طبیعی و 18 میلیارد شبكه میعانات گازی كه معادل 9 درصد كل ذخایر گازی جهان می‌باشد.
***
قطری‌ها از سال 1360 شروع به بهره‌برداری از این منطقه كردند و كشورهای مختلف دنیا نیز به كمك آنها برآمدند و شركتهای معظم نفتی نظیر شل، توتال،ها‌لیبرتون و... به یاری قطری‌ها شتافتند و در حالی كه ما در جنگ تحمیلی بر سر می‌بردیم آنها 13 سال جلوتر از ایران از ذخایر این میدان مشترك بهره‌برده‌اند.
شتاب سرمایه‌گذاری قطر حدود 70 میلیارد دلار است و این در حالی است كه ایران فعالیت خود را از سال 73 آغاز كرده و تاكنون 20 میلیارد دلار در این منطقه سرمایه‌گذاری كرده است.
حال با توجه به وسعت این میدان و میزان برداشت كشور قطر از آن ضرورت دارد در استحصال منابع گازی در اجرای طرحهای توسعه ای این میدان در فازهای مختلف با هدف تأمین تقاضای رو به افزایش گاز طبیعی موردنیاز كشور و بازارهای جهانی تزریق آن به میادین نفتی، صادرات گاز، میعانات گازی و خوراك واحدهای پتروشیمی تسریع بیشتری صورت پذیرد كه خوشبختانه این برنامه با توجه به اهمیت منطقه و توجه دولت به آن و اختصاص منابع ارزی از حساب ذخیره، فاینانس و بیع متقابل پیشرفت‌های قابل ملاحظه بسیاری داشته است و از این حیث كه پس از راه اندازی واحدهای مختلف پالایشی در منطقه متخصصان داخلی منطقه را در دست گرفته‌اند و هم اكنون درصد كمی از متخصصان خارجی مشغول به كار هستند جای تبریك و افتخار دارد.
***
برای اجرای طر‌ها‌ی توسعه در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی سه منطقه برنامه ریزی شده است:
1- سایت یك واقع در منطقه عسلویه و نخل تقی
2-سایت دو در منطقه تنبك و اختر در 60 كیلومتری عسلویه به طرف كنگان
3- سایت سه واقع در بندر مقام نخیلو در 120 كیلومتری انرژی عسلویه در استان هرمزگان كه منطقه عسلویه بهترین آن به شمار می‌رود.
به گفته رضوی در حال حاضر برنامه‌ریزی برای 22 واحد پالایشگاهی گاز صورت گرفته است كه هم اكنون پنج واحد آن احداث و در حال فعالیت است.
منطقه انرژی پارس جنوبی دارای 22 فاز است كه در فاز یك روزانه 25 میلیون متر مكعب گاز تصفیه می‌شود. 40هزار بشكه میعانات گازی تولید و 200تن گوگرد استحصال می‌گردد كه در این فاز 100 درصد برنامه تحقق یافته است.
فاز یك در بهمن 76 به شركت پتروپارس به صورت بیع متقابل واگذار شد و در آبان 83 رسما به بهره‌برداری رسید.
میزان تصفیه گاز درهر یك از فازها 25 میلیون متر مكعب در روز طراحی شده است.
- در فازهای 2 و 3 نیز روزانه 50 میلیون متر مكعب گاز تصفیه 80هزار بشكه میعانات گازی و 400تن گوگرد استحصال می‌شود كه در این فازها هم 100درصد برنامه تحقق یافته است.
در فازهای مذكور شركتهای توتال، پارس جنوبی، شركت گاز پروم روسیه و پتروناس مالزی شركت داشته‌اند كه در بهمن 84 به بهره‌برداری رسیده است.
فازهای 4و 5 نیز روزانه 50 میلیون متر مكعب گاز تولید می‌كنند دراین فازها روزانه 80هزار بشكه میعانات گازی و 400 تن گوگرد سالانه یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع تولید می‌كند و همچنین سالانه یك میلیون تن اتان برای خوراك واحدهای پتروشیمی تولید می‌كند كه برنامه این فازها نیز 99درصد تحقق یافته است.
لازم به یادآوری است فازهای مزبور توسط كنسرسیومی از شركتهای انی ایتالیا، پتروپارس و نیكو اجرا و راه اندازی شده است.
در فازهای 6 و 7 8و میدان گازی پارس جنوبی نیز پیش بینی شده است روزانه 158 هزار بشكه میعانات گازی یك میلیون و 600هزار تن گاز مایع برای صادرات و 104 میلیارد متر مكعب گاز ترش به منظور تزریق به میادین نفتی آغاجاری استحصال می‌شود كه تاكنون 75 درصد كار پیشرفت داشته است.
فازهای مذكور در بهمن 82 باسرمایه گذاری بیش از یك میلیارد و 964 میلیون دلار به صورت بیع متقابل توسط كنسرسیومی متشكل از شركت ایرانی پترو پارس و شركتهای toyo و jgc ژاپن، دایلم كره جنوبی و سازمان گسترش و نوسازی صنایع احداث گردیده كه تا پایان سال جاری به بهره‌برداری كامل می‌رسد.
در فازهای 9 و 10 نیز پیش بینی تولید 50 میلیون متر مكعب گاز طبیعی 80هزار شبكه میعانات گازی 400 تن گوگرد به صورت روزانه و یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع و یك میلیون تن اتان به صورت سالانه صورت گرفته كه تاكنون 21 درصد كار پیشرفت كرده است. در فازهای مذكور كره جنوبی به همراه ایرانی‌ها فعالیت دارد.
در فاز 11 نیز تولید 2 میلیارد فوت مكعب گاز طبیعی و 70هزار شبكه میعانات گازی در روز و یك میلیارد و 900میلیون فوت مكعب گاز ترش پیش بینی شده كه در مرحله مقدماتی به سر می‌برد و شركتهای توتال و پتروناس در آن مشاركت دارند.
فازهای 12، 13،14،15،16،17؛18، 19، 20، 21، 22 نیز مراحل مقدماتی خود را طی می‌كنند.
فازهای 15 و 16 به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء وابسته به سپاه پاسداران واگذار شده كه آنها نیز فعالیت خود را در منطقه آغاز كرده‌اند.
سرمایه گذاران در منطقه پارس جنوبی در مخزن شركت سرمایه‌ای دارند كه به صورت بیع متقابل فاینانس و برداشت محصول كار صورت می‌گیرد.
***
از پنج پالایشگاه گازی كه هم اكنون در عسلویه فعالیت كامل دارند روزانه 20میلیون دلار سود دریافت می‌شود و افق 28 پالایشگاهی كه در دست مطالعه و احداث قرار دارد، سرمایه گذاری 50 میلیارد دلاری است كه سالانه 40 میلیارد دلار سود خواهد داشت.
پارس جنوبی نقطه آمال و آرزوی ایرانیان در تحقق رشد و توسعه اقتصادی و به كارگیری دانش فنی و مهندسی نوین در صنعت عظیم ورود به توسعه نفت و گاز است كه در صورت توسعه طرحهای عسلویه در سال 2006 در برداشت گاز از این میدان مشترك با كشور قطر برابر خواهیم شد.
اگر طرح‌ها به همین سبك روبه پیشرفت، حركت كنند در سال 2015 ایران می‌تواند در سایر بخش‌ها از جمله پتروشیمی نیز از قطری‌ها جلو بیفتد قطر در سال‌های 2007 و 2008 رشد جدی خواهد داشت و فازهای جدیدی را راه اندازی خواهد كرد.
بر این اساس دولت جمهوری اسلامی ایران و مجموعه وزارت نفت می‌بایست سرعت بیشتری به تحقق برنامه‌ها و اهداف خود را میدان گازی پارس جنوبی ببخشند.
هرچند كه پروژه‌های نفت و گاز دارای برنامه زمان بندی و منضبط است اما نیاز به سرعت دارد كه علیرغم تبلیغات منفی برخی از شركتهای عربی در منطقه كه در رقابت با جمهوری اسلامی ایران قرار دارند، نتوانسته است روحیه كارگران متخصصان و مهندسان ایرانی را در اجرای اهداف و برنامه‌ها‌یشان تضعیف سازد، از این رو به هر كارگر و مهندسی كه در این منطقه برخورد می‌كنم، عاشقانه از كار سخن می‌گویند و علاقه‌ای كه به آبادانی و رشد و شكوفایی كشور دارند، آنان را مجذوب منطقه كرده است و علیرغم گرمای 50 درجه كه به گفته خودشان روزی دو بار پیراهن خود را از شدت گرما و تعریق تعویض می‌كنند از برای وطن جان می‌دهند.
اما یك نكته كه در میان كلام اكثر آنان شنیده می‌شود ضعف مدیریت در برخی موارد و دستمزد پایین و زندگی سخت و مشقت آور به دور از خانواده و قوم و خویش است.
مهندسی كه خود را روزبه معرفی می‌كند و دارای مدرك كارشناسی ارشد شیمی است او به زبان انگلیسی كاملا مسلط است حوزه انرژی (نفت و گاز) را به خوبی می‌شناسد و با زبانی ساده اما علمی مراحل تولید گاز را برایمان شرح می‌دهد شیرینی توضیحاتش كه وقتی می‌فهمیم گاز چیست و چگوه تولید می‌شود با یك تلخی همراه است و آن اینكه قدر ما را كسی در اینجا زیاد نمی‌داند. حقوقمان پایین است.
عشق به وطن است كه مانده ایم. اما قطری‌ها به مهندسی مانند من ماهی 7 میلیون تومان حقوق می‌دهند. من هفت میلیون تومان نمی‌خواهم من نوكر كشور خود می‌مانم اما.... تسهیلات زندگی اندك است.
راست می‌گفت و این موضوع را از كارگران زیادی در سه مرتبه‌ای كه به عسلویه رفته‌ام شنیده‌ام.
زندگی در مجاورت هوای آلوده گازی، مواد شیمیایی و پتروشیمی، گرمای طاقت فرسا نیاز به تسهیلات و امكانات بیشتری نسبت به آن مدیری كه در وزارتخانه در ستاد نشسته و ماهی....حقوق و پاداش دریافت می‌كند، دارد كه امید آن می‌رود این موضوع رفع شود تا به آنچه كه از دیدن عسلویه افتخار می‌كنیم، خوشحال‌تر شویم.
***
یكی از طرح‌ها و برنامه ریزی‌های مورد توجه در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی صنایع پتروشیمی است. صنعت پتروشیمی به عنوان یكی از منابع تأمین نیازهای بسیاری از صنایع داخلی تولید و صدور فراورده‌ها و منبع مهم ارزآوری و اشتغال‌زایی برای كشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
به همین منظور در چارچوب برنامه سوم و چهارم توسعه اجرای طرحهای پتروشیمی مورد توجه و تأكید قرار گرفته است.
در منطقه انرژی پارس منطقه‌ای به وسعت 920 هكتار برای طرحهای پتروشیمی در نظر گرفته شده است.
طرحهای در دست اجرا؛ الفین نهم و دهم، آروماتیك چهارم، متانول چهارم، آمونیاك و اوره چهارم، استحصال اتان، استایرن منومر، پلی استایرن، بندر پتروشیمی پارس، یوتیلتی متمركز، متانول ششم و دی متیل اتر می‌باشد.
همچنین الفین یازدهم و دوازدهم آمونیاك و اوره ششم و هشتم و پلی اتیلن سنگین عسلویه نیز از دیگر طرحهای مهم پتروشیمی در این منطقه در نظر گرفته شده است.
در اجرای طرحهای پتروشیمی علاوه بر بخش خصوصی داخلی كشورهای آفریقای جنوبی، ژاپن و تایلند مشاركت دارند.
آخرین پیش بینی صورت گرفته برای بهره‌برداری برخی از واحدهای پتروشیمی در عسلویه سال 87 می‌باشد.
در طرحهای پتروشیمی صنایع پایین دستی نیز مورد توجه قرار گرفته است. تأمین مواد اولیه از صنایع پتروشیمی صنایع پایین دستی از قبیل پلیمرها، لاستیك، پلاستیك، نساجی، روغن‌های صنعتی، رنگ، سموم دفع آفات، شوینده‌ها و كودهای شیمیایی را به دنبال خواهد داشت كه این امر می‌تواند به ایجاد اشتغال استقلال در تولید و رشد و توسعه اقتصادی كمك شایانی بنماید.
توسعه صنایع پتروشیمی علاوه بر توسعه صنایع مذكور توسعه صنایع دریایی، صنایع مختلط از قبیل صنایع فلزی، برق و الكترونیك و صنایع نیمه سنگین مانند مخازن تحت فشار، تجهیزات پالایشگاهی و نیروگاهی را نیز در پی خواهد داشت.
***
خیلی سخت است كه بگوییم مردم منطقه‌ای شب‌ها بر روی ذخایری از گاز و نفت می‌خوابند اما خود در مصرف آن بی بهره‌اند.
40درصد گاز مصرفی كشور را عسلویه تأمین می‌كند اما مردم منطقه گاز ندارند و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار می‌دهند، یكی از كارشناسان می‌گوید ما نام این كار را ایثار می‌گذاریم البته ظاهرا گازرسانی به مناطق نفت‌خیز و گازی در برنامه دولت قرار دارد و طرح جامع آن به تصویب رسیده است.
***
بوستانی با لهجه جنوبی خود در حالی كه مدام با دستمال كاغذی عرق پیشانی‌اش را پاك می‌كند از خبرنگاران می‌خواهد تلفن‌های همراه خود را خاموش كنند. ظاهرا امواج ماهواره‌ای تلفن همراه بر دستگاه‌های پالایشگاه‌ها اثرات نامطلوب دارد.
او می‌گوید: در فاز چهار پارس جنوبی روزانه 51 میلیون متر مكعب گاز تولید می‌شود كه ركورد 57 میلیون متر مكعب نیز داشته‌ایم.
خوراك هر واحد پالایشگاهی از دو سكو كه در 105 كیلومتر دریا قرار دارد توسط خطوط انتقال دریایی 32 اینچی تأمین می‌شود هر سكو 12 حلقه چاه دارد.
گازی كه دل دریا بیرون می‌آید گرم، ترش و بدبو است كار پالایشگاه تصفیه این گاز است. گاز پس از تصفیه صادر می‌شود. گاز را نمی‌توان مانند نفت خام صادر كرد زیرا خطرات انفجار و آلودگی دارد و در هیچ جای دنیا چنین نیست.
پروپان و بوتان تركیبات گاز مایع است كه پس از ذخیره‌سازی به كشتی منتقل و در اسكله 14 صادر می‌شود و یا به مصارف داخلی می‌رسد. گوگرد نیز از محصولات جانبی تصفیه گاز است كه ظاهرا در كشور ما به دلیل عدم تكنولوژی بهره‌برداری از آن بی ارزش است و دور ریخته می‌شود.
اما چین و هند آن را می‌خرند و با صنعت بسته‌بندی خاص خود آن را صادر می‌كنند.
در كنار هر مجتمع پالایشگاهی چندین مشعل وجود دارد كه در انتهای تصفیه گاز آن مقدار گاز بی‌ارزش كه مازاد گاز تصفیه شده است، سوزانده می‌شود. میانگین سوخت این گاز بی مصرف 30 تن در ساعت است. آلودگی هوای منطقه ناشی از سوخت این مشعل است كه چاره ای جز تحمل آن نیست زیرا هر پالایشگاه نیاز به آن دارد.
***
پروپان و بوتان تركیبات گاز مایع یا LNG می‌باشد كه صادر می‌شود. پس از تصفیه گاز اتان و متان آن دریافت و به خط سراسری مصرف وارد می‌شود كه به آن LPG گفته می‌شود. CNG نیز برش‌هایی از گاز است كه برای سوخت خودورها تولید می‌شود.
پارس جنوبی در حوزه مشترك توسط قطری‌ها «گنبد جنوبی» گفته می‌شود.
9درصد ذخایر گازی جهان در آن قرار دارد و شیب آن به سمت ایران است.
قطری‌ها روزانه 125 میلیون مترمكعب از آن گاز برداشت می‌كنند. كارشناس ایرانی این موضوع را با ناراحتی به ما می‌گوید.
***
در یكی از واحدهای پتروشیمی به نام الفین نهم «اتان» استحصال شده از گاز به «اتیلن» تبدیل می‌شود كه خط تولید اتیلن غرب خوراك خود را از این واحد دریافت می‌كند توسعه این در دستور كار شركت ملی صنایع پتروشیمی قرار دارد.
واحد پتروشیمی غدیر نیز اوره و آمونیاك را تولید می‌كند. و در پتروشیمی زاگرس «متان» تبدیل به «متانول» می‌شود كه برای مصارف صنعتی و پزشكی تولید می‌شود. همچنین می‌توان از متانول MTBE كه به بنزین برای بهسوزی آن تزریق می‌شود، استحصال كرد.
واحد پتروشیمی جم نیز بزرگترین تولید كننده اتیلن در دنیاست و واحد الفین دهم نیز بزرگترین تولیدكننده آروماتیك است كه تا پایان سال جاری به بهره برداری می‌رسد.
از میان خیابان‌های عسلویه كه عبور می‌كنیم به واحد پتروشیمی مبین برخورد می‌كنیم كه در كنار آن یك نیروگاه قرار دارد كه 740 مگاوات برق تولید می‌كند و این مجتمع‌های پتروشیمی را از نظر برق خودكفا می‌سازد.
تولید 5/1 میلیون تن گاز «اتان» نیز برای صادرات از دیگر اهداف پارس جنوبی است.
2واحد آب شیرین كن در منطقه پارس جنوبی كه این منطقه را از نظر تولید آب شیرین نیز خودكفا می‌كند 16هزار متر مكعب آب را در ساعت شیرین می‌كند كه علاوه بر مصرف منطقه به عنوان بخار در واحدهای پالایشگاهی نیز استفاده می‌شود.
در هر واحد پالایشگاهی در فازهای 2 و 3 چندین«ترین» وجود دارد كه هر یك از آنها 515 تن گاز را در ساعت تصفیه می‌كند. تركیبات گاز كه از دریا به دست می‌آید بسیار سمی و كشنده است و در مرحله‌ای به نام H2S زدایی می‌شود. آب گاز تصفیه می‌شود و تركیبات سنگین‌تر نیز جدا می‌گردد.
پس از جداسازی آب در مرحله قبل، اولین اقدام شیرین‌سازی گاز ترش است كه گاز ترش در مجاورت مایعی به نام «آمین» به گاز مایع شیرین تبدیل می‌شود.
واحد دیگری ك گاز در آن مرحله قرار می‌گیرد واحد سوم است كه مرحله سردسازی گاز است كه گاز را تا 30 درجه سانتیگراد سرد می‌كنند تا تركیبات سنگین از آن جدا شود.
سپس وارد مرحله تصفه LPG می‌شود، «مركاپتان» به بوی بد گاز گفته می‌شود كه سمی است و برای خطوط انتقال، خوردگی ایجاد می‌كند. «كاستیك» ماده‌ای است كه در یك مرحله دیگر در مجاورت بوتان قرار می‌گیرد و محصول بدست آمده دیگر بوی بد را ندارد.
در فازهای 2 و 3 شش مشكل وجود دارد كه گاز بی‌مصرف را می‌سوزاند.پالایشگاه‌های این فازها دارای سیستم ایمنی اطفای حریق بسیار بالایی است‌كه سیستم استشمام گاز را نیز داراست و هشدار دهنده است و هر یك از فیوزهای تعبیه شده در واحدها به صورت خودكار هنگام خطر عمل می‌كند و هر یك این سیستم‌ها هر هفته مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
در صورتی كه محصول گاز تصفیه شده به هر دلیلی مناسب برای صادرات نباشد به پالایشگاه برمی‌گردد و مورد تصفیه مجدد قرار می‌گیرد و تمام مراحل را طی می‌كند. در این دو فاز مذكور 3 مخزن وجود دارد كه هر یك 68هزار مترمكعب گاز را در خود ذخیره می‌كند.
بسیاری از تانكرها و تجهیزات ماشینی این پالایشگاه‌ها شركت توسط ماشین سازی اراك ساخته شده است.
پالایشگاه گاز فاز یك نیز دارای دو سكو است كه یكی سكوی دریایی و دیگری سكوی عملیاتی است. ویژگی ممتاز این فاز جداسازی آب گاز و میعانات گازی در سكو است و برای طی ادامه مراحل تصفیه وارد با خط لوله 32 اینچی پالایشگاه می‌شود.
در هر یك از واحدهای پالایشگاهی اتاقی به نام اتاق كنترل وجود دارد كه تمام امور پالایشی را كه به طور خودكار در بیرون انجام می‌شود، زیرنظر دارد و برای هر اتفاقی كه در بیرون می‌افتد دستگاه هشدار دهنده‌ای وجود دارد. مهندسان به طور روزانه از ساعت 5/5 صبح تا 6 عصر در پای این سیستم‌ها امور را مورد كنترل قرار می‌دهند.
خط لوله سراسری انتقال گاز از منطقه عسلویه در دوره‌های مختلف از جمله قبل از انقلاب و بعد از آن طبق برنامه‌های اول دوم و سوم توسعه، احداث، طراحی و در حال اجرا می‌باشد.
این خطوط به منظور تأمین مصارف داخلی و تزریق به چاه‌های نفتی در مناطق مختلف كشور امتداد یافته است.
در حال حاضر 9 خط لوله سراسری گاز در كشور وجود دارد كه شش واحد آن با هدف مصرف ایجاد شده و یك واحد آن با هدف تزریق به چاه‌های نفت و دو واحد دیگر نیاز كشور را تأمین می‌كند.
خط لوله اول سراسری گاز كه قطر لوله آن 42 اینچ است از پالایشگاه بیدبلند به آستارا برای مصرف منتقل می‌شود.
خط لوله دوم سراسری گاز كه قطر 56 اینچ است از پالایشگاه كنگان به خطوط قزوین جهت مصرف منتقل می‌گردد.
همچنین برای خط لوله دوم یك خط تقویتی نیز تعبیه شده كه از پالایشگاه كنگان به اصفهان انتقال می‌یابد.
خط لوله انتقال گاز از فازهای 1 تا 5 عسلویه كه به قطر لوله آن 56 اینچی است از عسلویه و پالایشگاه كنگان به استان‌های مركزی و غرب كشور برای تأمین گاز مصرفی مورد نیاز كشور پیش بینی شده است كه این طرح مرحله تاكنون 40درصد پیشرفت داشته است.
برپایه این گزارش خط لوله چهارم نیز گاز مورد نیاز استان‌های فارس و اصفهان تأمین خواهد كرد كه این طرح در مرحله مقدماتی قرار دارد.
همچین خط لوله پنجم سراسری گاز ترش فازهای 6 و 7و 8 از شرق عسلویه با لوله 56 اینچی به استان خوزستان جهت تزریق به چاه‌های نفت انتقال می‌یابد. این طرح 50 درصد پیشرفت كار داشته است.
خط لوله ششم سراسری گاز فازهای 6 تا 10 پارس جنوبی از عسلویه به خوزستان و غرب كشور جهت مصرف انتقال خواهد یافت كه طرح مذكور نیز در مرحله مقدماتی قرار دارد.
در خط لوله هفتم و هشتم نیز از عسلویه به استان هرمزگان، پالایشگاه سرخون، سیستان و بلوچستان كرمان، فارس، اصفهان و قم به منظور مصرف انتقال خواهد یافت. كه طرحهای مذكور در دست مطالعه قرار دارد.
*تصویری از آینده منطقه ویژه اقتصادی پارس
شكل گیری این منطقه و در پی آن حضور شركتهای بزرگ داخلی و خارجی برای اجرا و تكمیل فازهای پالایشگاهی، مجتمع‌های پتروشیمی، صنایع مختلف و مرتبط و یا همراه آن باعث جذب انبوهی از نیروی كار شده و درجه اهمیت این منطقه را به عنوان پایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ارتقا داده است و تأثیر عمده‌ای در عرصه بین المللی به ویژه كشورهای حاشیه خلیج فارس داشته است.
چشم انداز صنعت نفت و گاز و توسعه برنامه‌ای عملیاتی، بی‌شك می‌تواند در شكوفاتر كردن اقتصاد ملی و منطقه‌ای موثر واقع شود و ایران را به عنوان بزرگترین تولید كننده گاز و فراورده‌های پتروشیمی در جهان به شمار آورد.
در یك نگاه كلی می‌توان آینده‌ای زیبا و درخشان به عنوان قطب صنعتی تولید انرژی برای آینده جهان ترسیم كردكه افق آن در سال 1400 قابل مشاهده خواهد بود.
به راستی عسلویه را باید در شب دید هرچند شكوه و عظمت واحدهای آن در روز خیره كننده است.
«عسلویه» مهمترین پایگاه اقتصادی ایران و بزرگترین منطقه تولید انرژی جهان در جنوبیترین نقطه ایران است كه در طول دوازده سال همت و تلاش، دهكده‌ای دور افتاده را به نام‌آورترین شهر تولید گاز تبدیل كرده است كه دیدن آن افتخار را بر هر ایرانی ارزانی می‌دارد.
شكوه عسلویه را باید در شب دید. این جمله‌ای است كه یك بوشهری می‌گوید او از میزبانی خبرنگاران خوشحال است و با شعف و شوری وصف نشدنی از عسلویه سخن می‌گوید.
عسلویه شهری صنعتی است، در جنوبیترین نقطه ایران و پایگاه اقتصادی ایران نام گرفته است.
هنگامی كه از میان فازها، واحدهای پالایش و پتروشیمی این شهر عظیم عبور می‌كنیم به یاد شهری می‌افتم كه در یكی از دورترین نقاط دنیا بزرگترین كارخانه نفتكش سازی را در خود جای داده است. شكوه آنجا را نیز باید در شب دید هر چند قیاس این دو شهر نشدنی است.
عسلویه دهكده‌ای است نزدیك دریا و در 276 كیلومتری جنوب شرقی بوشهر و 570 كیلومتری غرب بندرعباس واقع شده و نزدیكترین نقطه خشكی حاشیه‌ای شمالی خلیج فارس به میدان گازی پارس جنوبی است كه حوزه گنبد شمالی كشور قطر در ادامه آن قرار دارد.
این منطقه از شمال به ادامه سلسله جبال زاگرس، از جنوب به خلیج فارس، از غرب به روستای شیرینو و از شرق به روستای چاه مبارك محدود شده است.
وسعت تقریبی این منطقه 14 هزار هكتار است كه با كسر اراضی آبرفتی و حریم‌های زیست محیطی، تقریبا 10 هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز ندارد.
سال 1377 بود كه دولت به فكر افتاد تا از ذخایر خدادادی انرژی در منطقه بهره‌برداری كند و به همین منظور برای برداشت از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت‌های اقتصادی در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس احداث شد.
هدف از تاسیس این مجموعه عظیم اقتصادی كه بی‌شك بزرگترین منطقه صنعتی و نفتی در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود ایجاد زمینه مناسب برای جلب سرمایه‌های خارجی با نیل به توسعه صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع پایین دستی و زمینه اشتغال، رشد اقتصادی و محرومیت زدایی و در نتیجه بالندگی اقتصادی است.
*موقعیت جغرافیایی
منطقه عسلویه از نظر شرایط اقلیمی و جغرافیایی دارای عرض جغرافیایی 27 و طول جغرافیایی 52 درجه است كه پوشش گیاهی متوسط و پراكنده با برخی اراضی انبوه نخل و درختچه‌های «حرا» دارد.
درجه حرارت هوا در این منطقه بین 5 تا 50 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی آن بین 59 تا 88 درصد است و سالانه 180 میلی‌متر بارندگی دارد.
*امكانات زیربنایی
منطقه عسلویه دسترسی آزاد به آب‌راه‌های بین‌المللی و كشورهای حاشیه خلیج فارس و خاور دور دارد و این موضوع مهم این منطقه را از سایر مناطق نفتی كشور متمامیز ساخته است.
برخورداری از دو فرودگاه محلی و بین‌المللی خلیج فارس كه در حال تكمیل است اما هم‌اكنون از آن استفاده می‌شود، ویژگی دیگر این دهكده عظیم گازی و نفتی است.
سواحل عمیق و مناسب برای كشتیرانی، ایجاد نیروگاه مستقل، آب شیرین كن، فراوانی نیروی ماهر و غیر ماهر، امكان ایجاد بازار از مناسب بین‌المللی و داخلی و برخورداری از محیط زیست زیبا از دیگر ویژگی‌های منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی است.
*تسهیلات قانونی برای سرمایه‌گذاران
امكان ترانزیت و صدور مجدد كالا، معافیت مالیاتی، آزادی مشاركت سرمایه‌گذاری خارجی، معافقیت گمركی، تسهیل صدور روادید برای خارجیان، تضمین كامل سرمایه‌گذاری خارجی و سود آن، آزادی كامل ورود و خروج سرمایه و امكان استفاده از تهسیلات حساب ذخیره ارزی از شرایط قابل توجهی است كه دولت جمهوری اسلامی ایران در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی برای رشد و توسعه و افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی ایجاد كرده است.
*امكانات خدماتی و رفاهی و اداری
منطقه ویژه اقتصادی پارس دارای امكانات مناسب رفاهی، درمانی، اداری، ورزشی و اقامتی، هتل‌های درجه یك و دو بین‌المللی، هتل آپارتمان و مهمانپذیر می‌باشد.
در این منطقه برای 10 هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز با احتساب متوسط 5 نفر شاغل صنعتی در هر هكتار صنعتی معادل 30 هزار نفر شاغل صنعتی و به همین تعداد شاغل خدماتی در سایت فعال خواهند بود و قوانین كار در منطقه براساس توصیه‌های سازمان جهانی كار و طبق قرارداد بین كارگر و كارفرما می‌باشد.
معاملات بانكی، مالی و ارزی هم در این منطقه بدون محدودیت مجاز است.
در حال حاضر دو واحد آب شیرین كن هر یك به ظرفیت 10 هزار مترمكعب در روز، 2 واحد مخزن بتنی آب به ظرفیت 30 هزار مترمكعب و پنج‌هزار مترمكب در دست احداث است.
همچنین احداث سایت ورزشی با تجهیزات كامل و سالن‌های ورزشی، ایجاد فضای سبز و بنای نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز و هتل بین‌المللی صرف با سه برج و با ارتفاعات 11، 4 و 7 طبقه به مشكل صدف دریایی از دیگر برنامه‌های در دست اقدام منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی می‌باشد.
میدان گازی پارس جنوبی یكی از پدیده‌های صنعتی بی‌نظیر در دنیاست كه بزرگترین منبع گازی مستقل جهان به شمار می‌رود و روی خط مرزی مشترك ایران و قطر در آب‌های نیلگون خلیج فارس و به فاصله 105 كیلومتری ساحل جنوبی ایران (عسلویه) قرار دارد.
وسعت این میدان 9700 كیلومتر مربع است كه بنا به گفته رضوی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی این رقم در حوزه‌های نفتی بی‌مانند است و همین وضعیت باعث متمایز شدن منطقه عسلویه از سایر حوزه‌های نفتی و گازی در دنیا گردیده است كه از میزان وسعت، 3700 كیلومتر متعلق به ایران است كه براساس آخرین مطالعات صورت گرفته 14 تریلیون مترمكعب گاز طبیعی و 18 میلیارد شبكه میعانات گازی كه معادل 9 درصد كل ذخایر گازی جهان می‌باشد.
***
قطری‌ها از سال 1360 شروع به بهره‌برداری از این منطقه كردند و كشورهای مختلف دنیا نیز به كمك آنها برآمدند و شركتهای معظم نفتی نظیر شل، توتال،ها‌لیبرتون و... به یاری قطری‌ها شتافتند و در حالی كه ما در جنگ تحمیلی بر سر می‌بردیم آنها 13 سال جلوتر از ایران از ذخایر این میدان مشترك بهره‌برده‌اند.
شتاب سرمایه‌گذاری قطر حدود 70 میلیارد دلار است و این در حالی است كه ایران فعالیت خود را از سال 73 آغاز كرده و تاكنون 20 میلیارد دلار در این منطقه سرمایه‌گذاری كرده است.
حال با توجه به وسعت این میدان و میزان برداشت كشور قطر از آن ضرورت دارد در استحصال منابع گازی در اجرای طرحهای توسعه ای این میدان در فازهای مختلف با هدف تأمین تقاضای رو به افزایش گاز طبیعی موردنیاز كشور و بازارهای جهانی تزریق آن به میادین نفتی، صادرات گاز، میعانات گازی و خوراك واحدهای پتروشیمی تسریع بیشتری صورت پذیرد كه خوشبختانه این برنامه با توجه به اهمیت منطقه و توجه دولت به آن و اختصاص منابع ارزی از حساب ذخیره، فاینانس و بیع متقابل پیشرفت‌های قابل ملاحظه بسیاری داشته است و از این حیث كه پس از راه اندازی واحدهای مختلف پالایشی در منطقه متخصصان داخلی منطقه را در دست گرفته‌اند و هم اكنون درصد كمی از متخصصان خارجی مشغول به كار هستند جای تبریك و افتخار دارد.
***
برای اجرای طر‌ها‌ی توسعه در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی سه منطقه برنامه ریزی شده است:
1- سایت یك واقع در منطقه عسلویه و نخل تقی
2-سایت دو در منطقه تنبك و اختر در 60 كیلومتری عسلویه به طرف كنگان
3- سایت سه واقع در بندر مقام نخیلو در 120 كیلومتری انرژی عسلویه در استان هرمزگان كه منطقه عسلویه بهترین آن به شمار می‌رود.
به گفته رضوی در حال حاضر برنامه‌ریزی برای 22 واحد پالایشگاهی گاز صورت گرفته است كه هم اكنون پنج واحد آن احداث و در حال فعالیت است.
منطقه انرژی پارس جنوبی دارای 22 فاز است كه در فاز یك روزانه 25 میلیون متر مكعب گاز تصفیه می‌شود. 40هزار بشكه میعانات گازی تولید و 200تن گوگرد استحصال می‌گردد كه در این فاز 100 درصد برنامه تحقق یافته است.
فاز یك در بهمن 76 به شركت پتروپارس به صورت بیع متقابل واگذار شد و در آبان 83 رسما به بهره‌برداری رسید.
میزان تصفیه گاز درهر یك از فازها 25 میلیون متر مكعب در روز طراحی شده است.
- در فازهای 2 و 3 نیز روزانه 50 میلیون متر مكعب گاز تصفیه 80هزار بشكه میعانات گازی و 400تن گوگرد استحصال می‌شود كه در این فازها هم 100درصد برنامه تحقق یافته است.
در فازهای مذكور شركتهای توتال، پارس جنوبی، شركت گاز پروم روسیه و پتروناس مالزی شركت داشته‌اند كه در بهمن 84 به بهره‌برداری رسیده است.
فازهای 4و 5 نیز روزانه 50 میلیون متر مكعب گاز تولید می‌كنند دراین فازها روزانه 80هزار بشكه میعانات گازی و 400 تن گوگرد سالانه یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع تولید می‌كند و همچنین سالانه یك میلیون تن اتان برای خوراك واحدهای پتروشیمی تولید می‌كند كه برنامه این فازها نیز 99درصد تحقق یافته است.
لازم به یادآوری است فازهای مزبور توسط كنسرسیومی از شركتهای انی ایتالیا، پتروپارس و نیكو اجرا و راه اندازی شده است.
در فازهای 6 و 7 8و میدان گازی پارس جنوبی نیز پیش بینی شده است روزانه 158 هزار بشكه میعانات گازی یك میلیون و 600هزار تن گاز مایع برای صادرات و 104 میلیارد متر مكعب گاز ترش به منظور تزریق به میادین نفتی آغاجاری استحصال می‌شود كه تاكنون 75 درصد كار پیشرفت داشته است.
فازهای مذكور در بهمن 82 باسرمایه گذاری بیش از یك میلیارد و 964 میلیون دلار به صورت بیع متقابل توسط كنسرسیومی متشكل از شركت ایرانی پترو پارس و شركتهای toyo و jgc ژاپن، دایلم كره جنوبی و سازمان گسترش و نوسازی صنایع احداث گردیده كه تا پایان سال جاری به بهره‌برداری كامل می‌رسد.
در فازهای 9 و 10 نیز پیش بینی تولید 50 میلیون متر مكعب گاز طبیعی 80هزار شبكه میعانات گازی 400 تن گوگرد به صورت روزانه و یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع و یك میلیون تن اتان به صورت سالانه صورت گرفته كه تاكنون 21 درصد كار پیشرفت كرده است. در فازهای مذكور كره جنوبی به همراه ایرانی‌ها فعالیت دارد.
در فاز 11 نیز تولید 2 میلیارد فوت مكعب گاز طبیعی و 70هزار شبكه میعانات گازی در روز و یك میلیارد و 900میلیون فوت مكعب گاز ترش پیش بینی شده كه در مرحله مقدماتی به سر می‌برد و شركتهای توتال و پتروناس در آن مشاركت دارند.
فازهای 12، 13،14،15،16،17؛18، 19، 20، 21، 22 نیز مراحل مقدماتی خود را طی می‌كنند.
فازهای 15 و 16 به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء وابسته به سپاه پاسداران واگذار شده كه آنها نیز فعالیت خود را در منطقه آغاز كرده‌اند.
سرمایه گذاران در منطقه پارس جنوبی در مخزن شركت سرمایه‌ای دارند كه به صورت بیع متقابل فاینانس و برداشت محصول كار صورت می‌گیرد.
***
از پنج پالایشگاه گازی كه هم اكنون در عسلویه فعالیت كامل دارند روزانه 20میلیون دلار سود دریافت می‌شود و افق 28 پالایشگاهی كه در دست مطالعه و احداث قرار دارد، سرمایه گذاری 50 میلیارد دلاری است كه سالانه 40 میلیارد دلار سود خواهد داشت.
پارس جنوبی نقطه آمال و آرزوی ایرانیان در تحقق رشد و توسعه اقتصادی و به كارگیری دانش فنی و مهندسی نوین در صنعت عظیم ورود به توسعه نفت و گاز است كه در صورت توسعه طرحهای عسلویه در سال 2006 در برداشت گاز از این میدان مشترك با كشور قطر برابر خواهیم شد.
اگر طرح‌ها به همین سبك روبه پیشرفت، حركت كنند در سال 2015 ایران می‌تواند در سایر بخش‌ها از جمله پتروشیمی نیز از قطری‌ها جلو بیفتد قطر در سال‌های 2007 و 2008 رشد جدی خواهد داشت و فازهای جدیدی را راه اندازی خواهد كرد.
بر این اساس دولت جمهوری اسلامی ایران و مجموعه وزارت نفت می‌بایست سرعت بیشتری به تحقق برنامه‌ها و اهداف خود را میدان گازی پارس جنوبی ببخشند.
هرچند كه پروژه‌های نفت و گاز دارای برنامه زمان بندی و منضبط است اما نیاز به سرعت دارد كه علیرغم تبلیغات منفی برخی از شركتهای عربی در منطقه كه در رقابت با جمهوری اسلامی ایران قرار دارند، نتوانسته است روحیه كارگران متخصصان و مهندسان ایرانی را در اجرای اهداف و برنامه‌ها‌یشان تضعیف سازد، از این رو به هر كارگر و مهندسی كه در این منطقه برخورد می‌كنم، عاشقانه از كار سخن می‌گویند و علاقه‌ای كه به آبادانی و رشد و شكوفایی كشور دارند، آنان را مجذوب منطقه كرده است و علیرغم گرمای 50 درجه كه به گفته خودشان روزی دو بار پیراهن خود را از شدت گرما و تعریق تعویض می‌كنند از برای وطن جان می‌دهند.
اما یك نكته كه در میان كلام اكثر آنان شنیده می‌شود ضعف مدیریت در برخی موارد و دستمزد پایین و زندگی سخت و مشقت آور به دور از خانواده و قوم و خویش است.
مهندسی كه خود را روزبه معرفی می‌كند و دارای مدرك كارشناسی ارشد شیمی است او به زبان انگلیسی كاملا مسلط است حوزه انرژی (نفت و گاز) را به خوبی می‌شناسد و با زبانی ساده اما علمی مراحل تولید گاز را برایمان شرح می‌دهد شیرینی توضیحاتش كه وقتی می‌فهمیم گاز چیست و چگوه تولید می‌شود با یك تلخی همراه است و آن اینكه قدر ما را كسی در اینجا زیاد نمی‌داند. حقوقمان پایین است.
عشق به وطن است كه مانده ایم. اما قطری‌ها به مهندسی مانند من ماهی 7 میلیون تومان حقوق می‌دهند. من هفت میلیون تومان نمی‌خواهم من نوكر كشور خود می‌مانم اما.... تسهیلات زندگی اندك است.
راست می‌گفت و این موضوع را از كارگران زیادی در سه مرتبه‌ای كه به عسلویه رفته‌ام شنیده‌ام.
زندگی در مجاورت هوای آلوده گازی، مواد شیمیایی و پتروشیمی، گرمای طاقت فرسا نیاز به تسهیلات و امكانات بیشتری نسبت به آن مدیری كه در وزارتخانه در ستاد نشسته و ماهی....حقوق و پاداش دریافت می‌كند، دارد كه امید آن می‌رود این موضوع رفع شود تا به آنچه كه از دیدن عسلویه افتخار می‌كنیم، خوشحال‌تر شویم.
***
یكی از طرح‌ها و برنامه ریزی‌های مورد توجه در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی صنایع پتروشیمی است. صنعت پتروشیمی به عنوان یكی از منابع تأمین نیازهای بسیاری از صنایع داخلی تولید و صدور فراورده‌ها و منبع مهم ارزآوری و اشتغال‌زایی برای كشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
به همین منظور در چارچوب برنامه سوم و چهارم توسعه اجرای طرحهای پتروشیمی مورد توجه و تأكید قرار گرفته است.
در منطقه انرژی پارس منطقه‌ای به وسعت 920 هكتار برای طرحهای پتروشیمی در نظر گرفته شده است.
طرحهای در دست اجرا؛ الفین نهم و دهم، آروماتیك چهارم، متانول چهارم، آمونیاك و اوره چهارم، استحصال اتان، استایرن منومر، پلی استایرن، بندر پتروشیمی پارس، یوتیلتی متمركز، متانول ششم و دی متیل اتر می‌باشد.
همچنین الفین یازدهم و دوازدهم آمونیاك و اوره ششم و هشتم و پلی اتیلن سنگین عسلویه نیز از دیگر طرحهای مهم پتروشیمی در این منطقه در نظر گرفته شده است.
در اجرای طرحهای پتروشیمی علاوه بر بخش خصوصی داخلی كشورهای آفریقای جنوبی، ژاپن و تایلند مشاركت دارند.
آخرین پیش بینی صورت گرفته برای بهره‌برداری برخی از واحدهای پتروشیمی در عسلویه سال 87 می‌باشد.
در طرحهای پتروشیمی صنایع پایین دستی نیز مورد توجه قرار گرفته است. تأمین مواد اولیه از صنایع پتروشیمی صنایع پایین دستی از قبیل پلیمرها، لاستیك، پلاستیك، نساجی، روغن‌های صنعتی، رنگ، سموم دفع آفات، شوینده‌ها و كودهای شیمیایی را به دنبال خواهد داشت كه این امر می‌تواند به ایجاد اشتغال استقلال در تولید و رشد و توسعه اقتصادی كمك شایانی بنماید.
توسعه صنایع پتروشیمی علاوه بر توسعه صنایع مذكور توسعه صنایع دریایی، صنایع مختلط از قبیل صنایع فلزی، برق و الكترونیك و صنایع نیمه سنگین مانند مخازن تحت فشار، تجهیزات پالایشگاهی و نیروگاهی را نیز در پی خواهد داشت.
***
خیلی سخت است كه بگوییم مردم منطقه‌ای شب‌ها بر روی ذخایری از گاز و نفت می‌خوابند اما خود در مصرف آن بی بهره‌اند.
40درصد گاز مصرفی كشور را عسلویه تأمین می‌كند اما مردم منطقه گاز ندارند و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار می‌دهند، یكی از كارشناسان می‌گوید ما نام این كار را ایثار می‌گذاریم البته ظاهرا گازرسانی به مناطق نفت‌خیز و گازی در برنامه دولت قرار دارد و طرح جامع آن به تصویب رسیده است.
***
بوستانی با لهجه جنوبی خود در حالی كه مدام با دستمال كاغذی عرق پیشانی‌اش را پاك می‌كند از خبرنگاران می‌خواهد تلفن‌های همراه خود را خاموش كنند. ظاهرا امواج ماهواره‌ای تلفن همراه بر دستگاه‌های پالایشگاه‌ها اثرات نامطلوب دارد.
او می‌گوید: در فاز چهار پارس جنوبی روزانه 51 میلیون متر مكعب گاز تولید می‌شود كه ركورد 57 میلیون متر مكعب نیز داشته‌ایم.
خوراك هر واحد پالایشگاهی از دو سكو كه در 105 كیلومتر دریا قرار دارد توسط خطوط انتقال دریایی 32 اینچی تأمین می‌شود هر سكو 12 حلقه چاه دارد.
گازی كه دل دریا بیرون می‌آید گرم، ترش و بدبو است كار پالایشگاه تصفیه این گاز است. گاز پس از تصفیه صادر می‌شود. گاز را نمی‌توان مانند نفت خام صادر كرد زیرا خطرات انفجار و آلودگی دارد و در هیچ جای دنیا چنین نیست.
پروپان و بوتان تركیبات گاز مایع است كه پس از ذخیره‌سازی به كشتی منتقل و در اسكله 14 صادر می‌شود و یا به مصارف داخلی می‌رسد. گوگرد نیز از محصولات جانبی تصفیه گاز است كه ظاهرا در كشور ما به دلیل عدم تكنولوژی بهره‌برداری از آن بی ارزش است و دور ریخته می‌شود.
اما چین و هند آن را می‌خرند و با صنعت بسته‌بندی خاص خود آن را صادر می‌كنند.
در كنار هر مجتمع پالایشگاهی چندین مشعل وجود دارد كه در انتهای تصفیه گاز آن مقدار گاز بی‌ارزش كه مازاد گاز تصفیه شده است، سوزانده می‌شود. میانگین سوخت این گاز بی مصرف 30 تن در ساعت است. آلودگی هوای منطقه ناشی از سوخت این مشعل است كه چاره ای جز تحمل آن نیست زیرا هر پالایشگاه نیاز به آن دارد.
***
پروپان و بوتان تركیبات گاز مایع یا LNG می‌باشد كه صادر می‌شود. پس از تصفیه گاز اتان و متان آن دریافت و به خط سراسری مصرف وارد می‌شود كه به آن LPG گفته می‌شود. CNG نیز برش‌هایی از گاز است كه برای سوخت خودورها تولید می‌شود.
پارس جنوبی در حوزه مشترك توسط قطری‌ها «گنبد جنوبی» گفته می‌شود.
9درصد ذخایر گازی جهان در آن قرار دارد و شیب آن به سمت ایران است.
قطری‌ها روزانه 125 میلیون مترمكعب از آن گاز برداشت می‌كنند. كارشناس ایرانی این موضوع را با ناراحتی به ما می‌گوید.
***
در یكی از واحدهای پتروشیمی به نام الفین نهم «اتان» استحصال شده از گاز به «اتیلن» تبدیل می‌شود كه خط تولید اتیلن غرب خوراك خود را از این واحد دریافت می‌كند توسعه این در دستور كار شركت ملی صنایع پتروشیمی قرار دارد.
واحد پتروشیمی غدیر نیز اوره و آمونیاك را تولید می‌كند. و در پتروشیمی زاگرس «متان» تبدیل به «متانول» می‌شود كه برای مصارف صنعتی و پزشكی تولید می‌شود. همچنین می‌توان از متانول MTBE كه به بنزین برای بهسوزی آن تزریق می‌شود، استحصال كرد.
واحد پتروشیمی جم نیز بزرگترین تولید كننده اتیلن در دنیاست و واحد الفین دهم نیز بزرگترین تولیدكننده آروماتیك است كه تا پایان سال جاری به بهره برداری می‌رسد.
از میان خیابان‌های عسلویه كه عبور می‌كنیم به واحد پتروشیمی مبین برخورد می‌كنیم كه در كنار آن یك نیروگاه قرار دارد كه 740 مگاوات برق تولید می‌كند و این مجتمع‌های پتروشیمی را از نظر برق خودكفا می‌سازد.
تولید 5/1 میلیون تن گاز «اتان» نیز برای صادرات از دیگر اهداف پارس جنوبی است.
2واحد آب شیرین كن در منطقه پارس جنوبی كه این منطقه را از نظر تولید آب شیرین نیز خودكفا می‌كند 16هزار متر مكعب آب را در ساعت شیرین می‌كند كه علاوه بر مصرف منطقه به عنوان بخار در واحدهای پالایشگاهی نیز استفاده می‌شود.
در هر واحد پالایشگاهی در فازهای 2 و 3 چندین«ترین» وجود دارد كه هر یك از آنها 515 تن گاز را در ساعت تصفیه می‌كند. تركیبات گاز كه از دریا به دست می‌آید بسیار سمی و كشنده است و در مرحله‌ای به نام H2S زدایی می‌شود. آب گاز تصفیه می‌شود و تركیبات سنگین‌تر نیز جدا می‌گردد.
پس از جداسازی آب در مرحله قبل، اولین اقدام شیرین‌سازی گاز ترش است كه گاز ترش در مجاورت مایعی به نام «آمین» به گاز مایع شیرین تبدیل می‌شود.
واحد دیگری ك گاز در آن مرحله قرار می‌گیرد واحد سوم است كه مرحله سردسازی گاز است كه گاز را تا 30 درجه سانتیگراد سرد می‌كنند تا تركیبات سنگین از آن جدا شود.
سپس وارد مرحله تصفه LPG می‌شود، «مركاپتان» به بوی بد گاز گفته می‌شود كه سمی است و برای خطوط انتقال، خوردگی ایجاد می‌كند. «كاستیك» ماده‌ای است كه در یك مرحله دیگر در مجاورت بوتان قرار می‌گیرد و محصول بدست آمده دیگر بوی بد را ندارد.
در فازهای 2 و 3 شش مشكل وجود دارد كه گاز بی‌مصرف را می‌سوزاند.پالایشگاه‌های این فازها دارای سیستم ایمنی اطفای حریق بسیار بالایی است‌كه سیستم استشمام گاز را نیز داراست و هشدار دهنده است و هر یك از فیوزهای تعبیه شده در واحدها به صورت خودكار هنگام خطر عمل می‌كند و هر یك این سیستم‌ها هر هفته مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
در صورتی كه محصول گاز تصفیه شده به هر دلیلی مناسب برای صادرات نباشد به پالایشگاه برمی‌گردد و مورد تصفیه مجدد قرار می‌گیرد و تمام مراحل را طی می‌كند. در این دو فاز مذكور 3 مخزن وجود دارد كه هر یك 68هزار مترمكعب گاز را در خود ذخیره می‌كند.
بسیاری از تانكرها و تجهیزات ماشینی این پالایشگاه‌ها شركت توسط ماشین سازی اراك ساخته شده است.
پالایشگاه گاز فاز یك نیز دارای دو سكو است كه یكی سكوی دریایی و دیگری سكوی عملیاتی است. ویژگی ممتاز این فاز جداسازی آب گاز و میعانات گازی در سكو است و برای طی ادامه مراحل تصفیه وارد با خط لوله 32 اینچی پالایشگاه می‌شود.
در هر یك از واحدهای پالایشگاهی اتاقی به نام اتاق كنترل وجود دارد كه تمام امور پالایشی را كه به طور خودكار در بیرون انجام می‌شود، زیرنظر دارد و برای هر اتفاقی كه در بیرون می‌افتد دستگاه هشدار دهنده‌ای وجود دارد. مهندسان به طور روزانه از ساعت 5/5 صبح تا 6 عصر در پای این سیستم‌ها امور را مورد كنترل قرار می‌دهند.
خط لوله سراسری انتقال گاز از منطقه عسلویه در دوره‌های مختلف از جمله قبل از انقلاب و بعد از آن طبق برنامه‌های اول دوم و سوم توسعه، احداث، طراحی و در حال اجرا می‌باشد.
این خطوط به منظور تأمین مصارف داخلی و تزریق به چاه‌های نفتی در مناطق مختلف كشور امتداد یافته است.
در حال حاضر 9 خط لوله سراسری گاز در كشور وجود دارد كه شش واحد آن با هدف مصرف ایجاد شده و یك واحد آن با هدف تزریق به چاه‌های نفت و دو واحد دیگر نیاز كشور را تأمین می‌كند.
خط لوله اول سراسری گاز كه قطر لوله آن 42 اینچ است از پالایشگاه بیدبلند به آستارا برای مصرف منتقل می‌شود.
خط لوله دوم سراسری گاز كه قطر 56 اینچ است از پالایشگاه كنگان به خطوط قزوین جهت مصرف منتقل می‌گردد.
همچنین برای خط لوله دوم یك خط تقویتی نیز تعبیه شده كه از پالایشگاه كنگان به اصفهان انتقال می‌یابد.
خط لوله انتقال گاز از فازهای 1 تا 5 عسلویه كه به قطر لوله آن 56 اینچی است از عسلویه و پالایشگاه كنگان به استان‌های مركزی و غرب كشور برای تأمین گاز مصرفی مورد نیاز كشور پیش بینی شده است كه این طرح مرحله تاكنون 40درصد پیشرفت داشته است.
برپایه این گزارش خط لوله چهارم نیز گاز مورد نیاز استان‌های فارس و اصفهان تأمین خواهد كرد كه این طرح در مرحله مقدماتی قرار دارد.
همچین خط لوله پنجم سراسری گاز ترش فازهای 6 و 7و 8 از شرق عسلویه با لوله 56 اینچی به استان خوزستان جهت تزریق به چاه‌های نفت انتقال می‌یابد. این طرح 50 درصد پیشرفت كار داشته است.
خط لوله ششم سراسری گاز فازهای 6 تا 10 پارس جنوبی از عسلویه به خوزستان و غرب كشور جهت مصرف انتقال خواهد یافت كه طرح مذكور نیز در مرحله مقدماتی قرار دارد.
در خط لوله هفتم و هشتم نیز از عسلویه به استان هرمزگان، پالایشگاه سرخون، سیستان و بلوچستان كرمان، فارس، اصفهان و قم به منظور مصرف انتقال خواهد یافت. كه طرحهای مذكور در دست مطالعه قرار دارد.
*تصویری از آینده منطقه ویژه اقتصادی پارس
شكل گیری این منطقه و در پی آن حضور شركتهای بزرگ داخلی و خارجی برای اجرا و تكمیل فازهای پالایشگاهی، مجتمع‌های پتروشیمی، صنایع مختلف و مرتبط و یا همراه آن باعث جذب انبوهی از نیروی كار شده و درجه اهمیت این منطقه را به عنوان پایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ارتقا داده است و تأثیر عمده‌ای در عرصه بین المللی به ویژه كشورهای حاشیه خلیج فارس داشته است.
چشم انداز صنعت نفت و گاز و توسعه برنامه‌ای عملیاتی، بی‌شك می‌تواند در شكوفاتر كردن اقتصاد ملی و منطقه‌ای موثر واقع شود و ایران را به عنوان بزرگترین تولید كننده گاز و فراورده‌های پتروشیمی در جهان به شمار آورد.
در یك نگاه كلی می‌توان آینده‌ای زیبا و درخشان به عنوان قطب صنعتی تولید انرژی برای آینده جهان ترسیم كردكه افق آن در سال 1400 قابل مشاهده خواهد بود.
به راستی عسلویه را باید در شب دید هرچند شكوه و عظمت واحدهای آن در روز خیره كننده است.