Borna66
07-15-2009, 11:15 PM
مقدمه : صابون ها جزء پاک کننده های آنیونی هستند . از واکنش صابونی شدن چربی ها
به وسیله قلیاییها و یا از خنثی شدن اسید های چرب به وسیله قلیا حاصل میشوند . صابون های جامد را بیشتر از ترکیب روغنهای جامد یا مایع ( حیوانی یا نباتی ) با سدیم هیدروکسید یا سدیم کربنات تهیه می کنند .
واکنش صابونی شدن ، سریع نیست . می باید مخلوط روغن و سدیم هیدروکسید و آب رو مدتی جوشاند تا به شکل خمیری در آید .
در آزمایشگاه ، برای سرعت دادن به واکنش صابنی شدن از مقداری الکل استفاده می شود .
هدف : انجام عمل صابونی شدن .
ایمنی : سدیم هیدروکسید ( سود سوز آور ) خاصیت خورندگی دارد احتیاط کنید با پوست یا چشم تماس پیدا نکند .در صورت تماس با پوست با مقدار زیادی آب بشوید و در صورت تماس با چشم به مدت نیم ساعت در زیر شیر آب سرد قرار دهید . از عینک آزمایشگاه و دستکش استفاده کنید .
وسایل و مواد مورد نیاز :
1. توری و سه پایه و گیره
2. چراغ گاز یا الکلی
3. همزن شیشه ای
4. لوله آزمایش
5. بشر
6. ترازو
7. روغن نباتی یا حیوانی
8. سودسوز آور ( سدیم هیدروکسید ) حتما از جنس غیر از صنعتی استفاده کنید
مثلا آزمایشگاهی ایرانی
9. الکل اتیلیک ( اتانول )
10. نمک طعام
روش کار :
در یک بشر ، 20 سی سی آب مقطر بریزید و مقدار 6 گرم سود سوزآوز خشک رو وزن کنید و به آن اضافه کنید . با احتیاط هم بزنید تا حل شود . در بشر دیگری ، 6 گرم روغن مایع یا جامد بریزید 25 سی سی الکل به آن اضافه کنید و محلول سود را روی آن بریزید ( با احتیاط ) و با ملایمت گرم کنید و مرتبا هم بزنید . چون مقداری آب در حال جوشیدن بخار میشود ، هر چند دقیقه یک بار کمی آب به آن اضافه کنید . و عمل حرارت دادن را آنقدر ادامه دهید تا توده ی خمیری شکلی تشکیل شود . ( در حرارت ملایم ، عمل صابونی شدن بین 1.5 تا 2 ساعت طول میکشد ) وقتی توده خمیری تشکیل شد ، در یک بشر دیگر ، حدود 150 سی سی آب مقطر بریزید و 50 گرم نمک وزن شده به آن اضافه کنید و تا نزدیک نقطه جوش آن را گرم کنید . توده خمیری شکل را به آن اضافه کنید و بشر را در داخل آب سرد قرار دهید تا خنک شود . در این حال ، صابون بر روی آب جمع می شود آن را جدا کنید و با کمی آب سرد بشویید . و سپس آن را با فشار در ظرف کوچکی مانند قوطی کبریت قرار دهید تا خوب شکل بگیرد و بگذارید خشک شود .
یه چند تایی هم پرسش هست که بعد از انجام عملیات فوق می تونید به پرسش های زیر هم یه نیم نگاهی داشته باشید .
1. الکل در تهیه صابون چه عملی انجام می دهد ؟
2. در یک لوله آزمایش ، مقداری آب بریزید و به آن چند قطره روغن بیافزایید و خوب هم بزنید . آیا روغن با آب مخلوط میشود ؟ چرا ؟
3. مقداری از صابون تهیه شده خود را ، به لوله ای که آب و روغن در آن ریخته اید اضافه کنید و خوب بهم بزنید . چه تغییراتی مشاهده می کنید . ؟
4. کمی محلول کلسیم کلرید یا کلسیم کربنات به محلول بالا اضافه کنید و بهم بزنید . چه تغییری مشاهده می کنید ؟
به وسیله قلیاییها و یا از خنثی شدن اسید های چرب به وسیله قلیا حاصل میشوند . صابون های جامد را بیشتر از ترکیب روغنهای جامد یا مایع ( حیوانی یا نباتی ) با سدیم هیدروکسید یا سدیم کربنات تهیه می کنند .
واکنش صابونی شدن ، سریع نیست . می باید مخلوط روغن و سدیم هیدروکسید و آب رو مدتی جوشاند تا به شکل خمیری در آید .
در آزمایشگاه ، برای سرعت دادن به واکنش صابنی شدن از مقداری الکل استفاده می شود .
هدف : انجام عمل صابونی شدن .
ایمنی : سدیم هیدروکسید ( سود سوز آور ) خاصیت خورندگی دارد احتیاط کنید با پوست یا چشم تماس پیدا نکند .در صورت تماس با پوست با مقدار زیادی آب بشوید و در صورت تماس با چشم به مدت نیم ساعت در زیر شیر آب سرد قرار دهید . از عینک آزمایشگاه و دستکش استفاده کنید .
وسایل و مواد مورد نیاز :
1. توری و سه پایه و گیره
2. چراغ گاز یا الکلی
3. همزن شیشه ای
4. لوله آزمایش
5. بشر
6. ترازو
7. روغن نباتی یا حیوانی
8. سودسوز آور ( سدیم هیدروکسید ) حتما از جنس غیر از صنعتی استفاده کنید
مثلا آزمایشگاهی ایرانی
9. الکل اتیلیک ( اتانول )
10. نمک طعام
روش کار :
در یک بشر ، 20 سی سی آب مقطر بریزید و مقدار 6 گرم سود سوزآوز خشک رو وزن کنید و به آن اضافه کنید . با احتیاط هم بزنید تا حل شود . در بشر دیگری ، 6 گرم روغن مایع یا جامد بریزید 25 سی سی الکل به آن اضافه کنید و محلول سود را روی آن بریزید ( با احتیاط ) و با ملایمت گرم کنید و مرتبا هم بزنید . چون مقداری آب در حال جوشیدن بخار میشود ، هر چند دقیقه یک بار کمی آب به آن اضافه کنید . و عمل حرارت دادن را آنقدر ادامه دهید تا توده ی خمیری شکلی تشکیل شود . ( در حرارت ملایم ، عمل صابونی شدن بین 1.5 تا 2 ساعت طول میکشد ) وقتی توده خمیری تشکیل شد ، در یک بشر دیگر ، حدود 150 سی سی آب مقطر بریزید و 50 گرم نمک وزن شده به آن اضافه کنید و تا نزدیک نقطه جوش آن را گرم کنید . توده خمیری شکل را به آن اضافه کنید و بشر را در داخل آب سرد قرار دهید تا خنک شود . در این حال ، صابون بر روی آب جمع می شود آن را جدا کنید و با کمی آب سرد بشویید . و سپس آن را با فشار در ظرف کوچکی مانند قوطی کبریت قرار دهید تا خوب شکل بگیرد و بگذارید خشک شود .
یه چند تایی هم پرسش هست که بعد از انجام عملیات فوق می تونید به پرسش های زیر هم یه نیم نگاهی داشته باشید .
1. الکل در تهیه صابون چه عملی انجام می دهد ؟
2. در یک لوله آزمایش ، مقداری آب بریزید و به آن چند قطره روغن بیافزایید و خوب هم بزنید . آیا روغن با آب مخلوط میشود ؟ چرا ؟
3. مقداری از صابون تهیه شده خود را ، به لوله ای که آب و روغن در آن ریخته اید اضافه کنید و خوب بهم بزنید . چه تغییراتی مشاهده می کنید . ؟
4. کمی محلول کلسیم کلرید یا کلسیم کربنات به محلول بالا اضافه کنید و بهم بزنید . چه تغییری مشاهده می کنید ؟