Borna66
07-14-2009, 04:01 PM
کانسارهاى بازمانديى ( Residual deposits)
در ارتباط با رسوبات نابرجا گفته شد که مواد رسوبى در نتيجه فرآيندهاى مکانيکى يا شيميائى انتقال يافته در حوضه اى ديگر دوبار نهشته شده اند. اگر اين نهشته ها تحت فرآيندهاى هوازدگى وعمل آبهاى سطحى قرار گيرند،با خارج شدن مواد قابل انحلال آنها ممکن است از چنان تمرکز بالائى برخوردار گردند که کانسارهاى بازماندى را بوجود آورند.براى تشکيل چنين کانسارهائى،هوازدگى شيميائى شديد (intens chemical weathering) بمانند هوازدگى موجود در شرايط آب و هوايى استوائى با بارندگى بالا ضرورت دارد.تحت اين شرايط اکثر سنگها به خاکى تبديل مى شوند که به آن لاتريت (laterite) مى گويند.
از آنجا که هيدروکسيدهاى آهن وآلومينيوم از غير قابل حل ترين مواد طبيعى محسوب مى شوند،لذا لاتريت ها عمدتاً از آنها تشکيل يافته اند .اگر چه اين لاتريت هاى دو گانه نمى توانند منبع با ارزشى براى هر يک از دو فلز آهن وآلومينيوم باشند ولى در برخى موارد مى توانند بصورت نهشته هاى بازماندى با عيار بالا تنها از يک عنصر آلومينيم يا آهن باشند..در اينصورت به بحث نهشته هاى بازماندى زير مى پردازيم :
الف- نهشته هاى بازماندى آلومينيم
لاتريتى که عمدتاً از هيدروکسيد آلومينيوم خالص باشد،بوکسيت(Bauxite) ناميده مى شود که کانسنگ اصلى آلومينيم است.آلومينيم فلزى است که در هم وسايل،از قوطى نوشابه گرفته تا صنعت هواپيماسازى مورد استفاده قرار دارد. اين عنصر پس از اکسيژن وسيليس سومين عنصر فراوان پوسته زمين است و1/8 درصد آنرا مى سازد.
آلومينيم داراى ميل ترکيبى بالائى با اکسيژن بوده وبصورت خالص يافت نمى شود.در مواد هوازده ،آلومينيم در کانيهاى رسى يا در کانيهاى صرفاً‌آلومينيم دار نظير کيبسيتgibbsite=Al (OH)3 ،بوهميت Boehemite =Alo(OH)ودياسپورDiaspore=Alo(OH) که کانيهاى اصلى بوکسيت هستند،تجمع مى يابد.
مينرالوژى بوکسيت ها به سن آن بستگى دارد.بوکسيت هاى جوان ترکيب گيبسيت دارند و با گذشت زمان ،جاى خود را به بوهيت ويا دياسپور مى دهد.بوکسيتى داراى ارزش اقتصادى است که داراى مختصات و ويژگيهاى زير باشد.
بوکسيت يا کاربرد در متالورژى
آلومينا بالا،آهن پائين،سيليس پائين واکسيد تيتان پائين
Al2o3=50-55%
Sio2=0-15%
Fe2o3=3-30%
Tio2=0.6%
بوکسيت با کاربرد در صنايع شيميايى
بايد نوع گيبسيتى باشد، آهن بسيار کم،سيليس پائين
Al2o3>55%
Sio2=5-18%
Fe2o3<2%
TiO2=0.6%
بوکسيت در کاربرد با صنايع سيمان
آلومينا نسبتاً بالا،سيليس پائين،آهن در حد امکان بالا باشد دياپسور به مقدار لازم
Al2o3=45-55%
Sio2<6%
FE2O3=20-30%
Tio2=3%
بوکسيت با کاربرد در صنايع ديرگدازها
آلومينا بالا،آهن پائين، سيليس پائين، آلکالى هاى بسيار پائين
Al2o3>84.5%
Sio2<7.5%
Fe2o3<2.5%
Tio2<4%
بوکسيت با کاربرد در صنايع سانيده ها
آلومينا بالا،آهن نسبتاً کم،سيليس پائين ،تيتان پائين
Al2o3>80-88%
Sio2=4-8%
Feo3o4+2-5%
Tio2=2-5%
کانسارهاى بوکسيتى معمولاً نهشته هاى بزرگى هستند که بصورت روباز استخراج مى شوند.
طبقه بندى بوکسيت ها :
1- بوکسيت هاى سطح تراز بالا يا مناطق مرتفع (High lelvel or upland bauxites)
اين بوکسيتها معمولاً بر روى سنگ منشاء آتشفشانى يا آذرين تشکيل مى شوند که پوشش مسطحى به ضخامت حداکثر30 متر داشته وفلات هاى واقع در مناطق حاره اى تا نيمه حاره اى را مى پوشانند.نمونه آن در تله هاى دکان (Deccan Traps ) هندوستان،کوئيزلند جنوبى،غنا وگينه می باشد نوعی بوکسيت متخلخل وسست است وبافت سنگ مادر را حفظ کرده،عمدتاً گيبسيتى هستند،مستقيماً‌بر روى سنگ مادر قرار گرفته وفاقد هر گونه لايه رس بين بوکسيت وسنگ مادر است. بوکسيتى شدن عمدتاً از الگوى درزه اى(Joint pattern) سنگ مادر پيروى کرده وگسترش ان به سمت کمر پائين توده مى باشد.
2- بوکسيت هاى نوع جلگه اى (penplain bauxites) يا مناطق کم ارتفاع
اين بوکسيت ها در سطح تراز پائين خطوط ساحلى مناطق حاره اى نظير سواحل آمريکاى جنوبى- استراليا ومالزى يافت مى شود. تشکيل بافت پيزوليتى از ويژگى آنها بوده واغلب ترکيب بوهميتى دارند. ضخامت آنها کمتر از 9 متر بوده،اغلب بوسيله يک لايه رسى قاعده اى کائولينيتى از سنگ منشاء جدا مى گردد .اين نهشته ها با افقهاى آوارى ناشى از فعاليت هاى رودخانه اى يادريائى همراه مى باشد.
3- بوکسيت هاى کارستى (karst bauxites)
از قديمى ترين بوکسيت ها بوده وسطوح نامنظم سنگ آهک يا دولوميت هاى کارستى شده را مى پوشانند.بافت آنها بطور کلى مى تواند:کنکرسيونى ،پيزوليتى ،االيتى ،لايه اى باشد واز نظر کانى شناختى،حاوى کانسنگهاى بوهميتى هستند.
4- بوکسيتهاى انتقال يافته يا رسوبى (transported or sedimentary bauxites)
از نوع بوکسيت هاى غير بازماندى هستند که بر اثر فرسايش ورسوبگذارى مجدد مواد بوکسيتى ،تشکيل شده اند.
5- لاتريت هاى غنى از آهن
6- بوکسيت ها ولاتريت هاى طلا دار
در ارتباط با رسوبات نابرجا گفته شد که مواد رسوبى در نتيجه فرآيندهاى مکانيکى يا شيميائى انتقال يافته در حوضه اى ديگر دوبار نهشته شده اند. اگر اين نهشته ها تحت فرآيندهاى هوازدگى وعمل آبهاى سطحى قرار گيرند،با خارج شدن مواد قابل انحلال آنها ممکن است از چنان تمرکز بالائى برخوردار گردند که کانسارهاى بازماندى را بوجود آورند.براى تشکيل چنين کانسارهائى،هوازدگى شيميائى شديد (intens chemical weathering) بمانند هوازدگى موجود در شرايط آب و هوايى استوائى با بارندگى بالا ضرورت دارد.تحت اين شرايط اکثر سنگها به خاکى تبديل مى شوند که به آن لاتريت (laterite) مى گويند.
از آنجا که هيدروکسيدهاى آهن وآلومينيوم از غير قابل حل ترين مواد طبيعى محسوب مى شوند،لذا لاتريت ها عمدتاً از آنها تشکيل يافته اند .اگر چه اين لاتريت هاى دو گانه نمى توانند منبع با ارزشى براى هر يک از دو فلز آهن وآلومينيوم باشند ولى در برخى موارد مى توانند بصورت نهشته هاى بازماندى با عيار بالا تنها از يک عنصر آلومينيم يا آهن باشند..در اينصورت به بحث نهشته هاى بازماندى زير مى پردازيم :
الف- نهشته هاى بازماندى آلومينيم
لاتريتى که عمدتاً از هيدروکسيد آلومينيوم خالص باشد،بوکسيت(Bauxite) ناميده مى شود که کانسنگ اصلى آلومينيم است.آلومينيم فلزى است که در هم وسايل،از قوطى نوشابه گرفته تا صنعت هواپيماسازى مورد استفاده قرار دارد. اين عنصر پس از اکسيژن وسيليس سومين عنصر فراوان پوسته زمين است و1/8 درصد آنرا مى سازد.
آلومينيم داراى ميل ترکيبى بالائى با اکسيژن بوده وبصورت خالص يافت نمى شود.در مواد هوازده ،آلومينيم در کانيهاى رسى يا در کانيهاى صرفاً‌آلومينيم دار نظير کيبسيتgibbsite=Al (OH)3 ،بوهميت Boehemite =Alo(OH)ودياسپورDiaspore=Alo(OH) که کانيهاى اصلى بوکسيت هستند،تجمع مى يابد.
مينرالوژى بوکسيت ها به سن آن بستگى دارد.بوکسيت هاى جوان ترکيب گيبسيت دارند و با گذشت زمان ،جاى خود را به بوهيت ويا دياسپور مى دهد.بوکسيتى داراى ارزش اقتصادى است که داراى مختصات و ويژگيهاى زير باشد.
بوکسيت يا کاربرد در متالورژى
آلومينا بالا،آهن پائين،سيليس پائين واکسيد تيتان پائين
Al2o3=50-55%
Sio2=0-15%
Fe2o3=3-30%
Tio2=0.6%
بوکسيت با کاربرد در صنايع شيميايى
بايد نوع گيبسيتى باشد، آهن بسيار کم،سيليس پائين
Al2o3>55%
Sio2=5-18%
Fe2o3<2%
TiO2=0.6%
بوکسيت در کاربرد با صنايع سيمان
آلومينا نسبتاً بالا،سيليس پائين،آهن در حد امکان بالا باشد دياپسور به مقدار لازم
Al2o3=45-55%
Sio2<6%
FE2O3=20-30%
Tio2=3%
بوکسيت با کاربرد در صنايع ديرگدازها
آلومينا بالا،آهن پائين، سيليس پائين، آلکالى هاى بسيار پائين
Al2o3>84.5%
Sio2<7.5%
Fe2o3<2.5%
Tio2<4%
بوکسيت با کاربرد در صنايع سانيده ها
آلومينا بالا،آهن نسبتاً کم،سيليس پائين ،تيتان پائين
Al2o3>80-88%
Sio2=4-8%
Feo3o4+2-5%
Tio2=2-5%
کانسارهاى بوکسيتى معمولاً نهشته هاى بزرگى هستند که بصورت روباز استخراج مى شوند.
طبقه بندى بوکسيت ها :
1- بوکسيت هاى سطح تراز بالا يا مناطق مرتفع (High lelvel or upland bauxites)
اين بوکسيتها معمولاً بر روى سنگ منشاء آتشفشانى يا آذرين تشکيل مى شوند که پوشش مسطحى به ضخامت حداکثر30 متر داشته وفلات هاى واقع در مناطق حاره اى تا نيمه حاره اى را مى پوشانند.نمونه آن در تله هاى دکان (Deccan Traps ) هندوستان،کوئيزلند جنوبى،غنا وگينه می باشد نوعی بوکسيت متخلخل وسست است وبافت سنگ مادر را حفظ کرده،عمدتاً گيبسيتى هستند،مستقيماً‌بر روى سنگ مادر قرار گرفته وفاقد هر گونه لايه رس بين بوکسيت وسنگ مادر است. بوکسيتى شدن عمدتاً از الگوى درزه اى(Joint pattern) سنگ مادر پيروى کرده وگسترش ان به سمت کمر پائين توده مى باشد.
2- بوکسيت هاى نوع جلگه اى (penplain bauxites) يا مناطق کم ارتفاع
اين بوکسيت ها در سطح تراز پائين خطوط ساحلى مناطق حاره اى نظير سواحل آمريکاى جنوبى- استراليا ومالزى يافت مى شود. تشکيل بافت پيزوليتى از ويژگى آنها بوده واغلب ترکيب بوهميتى دارند. ضخامت آنها کمتر از 9 متر بوده،اغلب بوسيله يک لايه رسى قاعده اى کائولينيتى از سنگ منشاء جدا مى گردد .اين نهشته ها با افقهاى آوارى ناشى از فعاليت هاى رودخانه اى يادريائى همراه مى باشد.
3- بوکسيت هاى کارستى (karst bauxites)
از قديمى ترين بوکسيت ها بوده وسطوح نامنظم سنگ آهک يا دولوميت هاى کارستى شده را مى پوشانند.بافت آنها بطور کلى مى تواند:کنکرسيونى ،پيزوليتى ،االيتى ،لايه اى باشد واز نظر کانى شناختى،حاوى کانسنگهاى بوهميتى هستند.
4- بوکسيتهاى انتقال يافته يا رسوبى (transported or sedimentary bauxites)
از نوع بوکسيت هاى غير بازماندى هستند که بر اثر فرسايش ورسوبگذارى مجدد مواد بوکسيتى ،تشکيل شده اند.
5- لاتريت هاى غنى از آهن
6- بوکسيت ها ولاتريت هاى طلا دار