Borna66
07-06-2009, 12:22 PM
دستورالعمل مبارزه با بروسلوز دامي
گروه الف (گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي) روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي براساس واكسيناسيون، تست و كشتار، رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي و آموزش و ترويج استوار ميباشد.
دكتر غلامي كارشناس مبارزه با بيماري هاي مشترك انسان و دام اداره كلدامپزشكي استان اصفهان
1- مبارزه با بروسلوز در گاو
بطور كلي در رابطه با برنامه ريزي جهت مبارزه با بروسلوز در گاو، ميتوان اولويت هاي عنوان شده در دو گروه الف و ب را به صورت هدفمند و موثر در سطح كشور بمورد اجرا گذاشت.
گروه الف (گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي) روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي براساس واكسيناسيون، تست و كشتار، رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي و آموزش و ترويج استوار ميباشد.
منظور از گاوداري صنعتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن براساس شيوه هاي متداول و پيشرفته علم دامپروري همراه با رعايت اصول تغذيه، بهداشت، اصلاح نژاد و مديريت با بكارگيري جديدترين پديده هاي مربوطه باشد.
منظور از گاوداري نيمه صنعتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن براساس شيوه هاي پيشرفته ذكر شده نبوده اما در عين حال مواردي از اصول تغذيه اي، بهداشتي، مديريتي و صنعتي در آنجا اعمال ميگردد.
1-الف- واكسيناسيون
واكسيناسيون به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز به يكي از دو روش زير انجام خواهد شد.
1-1- الف – واكسيناسيون الزامي گوساله هاي ماده 3 تا 6 ماهه با واكسن دز كامل S19 (Fd S19).
2-1- الف – واكسيناسيون گوساله هاي ماده 4 تا 12 ماهه با واكسن دز كامل
RB51 (Fd RB51) و تمامي گوسالـــه هاي مـــاده بالاي 12 ماه، تليسه ها و گاوهاي ماده بالــــغ با واكسن دز كاهيـــده RB51 (Rd RB51) و در صورت لزوم ميتوان واكسيناسيون با واكسن Rd RB51 را ساليانه تكرار نمود.
تذكرات مهم :
• رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريخ انقضاي واكسن الزامي ميباشد.
• تكان دادن مداوم شيشه حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد واكسن در هر راس دام، الزامي است.
• تكه برداري از گوش گوساله هاي واجد شرايط سني ( 3 تا 6 ماه ) كه با واكسن F.d S19 مايه كوبي ميشوند با پنس مخصوص تكه برداري S19 كه سوراخ آن بشكل مثلث طراحي شده است انجام پذيرد.
• هر دز از واكسن F.d S19 معادل 5cc ميباشد كه بايد بطريق زيرجلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد.
به منظور مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي مشكل دار(واجد دام راكتور اعم از مثبت يا مشكوك ) درصورت تعهد دامدار مبني بر رعايت كامل مقررات بهداشتي و قرنطينه اي، واكسيناسيون دام ها با واكسن RB51 بشرح زير انجام خواهد شد.
1-5- قبل از انجام عمليات واكسيناسيون RB51 نسبت به حذف تمامي دام هاي راكتور ( اعزام به كشتارگاه ) و ضدعفوني و شعله دادن جايگاه دام، توسط مديريت گاوداري اقدام لازم بعمل آيد.
2-5- قبل از واكسيناسيون يا همزمان با واكسيناسيون گوساله هاي ماده 4 تا 12 ماهه با واكسن F.d RB51 به شرطي كه گوساله هاي مذكور قبلاً با واكسن
S19 مايه كوبي نشده باشند از تمامي آنها خونگيري بعمل مي آيد تا درصورت راكتور بودن نسبت به حذف آنها از گله اقدام گردد.
3-5- تمامي گوساله هاي ماده بالاي 4 ماه كه قبلاً با واكسن S19 مايه كوبي شده اند، بدون توجه به زمان مايه كوبي S19مجدداً با واكسن Rd RB51 مايه كوبي خواهند شد.
تذكرات مهم :
• هر دز از واكسن RB51 اعم از دز كامل يا دز كاهيده معادل 2cc ميباشد كه بايد بطريق زيرجلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد.
• ميزان جرم موجود در هر دز از واكسن Rd RB51 معادل يك دهم جرم موجود در هر دز از واكســن Fd RB51 ميباشد.
2-الف : تست و كشتار
روش عمليات در رابطه با تست و كشتار به شرح زير ميباشد.
1-2-الف– در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي تحت پوشش واكسيناسيون S19 پس از ثبت مشخصات دام هاي واجد شرايط خونگيري، با توجه به پديدارشدن آنتي بادي ناشي از واكسن در چندمين روز بعد از واكسيناسيون و حذف تدريجي آن در بيش از 90% دام هاي واكسينه تا 12 ماه بعد از واكسيناسيون و با احتساب 6 ماه سن دام واكسينه، خونگيري از تليسه هاي 18 ماه به بالا بلامانع مي باشد.
2-2- الف – در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي تحت پوشش واكسيناسيون RB51 پس از ثبت مشخصات دامهاي واجد شرايط خونگيري، با توجه به عدم وجود آنتي بادي مداخله كننده در تست هاي تشخيصي بروسلوز، از گوساله هاي ماده واكسينه در هر سني ( ترجيحاً 12 ماهگي به بالا ) خونگيري بعمل مي آيد.
3-2- الف – در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي، خونگيري از گوساله هاي ماده واكسينه نشده، با واكسن S19 از 3 ماهگي به بالا امكان پذير ميباشد.
4-2- الف – خونهاي اخذ شده به همراه فرم هاي ثبت مشخصات دام جهت تعيينوضعيت بروسلوز به آزمايشگاه ارسال ميگردد.
5-2- الف – چنانچه براساس پاسخ آزمايشگاه، گوساله يا گاوي بعنوان راكتور بروسلوزي شناخته شد سريعاً داغگذاري و حداكثر ظرف مدت 15 روز از تاريخ جواب آزمايش به كشتارگاه اعزام خواهد شد.
6-2- الف – كليه آزمايشات تشخيصي منحصراً توسط آزمايشگاههاي مجاز مورد تائيد سازمان دامپزشكي كشور انجام ميگيرد.
7-2- الف – تفسير نتايج آزمايشات انجام شده با توجه به سن دام،تاريخواكسيناسيون، نوع واكسن هاي استفاده شده و اطلاع كامل از وضعيت و سابقهگاوداري بعهده كارشناس خبره شاغل در بخش مبارزه با بيماريهاي مشترك انسان و دام بوده كه با در نظر گرفتن جداول نتايج حاصله از آزمايشات سرولوژيكي صورت ميگيرد.
• كارشناس خبره به كارشناسي اطلاق ميگردد كه داراي سوابق آموزشي و اجرائي لازم در امر مبارزه با بيماريهاي مشترك باشد.
3- الف : رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي در رابطه با كنترل بروسلوز در گاو چه در واحدهاي آلوده (داراي مورد يا موارد راكتور اعم از مثبت يا مشكوك) و يا واحدهاي پاك، رعايت شرايط بهداشتي و مقررات قرنطينه اي به منظور كنترل و ريشه كني بيماري حائز اهميت ميباشد.
4- الف : آموزش و ترويج
به منظور ارتقاء آگاهي پرسنل دامپزشكي و دامداران از جنبه هاي مختلف علمي و بهداشتي ، آموزش و ترويج لازم الاجرا ميباشد.
گروه ب ( گاوداريهاي سنتي )
روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي سنتي براساس واكسيناسيون فراگير، آموزش و ترويج و رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي استوار ميباشد.
• منظور از گاوداري سنتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن بصورت سنتي و مرسوم انجام ميگيرد.
1- ب : واكسيناسيون
واكسيناسيون فراگير به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز و تداوم آن در گاوهاي بالغ به روش زير انجام خواهد شد.
1-1- ب – تمامي گوسالـــه هاي ماده بالاي 3 ماه، تليسه ها و گاوهاي ماده بالغ با واكسن دز كاهيده S19 ( R.d S19 ) مايه كوبي ميشوند.
2-1- ب – در اين گروه واكسيناسيون با واكسن هاي كاهش جرم يافته S19 ( R.d
S19 ) هر ساله تكرار و برنامه تست و كشتار متوقف ميگردد.
تذكرات مهم :
1- تكان دادن مداوم شيشه هاي حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد در هر راس دام، الزامي است.
2- رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريخ انقضاي واكسن الزامي ميباشد.
3- ثبت مشخصات دامدار با ذكر تعداد دام واكسينه و تاريخ واكسيناسيون علاوه بر درج در شناسنامه بهداشتي دام، جهت بايگاني در شبكه هاي دامپزشكي شهرستانها به منظور بهره برداري بهينه الزامي است.
4- تكه برداري از گوش دام هائي كه با واكسن R.d S19 مايه كوبي شده اند با توجه به تكرار سالانه واكسيناسيون ضرورت نداشته ولي نسبت به پلاك كوبي و درج شماره مربوطه در شناسنامه انفرادي دام اقدام گردد.
5- هر دز از واكسن R.d S19 معادل cc 2 ميباشد كه بايد بطريق زيرجلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد.
6- ميزان جرم موجـــود در هر دز از واكسنR.d S19 معادل يكدهم تا يك بيستم جرم موجود در هر دز از واكســن F.d S19 ميباشد.
7- حتي الامكان سعي شود كه گاوهاي آبستن در مرحله كمتر از 5 ماه آبستني واكسينه شوند، هر چند كه استفاده از واكسن در مراحل بعد نيز با حداقل مخاطره احتمالي همراه ميباشد، لذا درصورت تمايل و درخواست دامدار واكسيناسيون گاو آبستن بالاي 5 ماه نيز بلامانع ميباشد.
8- طريق مصرف واكسن با توجه به نحوه دستورالعمل توصيه شده توسط سازنده واكسن ملاك عمل ميباشد.
9- و شناسائي دام مبتلا در اين گروه از طريق كشت ميكربي جنين سقط شده، ترشحات رحمي و شير امكان پذير بوده همچنين امكان تشخيص از طريق آزمايشات سرمي روتين ( رزبنگال، رايت و 2ME ) بشرح زير ميسر ميباشد.
1-9- خونگيري از دام هاي مورد نظر حداقل 3 ماه بعداز واكسيناسيون انجام پذيرد.
2-9- خونهاي اخذ شده با ذكر مشخصات دام جهت انجام آزمايشات رزبنگال، رايت و 2ME به آزمايشگاه ارسال گردد تا درصورت مثبت بودن تست سرمي رزبنگال نسبت به سنجش عيار در آزمايشات رايت و 2ME جهت تعيين تيتر پايه اقدام گردد. لازم به ذكر است كه در اين خصوص تيتر پايه مي بايستي براساس تيتر انتهائي يعني آخرين رقتي از سرم كه در آن واكنش وجود دارد ثبت گردد.
3-9- پس از تعيين تيتر پايه، 3 تا 4 هفته بعد خونگيري مجدد بعمل خواهد آمد. در صورت هر گونه افزايش عيار در آزمايشات رايت و 2ME ، دام راكتور و در غيراينصورت واكنش ناشي از واكسن تلقي گردد.
10- روش شناسائي دام مبتلا از طريق كشت ميكربي در حجم وسيع امكان پذيرنبوده، لذا بهره گيري از كشت نمونه هاي مرضي محدود به موارد انفرادي ميباشد.
11- تذكر شماره 9 فقط راهكار شناسائي دام راكتور را به منظور رفع مشكل در موارد خاص ارائه نموده است كه از جمله اين موارد ميتوان به ورود گاو از گاوداريهاي گروه ب به گاوداريهاي گروه الف و همچنين در مورد بعضي از مددجويان كميته امداد امام خميني (ره ) كه تمايـــل دارند از گاوداريهاي گروه ب گاو خريداري نمايند اشاره نمود.
12- با مسجل شدن آلودگي دام به هر روش و در هر زمان از اجراي برنامه ، كشتار دام آلوده الزامي بوده و طبق روال غرامت به آنها تعلق ميگيرد.
2- ب : آموزش و ترويج
آموزش و ترويج دامداران در ارتباط با چگونگي برخورد با دام هاي سقط نموده، جنين هاي سقط شده، مراقبت هاي بهداشتي موقع زايمان و عدم مصرف شير خام در قطع سريعتر سيكل بيماري در دام و كاهش قابل ملاحظه تعداد مبتلايان انساني به بيماري تب مالت بسيار موثر ميباشد. همچنين آموزش واكسيناتور ها و نظارت مداوم بر كار آنها توسط مسئولين دامپزشكي استان الزامي است.
3- ب : رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي ضدعفوني جايگاه و محتويات سقطي و زايماني بوسيله فرمالين و شعله دادن همراه با قرنطينه دام هاي سقط كرده بمدت يك تا دو هفته و جداسازي دام هاي زايمان نموده از گله بمدت حداقل 3 روز به منظور كاهش قابل ملاحظه باكتري بروسلا در محيط حائز اهميت ميباشد.
تذكرات مهم :
1- حداقل سن مناسب خونگيري از گاوهاي واكسينه با واكسن S19 بعداز 18 ماهگي ميباشد.
2- رعايت سن خونگيري در گاوهاي واكسينه با واكسن S19 الزامي است.
3 - تفسير نتايج آزمايشات فوق بدون اطلاع از سن دام و تاريخ واكسيناسيون دام، فاقد ارزش تشخيصي است.
4- از گاو مشكوك3 تا 4 هفته بعد خونگيري مجدد بعمل مي آيد ( درصورت امكان حسب نظر دكتر دامپزشك مسئول كل گله را ميتوان خونگيري نمود ) چنانچه در اين مرحله نتايج آزمايشات تكميلي همچنان مشكوك تفسير گردد گاو مذكور راكتور شناخته شده و حداكثر ظرف مدت 15 روز بايد به كشتارگاه اعزام شود. لازم بذكر است در گاوداريهاي داراي دام راكتور اعم از مثبت يا مشكوك از كل گله دو تا سه ماه بعد خونگيري مجدد بعمل خواهد آمد.
5- در صورت مشكوك بودن دام در نوبت دوم ، اگر در عيار آزمايشات رايت و يا 2ME نسبت به مرحله قبل حداقل يك رقت كاهش مشاهده گرديد دام منفي تلقي ميگردد. مثلاً اگر در مرحله اول خونگيري از يك تليسه 19 ماهه نتايج آزمايشات رايت و 2ME به ترتيب 40/2 و 40/1 باشد و در مرحله دوم خونگيري اين نتايج به 20/4 و 20/2 تغيير نمايد. اين دام منفي تلقي ميگردد.
6- درصورت مشكوك بودن دام در نوبت دوم، اگر در عيار آزمايشات رايت و 2ME نسبت به مرحله قبل حداقل يك رقت افزايش مشاهده گرديد، دام راكتور مثبت تلقي گرديده و به كشتارگاه اعزام خواهد شد. بعنوان مثال اگر در مرحله اول نتايج آزمايشات رايت و 2ME در يك تليسه 21 ماهه به ترتيب 20/3 و 20/3 باشد و در مرحله دوم اين نتايج به 40/2 و 40/1 تغيير نمايد دام مذكور مثبت تلقي ميگردد.
2- مبارزه با بروسلوز در گوسفند و بز
روش مبارزه با بروسلوز در جمعيت گوسفند و بز براساس واكسيناسيون فراگير، آموزش و ترويج و رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي استوار ميباشد.
1-2- واكسيناسيون
واكسيناسيون فراگير به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز و تداوم آن در دام هاي بالغ به روش زير انجام خواهد شد.
1-1-2- واكسيناسيون تمامي بره و بزغاله هاي ماده بالاي 3 ماه تا يك ماه قبـــل از جفت گيري با واكسن F.d Rev1
2-1-2- واكسيناسيون ساير دام هاي بالغ موجود در گله با واكسن R.d Rev1
3-1-2- واكسيناسيون دام هاي نر داشتي الزامي نبوده ولي درصورت تمايل و درخواست دامدار بلامانع ميباشد.
4-1-2- برنامه واكسيناسيون به روش فوق الذكر هر ساله در جمعيت گوسفند و بز تكرار و برنامه تست و كشتار متوقف ميگردد.
تذكرات مهم :
1- رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريح انقضاي واكسن الزامي ميباشد.
2- هر دز واكسن Rev.1اعم از دز كاهيده و دز كامل يك ميلي ليتر بوده كه mدر زير پوست ناحيه پشت كتف گوسفند و بز تزريق ميگردد.
3- تعداد جرم موجود در هر دز از واكسن R.d Rev.1 معادل يكهزارم جرم موجود در هر دز از واكسن F.d Rev1 ميباشد.
4- طريقه مصرف واكسن با توجه به نحوه دستورالعمل توصيه شده توسط سازنده واكسن ملاك عمل ميباشد.
5- ثبت مشخصات دامدار با ذكر تعداد دام واكسينه و تاريخ واكسيناسيون علاوه بر درج در شناسنامه بهداشتي دام، جهت بايگاني در شبكه هاي دامپزشكي شهرستانها به منظور بهره برداري بهينه الزامي است.
6- با توجه به تكرار سالانه واكسيناسيون در كل جمعيت گوسفند و بز واجد
شرايط و همچنين توقف عمليات تست و كشتار در طول برنامه ( مشروط به ثبت مشخصات گله هاي واكسينه ) ، تكه برداري از گوش دام ها ضرورت ندارد.
7- 2 تا 3 هفته بعداز واكسيناسيون R.d Rev1 و F.d Rev1، بيش از 90% دام ها در آزمايش رزبنگال بايستي واكنش مثبت نشان دهند.
8- تكان دادن مداوم شيشه حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد واكسن در هر راس دام ، توسط واكسيناتور الزامي است.
9- نحوه مبارزه با بروسلوز در كانونهائي كه از طرف مركز بهداشت شهرستانها اعلام ميگردد براساس واكسيناسيون فراگير كل جمعيت گوسفند و بز واجد شرايط منطقه اعم از نابالغ و بالغ با واكسن هاي F.d Rev1 و R.d Rev1 استوار ميباشد.
10- در صورت درخواست كميته امداد امام خميني (ره) يا ساير مراكز معتبر كه در امر خريد و فروش دام فعاليت دارند مبني بر دريافت گواهي سلامت دام از لحاظ بروسلوز صدور تائيديه مبني بر تحت پوشش بودن گله مزبور و گواهي انجام واكسيناسيون بروسلوز در كل جمعيت گوسفند و بز مورد نظر جهت پاسخ به درخواست آنها كفايت مي نمايد.
11- روش شناسائي دام مبتلا در جمعيت گوسفند و بز از طريق كشت ميكربي جنين سقط شده، شير و ترشحات رحمي امكان پذير ميباشد.
12- تشخيص دام مبتلا از طريق كشت ميكربي محدود به موارد انفرادي بوده و با مشاهده سقط جنين در گله نيازي به نمونه برداري جهت كشت ميكربي در حجم وسيع نميباشد.
13- با مسجل شدن آلودگي دام به هر روش و در هر زمان از اجراي برنامه ، كشتار دام آلوده الزامي بوده و طبق روال غرامت به آنها تعلق ميگيرد.
14- انجام هرگونه واكسيناسيون همزمان با واكسن R.d Rev1 ممنوع بوده و رعايت حداقل 30 روز فاصله بين واكسيناسيون R.d Rev1 با واكسن آبله الزامي است. همچنين قبل از واكسيناسيون سلامت ظاهري دام را در نظر داشته و از واكسيناسيون دام هاي بيماري و تب دار خودداري گردد.
15- با توجه به اينكه در گله هاي مشكل دار ( آن دسته از جمعيت گوسفند و بز آبستن كه عوامل ايجادكننده سقط در بدن آنها بشكل نهفته يا فعال حضور دارد ) واكسن Rev1 ميتواند بعنوان عامل مستعدكننده در وقوع سقط جنين دخالت نمايد. به منظور اجتناب از ايجاد هرگونه زمينه سازي مستعد در رخداد سقط جنين ، بهتر است واكسيناسيون دام هاي بالغ در پايان فصل زايش تا يك ماه قبل از جفت گيري انجام پذيرد و از واكسيناسيون دام هاي آبستن بويژه دام هاي آبستن 2 تا 4 ماهه خودداري گردد. هرچند كه استفاده از واكسن R.d Rev1 در مراحل آبستني نيز مخاطره چنداني ندارد. لذا درصورت تمايل و درخواست دامدار واكسيناسيون در تمام مراحل آبستني توسط واكسن R.d Rev1 بلامانع ميباشد.
2-2- آموزش و ترويج
آموزش و ترويج دامداران در ارتباط با چگونگي برخورد با دام هاي سقط نموده، جنين هاي سقط شده، مراقبت هاي بهداشتي موقع زايمان و عدم مصرف شيرخام ، در قطع سريعتر سيكل بيماري در دام و كاهش قابل ملاحظه تعداد مبتلايان انساني به بيماري تب مالت بسيار موثر ميباشد. همچنين آموزش واكسيناتورها و نظارت مداوم بركار آنها توسط مسئولين دامپزشكي استان الزامي ميباشد.
3-2- رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي
ضدعفوني جايگاه و محتويات سقطي و زايماني بوسيله فرمالين و شعله دادن همراه با قرنطينه دام هاي سقط كرده بمدت يك تا دوهفته وهمچنين جداسازي دام هاي زايمان نموده از گله بمدت حداقل 3 روز به منظور كاهش يا حذف اجرام بيماري زاي موجود در محيط دامداري حائز اهميت ميباشد.
گروه الف (گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي) روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي براساس واكسيناسيون، تست و كشتار، رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي و آموزش و ترويج استوار ميباشد.
دكتر غلامي كارشناس مبارزه با بيماري هاي مشترك انسان و دام اداره كلدامپزشكي استان اصفهان
1- مبارزه با بروسلوز در گاو
بطور كلي در رابطه با برنامه ريزي جهت مبارزه با بروسلوز در گاو، ميتوان اولويت هاي عنوان شده در دو گروه الف و ب را به صورت هدفمند و موثر در سطح كشور بمورد اجرا گذاشت.
گروه الف (گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي) روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي براساس واكسيناسيون، تست و كشتار، رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي و آموزش و ترويج استوار ميباشد.
منظور از گاوداري صنعتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن براساس شيوه هاي متداول و پيشرفته علم دامپروري همراه با رعايت اصول تغذيه، بهداشت، اصلاح نژاد و مديريت با بكارگيري جديدترين پديده هاي مربوطه باشد.
منظور از گاوداري نيمه صنعتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن براساس شيوه هاي پيشرفته ذكر شده نبوده اما در عين حال مواردي از اصول تغذيه اي، بهداشتي، مديريتي و صنعتي در آنجا اعمال ميگردد.
1-الف- واكسيناسيون
واكسيناسيون به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز به يكي از دو روش زير انجام خواهد شد.
1-1- الف – واكسيناسيون الزامي گوساله هاي ماده 3 تا 6 ماهه با واكسن دز كامل S19 (Fd S19).
2-1- الف – واكسيناسيون گوساله هاي ماده 4 تا 12 ماهه با واكسن دز كامل
RB51 (Fd RB51) و تمامي گوسالـــه هاي مـــاده بالاي 12 ماه، تليسه ها و گاوهاي ماده بالــــغ با واكسن دز كاهيـــده RB51 (Rd RB51) و در صورت لزوم ميتوان واكسيناسيون با واكسن Rd RB51 را ساليانه تكرار نمود.
تذكرات مهم :
• رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريخ انقضاي واكسن الزامي ميباشد.
• تكان دادن مداوم شيشه حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد واكسن در هر راس دام، الزامي است.
• تكه برداري از گوش گوساله هاي واجد شرايط سني ( 3 تا 6 ماه ) كه با واكسن F.d S19 مايه كوبي ميشوند با پنس مخصوص تكه برداري S19 كه سوراخ آن بشكل مثلث طراحي شده است انجام پذيرد.
• هر دز از واكسن F.d S19 معادل 5cc ميباشد كه بايد بطريق زيرجلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد.
به منظور مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي مشكل دار(واجد دام راكتور اعم از مثبت يا مشكوك ) درصورت تعهد دامدار مبني بر رعايت كامل مقررات بهداشتي و قرنطينه اي، واكسيناسيون دام ها با واكسن RB51 بشرح زير انجام خواهد شد.
1-5- قبل از انجام عمليات واكسيناسيون RB51 نسبت به حذف تمامي دام هاي راكتور ( اعزام به كشتارگاه ) و ضدعفوني و شعله دادن جايگاه دام، توسط مديريت گاوداري اقدام لازم بعمل آيد.
2-5- قبل از واكسيناسيون يا همزمان با واكسيناسيون گوساله هاي ماده 4 تا 12 ماهه با واكسن F.d RB51 به شرطي كه گوساله هاي مذكور قبلاً با واكسن
S19 مايه كوبي نشده باشند از تمامي آنها خونگيري بعمل مي آيد تا درصورت راكتور بودن نسبت به حذف آنها از گله اقدام گردد.
3-5- تمامي گوساله هاي ماده بالاي 4 ماه كه قبلاً با واكسن S19 مايه كوبي شده اند، بدون توجه به زمان مايه كوبي S19مجدداً با واكسن Rd RB51 مايه كوبي خواهند شد.
تذكرات مهم :
• هر دز از واكسن RB51 اعم از دز كامل يا دز كاهيده معادل 2cc ميباشد كه بايد بطريق زيرجلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد.
• ميزان جرم موجود در هر دز از واكسن Rd RB51 معادل يك دهم جرم موجود در هر دز از واكســن Fd RB51 ميباشد.
2-الف : تست و كشتار
روش عمليات در رابطه با تست و كشتار به شرح زير ميباشد.
1-2-الف– در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي تحت پوشش واكسيناسيون S19 پس از ثبت مشخصات دام هاي واجد شرايط خونگيري، با توجه به پديدارشدن آنتي بادي ناشي از واكسن در چندمين روز بعد از واكسيناسيون و حذف تدريجي آن در بيش از 90% دام هاي واكسينه تا 12 ماه بعد از واكسيناسيون و با احتساب 6 ماه سن دام واكسينه، خونگيري از تليسه هاي 18 ماه به بالا بلامانع مي باشد.
2-2- الف – در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي تحت پوشش واكسيناسيون RB51 پس از ثبت مشخصات دامهاي واجد شرايط خونگيري، با توجه به عدم وجود آنتي بادي مداخله كننده در تست هاي تشخيصي بروسلوز، از گوساله هاي ماده واكسينه در هر سني ( ترجيحاً 12 ماهگي به بالا ) خونگيري بعمل مي آيد.
3-2- الف – در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي، خونگيري از گوساله هاي ماده واكسينه نشده، با واكسن S19 از 3 ماهگي به بالا امكان پذير ميباشد.
4-2- الف – خونهاي اخذ شده به همراه فرم هاي ثبت مشخصات دام جهت تعيينوضعيت بروسلوز به آزمايشگاه ارسال ميگردد.
5-2- الف – چنانچه براساس پاسخ آزمايشگاه، گوساله يا گاوي بعنوان راكتور بروسلوزي شناخته شد سريعاً داغگذاري و حداكثر ظرف مدت 15 روز از تاريخ جواب آزمايش به كشتارگاه اعزام خواهد شد.
6-2- الف – كليه آزمايشات تشخيصي منحصراً توسط آزمايشگاههاي مجاز مورد تائيد سازمان دامپزشكي كشور انجام ميگيرد.
7-2- الف – تفسير نتايج آزمايشات انجام شده با توجه به سن دام،تاريخواكسيناسيون، نوع واكسن هاي استفاده شده و اطلاع كامل از وضعيت و سابقهگاوداري بعهده كارشناس خبره شاغل در بخش مبارزه با بيماريهاي مشترك انسان و دام بوده كه با در نظر گرفتن جداول نتايج حاصله از آزمايشات سرولوژيكي صورت ميگيرد.
• كارشناس خبره به كارشناسي اطلاق ميگردد كه داراي سوابق آموزشي و اجرائي لازم در امر مبارزه با بيماريهاي مشترك باشد.
3- الف : رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي در رابطه با كنترل بروسلوز در گاو چه در واحدهاي آلوده (داراي مورد يا موارد راكتور اعم از مثبت يا مشكوك) و يا واحدهاي پاك، رعايت شرايط بهداشتي و مقررات قرنطينه اي به منظور كنترل و ريشه كني بيماري حائز اهميت ميباشد.
4- الف : آموزش و ترويج
به منظور ارتقاء آگاهي پرسنل دامپزشكي و دامداران از جنبه هاي مختلف علمي و بهداشتي ، آموزش و ترويج لازم الاجرا ميباشد.
گروه ب ( گاوداريهاي سنتي )
روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي سنتي براساس واكسيناسيون فراگير، آموزش و ترويج و رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي استوار ميباشد.
• منظور از گاوداري سنتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن بصورت سنتي و مرسوم انجام ميگيرد.
1- ب : واكسيناسيون
واكسيناسيون فراگير به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز و تداوم آن در گاوهاي بالغ به روش زير انجام خواهد شد.
1-1- ب – تمامي گوسالـــه هاي ماده بالاي 3 ماه، تليسه ها و گاوهاي ماده بالغ با واكسن دز كاهيده S19 ( R.d S19 ) مايه كوبي ميشوند.
2-1- ب – در اين گروه واكسيناسيون با واكسن هاي كاهش جرم يافته S19 ( R.d
S19 ) هر ساله تكرار و برنامه تست و كشتار متوقف ميگردد.
تذكرات مهم :
1- تكان دادن مداوم شيشه هاي حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد در هر راس دام، الزامي است.
2- رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريخ انقضاي واكسن الزامي ميباشد.
3- ثبت مشخصات دامدار با ذكر تعداد دام واكسينه و تاريخ واكسيناسيون علاوه بر درج در شناسنامه بهداشتي دام، جهت بايگاني در شبكه هاي دامپزشكي شهرستانها به منظور بهره برداري بهينه الزامي است.
4- تكه برداري از گوش دام هائي كه با واكسن R.d S19 مايه كوبي شده اند با توجه به تكرار سالانه واكسيناسيون ضرورت نداشته ولي نسبت به پلاك كوبي و درج شماره مربوطه در شناسنامه انفرادي دام اقدام گردد.
5- هر دز از واكسن R.d S19 معادل cc 2 ميباشد كه بايد بطريق زيرجلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد.
6- ميزان جرم موجـــود در هر دز از واكسنR.d S19 معادل يكدهم تا يك بيستم جرم موجود در هر دز از واكســن F.d S19 ميباشد.
7- حتي الامكان سعي شود كه گاوهاي آبستن در مرحله كمتر از 5 ماه آبستني واكسينه شوند، هر چند كه استفاده از واكسن در مراحل بعد نيز با حداقل مخاطره احتمالي همراه ميباشد، لذا درصورت تمايل و درخواست دامدار واكسيناسيون گاو آبستن بالاي 5 ماه نيز بلامانع ميباشد.
8- طريق مصرف واكسن با توجه به نحوه دستورالعمل توصيه شده توسط سازنده واكسن ملاك عمل ميباشد.
9- و شناسائي دام مبتلا در اين گروه از طريق كشت ميكربي جنين سقط شده، ترشحات رحمي و شير امكان پذير بوده همچنين امكان تشخيص از طريق آزمايشات سرمي روتين ( رزبنگال، رايت و 2ME ) بشرح زير ميسر ميباشد.
1-9- خونگيري از دام هاي مورد نظر حداقل 3 ماه بعداز واكسيناسيون انجام پذيرد.
2-9- خونهاي اخذ شده با ذكر مشخصات دام جهت انجام آزمايشات رزبنگال، رايت و 2ME به آزمايشگاه ارسال گردد تا درصورت مثبت بودن تست سرمي رزبنگال نسبت به سنجش عيار در آزمايشات رايت و 2ME جهت تعيين تيتر پايه اقدام گردد. لازم به ذكر است كه در اين خصوص تيتر پايه مي بايستي براساس تيتر انتهائي يعني آخرين رقتي از سرم كه در آن واكنش وجود دارد ثبت گردد.
3-9- پس از تعيين تيتر پايه، 3 تا 4 هفته بعد خونگيري مجدد بعمل خواهد آمد. در صورت هر گونه افزايش عيار در آزمايشات رايت و 2ME ، دام راكتور و در غيراينصورت واكنش ناشي از واكسن تلقي گردد.
10- روش شناسائي دام مبتلا از طريق كشت ميكربي در حجم وسيع امكان پذيرنبوده، لذا بهره گيري از كشت نمونه هاي مرضي محدود به موارد انفرادي ميباشد.
11- تذكر شماره 9 فقط راهكار شناسائي دام راكتور را به منظور رفع مشكل در موارد خاص ارائه نموده است كه از جمله اين موارد ميتوان به ورود گاو از گاوداريهاي گروه ب به گاوداريهاي گروه الف و همچنين در مورد بعضي از مددجويان كميته امداد امام خميني (ره ) كه تمايـــل دارند از گاوداريهاي گروه ب گاو خريداري نمايند اشاره نمود.
12- با مسجل شدن آلودگي دام به هر روش و در هر زمان از اجراي برنامه ، كشتار دام آلوده الزامي بوده و طبق روال غرامت به آنها تعلق ميگيرد.
2- ب : آموزش و ترويج
آموزش و ترويج دامداران در ارتباط با چگونگي برخورد با دام هاي سقط نموده، جنين هاي سقط شده، مراقبت هاي بهداشتي موقع زايمان و عدم مصرف شير خام در قطع سريعتر سيكل بيماري در دام و كاهش قابل ملاحظه تعداد مبتلايان انساني به بيماري تب مالت بسيار موثر ميباشد. همچنين آموزش واكسيناتور ها و نظارت مداوم بر كار آنها توسط مسئولين دامپزشكي استان الزامي است.
3- ب : رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي ضدعفوني جايگاه و محتويات سقطي و زايماني بوسيله فرمالين و شعله دادن همراه با قرنطينه دام هاي سقط كرده بمدت يك تا دو هفته و جداسازي دام هاي زايمان نموده از گله بمدت حداقل 3 روز به منظور كاهش قابل ملاحظه باكتري بروسلا در محيط حائز اهميت ميباشد.
تذكرات مهم :
1- حداقل سن مناسب خونگيري از گاوهاي واكسينه با واكسن S19 بعداز 18 ماهگي ميباشد.
2- رعايت سن خونگيري در گاوهاي واكسينه با واكسن S19 الزامي است.
3 - تفسير نتايج آزمايشات فوق بدون اطلاع از سن دام و تاريخ واكسيناسيون دام، فاقد ارزش تشخيصي است.
4- از گاو مشكوك3 تا 4 هفته بعد خونگيري مجدد بعمل مي آيد ( درصورت امكان حسب نظر دكتر دامپزشك مسئول كل گله را ميتوان خونگيري نمود ) چنانچه در اين مرحله نتايج آزمايشات تكميلي همچنان مشكوك تفسير گردد گاو مذكور راكتور شناخته شده و حداكثر ظرف مدت 15 روز بايد به كشتارگاه اعزام شود. لازم بذكر است در گاوداريهاي داراي دام راكتور اعم از مثبت يا مشكوك از كل گله دو تا سه ماه بعد خونگيري مجدد بعمل خواهد آمد.
5- در صورت مشكوك بودن دام در نوبت دوم ، اگر در عيار آزمايشات رايت و يا 2ME نسبت به مرحله قبل حداقل يك رقت كاهش مشاهده گرديد دام منفي تلقي ميگردد. مثلاً اگر در مرحله اول خونگيري از يك تليسه 19 ماهه نتايج آزمايشات رايت و 2ME به ترتيب 40/2 و 40/1 باشد و در مرحله دوم خونگيري اين نتايج به 20/4 و 20/2 تغيير نمايد. اين دام منفي تلقي ميگردد.
6- درصورت مشكوك بودن دام در نوبت دوم، اگر در عيار آزمايشات رايت و 2ME نسبت به مرحله قبل حداقل يك رقت افزايش مشاهده گرديد، دام راكتور مثبت تلقي گرديده و به كشتارگاه اعزام خواهد شد. بعنوان مثال اگر در مرحله اول نتايج آزمايشات رايت و 2ME در يك تليسه 21 ماهه به ترتيب 20/3 و 20/3 باشد و در مرحله دوم اين نتايج به 40/2 و 40/1 تغيير نمايد دام مذكور مثبت تلقي ميگردد.
2- مبارزه با بروسلوز در گوسفند و بز
روش مبارزه با بروسلوز در جمعيت گوسفند و بز براساس واكسيناسيون فراگير، آموزش و ترويج و رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي استوار ميباشد.
1-2- واكسيناسيون
واكسيناسيون فراگير به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز و تداوم آن در دام هاي بالغ به روش زير انجام خواهد شد.
1-1-2- واكسيناسيون تمامي بره و بزغاله هاي ماده بالاي 3 ماه تا يك ماه قبـــل از جفت گيري با واكسن F.d Rev1
2-1-2- واكسيناسيون ساير دام هاي بالغ موجود در گله با واكسن R.d Rev1
3-1-2- واكسيناسيون دام هاي نر داشتي الزامي نبوده ولي درصورت تمايل و درخواست دامدار بلامانع ميباشد.
4-1-2- برنامه واكسيناسيون به روش فوق الذكر هر ساله در جمعيت گوسفند و بز تكرار و برنامه تست و كشتار متوقف ميگردد.
تذكرات مهم :
1- رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريح انقضاي واكسن الزامي ميباشد.
2- هر دز واكسن Rev.1اعم از دز كاهيده و دز كامل يك ميلي ليتر بوده كه mدر زير پوست ناحيه پشت كتف گوسفند و بز تزريق ميگردد.
3- تعداد جرم موجود در هر دز از واكسن R.d Rev.1 معادل يكهزارم جرم موجود در هر دز از واكسن F.d Rev1 ميباشد.
4- طريقه مصرف واكسن با توجه به نحوه دستورالعمل توصيه شده توسط سازنده واكسن ملاك عمل ميباشد.
5- ثبت مشخصات دامدار با ذكر تعداد دام واكسينه و تاريخ واكسيناسيون علاوه بر درج در شناسنامه بهداشتي دام، جهت بايگاني در شبكه هاي دامپزشكي شهرستانها به منظور بهره برداري بهينه الزامي است.
6- با توجه به تكرار سالانه واكسيناسيون در كل جمعيت گوسفند و بز واجد
شرايط و همچنين توقف عمليات تست و كشتار در طول برنامه ( مشروط به ثبت مشخصات گله هاي واكسينه ) ، تكه برداري از گوش دام ها ضرورت ندارد.
7- 2 تا 3 هفته بعداز واكسيناسيون R.d Rev1 و F.d Rev1، بيش از 90% دام ها در آزمايش رزبنگال بايستي واكنش مثبت نشان دهند.
8- تكان دادن مداوم شيشه حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد واكسن در هر راس دام ، توسط واكسيناتور الزامي است.
9- نحوه مبارزه با بروسلوز در كانونهائي كه از طرف مركز بهداشت شهرستانها اعلام ميگردد براساس واكسيناسيون فراگير كل جمعيت گوسفند و بز واجد شرايط منطقه اعم از نابالغ و بالغ با واكسن هاي F.d Rev1 و R.d Rev1 استوار ميباشد.
10- در صورت درخواست كميته امداد امام خميني (ره) يا ساير مراكز معتبر كه در امر خريد و فروش دام فعاليت دارند مبني بر دريافت گواهي سلامت دام از لحاظ بروسلوز صدور تائيديه مبني بر تحت پوشش بودن گله مزبور و گواهي انجام واكسيناسيون بروسلوز در كل جمعيت گوسفند و بز مورد نظر جهت پاسخ به درخواست آنها كفايت مي نمايد.
11- روش شناسائي دام مبتلا در جمعيت گوسفند و بز از طريق كشت ميكربي جنين سقط شده، شير و ترشحات رحمي امكان پذير ميباشد.
12- تشخيص دام مبتلا از طريق كشت ميكربي محدود به موارد انفرادي بوده و با مشاهده سقط جنين در گله نيازي به نمونه برداري جهت كشت ميكربي در حجم وسيع نميباشد.
13- با مسجل شدن آلودگي دام به هر روش و در هر زمان از اجراي برنامه ، كشتار دام آلوده الزامي بوده و طبق روال غرامت به آنها تعلق ميگيرد.
14- انجام هرگونه واكسيناسيون همزمان با واكسن R.d Rev1 ممنوع بوده و رعايت حداقل 30 روز فاصله بين واكسيناسيون R.d Rev1 با واكسن آبله الزامي است. همچنين قبل از واكسيناسيون سلامت ظاهري دام را در نظر داشته و از واكسيناسيون دام هاي بيماري و تب دار خودداري گردد.
15- با توجه به اينكه در گله هاي مشكل دار ( آن دسته از جمعيت گوسفند و بز آبستن كه عوامل ايجادكننده سقط در بدن آنها بشكل نهفته يا فعال حضور دارد ) واكسن Rev1 ميتواند بعنوان عامل مستعدكننده در وقوع سقط جنين دخالت نمايد. به منظور اجتناب از ايجاد هرگونه زمينه سازي مستعد در رخداد سقط جنين ، بهتر است واكسيناسيون دام هاي بالغ در پايان فصل زايش تا يك ماه قبل از جفت گيري انجام پذيرد و از واكسيناسيون دام هاي آبستن بويژه دام هاي آبستن 2 تا 4 ماهه خودداري گردد. هرچند كه استفاده از واكسن R.d Rev1 در مراحل آبستني نيز مخاطره چنداني ندارد. لذا درصورت تمايل و درخواست دامدار واكسيناسيون در تمام مراحل آبستني توسط واكسن R.d Rev1 بلامانع ميباشد.
2-2- آموزش و ترويج
آموزش و ترويج دامداران در ارتباط با چگونگي برخورد با دام هاي سقط نموده، جنين هاي سقط شده، مراقبت هاي بهداشتي موقع زايمان و عدم مصرف شيرخام ، در قطع سريعتر سيكل بيماري در دام و كاهش قابل ملاحظه تعداد مبتلايان انساني به بيماري تب مالت بسيار موثر ميباشد. همچنين آموزش واكسيناتورها و نظارت مداوم بركار آنها توسط مسئولين دامپزشكي استان الزامي ميباشد.
3-2- رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي
ضدعفوني جايگاه و محتويات سقطي و زايماني بوسيله فرمالين و شعله دادن همراه با قرنطينه دام هاي سقط كرده بمدت يك تا دوهفته وهمچنين جداسازي دام هاي زايمان نموده از گله بمدت حداقل 3 روز به منظور كاهش يا حذف اجرام بيماري زاي موجود در محيط دامداري حائز اهميت ميباشد.