Borna66
07-05-2009, 10:13 PM
مقدمه
بر اساس آماری که از سوی فائو منتشر شده سالانه 146 میلیون تن ماهی در جهان تولید می شود که سهم ایران از این تولید در سال ،1384 ،520 هزار تن بوده است .با توجه به ارزش غذایی بالای ماهی،
تمامی کشورها به نوعی سعی بر ترویج و توسعه مصرف آبزیان در بین شهروندان خود دارند و به غیر از چند کشور،اغلب کشورهای دنیا جزء وارد کنندگان ماهی به شمار می روند.
از آنجائیکه ذخایر آبزیان در جهان رو به اتمام است. برای تأمین این ماده مغزی به روشهای مختلفی از جمله پرورش ماهی روی آورده شده است.هر چند که انسانها از گذشته های دور نیز به پرورش ماهی اقدام می کردند ولی چینی ها به عنوان نخستین پرورش دهندگان ماهی از 2 هزار سال قبل از میلاد بچه ماهی را از رودخانه صید کرده و پرورش می دادند.این فعالیت در ایران نیز از سال 1350 شروع شده است که استان گیلان اولین مرکز پرورش ماهی در آن زمان را راه اندازی کرده بود. از آن زمان تحولات چشم گیری در عرصه تولید ماهی در کشور صورت گرفته است،ولی آنچه که تاکنون عنوان می شود،اقدامات مطلوبی است که در جهت افزایش مصرف آبزیان در کشور صورت نگرفته است،
علیرغم اینکه متخصصان علم تغذیه ماهی را به عنوان غذای سلامتي می شناسد و مصرف آن را برای درمان دردهای قلبی-عروقی و عصبی توصیه می کنند امروزه این غذای سالم سهم ناچیزی را در سبد غذایی ما ایرانیان به عهده داشته و در سفره های ایرانی به ندرت از آنها یافت می شود. سرانه متوسط مصرف ماهی و سایر آبزیان در کشور ایران حدود 7 کیلوگرم و در جهان 16 کیلوگرم می باشد در صورتی که این رقم در بعضی از کشورهای دنیا مثل ژاپن،مالدیو،چین و... به طور میانگین به بیش از 70 کیلوگرم برای هر نفر درسال ذکر شده است .
علتهای مختلفی در برابر این بی توجهی به مصرف ماهی و آبزیان با توجه به اینکه در جهان آنها را به عنوان یک منبع مهم پروتئینی ذکر نموده اند وجود دارد. عده ای فرهنگ غذایی غلط حاکم بر جامع را بهانه می کنند و برخی نیز دلایلی چون قیمت بالا، کیفیت پایین و ناآشنایی با روشهای مختلف طبخ ماهی و سایر آبزیان و ... را به عنوان موانع متداول مصرف آبزیان بیان کرده اند. در این مقاله سعی گردیده است برخی از علتهای اصلی عدم تمایل مردم به مصرف آبزیان و یا کم مصرف کردن آنها ذکر گردیده و راهکارهای لازم جهت افزایش مصرف آبزیان بیان گردد:
عوامل مختلف تاثير گذار بر عدم مصرف ماهي و ساير آبزيان:
1- ناآشنایی مردم با این منبع غذایی سرشار از انواع ویتامینها،مواد معدنی،املاح و پروتئین،عمده ترین مشکل عدم مصرف ماهی و سایر آبزیان در کشور است.
2- نبود بازارهای یکپارچه عرضه آبزیان در بیشتر استانهای کشورو عدم سوق آبزیان تولید شده در کشور به این بازارها یکی دیگر از دلایلی است که باعث شده است مردم از این منبع غذایی سالم دوری نمایند.
3- افت کیفیت ماهی و یا سایر آبزیان تولید شده و یا صید شده در کشور از زمان استحصال تا عرضه در بازار نیز یکی دیگر از عواملي است که به عدم استقبال مردم از این منابع غذایی تأثیر گذاشته است.امروزه بهبود کیفیت آبزیان تولید شده در کشور یکی از مسائل مهمی است که توسط سازمان شیلات ایران پیگیری شده و به بحث کیفیت محصولات آبزیان توجه خاصی معطوف گشته است.
4- عدم اعتماد مردم به کیفیت محصولاتی که در بازار یا سوپرمارکتها عرضه می شود یکی دیگر از مباحثی است که باعث گردیده تا مردم رقبت چندانی به استفاده از این محصولات ننمایند.
5- عدم آشنایی مردم بخصوص بانوان محترم خانه دار نسبت به ساخت و ایجاد تنوع غذایی مختلف با آبزیان یکی دیگر از دلایلی است که باعث شده است سهم این نعمت الهی در سفره ایرانی اندک جلوه نماید. امروزه تنوع غذایی زيادي در مورد گوشت مرغ و قرمز دیده شده است ولي اینکه می توان با گوشت ماهی و یا سایر آبزیان دریایی و پرورشی چندین نوع غذا درست کرد و تناول نمود اطلاعات کمی در دسترس مردم می باشد.
6- افزایش تولید آبزیان پرورشی و کمک به حفظ ذخایر ماهیان و آبزیان دریایی یکی دیگر از راهکارهایی است که می توان در جهت افزایش مصرف سرانه به آن اقدام نمود ،اگر بخواهیم تولید 520 هزار تن ماهیان و آبزیان در سال 84 را بر جمعیت 70 میلیونی کشور ایران تقسیم کنیم حدود 5/5 تا 6 کیلوگرم سرانه مصرف آبزیان توسط هر ایرانی برآورد خواهد شد.
این در حالی است که مصرف سرانه آبزیان در پایان برنامه چهارم توسعه 10 کیلوگرم پیش بینی گردیده است پس بر همین اساس بایستی تولید آبزیان در پایان برنامه چهارم توسعه در آبهای داخلی به 445 هزار تن و در آبهای شمال و جنوب به ترتیب به 41 و 277 هزار تن افزایش یابد ،با تاکید بر این موضوع است که می توان در فصولی از سال که ماهی و محصولات دریایی در دسترس نیست با پرورش در 440 هزار منبع آبی 300 هکتار اراضی آبی مستعد و 2700 کیلومتر سواحل دریایی جنوب و شمال کشور استعداد قابل توجهی را برای پرورش ماهی و سایر آبزیان برای ایران بدست آورد.
7- عدم وجود تنوع محصول در آبزیان عرضه شده به بازار و عدم وجود عرضه ،بسته بندی مناسب نیز یکی دیگر از عواملی است که بر عدم مصرف آبزیان در کشور تأثیر گذاشته است. ساخت انواع متنوعی از محصولات آبزیان از قبیل سوسیس ماهی ،همبرگر ماهی،کوفته ماهی،اسنک ماهی و.... راهکاری است که می تواند مردم را در جهت افزایش مصرف سرانه و روی آوردن به استفاده از آبزیان سوق دهد.
8- پایین بودن ظرفیت نگه داری و ماندگاری محصولات شیلاتی یکی دیگر از عواملی است که باعث گردیده تا مردم نسبت به استفاده از آنها رغبت چندانی را از خود نشان ندهند،چرا که محصولا ت شیلاتی سریع الفساد بوده و نسبت به منابع پروتئینی دیگر زودتر کیفیت خود را از دست می دهند.
9- بالا بودن قیمت گوشت ماهی و سایر آبزیان نسبت به گوشت قرمز و مرغ و عدم توان مالی مردم برای خرید ماهی و مصرف آن نیز یکی از عللهای اصلی عدم مصرف متناوب ماهی و سایر محصولات شیلاتی است،قیمت رابطه مستقیمی با میزان عرضه محصولات شیلاتی دارد، اگر بتوان تکنیکهايي ابداع کرد که باعث گردد تا بعضی از هزینه های تولید آبزیان پرورشي کاهش یابد اولین و مؤثرترین قدم برای کاهش قیمت محصولات آبزیان برداشته شده است،
اعطای یارانه به مصرف کننده مثل اعطای یارانه های روغن نباتی و یا قند و شکر نیز می تواند قدرت خرید مردم را برای استفاده از محصولات شیلاتی بالا برده و افزایش مصرف سرانه را سبب گردد.
10 – از عوامل دیگری که در این مورد مؤثر است می توان به ذائقه های مردم و عادت آنها اشاره کرد. بعضی از افراد بوی ماهی را دوست ندارند واز استشمام آن دچار ناراحتی می شوند در بعضی از خانواده ها نیز عادت به مصرف ماهی وجود ندارد و در برنامه هفتگی آنان ماهی به طور مکرر طبخ نمی شود در نتیجه اعضاي خانواده به مصرف این ماده غذایی مفید عادت نمی کند که این عوامل نیز عوامل دیگری را برای مصرف نکردن و یا کم مصرف کردن ماهی است.
به هر حال چنانچه علل ممانعت کننده مصرف ماهی را به هر دلیل و هر موضوعی جستجو کنیم و سعی نمائیم تا این عمل رفع گردند گامی مؤثر در حفظ سلامت خود و جامع امن برداشته ایم.
از آنجائیکه مصرف ماهیان و سایر آبزیان تأثیر مهمی در حفظ سلامت جامعه و پیشگیری از بیماری ها و درنهایت ارتقای سلامت افراد جامعه دارد لازم است اقدامات مؤثر جهت تشویق مردم به مصرف ماهی و دسترسی راحتر به آن صورت گیرد. در زیر علاوه بر بعضی از راهکارهایی که در خلال بعضی از عوامل مؤثر عدم مصرف آبزیان ذکر گردید راهکارهای دیگری نیز جهت ترویج مصرف ماهی و محصولات دریایی در جامعه و تشویق آنها برای مصرف این مواد غذایی سالم ذکر گردیده است.
راهکارهای مؤثر جهت افزایش مصرف ماهی و سایر آبزیان درجامعه:
1- آگاه کردن جامع نسبت به خواص تغذیه ای محصولات دریایی و تأثیری که در سلامت انسان و پیشگیری از انواع بیماریها دارند، در این بین رسانه های گروهی می توانند با تبلیغات صحیح ، جالب و جذاب مردم را به مصرف هر چه بیشتر محصولات دریایی و آبزیان تشویق نمایند.
2- تشویق کودکان به مصرف آبزیان و محصولات دریایی توسط والدین، توجه داشته باشیم که والدین الگوهای بسیار مهمی برای کودکان هستند، چنانچه مادر و پدر ، ماهی و محصولات دریایی را به عنوان مواد غذایی اصلی در برنامه هفتگی خانواده بگنجاندو خود با میل و رغبت غذاهای خوشمزه ای از این دسته از مواد غذایی تهیه کنند کودکان نیز به مصرف این مواد تشویق شده و این عادت را در تمام عمر به همراه خواهند داشت.
3- از بین بردن بوی ماهی برای افرادی که طعم و بوی ماهی را دوست ندارند، در اینجا می توان به دو راه جهت عادت دادن آنهایی که طعم و بوی ماهی را دوست ندارند اشاره کرد:
الف) ماهی و سایر محصولات دریایی را با موادي در ابتدا به مقدار کم وارد برنامۀ غذایی خود کنند، مسلماً مصرف یک ماده غذایی به مقدار خیلی کم ولو این که انسان آن را دوست نداشته باشد برای هیچ کس غیر قابل تحمل نیست. وقتی این قبیل از افراد به مصرف مقدار کم محصولات دریایی عادت نمایند بتدریج می توانند مقدار آن را افزایش داده و ذائقه خود را به مصرف این محصولات غذایی عادت دهند.
ب) افرادی که طعم ماهی را دوست ندارند می توانند با مخلوط کردن ماهی و سایر محصولات دریایی به مواد غذایی دیگر بتدریج خود را به مصرف آن عادت دهند، بخصوص هنگامی که محصولات دریایی را با مولدی که دوست دارند و مورد علاقۀ آنهاست به صورت مخلوط طبخ کرده و برای ذائقه خود دلچسب نمایند.
4- نظارت اداره کل دامپزشکی در هر استان بر نحوه عرضه و توزیع محصولات شیلاتی جهت بالا بردن بهبود کیفیت محصولات شیلاتی عرضه شده می تواند گام مؤثری در جهت در دسترس قرار دادن محصولات سالم آبزیان در جامعه باشد.
5- به دلیل فساد پذیری بالای محصولات شیلاتی عرضه این محصولات با بسته بندی های وكيومي و عرضه به صورت فیله می تواند اقدام مثبتی را در جهت تمایل مردم به خرید از محصولات شیلاتی ایفا نماید.
6- آموزش عرضه کنندگان ماهی و سایر محصولات شیلاتی به چگونگی نحوه نگه داری عرضه و .... می تواند عاملی باشد تا علاوه بر افزایش کیفیت ماهی یا آبزیان دیگر عرضه شده تمایل مردم را به خرید از آنها بیشتر سازد.
7-برگزاری کلاسهای طبخ آبزیان و آموزش طبخ با استفاده از روشها و تنوع های مختلف توسط مدیریت و ادارت کل شیلات استانها می تواند تا حدودی مردم را نسبت به ایجاد تنوع غذایی با محصولات شیلاتی آشنا کرده و همین موضوع باعث گردد تا تنوع غذایی محصولات دریایی را در سفره های مردم ایران افزایش دهد.
8- برگزاری جشنواره ها ، نمایشگاههای عرضه و مسابقات طبخ آبزیان نیز در هر شهرستان می تواند نقش مهمی را در جهت آشنایی مردم با انواع محصولات شیلاتی و غذاهای ساخته شده از آبزیان و بالطبع افزایش مصرف سرانه آبزیان ایفا نماید.
9- برای مصرف ماهی نیازی به انتخاب ماهی های گران نیست، ماهی هایی با قیمت ارزان نیز دارای خواص تقریباً مشابه با ماهی های گران قیمت هستند، برای مثال ماهی کیلکا که قیمتی بسیار ارزان دارد علاوه بر دارا بودن خواص دیگر ماهی ها به دلیل اینکه غالباً همراه با استخوان مصرف می شوند حاوی مقدار قابل توجهی کلسیم نیز هست که در رشد کودکان و نوجوانان و استحکام دندان های آن ها نقش مهمی را به عهده دارند.
10- رواج دادن فرهنگ مصرف توسط مراکزی که باعث گرایش مردم به استفاده از محصولات می شود یکی دیگر از راههای افزایش مصرف ماهی و سایر آبزیان در کشور است. خوابگاههای دانشجویی ، پادگان ها ، رستوران ها و... یکی از این مراکزی هستند که می توانند این فرهنگ را رواج دهند.
به هر حال با اشاره به برخی از دلایل عدم مصرف ماهی باید دانست که فرهنگ سازی مصرف ماهی و سایر آبزیان بایستی توسط تمام ارگانهای ذیربط انجام شود و تنها نباید به شیلات ، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و چند ارگان محدود اکتفا نمود، در اينجا این همّت و همکاری سایر دستگاههای اجرایی می تواند نقش مهمی را در جهت شناساندن خواص ماهی و سایر آبزیان و در نتیجه افزایش مصرف سرانه ایفاء نمایند.
منابع:
1- بزرگمهر، ب، 1381. مجله دنیای تغذیۀ شماره9
2- ماهی یک غذای افسانه ای ،WWW. Food .gov. UK/news
بر اساس آماری که از سوی فائو منتشر شده سالانه 146 میلیون تن ماهی در جهان تولید می شود که سهم ایران از این تولید در سال ،1384 ،520 هزار تن بوده است .با توجه به ارزش غذایی بالای ماهی،
تمامی کشورها به نوعی سعی بر ترویج و توسعه مصرف آبزیان در بین شهروندان خود دارند و به غیر از چند کشور،اغلب کشورهای دنیا جزء وارد کنندگان ماهی به شمار می روند.
از آنجائیکه ذخایر آبزیان در جهان رو به اتمام است. برای تأمین این ماده مغزی به روشهای مختلفی از جمله پرورش ماهی روی آورده شده است.هر چند که انسانها از گذشته های دور نیز به پرورش ماهی اقدام می کردند ولی چینی ها به عنوان نخستین پرورش دهندگان ماهی از 2 هزار سال قبل از میلاد بچه ماهی را از رودخانه صید کرده و پرورش می دادند.این فعالیت در ایران نیز از سال 1350 شروع شده است که استان گیلان اولین مرکز پرورش ماهی در آن زمان را راه اندازی کرده بود. از آن زمان تحولات چشم گیری در عرصه تولید ماهی در کشور صورت گرفته است،ولی آنچه که تاکنون عنوان می شود،اقدامات مطلوبی است که در جهت افزایش مصرف آبزیان در کشور صورت نگرفته است،
علیرغم اینکه متخصصان علم تغذیه ماهی را به عنوان غذای سلامتي می شناسد و مصرف آن را برای درمان دردهای قلبی-عروقی و عصبی توصیه می کنند امروزه این غذای سالم سهم ناچیزی را در سبد غذایی ما ایرانیان به عهده داشته و در سفره های ایرانی به ندرت از آنها یافت می شود. سرانه متوسط مصرف ماهی و سایر آبزیان در کشور ایران حدود 7 کیلوگرم و در جهان 16 کیلوگرم می باشد در صورتی که این رقم در بعضی از کشورهای دنیا مثل ژاپن،مالدیو،چین و... به طور میانگین به بیش از 70 کیلوگرم برای هر نفر درسال ذکر شده است .
علتهای مختلفی در برابر این بی توجهی به مصرف ماهی و آبزیان با توجه به اینکه در جهان آنها را به عنوان یک منبع مهم پروتئینی ذکر نموده اند وجود دارد. عده ای فرهنگ غذایی غلط حاکم بر جامع را بهانه می کنند و برخی نیز دلایلی چون قیمت بالا، کیفیت پایین و ناآشنایی با روشهای مختلف طبخ ماهی و سایر آبزیان و ... را به عنوان موانع متداول مصرف آبزیان بیان کرده اند. در این مقاله سعی گردیده است برخی از علتهای اصلی عدم تمایل مردم به مصرف آبزیان و یا کم مصرف کردن آنها ذکر گردیده و راهکارهای لازم جهت افزایش مصرف آبزیان بیان گردد:
عوامل مختلف تاثير گذار بر عدم مصرف ماهي و ساير آبزيان:
1- ناآشنایی مردم با این منبع غذایی سرشار از انواع ویتامینها،مواد معدنی،املاح و پروتئین،عمده ترین مشکل عدم مصرف ماهی و سایر آبزیان در کشور است.
2- نبود بازارهای یکپارچه عرضه آبزیان در بیشتر استانهای کشورو عدم سوق آبزیان تولید شده در کشور به این بازارها یکی دیگر از دلایلی است که باعث شده است مردم از این منبع غذایی سالم دوری نمایند.
3- افت کیفیت ماهی و یا سایر آبزیان تولید شده و یا صید شده در کشور از زمان استحصال تا عرضه در بازار نیز یکی دیگر از عواملي است که به عدم استقبال مردم از این منابع غذایی تأثیر گذاشته است.امروزه بهبود کیفیت آبزیان تولید شده در کشور یکی از مسائل مهمی است که توسط سازمان شیلات ایران پیگیری شده و به بحث کیفیت محصولات آبزیان توجه خاصی معطوف گشته است.
4- عدم اعتماد مردم به کیفیت محصولاتی که در بازار یا سوپرمارکتها عرضه می شود یکی دیگر از مباحثی است که باعث گردیده تا مردم رقبت چندانی به استفاده از این محصولات ننمایند.
5- عدم آشنایی مردم بخصوص بانوان محترم خانه دار نسبت به ساخت و ایجاد تنوع غذایی مختلف با آبزیان یکی دیگر از دلایلی است که باعث شده است سهم این نعمت الهی در سفره ایرانی اندک جلوه نماید. امروزه تنوع غذایی زيادي در مورد گوشت مرغ و قرمز دیده شده است ولي اینکه می توان با گوشت ماهی و یا سایر آبزیان دریایی و پرورشی چندین نوع غذا درست کرد و تناول نمود اطلاعات کمی در دسترس مردم می باشد.
6- افزایش تولید آبزیان پرورشی و کمک به حفظ ذخایر ماهیان و آبزیان دریایی یکی دیگر از راهکارهایی است که می توان در جهت افزایش مصرف سرانه به آن اقدام نمود ،اگر بخواهیم تولید 520 هزار تن ماهیان و آبزیان در سال 84 را بر جمعیت 70 میلیونی کشور ایران تقسیم کنیم حدود 5/5 تا 6 کیلوگرم سرانه مصرف آبزیان توسط هر ایرانی برآورد خواهد شد.
این در حالی است که مصرف سرانه آبزیان در پایان برنامه چهارم توسعه 10 کیلوگرم پیش بینی گردیده است پس بر همین اساس بایستی تولید آبزیان در پایان برنامه چهارم توسعه در آبهای داخلی به 445 هزار تن و در آبهای شمال و جنوب به ترتیب به 41 و 277 هزار تن افزایش یابد ،با تاکید بر این موضوع است که می توان در فصولی از سال که ماهی و محصولات دریایی در دسترس نیست با پرورش در 440 هزار منبع آبی 300 هکتار اراضی آبی مستعد و 2700 کیلومتر سواحل دریایی جنوب و شمال کشور استعداد قابل توجهی را برای پرورش ماهی و سایر آبزیان برای ایران بدست آورد.
7- عدم وجود تنوع محصول در آبزیان عرضه شده به بازار و عدم وجود عرضه ،بسته بندی مناسب نیز یکی دیگر از عواملی است که بر عدم مصرف آبزیان در کشور تأثیر گذاشته است. ساخت انواع متنوعی از محصولات آبزیان از قبیل سوسیس ماهی ،همبرگر ماهی،کوفته ماهی،اسنک ماهی و.... راهکاری است که می تواند مردم را در جهت افزایش مصرف سرانه و روی آوردن به استفاده از آبزیان سوق دهد.
8- پایین بودن ظرفیت نگه داری و ماندگاری محصولات شیلاتی یکی دیگر از عواملی است که باعث گردیده تا مردم نسبت به استفاده از آنها رغبت چندانی را از خود نشان ندهند،چرا که محصولا ت شیلاتی سریع الفساد بوده و نسبت به منابع پروتئینی دیگر زودتر کیفیت خود را از دست می دهند.
9- بالا بودن قیمت گوشت ماهی و سایر آبزیان نسبت به گوشت قرمز و مرغ و عدم توان مالی مردم برای خرید ماهی و مصرف آن نیز یکی از عللهای اصلی عدم مصرف متناوب ماهی و سایر محصولات شیلاتی است،قیمت رابطه مستقیمی با میزان عرضه محصولات شیلاتی دارد، اگر بتوان تکنیکهايي ابداع کرد که باعث گردد تا بعضی از هزینه های تولید آبزیان پرورشي کاهش یابد اولین و مؤثرترین قدم برای کاهش قیمت محصولات آبزیان برداشته شده است،
اعطای یارانه به مصرف کننده مثل اعطای یارانه های روغن نباتی و یا قند و شکر نیز می تواند قدرت خرید مردم را برای استفاده از محصولات شیلاتی بالا برده و افزایش مصرف سرانه را سبب گردد.
10 – از عوامل دیگری که در این مورد مؤثر است می توان به ذائقه های مردم و عادت آنها اشاره کرد. بعضی از افراد بوی ماهی را دوست ندارند واز استشمام آن دچار ناراحتی می شوند در بعضی از خانواده ها نیز عادت به مصرف ماهی وجود ندارد و در برنامه هفتگی آنان ماهی به طور مکرر طبخ نمی شود در نتیجه اعضاي خانواده به مصرف این ماده غذایی مفید عادت نمی کند که این عوامل نیز عوامل دیگری را برای مصرف نکردن و یا کم مصرف کردن ماهی است.
به هر حال چنانچه علل ممانعت کننده مصرف ماهی را به هر دلیل و هر موضوعی جستجو کنیم و سعی نمائیم تا این عمل رفع گردند گامی مؤثر در حفظ سلامت خود و جامع امن برداشته ایم.
از آنجائیکه مصرف ماهیان و سایر آبزیان تأثیر مهمی در حفظ سلامت جامعه و پیشگیری از بیماری ها و درنهایت ارتقای سلامت افراد جامعه دارد لازم است اقدامات مؤثر جهت تشویق مردم به مصرف ماهی و دسترسی راحتر به آن صورت گیرد. در زیر علاوه بر بعضی از راهکارهایی که در خلال بعضی از عوامل مؤثر عدم مصرف آبزیان ذکر گردید راهکارهای دیگری نیز جهت ترویج مصرف ماهی و محصولات دریایی در جامعه و تشویق آنها برای مصرف این مواد غذایی سالم ذکر گردیده است.
راهکارهای مؤثر جهت افزایش مصرف ماهی و سایر آبزیان درجامعه:
1- آگاه کردن جامع نسبت به خواص تغذیه ای محصولات دریایی و تأثیری که در سلامت انسان و پیشگیری از انواع بیماریها دارند، در این بین رسانه های گروهی می توانند با تبلیغات صحیح ، جالب و جذاب مردم را به مصرف هر چه بیشتر محصولات دریایی و آبزیان تشویق نمایند.
2- تشویق کودکان به مصرف آبزیان و محصولات دریایی توسط والدین، توجه داشته باشیم که والدین الگوهای بسیار مهمی برای کودکان هستند، چنانچه مادر و پدر ، ماهی و محصولات دریایی را به عنوان مواد غذایی اصلی در برنامه هفتگی خانواده بگنجاندو خود با میل و رغبت غذاهای خوشمزه ای از این دسته از مواد غذایی تهیه کنند کودکان نیز به مصرف این مواد تشویق شده و این عادت را در تمام عمر به همراه خواهند داشت.
3- از بین بردن بوی ماهی برای افرادی که طعم و بوی ماهی را دوست ندارند، در اینجا می توان به دو راه جهت عادت دادن آنهایی که طعم و بوی ماهی را دوست ندارند اشاره کرد:
الف) ماهی و سایر محصولات دریایی را با موادي در ابتدا به مقدار کم وارد برنامۀ غذایی خود کنند، مسلماً مصرف یک ماده غذایی به مقدار خیلی کم ولو این که انسان آن را دوست نداشته باشد برای هیچ کس غیر قابل تحمل نیست. وقتی این قبیل از افراد به مصرف مقدار کم محصولات دریایی عادت نمایند بتدریج می توانند مقدار آن را افزایش داده و ذائقه خود را به مصرف این محصولات غذایی عادت دهند.
ب) افرادی که طعم ماهی را دوست ندارند می توانند با مخلوط کردن ماهی و سایر محصولات دریایی به مواد غذایی دیگر بتدریج خود را به مصرف آن عادت دهند، بخصوص هنگامی که محصولات دریایی را با مولدی که دوست دارند و مورد علاقۀ آنهاست به صورت مخلوط طبخ کرده و برای ذائقه خود دلچسب نمایند.
4- نظارت اداره کل دامپزشکی در هر استان بر نحوه عرضه و توزیع محصولات شیلاتی جهت بالا بردن بهبود کیفیت محصولات شیلاتی عرضه شده می تواند گام مؤثری در جهت در دسترس قرار دادن محصولات سالم آبزیان در جامعه باشد.
5- به دلیل فساد پذیری بالای محصولات شیلاتی عرضه این محصولات با بسته بندی های وكيومي و عرضه به صورت فیله می تواند اقدام مثبتی را در جهت تمایل مردم به خرید از محصولات شیلاتی ایفا نماید.
6- آموزش عرضه کنندگان ماهی و سایر محصولات شیلاتی به چگونگی نحوه نگه داری عرضه و .... می تواند عاملی باشد تا علاوه بر افزایش کیفیت ماهی یا آبزیان دیگر عرضه شده تمایل مردم را به خرید از آنها بیشتر سازد.
7-برگزاری کلاسهای طبخ آبزیان و آموزش طبخ با استفاده از روشها و تنوع های مختلف توسط مدیریت و ادارت کل شیلات استانها می تواند تا حدودی مردم را نسبت به ایجاد تنوع غذایی با محصولات شیلاتی آشنا کرده و همین موضوع باعث گردد تا تنوع غذایی محصولات دریایی را در سفره های مردم ایران افزایش دهد.
8- برگزاری جشنواره ها ، نمایشگاههای عرضه و مسابقات طبخ آبزیان نیز در هر شهرستان می تواند نقش مهمی را در جهت آشنایی مردم با انواع محصولات شیلاتی و غذاهای ساخته شده از آبزیان و بالطبع افزایش مصرف سرانه آبزیان ایفا نماید.
9- برای مصرف ماهی نیازی به انتخاب ماهی های گران نیست، ماهی هایی با قیمت ارزان نیز دارای خواص تقریباً مشابه با ماهی های گران قیمت هستند، برای مثال ماهی کیلکا که قیمتی بسیار ارزان دارد علاوه بر دارا بودن خواص دیگر ماهی ها به دلیل اینکه غالباً همراه با استخوان مصرف می شوند حاوی مقدار قابل توجهی کلسیم نیز هست که در رشد کودکان و نوجوانان و استحکام دندان های آن ها نقش مهمی را به عهده دارند.
10- رواج دادن فرهنگ مصرف توسط مراکزی که باعث گرایش مردم به استفاده از محصولات می شود یکی دیگر از راههای افزایش مصرف ماهی و سایر آبزیان در کشور است. خوابگاههای دانشجویی ، پادگان ها ، رستوران ها و... یکی از این مراکزی هستند که می توانند این فرهنگ را رواج دهند.
به هر حال با اشاره به برخی از دلایل عدم مصرف ماهی باید دانست که فرهنگ سازی مصرف ماهی و سایر آبزیان بایستی توسط تمام ارگانهای ذیربط انجام شود و تنها نباید به شیلات ، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و چند ارگان محدود اکتفا نمود، در اينجا این همّت و همکاری سایر دستگاههای اجرایی می تواند نقش مهمی را در جهت شناساندن خواص ماهی و سایر آبزیان و در نتیجه افزایش مصرف سرانه ایفاء نمایند.
منابع:
1- بزرگمهر، ب، 1381. مجله دنیای تغذیۀ شماره9
2- ماهی یک غذای افسانه ای ،WWW. Food .gov. UK/news