Borna66
07-05-2009, 07:00 PM
پرورش و توليدمثل بلدرچین
سيستمهاي رايج پرورشي
پرورش بلدرچين عموماٌ بصورت بسته و بدون چراگاه بوده و در اين حالت پرورش مادرها در پن هاي مخصوص و پرندگان گوشتي ها در قفس انجام مي گيرد و به طور کلي مناسبترين و سودآورترين حالت جهت پرورش اين پرنده احداث مزرعه اي کامل و داراي قسمتهاي زير مي باشد:
1- قسمت پرورش گله مادر
2- جوجه کشي
3- پرورش گله گوشتي
4- کشتار و بسته بندي
سيستم فوق به شما اين امکان را مي دهد که بهترين کنترل را بر روي عوامل گوناگون موثر بر کيفيت و کميت توليد داشته باشيد و در نتيجه سودآوري بيشتر را براي پرورش دهنده تضمين گردد.
جهت پرورش بلدرچين روشهاي گوناگوني وجود دارد که بنا به نوع آب و هوا، نوع مديريت و مکان اجراي پروژه مي توان به يکي از اين روشها عمل نمود.
متمرکزترين حالت جهت پرورش اين پرنده استفاده از قفسهاي ويژه پرورش براي مادرها و پرندگان پرواري مي باشد. حسن اين روش در اين است که کنترل بلدرچينهاي حساس خصوصاٌ در مواقع بروز استرس و ترس راحت تر مي باشد.
جهت پرورش پرندگان گوشتي مي توان از قفسهائي به ابعاد 100 * 40 سانتيمتر و ارتفاعي در حدود 16 – 15 سانت استفاده کرد که معمولاٌ 170 – 140 قطعه جوجه را در سنين يک تا دو هفتگي مي توان در چنين قفسهائي نگهداري کرد.
معمولاٌ مي توان بلدرچينها را در سنين 4 -3 هفتگي در قفسهائي 8 -7 طبقه که بر روي هم استقرار يافته اند انتقال داد. همچنين جهت بسترسازي مناسب، کف قفسها را در هفته اول با کاغذ يا مقواي نازک مي پوشانيم و در چند روز اول غذا را بر روي کاغذ پخش مي کنيم و سپس از طريق دانخوريهاي ويژه که در جلوي قفسها نصب شده اند جهت تغذيه استفاده مي کنيم.
جهت تامين آب مورد نياز مي توان از آبخوريهاي نيپل استفاده نمود ( يا آبخوريهاي ناوداني با دهانه بسيار تنگ). پس از گذشت 45 -40 روز مي توان بلدرچينهاي پروار شده را به کشتارگاه انتقال داد.
همچنين جهت پرورش گله مادر مي توان بخشي از جوجه هاي توليدي را که از لحاظ داشتن خصوصيات توليدي مناسبتر از بقيه به نظر مي رسند جدا و بوسيله شماره هاي ويژه اي علامت گذاري نمود، سپس در سن 6 هفتگي پرندگان مذکور را به قفسهاي مخصوص تخمگذاري انتقال مي دهيم که اين قفسها معمولاٌ داراي ابعادي در حدود 15 * 15 سانتيمتر و ارتفاع 15- 13 سانت مي باشند. البته هنگاميکه توليد تخم بارور مدنظر باشد مي توان از قفسهائي به ابعاد 25 -15 سانت براي هر 20 قطعه پرنده استفاده نمود که در اين حالت پرندگان را با نسبت نر به ماده 1 به 3 پرورش مي دهند.
در جدول زير ميزان فضاي مورد نياز به ازا هر قطعه بلدرچين به تفکيک سن نشان داده شده است:
سن به هفته فضاي مورد نياز cm2
1 25 -20
2 30 - 25
3 45 - 40
4 60 - 55
5
70 - 65
6
80 - 75
به طور کلي و صرفنظر از نوع سيستم پرورش، جهت نيل به حداکثر بازدهي بايستي موارد زير را در نظر داشت:
- اجتناب از هرگونه حمل و نقل بي مورد
- فراهم نمودن محيطي آرام و دور از استرس
- اعمال برنامه کاهش تدريجي دما
- تامين نور کافي و استفاده از برنامه نوري مناسب
- استفاده از جيره هاي بالانس شده و با کيفيت
- رعايت کليه اصول بهداشتي
روش تعيين جنسيت
تشخيص جنسيت بلدرچينها در 3 هفته اول زندگي بسيار مشکل و توام با خطاي زياد است ولي بعد از سه هفتگي شناسائي به طور واضح امکان پذير مي باشد، بدين صورت که در بلدرچينهاي نر، پرهاي گردن قهوه اي و پرهاي سينه قرمز مايل به قهوه اي روشن (حنائي) بوده در حاليکه در بلدرچين ماده پرهاي گردن و سينه روشن و با لکه هاي سياه رنگ به شکل نقطه ها يا نوارهائي ظاهر مي شوند.
روش ديگر تشخيص اين است که، بلدرچينهاي نر داراي غده اي در کلواک است که به اندازه تقريبي يک فندق در قسمت بالاي کلواک قرار دارد و در اثر فشار و تحريک کف سفيدي از آن ترشح مي شود که نبايد با ترشح اسپرم اشتباه گرفته شود. البته روشهاي ديگري جهت تفکيک جنس نر و ماده با بالاي 90 درصد اطمينان وجود دارد که نيازمند تبحر و تجربه خاصي مي باشد.
انتخاب گله هاي مادر
مناسبترين پيشنهاد جهت تشکيل گله هاي مادري و بدست آوردن تخمهائي با درصد نطفه داري بالا استفاده از ترکيب گله 1 نر به ازاي هر 6- 3 ماده مي باشد که در اين حالت بيشترين احتمال جهت توليد تخمهائي با نطفه داري مناسب وجود دارد.
در هنگام شروع کار مي توان از سه روش معمول جهت تشکيل گله استفاده کرد که عبارت اند از:
1- خريد تخمهاي نطفه دار و جوجه کشي در سايت
2- خريد جوجه هاي مادر يکروزه
3- خريد نيمچه هاي آماده تخمگذاري
بايستي توجه داشت که هرکدام از موارد بالا داراي نقاط ضعف و قوت خاص خود هستند و انتخاب يکي از آنها براي شروع کار منوط به در نظر گرفتن عوامل گوناگوني است.
به طور مثال در موارد 1 و 2 با اينکه ميزان سرمايه اوليه مورد نياز کمتر از حالت سوم مي باشد اما تنها هنگامي پيشنهاد مي گردد که شما بعنوان يک پرورش دهنده داري تجربه کافي در جوجه کشي و پرورش جوجه يکروزه باشد که در غير اينصورت با مشکلات جدي در کار مواجه خواهيد شد.
و اما در حالت سوم با وجود اينکه در ابتداي کار شما نياز به سرمايه گذاري بيشتري جهت خريد پرندگان مادر داريد، اما ريسک کمتر و مدت زمان سريعتري که براي رسيدن به توليد صرف مي شود امکان بهره برداري سريعتر را به شما خواهد داد.
حال صرفنظر از روشهاي سه گانه پيشنهاد شده و اينکه کداميک از آنها بيشتر با شرايط شما سازگار هستند بايد به اساسي ترين نکته نيز اشاره کرد و آن اين است که در هر حال سعي نمائيد با انتخاب مناسبترين نژاد از لحاظ ميزان توليد تخم، داشتن وزن کشتار بالا، دارا بودن ضريب تبديل پائين، دارا بودن بيشترين سازگاري با اقليم طبيعي منطقه و مقاومت مناسب نسبت به عوامل نامساعد محيطي از معتبرترين مزارع، گله اي خوب با قابليت هاي ژنتيکي بالا و توانائي توليد مناسب را تشکيل دهيد و مطمئن باشيد که صرف هرگونه هزينه منطقي در اين گام متضمن سودآوري بيشتر مجموعه شما خواهد بود.
با وجود تمامي موارد گفته شده، انتخاب مناسبترين روش جهت راه اندازي يک مزرعه منوط به بررسي کامل شرايط محيطي، فني و اجرائي پروژه مي باشد که در اينخصوص بايستي از کارشناسان خبره فن ياري گرفت.
تخمگذاري و توليد مثل
به کلي بلدرچينها پرندگاني با ميزان تخمگذاري بالا بوده و در هر سال در حدود 260 – 250 تخم مي گذارند که اين امر در شرايط طبيعي و بدون نوردهي مصنوعي در ماه هاي فروردين تا شهريور اتفاق مي افتد و در اين شرايط تعداد تخمهاي گذاشته شده برابر با 100 -50 عدد است که با اعمال برنامه هاي تغذيه اي مناسب و نوردهي مطلوب مي تواندتا 270 تخم در سال افزايش يابد.
کرچ شدن در بين بلدرچينهاي اهلي در حد وسيعي کاهش يافته به گونه اي که اين پديده به ندرت در آنها ديده مي شود.
تخم بلدرچين که در حالت طبيعي حدود 10 گرم وزن دارد در حالت صنعتي به 12 گرم افزايش وزن يافته است.
جهت تشکيل گروه هاي توليد مثلي معمولاٌ به ازا هر 4-3 قطعه ماده يک پرنده نر در نظر مي گيرند. البته بهترين نتيجه باروري از نسبت 1 نر به 1ماده بدست مي آيد ولي در شرايط صنعتي عملاٌ نسبت 1 به 3 اجرا مي گردد.
جفتگيري بلدرچين از سن 6 هفتگي آغاز و در زمان 4 هفته اول پس از بلوغ درصد باروري به حدود 100-90 % بالغ مي گردد. اين روند د ر8 ماهگي به 80 % و پس از گذشت 11-9 ماه به 70-60% مي رسد.
پس از هر بار جفتگيري، بلدرچينهاي ماده به مدت 6-5 روز و گاهي حتي تا 12-10 روز تخم بارور مي گذارند.
نگهداري تخمها در انبارهائي با درجه حرارت 15-13 درجه سانتيگراد و رطوبتي در حدود 60-50% و به مدت 8 روز انجام مي گيرد. البته بايستي توجه داشت که نگهداري طولاني مدت تخمها تاثير منفي بر قابليت جوجه درآوري آنها خواهد داشت. همچنين پيش از انبار کردن تخمها بايد آنها را بوسيله گاز فرمالدئيد يا اشعه ماورا بنفش ضدعفوني نمود.
قدرت جوجه درآوري تخمهاي بارور بين 80-70% و يا به عبارتي معادل 70-50% تخمهاي گذاشته شده خواهدبود که البته اين امر بستگي بسيار زيادي به سن پرندگان خصوصاٌ پرنده ماده، شرايط فني و بهداشتي جوجه کشي، تغذيه و مواردي از اين قبيل خواهد داشت.
دوره جوجه کشي بلدرچين به طور متوسط در حدود 17 روز به طول مي انجامد ولي اگر جنين رشد اوليه داشته باشد اين زمان به 15 روز تقليل خواهد يافت.
حرارت داخلي در انکوباتور بايد در حدود 8/37 درجه سانتيگراد و رطوبت در حدود 65-60 % و در هچر دما 5/37-3/37 و رطوبت حدود 90-80% تنظيم گردد ضمن اينکه چرخش تخمها نيز هر 3- 1 ساعت يکبار انجام مي گيرد.
مشخصات مورد نياز در جوجه کشي مشخصه
ميانگين
واحد
دما
4/37
degrees, dry bulb
رطوبت
30 - 9/28
degrees, dry bulb
طول دوره جوجه کشي
18 - 15
روز
دما در سه روز آخر جوجه کشي
2/37
degrees, dry bulb
رطوبت در سه روز آخر جوجه کشي
4/34 - 2/32
degrees, dry bulb
امکان تشخيص نطفه داري در تخمهاي لکه دار و سفيد متفاوت است به گونه اي که در تخمهاي لکه دار امکان تشخيص رشد جنيني از روز هشتم و در تخمهاي سفيد در روز دوم و سوم ميسر است.
جوجه هاي بدست آمده در حدود 8-7 گرم وزن دارند که البته وزن اوليه تخم نيز در اين ميان بسيار موثر خواهد بود.
تلعات جنيني در هنگام جوجه کشي بيشتر در 3 روز اول انکوباسيون و يا در مدت کوتاهي پيش از تفريخ پيش مي آيد که اين امر بستگي زيادي به تلاقي خويشاوندي، سن بالاي والدين و نيز مدت طولاني انبارداري و همچنين صدمه ديدگي پوسته تخم دارد.
مشخصات توليدي مشخصه
ميانگين
واحد
سن بلوغ
60 - 40
روز
دوره تخمگذاري
6 -5
ماه
تعداد ماده ها به يک نر
6
قطعه
سن شروع تخمگذاري
5
هفته
حداکثر تخمهاي توليدي در يکسال
280 - 150
عدد
قابليت جوجه درآوري
80 - 65
%
نطفه داري
85 - 75
%
برنامه نوري
اعمال يک برنامه نوردهي دقيق و مناسب براي بلدچينها امري بسيار ضروري و مهم مي باشد. به طور کلي بهتر است شدت نور در شروع رشد در حدود 70-60 lux در نظر گرفته شده و در هفته سوم به 10 lux برسد و مدت روشنائي اعمال شده نيز حداقل 18-16 ساعت باشد.
شايان ذکر است که طبق برخي مطالعات انجام يافته گروهي از پرورش دهندگان زمان 23 نوردهي را اعمال مي نمايند و حتي در برخي مزارع صنعتي ايتاليا از برنامه 24 نوردهي استفاده مي گردد.
بايستي در نظر داشت که در هر حالت جهت دستيابي به حداکثر ميزان تخم، اعمال 18 -16 ساعت روشنائي ضروري مي باشد. همچنين جالب است بدانيد بر اساس برخي گزارشها اعمال 24 ساعت نوردهي سبب تسريع بلوغ جنسي مي گردد در حاليکه 18 -16 ساعت نوردهي سبب تاخير در بلوغ جنسي خواهد شد.
البته جهت پرورش بلدرچينهائي که تنها به خاطر توليد گوشت پرورش داده مي شوند اعمال 8 ساعت نوردهي با شدت کم نيز کافي خواهد بود.
جمع‌آوري تخمهاي نطفه‌دار
جمع‌آوري تخمهاي نطفه‌دار يك بار حدود ساعت نه شب و بار ديگر صبح روز بعد انجام مي‌شود. هنگام جمع‌آوري و حمل تخمهاي نطفه‌دار بايد بسيار دقت كرد. زيرا پوسته تخمها بسيار نازك است و به آساني مي‌شكند.
تخمها را بايد طوري در شانه‌اي مناسب و تميز قرارداد كه انتهاي پهن تخم به طرف بالا باشد تا نطفه به پوسته نچسبد. تخم‌هايي كه براي جوجه‌كشي در نظر گرفته مي‌شوند بايد تميز باشند. همچنين داراي شكل طبيعي، اندازه متوسط و پوسته خوب باشند.
نگهداري تخمهاي نطفه‌دار
تخمهاي مخصوص جوجه‌كشي را نبايد به مدت طولاني نگهداري كرد. بيشترين زمان ممكن براي نگهداري تخمها 5 تا 7 روز است. در اين مدت هم بايد در دما و رطوبت مناسب در سردخانه نگهداري شوند. اگر تخمها بيشتر از يك هفته خارج از دستگاه جوجه‌كشي نگهداري شوند، توانايي جوجه‌كشي به سرعت كم مي‌شود.
در تمام مدت نگهداري تخمها، بايد آنها را طوري قرارداد كه انتهاي پهن آن به سمت بالا باشد. دماي مناسب براي نگهداري تخمها در سردخانه دوازده و نيم تا پانزده و نيم درجه سانتيگراد است. همچنين رطوبت مناسب بايد هفتاد و پنج تا هشتاد درصد باشد. اگر رطوبت كمتر از اين مقدار باشد، رطوبت موجود در تخم بخار مي‌شود. اگر هم رطوبت بيشتر از اين مقدار باشد، احتمال آلودگي تخمها به وسيله قارچ زياد مي‌شود.
آماده سازي تخمهاي نطفه‌دار
براي انتقال دادن تخمها از سردخانه به درون دستگاه جوجه‌كشي ابتدا بايد آنها را به مدت شش ساعت در دماي معمولي نگهداري كرد. سپس تخمها را درون دستگاه جوجه‌كشي قرار داد. اگر تخمها را پس از بيرون آوردن از سردخانه فوراً در دستگاه جوجه‌كشي قرار بدهيم، روي پوسته تخمها قطره‌هاي آب جمع مي‌شود. يعني تخمها عرق مي‌كنند. براي جلوگيري از عرق كردن تخمها بايد پوسته تخم كم‌كم در دماي معمولي گرم شود.
به علاوه، قبل از انتقال تخمها به دستگاه جوجه‌كشي بايد تخم‌هايي كه داراي شكل و اندازه مناسب نيستند، كنار گذاشت. تخمهاي كثيف را بايد با كاغذ سمباده يا يك پارچه پشمي زبر تميز كرد. كار ضدعفوني تخمها به وسيله گاز فرمالدئيد انجام مي‌شود. اين گاز از واكنش بين پرمنگنات پتاسيم و فرمالين به وجود مي‌آيد.
انتقال به دستگاه جوجه‌كشي
طول دوره جوجه‌كشي براي بلدرچين 17 تا 18 روز مي‌باشد. تخمها از روز اول تا روز چهاردهم در دستگاه ستر قرار مي‌گيرند. از روز پانزدهم تا روز هجدهم نيز در دستگاه هچر قرار داده مي‌شوند. درجه حرارت دستگاه جوجه‌كشي بين 2/37 تا 7/37 درجه سانتيگراد تنظيم مي‌شود. رطوبت دستگاه نيز بايد 58 تا 60 درصد باشد.
در چهارده روز اول، تخمهاي هر دستگاه ستر بايد روزي سه تا هشت بار چرخانده شوند. با اين كار، از چسبيدن جنين به پوسته جلوگيري مي‌شود. اما در دستگاه هچر عمل چرخاندن انجام نمي‌شود تا جنين در محل مناسب براي خارج شدن از پوسته قرار بگيرد.
بايد توجه داشت كه واردكردن هواي تازه در دستگاه جوجه‌كشي براي سلامت جنين‌هاي درون تخمها بسيار مهم است.
درجه حرارت مورد نياز
بلدرچينها در روزهاي نخستين عمر به دماي حدود 38- 36 درجه سانتيگراد نياز دارند که اين دما بايد به کمک منابع حرارتي مناسب تامين گردد. در سن 7- 6 هفتگي 24- 22 درجه دما مورد نياز مي باشد.
البته بسته به شرايط محيط پرورش مي توان پرندگان را در حرارت 36- 35 درجه سانتيگراد نگهداري و به تدريج در عرض 3 هفته به دماي 24 درجه سانتيگراد پائين آورد.
پرورش بلدرچين گوشتي
پرورش بلدرچين برروي بستر و يا در قفس ممكن است انجام شود. قفسهاي مورد استفاده تا هشت طبقه ساخته مي‌شوند. بلندي هر طبقه حدود بيست سانتيمتر و مساحت آن حدود 5/0 تا 8/0 مترمربع است.
هر جوجه بلدرچين به حدود 150 سانتيمتر مربع جا نياز دارد. بنابراين در چنين قفس‌هايي سي تا چهل جوجه بلدرچين جا مي‌گيرند. در يك طرف اين قفسها آبخوري و در طرف ديگر دان خوري‌ها قرار داده مي‌شوند.
پرورش بلدرچين در قفس بهتر از بستر است، زيرا در يك فضاي كم مي‌توان تعداد بيشتري جوجه بلدرچين نگهداري كرد. اما در صورت استفاده از قفس بايد دقت كرد. چون تعداد زيادي بلدرچين در يك جاي كوچك قرار دارند، بايد به طور مرتب، هواي تازه در محيط وارد شود. اين كار براي كم كردن حرارت اضافي، رطوبت و گازهاي زيان آور است. دماي سالن پرورش جوجه بلدرچين در روز اول بايد 35 درجه سانتيگراد باشد. سپس هر چهار روز يك بار، سه درجه سانتيگراد دما كم مي‌شود تا به بيست و يك تا بيست و دو درجه سانتيگراد برسد. نور در سالن پرورش در دو هفته اول بايد به صورت تمام وقت يعني 24 ساعته باشد. پس از آن مدت 12 ساعت در روز سالن روشن خواهد بود.
بهتر است جوجه بلدرچينهاي نر و ماده به صورت جدا از هم نگهداري شوند. وقتي بلدرچينها به سن دو تا سه هفتگي مي‌رسند، مي‌توان نر و ماده را از هم تشخيص داد. در اين سن پرهاي سينه نرها به رنگ قرمز مايل به قهوه‌اي است. ماده‌ها نيز داراي پرهاي سينه‌اي به رنگ خاكستري با خال‌هاي سياه هستند.
سيستمهاي رايج پرورشي
پرورش بلدرچين عموماٌ بصورت بسته و بدون چراگاه بوده و در اين حالت پرورش مادرها در پن هاي مخصوص و پرندگان گوشتي ها در قفس انجام مي گيرد و به طور کلي مناسبترين و سودآورترين حالت جهت پرورش اين پرنده احداث مزرعه اي کامل و داراي قسمتهاي زير مي باشد:
1- قسمت پرورش گله مادر
2- جوجه کشي
3- پرورش گله گوشتي
4- کشتار و بسته بندي
سيستم فوق به شما اين امکان را مي دهد که بهترين کنترل را بر روي عوامل گوناگون موثر بر کيفيت و کميت توليد داشته باشيد و در نتيجه سودآوري بيشتر را براي پرورش دهنده تضمين گردد.
جهت پرورش بلدرچين روشهاي گوناگوني وجود دارد که بنا به نوع آب و هوا، نوع مديريت و مکان اجراي پروژه مي توان به يکي از اين روشها عمل نمود.
متمرکزترين حالت جهت پرورش اين پرنده استفاده از قفسهاي ويژه پرورش براي مادرها و پرندگان پرواري مي باشد. حسن اين روش در اين است که کنترل بلدرچينهاي حساس خصوصاٌ در مواقع بروز استرس و ترس راحت تر مي باشد.
جهت پرورش پرندگان گوشتي مي توان از قفسهائي به ابعاد 100 * 40 سانتيمتر و ارتفاعي در حدود 16 – 15 سانت استفاده کرد که معمولاٌ 170 – 140 قطعه جوجه را در سنين يک تا دو هفتگي مي توان در چنين قفسهائي نگهداري کرد.
معمولاٌ مي توان بلدرچينها را در سنين 4 -3 هفتگي در قفسهائي 8 -7 طبقه که بر روي هم استقرار يافته اند انتقال داد. همچنين جهت بسترسازي مناسب، کف قفسها را در هفته اول با کاغذ يا مقواي نازک مي پوشانيم و در چند روز اول غذا را بر روي کاغذ پخش مي کنيم و سپس از طريق دانخوريهاي ويژه که در جلوي قفسها نصب شده اند جهت تغذيه استفاده مي کنيم.
جهت تامين آب مورد نياز مي توان از آبخوريهاي نيپل استفاده نمود ( يا آبخوريهاي ناوداني با دهانه بسيار تنگ). پس از گذشت 45 -40 روز مي توان بلدرچينهاي پروار شده را به کشتارگاه انتقال داد.
همچنين جهت پرورش گله مادر مي توان بخشي از جوجه هاي توليدي را که از لحاظ داشتن خصوصيات توليدي مناسبتر از بقيه به نظر مي رسند جدا و بوسيله شماره هاي ويژه اي علامت گذاري نمود، سپس در سن 6 هفتگي پرندگان مذکور را به قفسهاي مخصوص تخمگذاري انتقال مي دهيم که اين قفسها معمولاٌ داراي ابعادي در حدود 15 * 15 سانتيمتر و ارتفاع 15- 13 سانت مي باشند. البته هنگاميکه توليد تخم بارور مدنظر باشد مي توان از قفسهائي به ابعاد 25 -15 سانت براي هر 20 قطعه پرنده استفاده نمود که در اين حالت پرندگان را با نسبت نر به ماده 1 به 3 پرورش مي دهند.
در جدول زير ميزان فضاي مورد نياز به ازا هر قطعه بلدرچين به تفکيک سن نشان داده شده است:
سن به هفته فضاي مورد نياز cm2
1 25 -20
2 30 - 25
3 45 - 40
4 60 - 55
5
70 - 65
6
80 - 75
به طور کلي و صرفنظر از نوع سيستم پرورش، جهت نيل به حداکثر بازدهي بايستي موارد زير را در نظر داشت:
- اجتناب از هرگونه حمل و نقل بي مورد
- فراهم نمودن محيطي آرام و دور از استرس
- اعمال برنامه کاهش تدريجي دما
- تامين نور کافي و استفاده از برنامه نوري مناسب
- استفاده از جيره هاي بالانس شده و با کيفيت
- رعايت کليه اصول بهداشتي
روش تعيين جنسيت
تشخيص جنسيت بلدرچينها در 3 هفته اول زندگي بسيار مشکل و توام با خطاي زياد است ولي بعد از سه هفتگي شناسائي به طور واضح امکان پذير مي باشد، بدين صورت که در بلدرچينهاي نر، پرهاي گردن قهوه اي و پرهاي سينه قرمز مايل به قهوه اي روشن (حنائي) بوده در حاليکه در بلدرچين ماده پرهاي گردن و سينه روشن و با لکه هاي سياه رنگ به شکل نقطه ها يا نوارهائي ظاهر مي شوند.
روش ديگر تشخيص اين است که، بلدرچينهاي نر داراي غده اي در کلواک است که به اندازه تقريبي يک فندق در قسمت بالاي کلواک قرار دارد و در اثر فشار و تحريک کف سفيدي از آن ترشح مي شود که نبايد با ترشح اسپرم اشتباه گرفته شود. البته روشهاي ديگري جهت تفکيک جنس نر و ماده با بالاي 90 درصد اطمينان وجود دارد که نيازمند تبحر و تجربه خاصي مي باشد.
انتخاب گله هاي مادر
مناسبترين پيشنهاد جهت تشکيل گله هاي مادري و بدست آوردن تخمهائي با درصد نطفه داري بالا استفاده از ترکيب گله 1 نر به ازاي هر 6- 3 ماده مي باشد که در اين حالت بيشترين احتمال جهت توليد تخمهائي با نطفه داري مناسب وجود دارد.
در هنگام شروع کار مي توان از سه روش معمول جهت تشکيل گله استفاده کرد که عبارت اند از:
1- خريد تخمهاي نطفه دار و جوجه کشي در سايت
2- خريد جوجه هاي مادر يکروزه
3- خريد نيمچه هاي آماده تخمگذاري
بايستي توجه داشت که هرکدام از موارد بالا داراي نقاط ضعف و قوت خاص خود هستند و انتخاب يکي از آنها براي شروع کار منوط به در نظر گرفتن عوامل گوناگوني است.
به طور مثال در موارد 1 و 2 با اينکه ميزان سرمايه اوليه مورد نياز کمتر از حالت سوم مي باشد اما تنها هنگامي پيشنهاد مي گردد که شما بعنوان يک پرورش دهنده داري تجربه کافي در جوجه کشي و پرورش جوجه يکروزه باشد که در غير اينصورت با مشکلات جدي در کار مواجه خواهيد شد.
و اما در حالت سوم با وجود اينکه در ابتداي کار شما نياز به سرمايه گذاري بيشتري جهت خريد پرندگان مادر داريد، اما ريسک کمتر و مدت زمان سريعتري که براي رسيدن به توليد صرف مي شود امکان بهره برداري سريعتر را به شما خواهد داد.
حال صرفنظر از روشهاي سه گانه پيشنهاد شده و اينکه کداميک از آنها بيشتر با شرايط شما سازگار هستند بايد به اساسي ترين نکته نيز اشاره کرد و آن اين است که در هر حال سعي نمائيد با انتخاب مناسبترين نژاد از لحاظ ميزان توليد تخم، داشتن وزن کشتار بالا، دارا بودن ضريب تبديل پائين، دارا بودن بيشترين سازگاري با اقليم طبيعي منطقه و مقاومت مناسب نسبت به عوامل نامساعد محيطي از معتبرترين مزارع، گله اي خوب با قابليت هاي ژنتيکي بالا و توانائي توليد مناسب را تشکيل دهيد و مطمئن باشيد که صرف هرگونه هزينه منطقي در اين گام متضمن سودآوري بيشتر مجموعه شما خواهد بود.
با وجود تمامي موارد گفته شده، انتخاب مناسبترين روش جهت راه اندازي يک مزرعه منوط به بررسي کامل شرايط محيطي، فني و اجرائي پروژه مي باشد که در اينخصوص بايستي از کارشناسان خبره فن ياري گرفت.
تخمگذاري و توليد مثل
به کلي بلدرچينها پرندگاني با ميزان تخمگذاري بالا بوده و در هر سال در حدود 260 – 250 تخم مي گذارند که اين امر در شرايط طبيعي و بدون نوردهي مصنوعي در ماه هاي فروردين تا شهريور اتفاق مي افتد و در اين شرايط تعداد تخمهاي گذاشته شده برابر با 100 -50 عدد است که با اعمال برنامه هاي تغذيه اي مناسب و نوردهي مطلوب مي تواندتا 270 تخم در سال افزايش يابد.
کرچ شدن در بين بلدرچينهاي اهلي در حد وسيعي کاهش يافته به گونه اي که اين پديده به ندرت در آنها ديده مي شود.
تخم بلدرچين که در حالت طبيعي حدود 10 گرم وزن دارد در حالت صنعتي به 12 گرم افزايش وزن يافته است.
جهت تشکيل گروه هاي توليد مثلي معمولاٌ به ازا هر 4-3 قطعه ماده يک پرنده نر در نظر مي گيرند. البته بهترين نتيجه باروري از نسبت 1 نر به 1ماده بدست مي آيد ولي در شرايط صنعتي عملاٌ نسبت 1 به 3 اجرا مي گردد.
جفتگيري بلدرچين از سن 6 هفتگي آغاز و در زمان 4 هفته اول پس از بلوغ درصد باروري به حدود 100-90 % بالغ مي گردد. اين روند د ر8 ماهگي به 80 % و پس از گذشت 11-9 ماه به 70-60% مي رسد.
پس از هر بار جفتگيري، بلدرچينهاي ماده به مدت 6-5 روز و گاهي حتي تا 12-10 روز تخم بارور مي گذارند.
نگهداري تخمها در انبارهائي با درجه حرارت 15-13 درجه سانتيگراد و رطوبتي در حدود 60-50% و به مدت 8 روز انجام مي گيرد. البته بايستي توجه داشت که نگهداري طولاني مدت تخمها تاثير منفي بر قابليت جوجه درآوري آنها خواهد داشت. همچنين پيش از انبار کردن تخمها بايد آنها را بوسيله گاز فرمالدئيد يا اشعه ماورا بنفش ضدعفوني نمود.
قدرت جوجه درآوري تخمهاي بارور بين 80-70% و يا به عبارتي معادل 70-50% تخمهاي گذاشته شده خواهدبود که البته اين امر بستگي بسيار زيادي به سن پرندگان خصوصاٌ پرنده ماده، شرايط فني و بهداشتي جوجه کشي، تغذيه و مواردي از اين قبيل خواهد داشت.
دوره جوجه کشي بلدرچين به طور متوسط در حدود 17 روز به طول مي انجامد ولي اگر جنين رشد اوليه داشته باشد اين زمان به 15 روز تقليل خواهد يافت.
حرارت داخلي در انکوباتور بايد در حدود 8/37 درجه سانتيگراد و رطوبت در حدود 65-60 % و در هچر دما 5/37-3/37 و رطوبت حدود 90-80% تنظيم گردد ضمن اينکه چرخش تخمها نيز هر 3- 1 ساعت يکبار انجام مي گيرد.
مشخصات مورد نياز در جوجه کشي مشخصه
ميانگين
واحد
دما
4/37
degrees, dry bulb
رطوبت
30 - 9/28
degrees, dry bulb
طول دوره جوجه کشي
18 - 15
روز
دما در سه روز آخر جوجه کشي
2/37
degrees, dry bulb
رطوبت در سه روز آخر جوجه کشي
4/34 - 2/32
degrees, dry bulb
امکان تشخيص نطفه داري در تخمهاي لکه دار و سفيد متفاوت است به گونه اي که در تخمهاي لکه دار امکان تشخيص رشد جنيني از روز هشتم و در تخمهاي سفيد در روز دوم و سوم ميسر است.
جوجه هاي بدست آمده در حدود 8-7 گرم وزن دارند که البته وزن اوليه تخم نيز در اين ميان بسيار موثر خواهد بود.
تلعات جنيني در هنگام جوجه کشي بيشتر در 3 روز اول انکوباسيون و يا در مدت کوتاهي پيش از تفريخ پيش مي آيد که اين امر بستگي زيادي به تلاقي خويشاوندي، سن بالاي والدين و نيز مدت طولاني انبارداري و همچنين صدمه ديدگي پوسته تخم دارد.
مشخصات توليدي مشخصه
ميانگين
واحد
سن بلوغ
60 - 40
روز
دوره تخمگذاري
6 -5
ماه
تعداد ماده ها به يک نر
6
قطعه
سن شروع تخمگذاري
5
هفته
حداکثر تخمهاي توليدي در يکسال
280 - 150
عدد
قابليت جوجه درآوري
80 - 65
%
نطفه داري
85 - 75
%
برنامه نوري
اعمال يک برنامه نوردهي دقيق و مناسب براي بلدچينها امري بسيار ضروري و مهم مي باشد. به طور کلي بهتر است شدت نور در شروع رشد در حدود 70-60 lux در نظر گرفته شده و در هفته سوم به 10 lux برسد و مدت روشنائي اعمال شده نيز حداقل 18-16 ساعت باشد.
شايان ذکر است که طبق برخي مطالعات انجام يافته گروهي از پرورش دهندگان زمان 23 نوردهي را اعمال مي نمايند و حتي در برخي مزارع صنعتي ايتاليا از برنامه 24 نوردهي استفاده مي گردد.
بايستي در نظر داشت که در هر حالت جهت دستيابي به حداکثر ميزان تخم، اعمال 18 -16 ساعت روشنائي ضروري مي باشد. همچنين جالب است بدانيد بر اساس برخي گزارشها اعمال 24 ساعت نوردهي سبب تسريع بلوغ جنسي مي گردد در حاليکه 18 -16 ساعت نوردهي سبب تاخير در بلوغ جنسي خواهد شد.
البته جهت پرورش بلدرچينهائي که تنها به خاطر توليد گوشت پرورش داده مي شوند اعمال 8 ساعت نوردهي با شدت کم نيز کافي خواهد بود.
جمع‌آوري تخمهاي نطفه‌دار
جمع‌آوري تخمهاي نطفه‌دار يك بار حدود ساعت نه شب و بار ديگر صبح روز بعد انجام مي‌شود. هنگام جمع‌آوري و حمل تخمهاي نطفه‌دار بايد بسيار دقت كرد. زيرا پوسته تخمها بسيار نازك است و به آساني مي‌شكند.
تخمها را بايد طوري در شانه‌اي مناسب و تميز قرارداد كه انتهاي پهن تخم به طرف بالا باشد تا نطفه به پوسته نچسبد. تخم‌هايي كه براي جوجه‌كشي در نظر گرفته مي‌شوند بايد تميز باشند. همچنين داراي شكل طبيعي، اندازه متوسط و پوسته خوب باشند.
نگهداري تخمهاي نطفه‌دار
تخمهاي مخصوص جوجه‌كشي را نبايد به مدت طولاني نگهداري كرد. بيشترين زمان ممكن براي نگهداري تخمها 5 تا 7 روز است. در اين مدت هم بايد در دما و رطوبت مناسب در سردخانه نگهداري شوند. اگر تخمها بيشتر از يك هفته خارج از دستگاه جوجه‌كشي نگهداري شوند، توانايي جوجه‌كشي به سرعت كم مي‌شود.
در تمام مدت نگهداري تخمها، بايد آنها را طوري قرارداد كه انتهاي پهن آن به سمت بالا باشد. دماي مناسب براي نگهداري تخمها در سردخانه دوازده و نيم تا پانزده و نيم درجه سانتيگراد است. همچنين رطوبت مناسب بايد هفتاد و پنج تا هشتاد درصد باشد. اگر رطوبت كمتر از اين مقدار باشد، رطوبت موجود در تخم بخار مي‌شود. اگر هم رطوبت بيشتر از اين مقدار باشد، احتمال آلودگي تخمها به وسيله قارچ زياد مي‌شود.
آماده سازي تخمهاي نطفه‌دار
براي انتقال دادن تخمها از سردخانه به درون دستگاه جوجه‌كشي ابتدا بايد آنها را به مدت شش ساعت در دماي معمولي نگهداري كرد. سپس تخمها را درون دستگاه جوجه‌كشي قرار داد. اگر تخمها را پس از بيرون آوردن از سردخانه فوراً در دستگاه جوجه‌كشي قرار بدهيم، روي پوسته تخمها قطره‌هاي آب جمع مي‌شود. يعني تخمها عرق مي‌كنند. براي جلوگيري از عرق كردن تخمها بايد پوسته تخم كم‌كم در دماي معمولي گرم شود.
به علاوه، قبل از انتقال تخمها به دستگاه جوجه‌كشي بايد تخم‌هايي كه داراي شكل و اندازه مناسب نيستند، كنار گذاشت. تخمهاي كثيف را بايد با كاغذ سمباده يا يك پارچه پشمي زبر تميز كرد. كار ضدعفوني تخمها به وسيله گاز فرمالدئيد انجام مي‌شود. اين گاز از واكنش بين پرمنگنات پتاسيم و فرمالين به وجود مي‌آيد.
انتقال به دستگاه جوجه‌كشي
طول دوره جوجه‌كشي براي بلدرچين 17 تا 18 روز مي‌باشد. تخمها از روز اول تا روز چهاردهم در دستگاه ستر قرار مي‌گيرند. از روز پانزدهم تا روز هجدهم نيز در دستگاه هچر قرار داده مي‌شوند. درجه حرارت دستگاه جوجه‌كشي بين 2/37 تا 7/37 درجه سانتيگراد تنظيم مي‌شود. رطوبت دستگاه نيز بايد 58 تا 60 درصد باشد.
در چهارده روز اول، تخمهاي هر دستگاه ستر بايد روزي سه تا هشت بار چرخانده شوند. با اين كار، از چسبيدن جنين به پوسته جلوگيري مي‌شود. اما در دستگاه هچر عمل چرخاندن انجام نمي‌شود تا جنين در محل مناسب براي خارج شدن از پوسته قرار بگيرد.
بايد توجه داشت كه واردكردن هواي تازه در دستگاه جوجه‌كشي براي سلامت جنين‌هاي درون تخمها بسيار مهم است.
درجه حرارت مورد نياز
بلدرچينها در روزهاي نخستين عمر به دماي حدود 38- 36 درجه سانتيگراد نياز دارند که اين دما بايد به کمک منابع حرارتي مناسب تامين گردد. در سن 7- 6 هفتگي 24- 22 درجه دما مورد نياز مي باشد.
البته بسته به شرايط محيط پرورش مي توان پرندگان را در حرارت 36- 35 درجه سانتيگراد نگهداري و به تدريج در عرض 3 هفته به دماي 24 درجه سانتيگراد پائين آورد.
پرورش بلدرچين گوشتي
پرورش بلدرچين برروي بستر و يا در قفس ممكن است انجام شود. قفسهاي مورد استفاده تا هشت طبقه ساخته مي‌شوند. بلندي هر طبقه حدود بيست سانتيمتر و مساحت آن حدود 5/0 تا 8/0 مترمربع است.
هر جوجه بلدرچين به حدود 150 سانتيمتر مربع جا نياز دارد. بنابراين در چنين قفس‌هايي سي تا چهل جوجه بلدرچين جا مي‌گيرند. در يك طرف اين قفسها آبخوري و در طرف ديگر دان خوري‌ها قرار داده مي‌شوند.
پرورش بلدرچين در قفس بهتر از بستر است، زيرا در يك فضاي كم مي‌توان تعداد بيشتري جوجه بلدرچين نگهداري كرد. اما در صورت استفاده از قفس بايد دقت كرد. چون تعداد زيادي بلدرچين در يك جاي كوچك قرار دارند، بايد به طور مرتب، هواي تازه در محيط وارد شود. اين كار براي كم كردن حرارت اضافي، رطوبت و گازهاي زيان آور است. دماي سالن پرورش جوجه بلدرچين در روز اول بايد 35 درجه سانتيگراد باشد. سپس هر چهار روز يك بار، سه درجه سانتيگراد دما كم مي‌شود تا به بيست و يك تا بيست و دو درجه سانتيگراد برسد. نور در سالن پرورش در دو هفته اول بايد به صورت تمام وقت يعني 24 ساعته باشد. پس از آن مدت 12 ساعت در روز سالن روشن خواهد بود.
بهتر است جوجه بلدرچينهاي نر و ماده به صورت جدا از هم نگهداري شوند. وقتي بلدرچينها به سن دو تا سه هفتگي مي‌رسند، مي‌توان نر و ماده را از هم تشخيص داد. در اين سن پرهاي سينه نرها به رنگ قرمز مايل به قهوه‌اي است. ماده‌ها نيز داراي پرهاي سينه‌اي به رنگ خاكستري با خال‌هاي سياه هستند.