Borna66
07-05-2009, 03:45 PM
نقش تغذیه در راندمان تولید مثل گاو
گاهی دامدارانی كه مشكلات تولید مثل را در گله های خود تجربه كرده اند ٬ از این كه این مشكلات با تغذیه در ارتباط است تعجب می كنند ٬ هر چند كه كمبودهای تغذیه ای یا جیره های نامتعادل ٬یكی از علل كاهش راندمان تولید مثل هستند . عدم موفقیت در راندمان تولید مثلی می تواند ناشی از بیماری ٬مسمومیت و مشكلات مربوط به مدیریت باشد . گرما واسترس گرمایی خود به تنهایی بیشترین نقش را در ضعف راندمان تولید مثل در گله هایی كه از تلقیح مصنوعی استفاده می كنند ٬ایفا می كند . علی رغم تمام پیشرفت ها در علم تغذیه ٬ مشكلات مربوط به تغذیه هنوز تولید مثل را تحت الشعاع خود قرار می دهد . گاوها در ابتدای دوره ی شیر دهی مقادیر زیادی مواد مغذی نیاز دارند . در طول 120 روز اول شیر دهی گاوها تقریباً نیمی از تولید كل دوره ی خود رادارند و مواد مغذی برای نگهداری و تولید شیر مصرف می شوند . اگر این نیازها برطرف نشوند ٬ تولید مثل گامی به عقب بر می دارد و كاهش درصد باروری را شاهد می شویم . كلید این كه گاوهای اصیل شیری را به حداكثر پتانسیل ژنتیكی خود برای تولید شیر برسانیم و در عین حال سطح معقول و كافی از آبستنی را نیز داشته باشیم ٬ تهیه ی جیره ای متعادل از علوفه و غلات با كیفیت و همین طور مواد معدنی و ویتامین ها وبه حد اكثر رساندن مصرف این جیره می باشد . امروز بسیاری از كارشناسان٬ برنامه های غذایی را به عنوان مشكل اصلی در ضعف باروری گله می دانند . كمبود موادمعدنی ٬ میزان ناكافی ویتامین ها عدم تعادل انرژی و پروتئین و دریافت بیش از حد پرو تئین به عنوان عوامل ناباروری و كاهش راندمان تولید مثل شناخته می شوند .
در هنگام مطالعه در مورد مشكلات تولید مثلی گله ٬ تغذیه باید همواره مد نظر باشد . با این وجود دو حقیقت در مورد رابطه ی بین تغذیه و تولید مثل باید همواره در ذهنمان باشد :
- تغذیه تنها یكی از عوامل موثر در كاهش تولید مثل است و عوامل دیگر نادیده گرفته شوند . عواملی همچون ضعف در فحل یابی یا مشكلات بهداشتی گاوداری و بهداشت خود گاو هنگامی كه مشكلات تغذیه ای فاحش نیستند ٬ نقش خود را بیش از تغذیه ایفا می كنند .
- هنوز در مورد برهم كنش بین تغذیه و تولید مثل اطلاعات كافی در دست نیست بنابراین بهترین توصیه ٬ استفاده از جیره های متعادل از نظر انرژی ٬ مواد معدنی و ویتامین بر اساس احتیاجات تغذیه ای گاوها و مقدار كیفیت غذای مصرفی و محاسبه می باشد .
تولید شیر و تولید مثل :
رابطه بین سطح شیر تولیدی و تولید مثل ٬ موضوع بسیاری از بحث ها می باشد . بسیاری از تحقیقات نشان داده اند كه تفاوتی بین راندمان تولید مثل در گاوها ی پر تولید و كم تولید وجود ندارد البته این تحقیقات خیلی هم كامل و قابل اعتماد نیستند به طوری كه اخیراً در تعدادی از گله های ایالات متحده مشاهده شده كه درصد باروری در گاوهای كه میانگین تولید 60 روز اول آنها به طور روزانه 18 kg بوده 60% و آنهایی كه پرتولید بوده اند میانگین 40 kg را داشته اند ٬ 25% بوده است . مطالعات بعدی نیز این موضوع را تایید كردند كه گاوهای پر تولید دیر تر از گاوهای كم تولید به تلقیح جواب می دهند و محتاج به روزهای باز بیشتر بوده و دفعات تلقیح نیز بیشتر هستند و خوشبختانه وارثت پذیری این خصیصه بسیار كم میباشد . این موضوع به این معنی است كه ما برای حل مشكل باروری و تولید مثل باید بیشتر به فیزیولوژی ٬ تغذیه و مدیریت توجه كنیم تا ژنتیك . تعدادی از عوامل تغذیه ای موثر در تولید مثل به شرح زیر می باشند :
1- انرژی :
انرژی دریافتی در بسیاری از گله ها مهمترین فاكتور موثر بر راندمان تولید مثل است . انرژی دریافتی ناكافی در تلیسه ها و گاوهای بالغ شیر ده در اوایل دوره ٬ راندمان باروری را كاهش میدهد . دریافت بیش از حد انرژی در اواخر دوره ی شیر دهی یا در دوره ی خشكی می تواند سبب چاقی گاوها و كاهش بازده تولید مثل در دوره ی بعد شود . اكثراً گاوهای پر تولید در ابتدای دوره ی شیر دهی دارای بالانس منفی انرژی هستند به دلیل این كه نمی توانند غذای كافی برای برآوردن نیازهای تولید بالای خود دریافت كنند . بدین نحو انرژی موجود در بافت های بدن بسیج می شوند و كاهش وزن رخ می دهد . فاكتور های وابسته به این بالانس منفی انرژی به عنوان دلایل شكست در باروری تلقی می شوند. بازگشت به سیكل فحلی بستگی به بالانس منفی انرژی در سه هفته ی اول شیردهی دارد . هر چه بالانس منفی انرژی بیشتر باشد ٬ فاصله تا اولین تخمك گذاری طولانی تر می شود . كمبود انرژی باعث بالاتر رفتن میزان فحلی خاموش نیز می شود .نكته ی دیگر آن كه یكی دیگر از عواملی كه تحت تاثیر بالانس منفی انرژی باعث بالارفتن گوساله زایی و كاهش تولید مثل می شود ٬ كم شدن وزن در اوایل شیر دهی است . به طوری كه در یك تحقیق انجام شده گاوهایی كه در ابتدای دوره شیر دهی وزن می گیرند ٬ میزان آبستنی 67% داشته اند و آنهایی كه كم وزن می كردند 44% آبستنی داشته اند . نمره ی وضعیت بدنی نیز نقش موثری در تشخیص میزان آبستنی دارد ( چاق=5 ٬ لاغر= 1) به طوری كه آنهایی كه نمره وضعیت بدنشان كمی بیش از یك است فاصله گوساله زایی طولانی تر و میزان آبستنی كمتر دارند . از طرف دیگر دریافت بیش از حد انرژی نیز گاوها را به سمت چاق شدن و باز مشكل كاهش تولید مثل سوق می دهد ٬ به طوری كه در این گاوها جفت ماندگی نیز به میزان نسبتاً زیادی دیده می شود . همین طور آلودگی كیست های تخمدانی نیز در آنها به چشم می خورد كه تمام این ها عوامل كاهش راندمان باروری هستند .
2- پروتئین :
كمبود پروتئین در گاوهای شیری سبب فحلی خاموش و كاهش آبستنی شود به گونه ای كه در تولید شیر و مصرف غذا نیز كاهش به چشم می خورد . اگر پروتئین به جیره اضافه شود ٬ بعد از 2 تا 3 روز ٬ رشد در تولید شیر را می توان مشاهده كرد و البته تلیسه ها نسبت به گاوهای بالغ و شكم چندم در مقابل كمبود پروتئین حساس تر هستند . تلیسه هایی كه دچار كمبود شدید پروتئین باشند كاهش در رشد اسكلت را بخصوص در بخش لگن نشان می دهند . این تلیسه ها سیكل فحلی را دیر شروع می كنند و در زایمان نیز دچار مشكل می شوند و ممكن است از نظر شیر واری نیز تحت تاثیر قرار گیرند و شیر قابل توجهی تولید نكنند . افراط در پروتئین جیره ( بیشتر از cp 20 – 17%) باعث كاهش میزان آبستنی و افزایش دفعات تلقیح به ازای هر آبستنی و روزهای باز بیشتر می شود . البته تحقیقات یك نتیجه ی واحد را نشان نداده اند و ممكن است به مقدار و نوع پروتئین ها و میزان انرژی جیره بستگی داشته باشد تا مقدار پروتئین خام . وقتی تعداد زیادی پروتئین قابل تجزیه در شكمبه به حیوان داده شود یا حیوان انرژی كمی دریافت كند ٬ آمونیاك به سیستم پروتئین میكروبی ملحق نشده و به داخل خون جذب می شود به این ترتیب این میزان زیاد آمونیاك و اوره در خون ممكن است سبب كاهش باروری در هنگامی شوند كه انرژی به سوی تولید شیر یا تولید مثل سوق داده شده است . در بعضی از تحقیقات نشان داده شده است كه نیتروژن اوره ای خون (Bun) بیشتر از m1 100/20mg شانس ابستنی را كاهش می دهد .
3- مواد معدنی :
كمبود یا نامتعادل بودن مواد معدنی یكی دیگر از عوامل تغذیه ای كاهش راندمان تولید مثل است . واضح است كه میزان كافی از این مواد باید در جیره تهیه شود ولی به طور كلی در مورد حد كمبود آنها اختلاف نظر وجود دارد . مسلماً زیاده روی در آنها نیز مضر است .
- فسفر : این عنصر بیشترین پیوند را باكاهش راندمان تولید مثل دارد. تخمدان های غیر فعال ٬ بلوغ جنسی دیر رس و میزان كم آبستنی ٬ نتیجه ی كمبود تغذیه ی فسفر می باشند به طوری كه دریافت 80- 70% میزان مورد نیاز و كاهش فسفر در سرم خون موجبات افزایش تعداد دفعات تلقیح برای هر آبستنی را فراهم می كند .
- كلسیم : بیشتر مطالعات در مورد كلسیم و اثر آن بر تولید مثل مربوط به نسبت كلسیم و فسفر می باشد . نسبتهای 1 به 5/1 و1 به 5/2 و P :ca اثری در كاهش باروری نداشته است با این حال باید توجه كرد كه مقدار مصرف هر یك از این ها توسط گاو می باشد كه اهمیت زیادی دارد . برای گاوهای شیری باید همیشه میزان كافی از این عنصر را فراهم كرد و برای گاوهای خشك نیز باید مطلوب تر ین و بهینه ترین سطح از كلسیم و فسفر را تغذیه كرد تا وقوع تب شیر كاهش یابد چرا كه گاوهایی كه دچار تب شیر می شوند نسبت به گاوهایی كه تب شیر نگرفته اند در حین زایمان 2 برابر بیشتر احتیاج به كمك دارند و 2/4 برابر بیشتر دچار متریت می شوند ٬ پس سعی در كاهش تب شیر ٬ كمك شایانی در به حداكثر رساندن میزان آبستنی می كند .
- سلنیوم : خاك یكی از منابع فقیر سلنیوم است ٬ پس فرآورده های كشاورزی كه در این خاكها كشت شوند نیز دارای این كمبود هستند. این امر به خصوص در زمانی كه گاوداری به صورت كشت و صنعت باشد ٬ بسیار مشهود است . كمبود سلنیوم یكی از عوامل ایجاد جفت ماندگی است كه به همراه ویتامین E می توان از این عارضه جلوگیری كرد . تغذیه ی 1mg سلنیوم به گاوهایی كه دچار كمبود سلنیوم هستند ٬ می تواند این عارضه را برطرف كند . كمبود سلنیوم میتواند عامل سقط نیز باشد ٬ جیره های گاوداری ها باید حداقل ./1 ppm به ازای هر یك كیلوگرم ماده ی خشك سلنیوم داشته باشند تا سطح آن را در خون 8-10 ppm/100 m1 ثابت نگه دارند .
- ید : اثر ید بر غده تیروئید می تواند در تولید مثل موثر باشد . باید مطمئن شد كه هر گاو به طور روزانه 15-20 mg ید دریافت كند . از مشكلات زیادی دریافت كردن ید سقط جنین ٬ كاهش مقاومت در برابر بیماری و عفونت ها می باشند .
- پتاسیم : بسیاری از تحقیقات نشان داده اند كه دریافت مقادیر بالایی از پتاسیم ممكن است باعث به تعویق افتادن بلوغ ٬ تاخیر تخمك گذاری ٬ تضعیف جسم زرد و موجب عدم فحلی گردد .
- مس: كمبود مس باعث مرگ و میر زود هنگام جنین ٬ كاهش فعالیت تخمدانها ٬ كاهش فحلی و كاهش میزان آبستنی و افزایش جفت ماندگی و افزایش سخت زایی می گردد . وجود مقادیر بالایی گوگرد ٬ كلسیم ٬ آهن ٬ روی ٬ مولیبدون در جیره یا آب موجب كاهش استرس حیوان به این عنصر می شود .
- روی: در گاو نر كمبودآن باعث عدم ساخت اسپرم و در گاو ماده باعث تاخیر در بلوغ جنسی و ناهنجاری های رحمی می گردد .
ویتامین ها :
ویتامین های مورد نیاز گاوها توسط ساخت آنها در شكمبه ٬ روده و بافت ها و همچنین از طریق خوراكها تامین می شود .در جیره هایی كه به گاو های خشك داده می شود ٬ باید اطمینان داشت كه برای وضعیت بدنی نامناسب نباشند و بایست میزان كافی و متعادل از ویتامین ها و و مواد معدنی تهیه گردد .
Vit A : ویتامینی است كه در طول آبستنی موجب سلامت بافت ها می گردد . در صورت كمبود تاخیر در بلوغ جنسی ٬ سقط ٬ جنین مرده یا ضعیف ٬ جفت ماندگی و متریت اتفاق می افتد . مقدار پیشنهادی ویتامین A برای گاوهای شیری 30000-50000 IU می باشد . گاوهایی كه علوفه ی نامرغوب یا فقیر از ویتامین A دریافت می كنند ٬ باید این ویتامین ها را به صورت مكمل خوراكی یا تزریقی دریافت كنند .
در میان غذاها ٬ علوفه های سبز وتازه منابع این ویتامین هستند . سیلوی یونجه نیز از منابع بتا كاروتن محسوب می شود . در حالی كه سیلوی ذرت جزء منابع فقیر است . از دیگر مشكلاتی كه كمبود بتاكاروتن در گاوها وتلیسه ها می تواند ایجاد كند عبارتند از :
- تاخیر در بازگشت رحم به حالت اولیه بعد از زایمان .
- تاخیر در اولین فحلی بعد از زایمان
- تاخیر در تخمك گذاری
- بالا بردن میزان كیست های تخمدانی
- سقط و مرگ جنین در ابتدای آبستنی
تقریبا 300 mg/day از بتاكاروتن می تواند روند آبستنی را در مسیر عادی خود نگه دارد . می توان گفت اگر مقدار بتا كاروتن در خون حیوان كمتر از 100 mg/100 ml باشد ٬ حیوان دچار كمبود است و باید آن را جبران كرد .
vit D : این ویتامین برای متابولیسم كلسیم و فسفر نیاز است و البته به ندرت در گاوداری های صنعتی كمبود آن مشاهده گردد زیرا میزان كافی از آن را با تابش خورشید می سازند . مقدار نیاز حیوان به این ویتامین 10000IU در روز است .
Vit E : هنوز دلیل واضح و قانع كننده ای منوط به دخیل بودن كمبود آن در پایین آوردن راندمان تولید مثل وجود ندارد و میزان نیاز آن به درستی مشخص نیست .
گاهی دامدارانی كه مشكلات تولید مثل را در گله های خود تجربه كرده اند ٬ از این كه این مشكلات با تغذیه در ارتباط است تعجب می كنند ٬ هر چند كه كمبودهای تغذیه ای یا جیره های نامتعادل ٬یكی از علل كاهش راندمان تولید مثل هستند . عدم موفقیت در راندمان تولید مثلی می تواند ناشی از بیماری ٬مسمومیت و مشكلات مربوط به مدیریت باشد . گرما واسترس گرمایی خود به تنهایی بیشترین نقش را در ضعف راندمان تولید مثل در گله هایی كه از تلقیح مصنوعی استفاده می كنند ٬ایفا می كند . علی رغم تمام پیشرفت ها در علم تغذیه ٬ مشكلات مربوط به تغذیه هنوز تولید مثل را تحت الشعاع خود قرار می دهد . گاوها در ابتدای دوره ی شیر دهی مقادیر زیادی مواد مغذی نیاز دارند . در طول 120 روز اول شیر دهی گاوها تقریباً نیمی از تولید كل دوره ی خود رادارند و مواد مغذی برای نگهداری و تولید شیر مصرف می شوند . اگر این نیازها برطرف نشوند ٬ تولید مثل گامی به عقب بر می دارد و كاهش درصد باروری را شاهد می شویم . كلید این كه گاوهای اصیل شیری را به حداكثر پتانسیل ژنتیكی خود برای تولید شیر برسانیم و در عین حال سطح معقول و كافی از آبستنی را نیز داشته باشیم ٬ تهیه ی جیره ای متعادل از علوفه و غلات با كیفیت و همین طور مواد معدنی و ویتامین ها وبه حد اكثر رساندن مصرف این جیره می باشد . امروز بسیاری از كارشناسان٬ برنامه های غذایی را به عنوان مشكل اصلی در ضعف باروری گله می دانند . كمبود موادمعدنی ٬ میزان ناكافی ویتامین ها عدم تعادل انرژی و پروتئین و دریافت بیش از حد پرو تئین به عنوان عوامل ناباروری و كاهش راندمان تولید مثل شناخته می شوند .
در هنگام مطالعه در مورد مشكلات تولید مثلی گله ٬ تغذیه باید همواره مد نظر باشد . با این وجود دو حقیقت در مورد رابطه ی بین تغذیه و تولید مثل باید همواره در ذهنمان باشد :
- تغذیه تنها یكی از عوامل موثر در كاهش تولید مثل است و عوامل دیگر نادیده گرفته شوند . عواملی همچون ضعف در فحل یابی یا مشكلات بهداشتی گاوداری و بهداشت خود گاو هنگامی كه مشكلات تغذیه ای فاحش نیستند ٬ نقش خود را بیش از تغذیه ایفا می كنند .
- هنوز در مورد برهم كنش بین تغذیه و تولید مثل اطلاعات كافی در دست نیست بنابراین بهترین توصیه ٬ استفاده از جیره های متعادل از نظر انرژی ٬ مواد معدنی و ویتامین بر اساس احتیاجات تغذیه ای گاوها و مقدار كیفیت غذای مصرفی و محاسبه می باشد .
تولید شیر و تولید مثل :
رابطه بین سطح شیر تولیدی و تولید مثل ٬ موضوع بسیاری از بحث ها می باشد . بسیاری از تحقیقات نشان داده اند كه تفاوتی بین راندمان تولید مثل در گاوها ی پر تولید و كم تولید وجود ندارد البته این تحقیقات خیلی هم كامل و قابل اعتماد نیستند به طوری كه اخیراً در تعدادی از گله های ایالات متحده مشاهده شده كه درصد باروری در گاوهای كه میانگین تولید 60 روز اول آنها به طور روزانه 18 kg بوده 60% و آنهایی كه پرتولید بوده اند میانگین 40 kg را داشته اند ٬ 25% بوده است . مطالعات بعدی نیز این موضوع را تایید كردند كه گاوهای پر تولید دیر تر از گاوهای كم تولید به تلقیح جواب می دهند و محتاج به روزهای باز بیشتر بوده و دفعات تلقیح نیز بیشتر هستند و خوشبختانه وارثت پذیری این خصیصه بسیار كم میباشد . این موضوع به این معنی است كه ما برای حل مشكل باروری و تولید مثل باید بیشتر به فیزیولوژی ٬ تغذیه و مدیریت توجه كنیم تا ژنتیك . تعدادی از عوامل تغذیه ای موثر در تولید مثل به شرح زیر می باشند :
1- انرژی :
انرژی دریافتی در بسیاری از گله ها مهمترین فاكتور موثر بر راندمان تولید مثل است . انرژی دریافتی ناكافی در تلیسه ها و گاوهای بالغ شیر ده در اوایل دوره ٬ راندمان باروری را كاهش میدهد . دریافت بیش از حد انرژی در اواخر دوره ی شیر دهی یا در دوره ی خشكی می تواند سبب چاقی گاوها و كاهش بازده تولید مثل در دوره ی بعد شود . اكثراً گاوهای پر تولید در ابتدای دوره ی شیر دهی دارای بالانس منفی انرژی هستند به دلیل این كه نمی توانند غذای كافی برای برآوردن نیازهای تولید بالای خود دریافت كنند . بدین نحو انرژی موجود در بافت های بدن بسیج می شوند و كاهش وزن رخ می دهد . فاكتور های وابسته به این بالانس منفی انرژی به عنوان دلایل شكست در باروری تلقی می شوند. بازگشت به سیكل فحلی بستگی به بالانس منفی انرژی در سه هفته ی اول شیردهی دارد . هر چه بالانس منفی انرژی بیشتر باشد ٬ فاصله تا اولین تخمك گذاری طولانی تر می شود . كمبود انرژی باعث بالاتر رفتن میزان فحلی خاموش نیز می شود .نكته ی دیگر آن كه یكی دیگر از عواملی كه تحت تاثیر بالانس منفی انرژی باعث بالارفتن گوساله زایی و كاهش تولید مثل می شود ٬ كم شدن وزن در اوایل شیر دهی است . به طوری كه در یك تحقیق انجام شده گاوهایی كه در ابتدای دوره شیر دهی وزن می گیرند ٬ میزان آبستنی 67% داشته اند و آنهایی كه كم وزن می كردند 44% آبستنی داشته اند . نمره ی وضعیت بدنی نیز نقش موثری در تشخیص میزان آبستنی دارد ( چاق=5 ٬ لاغر= 1) به طوری كه آنهایی كه نمره وضعیت بدنشان كمی بیش از یك است فاصله گوساله زایی طولانی تر و میزان آبستنی كمتر دارند . از طرف دیگر دریافت بیش از حد انرژی نیز گاوها را به سمت چاق شدن و باز مشكل كاهش تولید مثل سوق می دهد ٬ به طوری كه در این گاوها جفت ماندگی نیز به میزان نسبتاً زیادی دیده می شود . همین طور آلودگی كیست های تخمدانی نیز در آنها به چشم می خورد كه تمام این ها عوامل كاهش راندمان باروری هستند .
2- پروتئین :
كمبود پروتئین در گاوهای شیری سبب فحلی خاموش و كاهش آبستنی شود به گونه ای كه در تولید شیر و مصرف غذا نیز كاهش به چشم می خورد . اگر پروتئین به جیره اضافه شود ٬ بعد از 2 تا 3 روز ٬ رشد در تولید شیر را می توان مشاهده كرد و البته تلیسه ها نسبت به گاوهای بالغ و شكم چندم در مقابل كمبود پروتئین حساس تر هستند . تلیسه هایی كه دچار كمبود شدید پروتئین باشند كاهش در رشد اسكلت را بخصوص در بخش لگن نشان می دهند . این تلیسه ها سیكل فحلی را دیر شروع می كنند و در زایمان نیز دچار مشكل می شوند و ممكن است از نظر شیر واری نیز تحت تاثیر قرار گیرند و شیر قابل توجهی تولید نكنند . افراط در پروتئین جیره ( بیشتر از cp 20 – 17%) باعث كاهش میزان آبستنی و افزایش دفعات تلقیح به ازای هر آبستنی و روزهای باز بیشتر می شود . البته تحقیقات یك نتیجه ی واحد را نشان نداده اند و ممكن است به مقدار و نوع پروتئین ها و میزان انرژی جیره بستگی داشته باشد تا مقدار پروتئین خام . وقتی تعداد زیادی پروتئین قابل تجزیه در شكمبه به حیوان داده شود یا حیوان انرژی كمی دریافت كند ٬ آمونیاك به سیستم پروتئین میكروبی ملحق نشده و به داخل خون جذب می شود به این ترتیب این میزان زیاد آمونیاك و اوره در خون ممكن است سبب كاهش باروری در هنگامی شوند كه انرژی به سوی تولید شیر یا تولید مثل سوق داده شده است . در بعضی از تحقیقات نشان داده شده است كه نیتروژن اوره ای خون (Bun) بیشتر از m1 100/20mg شانس ابستنی را كاهش می دهد .
3- مواد معدنی :
كمبود یا نامتعادل بودن مواد معدنی یكی دیگر از عوامل تغذیه ای كاهش راندمان تولید مثل است . واضح است كه میزان كافی از این مواد باید در جیره تهیه شود ولی به طور كلی در مورد حد كمبود آنها اختلاف نظر وجود دارد . مسلماً زیاده روی در آنها نیز مضر است .
- فسفر : این عنصر بیشترین پیوند را باكاهش راندمان تولید مثل دارد. تخمدان های غیر فعال ٬ بلوغ جنسی دیر رس و میزان كم آبستنی ٬ نتیجه ی كمبود تغذیه ی فسفر می باشند به طوری كه دریافت 80- 70% میزان مورد نیاز و كاهش فسفر در سرم خون موجبات افزایش تعداد دفعات تلقیح برای هر آبستنی را فراهم می كند .
- كلسیم : بیشتر مطالعات در مورد كلسیم و اثر آن بر تولید مثل مربوط به نسبت كلسیم و فسفر می باشد . نسبتهای 1 به 5/1 و1 به 5/2 و P :ca اثری در كاهش باروری نداشته است با این حال باید توجه كرد كه مقدار مصرف هر یك از این ها توسط گاو می باشد كه اهمیت زیادی دارد . برای گاوهای شیری باید همیشه میزان كافی از این عنصر را فراهم كرد و برای گاوهای خشك نیز باید مطلوب تر ین و بهینه ترین سطح از كلسیم و فسفر را تغذیه كرد تا وقوع تب شیر كاهش یابد چرا كه گاوهایی كه دچار تب شیر می شوند نسبت به گاوهایی كه تب شیر نگرفته اند در حین زایمان 2 برابر بیشتر احتیاج به كمك دارند و 2/4 برابر بیشتر دچار متریت می شوند ٬ پس سعی در كاهش تب شیر ٬ كمك شایانی در به حداكثر رساندن میزان آبستنی می كند .
- سلنیوم : خاك یكی از منابع فقیر سلنیوم است ٬ پس فرآورده های كشاورزی كه در این خاكها كشت شوند نیز دارای این كمبود هستند. این امر به خصوص در زمانی كه گاوداری به صورت كشت و صنعت باشد ٬ بسیار مشهود است . كمبود سلنیوم یكی از عوامل ایجاد جفت ماندگی است كه به همراه ویتامین E می توان از این عارضه جلوگیری كرد . تغذیه ی 1mg سلنیوم به گاوهایی كه دچار كمبود سلنیوم هستند ٬ می تواند این عارضه را برطرف كند . كمبود سلنیوم میتواند عامل سقط نیز باشد ٬ جیره های گاوداری ها باید حداقل ./1 ppm به ازای هر یك كیلوگرم ماده ی خشك سلنیوم داشته باشند تا سطح آن را در خون 8-10 ppm/100 m1 ثابت نگه دارند .
- ید : اثر ید بر غده تیروئید می تواند در تولید مثل موثر باشد . باید مطمئن شد كه هر گاو به طور روزانه 15-20 mg ید دریافت كند . از مشكلات زیادی دریافت كردن ید سقط جنین ٬ كاهش مقاومت در برابر بیماری و عفونت ها می باشند .
- پتاسیم : بسیاری از تحقیقات نشان داده اند كه دریافت مقادیر بالایی از پتاسیم ممكن است باعث به تعویق افتادن بلوغ ٬ تاخیر تخمك گذاری ٬ تضعیف جسم زرد و موجب عدم فحلی گردد .
- مس: كمبود مس باعث مرگ و میر زود هنگام جنین ٬ كاهش فعالیت تخمدانها ٬ كاهش فحلی و كاهش میزان آبستنی و افزایش جفت ماندگی و افزایش سخت زایی می گردد . وجود مقادیر بالایی گوگرد ٬ كلسیم ٬ آهن ٬ روی ٬ مولیبدون در جیره یا آب موجب كاهش استرس حیوان به این عنصر می شود .
- روی: در گاو نر كمبودآن باعث عدم ساخت اسپرم و در گاو ماده باعث تاخیر در بلوغ جنسی و ناهنجاری های رحمی می گردد .
ویتامین ها :
ویتامین های مورد نیاز گاوها توسط ساخت آنها در شكمبه ٬ روده و بافت ها و همچنین از طریق خوراكها تامین می شود .در جیره هایی كه به گاو های خشك داده می شود ٬ باید اطمینان داشت كه برای وضعیت بدنی نامناسب نباشند و بایست میزان كافی و متعادل از ویتامین ها و و مواد معدنی تهیه گردد .
Vit A : ویتامینی است كه در طول آبستنی موجب سلامت بافت ها می گردد . در صورت كمبود تاخیر در بلوغ جنسی ٬ سقط ٬ جنین مرده یا ضعیف ٬ جفت ماندگی و متریت اتفاق می افتد . مقدار پیشنهادی ویتامین A برای گاوهای شیری 30000-50000 IU می باشد . گاوهایی كه علوفه ی نامرغوب یا فقیر از ویتامین A دریافت می كنند ٬ باید این ویتامین ها را به صورت مكمل خوراكی یا تزریقی دریافت كنند .
در میان غذاها ٬ علوفه های سبز وتازه منابع این ویتامین هستند . سیلوی یونجه نیز از منابع بتا كاروتن محسوب می شود . در حالی كه سیلوی ذرت جزء منابع فقیر است . از دیگر مشكلاتی كه كمبود بتاكاروتن در گاوها وتلیسه ها می تواند ایجاد كند عبارتند از :
- تاخیر در بازگشت رحم به حالت اولیه بعد از زایمان .
- تاخیر در اولین فحلی بعد از زایمان
- تاخیر در تخمك گذاری
- بالا بردن میزان كیست های تخمدانی
- سقط و مرگ جنین در ابتدای آبستنی
تقریبا 300 mg/day از بتاكاروتن می تواند روند آبستنی را در مسیر عادی خود نگه دارد . می توان گفت اگر مقدار بتا كاروتن در خون حیوان كمتر از 100 mg/100 ml باشد ٬ حیوان دچار كمبود است و باید آن را جبران كرد .
vit D : این ویتامین برای متابولیسم كلسیم و فسفر نیاز است و البته به ندرت در گاوداری های صنعتی كمبود آن مشاهده گردد زیرا میزان كافی از آن را با تابش خورشید می سازند . مقدار نیاز حیوان به این ویتامین 10000IU در روز است .
Vit E : هنوز دلیل واضح و قانع كننده ای منوط به دخیل بودن كمبود آن در پایین آوردن راندمان تولید مثل وجود ندارد و میزان نیاز آن به درستی مشخص نیست .