اصطلاح جامعه‌شناسي جنايي براي اولين بار به زبان ايتاليايي (Sociologia Criminala) توسط انري كوفري (1929- 1856) براي عنوان چاپ دوم كتاب وي به نام «افق‌هاي نوين حقوق كيفري» برگزيده شد و در انگليس به (Sociology of crime يا Criminal Sociology) ترجمه شد جامعه شناسي جنايي، رشته‌اي از جامعه شناسي است كه «جامعه شناسي را ميتوان مطالعه علمي زندگي گروهي انسان‌ها تعريف كرد»همچنانكه يكي از رشته‌هاي اساسي جرم شناسي نيز مي‌باشد بنابراين با تلفيق اصول جامعه شناسي و جرم شناسي، « جامعه شناسي جنايي علمي است كه درباره عوامل و شرايط جرم‌زا و صور گوناگون بزه و جنبه‌ي كمي و كيفي آن و پيدايش فرد يا گروههاي جامعه ستيز در ميان جوامع انساني با روش عيني و علمي يا مشاهده و مقايسه با كمك آمار جنايي به بررسي و تحقيق مي‌پردازد تا رابطه بزه و بزهكار را با جامعه دريابد، مشكلات و آسيب‌هاي اجتماعي يعني جرائم ناشي از سوء تأثير عوامل اجتماعي را تشخيص دهد و با همكاري گروهي و همه جانبۀ متخصصان رشته‌هاي مختلف علوم اجتماعي، بر طرق پيشگيري از حدوث جرائم در يك جامعه و روش‌هاي درمان و اصلاح و تربيت كساني كه به كجروي و تبهكاري افتاده‌اند و سازگار ساختن آنان با نظام اجتماعي دست يابد»
جامعه شناسي حقوق جزا
بايد بين جامعه شناسي جنايي كه يكي از شاخه‌هاي مستقيم جامعه شناسي است و جامعه شناسي حقوق جزا، تفكيك قائل شد « به اعتقاد جرم شناسان، جامعه شناسي جزايي شاخه‌اي از جامعه شناسي حقوقي است كه جنبه هاي مختلف واكنش اجتماعي عليه بزهكاري را مطالعه ميكند، البته نه تحت معيارهاي حقوقي بلكه به عنوان اعمال اجتماعي كه قابليّت آن را دارند تا از روش‌هاي جامعه شناسي بهره گيرند»
جامعه شناسي جزايي خود مشتمل بر سه بخش است:
1- جامعه شناسي حقوق جزا در معناي خاص كه مبتني بر مطالعه تجربي قوانين جزايي است؛
2- جامعه شناسي مجازات كه مجازاتها را به عنوان اعمال اجتماعي مي‌شناسد و در زمينه شرايط اجتماعي اعمال مجازاتها و توسعه آنها و تاثيرات آنها بر جامعه مطالعه ميكند؛
3- جامعه شناسي دعواي جزايي كه به مطالعه عملكرد دستگاههاي مختلف عدالت جزايي مانند پليس، دادسرا، دادگاهها، وكلا و... و نتايج جامعه شناختي آنها مي پردازد؛
برخي از نظريه‌هاي جامعه شناسي جنايي عبارتند از: نظريه نابهنجاري، نظريه خرده فرهنگي، نظريه معاشرت‌هاي ترجيحي، نظريه برچسب زني، نظريه كنترل اجتماعي.
منابع:
1 . كوئن، بروس؛ مباني جامعه شناسي، ترجمه و اقتباس غلام عباس توسلي و رضا فاضل، تهران، سمت، 1381، چاپ سيزدهم، ص 15
2. كي‌نيا، مهدي؛ مباني جرم شناسي، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376، چاپ پنجم، ج 2، ص 37
3 . نوربها، رضا؛ زمينه جرم شناسي، تهران، گنج داتش، 1380، چاپ دوم، ص 73 و 74
جامعه شناسی جنایی
پاسخ با نقل قول
