بیماری های گیاهان جالیزی

[memol]

پوسيدگي اسكروتينيايي گوجه فرنگي و بادمجان
egg plant & tomato sclerotin rot



بيماري اسكلروتينيائي گوجه فرنگي و بادمجان توسط دکتر بني هاشمي در سال 1364 در نواحي بوشهر گزارش شده است.

گونه هاي Sclerotinia Spp در بيشتر نقاط دنيا سبب بيماريهاي خطرناك مي شوند. بيشتر گياهان گوشتي به انضمام سبزيها ، گلها و بوته ها علفهاي هرز مورد حمله قرار مي گيرند .

نشانه هاي بيماري

در روي ساقه هاي گوجه فرنگي ، سيب زميني ، خيار و لوبيا علائم بيماري در روي ساقه اصلي يا شاخه هاي فرعي مشاهده مي شود . اين علائم از محل زخم يا محل انشعاب شروع مي گردد و به خصوص در نزديك سطح زمين مناطق آب سوخته‌اي با رنگ قهوه اي روشن يا قهوه اي تيره مشاهده مي شوند . توده ميسليوم سفيد با سختينه هائي در روي ساقه ديده شده و پوسيدگي نرم را سبب مي‌گردد . در مناطق گرم و خشك شانكرهاي خشك توسعه يافته ، سبب از بين رفتن گياهان مي شود بدون اينكه پوسيدگي نرم ايجاد گردد . دکتربني هاشمي (1364) علائم بوته ميري و يا خشكيدگي برخي از شاخه هاي نبات را مشاهده نموده و متذكر شده است آلودگي در ناحيه طوقه يا قسمت هوائي نبات صورت مي گيرد و درون نسج آلوده گياه سختنيه ها ريز يا درشت سياهرنگ بوجود مي آيند .

عامل بيماري

بني هاشمي دو گونه قارچ با نامهاي Sclerotinia sclerotiorum داراي سختينه هاي درشت (2 تا 5 ميليمتر ) و ديگري به نام S. minor داراي سختينه هاي ريز (0.5 تا 1 ميليمتر) را از عوامل بيماري مي داند.

عامل بيماري به صورت ميسليوم در روي گياهاني كه در مزرعه باقي مانده اند يا به صورت سختينه در بقاياي گياهان ، فصل نامساعد سال را مي گذراند.

قارچ عامل بيماري به رطوبت زياد احتياج دارد . در بارانهاي مداوم ، مه يا آبياري باراني خسارت خيلي شديد است.

کنترل:

کنترل در گلخانه:

1- دادن بخار آب در خاک گلخانه به مدت یک ساعت در دمای 55 درجه سانتیگراد جهت از بین بردن سختینه ها

2- ضد عفونی خاک با کلروپیکرین، متام سدیم و دازومت جهت از بین بردن سختینه ها

3- سمپاشی با کینتوزون

کنترل در مزرعه:

1. غرقاب کردن زمین به مدت 45- 23 روز

2. عدم آبیاری بارانی

3. تناوب طولانی بدون کاشت کاهو

4. کنترل بیولوژیک در مزرعه با قارچ Coniothyrium minitans

[memol]

لهيدگي باكتريائي پياز
Onion bacterial mushy rot

غده هاي پياز در انبار مورد حمله چندين گونه باكتري قرار مي گيرند و اين پوسيدگي ممكن است در مزرعه نيز اتفاق بيفتد .

نشانه هاي بيماري

باكتري Pectobacterium carotovorum pv. carotovorum بيشتر در انبار خسارت وارد مي كند و از طريق گردن پياز هنگامي كه رشد گياه كامل مي گردد وارد شده و يك يا چند فلس از پياز آلوده مي شود در اين مرحله بافتهاي مورد حمله آب سوخته به نظر مي رسند و رنگ زرد يا قهوه اي روشن دارند به تدريج پوسيدگي پيشرفت مي كند و فلس ها نرم مي گردند پيازهاي آلوده اگر فشار داده شوند يك مايع آبكي با بوي بد از ناحيه گردن پياز به بيرون تراوش مي كند. اين باكتري فقط توسط زخم وارد مي شود .

مهمترين عامل بيماري Burkholderia cepacia شناخته شده است.

کنترل:

1- اندامهاي هوايي پياز بايد قبل از برداشت كاملاً رسيده باشند.

2- در هنگام برداشت و خرمن كردن بايد از زخمي شدن پياز جلوگيري شود.

3- انبار بايد خوب تهويه گردد تا رطوبت در سطح پياز جمع نشود.

اگر دماي انبار صفر درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 70% تنظيم گردد براي جلوگيري از گسترش بيماري مفيد است.

[memol]

ريشه صورتی(سرخي) پياز
Onion pink root

عامل بيماري در سال 1378 توسط دکتر نصر اصفهاني از اصفهان گزارش گرديد.

نشانه هاي بيماري

گياه آلوده علائم كم رشدي از خود نشان مي دهد و تعداد برگ و قطر پياز كاهش يافته و زودتر تشكيل مي شود. برگ اوليه از راس ، زرد رنگ شده كه به سمت پائين ادامه مي يابد و نهايتاً به رنگ بنفش در مي آيند. پياز آلوده زودتر بالغ شده و به راحتي از جاي كنده مي شوند ، گياه آلوده مرتب ريشه زايي مي نمايد و متعاقباً آلوده مي گردد و گياه حالت كمبود از خود نشان مي دهد .

عامل بيماري

عامل بيماري قارچي است به نام Pyrenochaeta terrestris) Phoma terrestris) كه داراي ميسليوم شفاف و بند دار ، منشعب و كلاميدوسپورهاي بين سلولي بي شماري توليد مي نمايد.

کنترل:

1- در صورت امکان ضد عفونی خاک

2- تناوب طولانی

[memol]

آنتراكنوزپياز
Onion anthracnose



اين بيماري در سال 1376 در روي پياز سفيد در منطقه تربت حيدريه مشاهده شد (‌ محمودي و كريمي شهري 1377 ) . علائم بيماري به صورت لكه هاي سياه رنگ به شكل دواير متحدالمركز روي پوست پياز ديده مي شود . اين لكه ها باعث كاهش بازار پسندي محصول مي شود و عامل بيماري قارچ Colletotrichum circinans تشخيص داده شده است.

کنترل:

1- کشت پیاز رنگی به جای پیاز سفید، زیرا مشخص شده پیاز رنگی به علت دارا بودن مواد سمی مانند Protocatchoicacid Catechol به این قارچ مبتلا نمی شود.

2- تناوب

3- برداشت سریع محصول قبل از آلودگی

4- رطوبت زیر 70% برای انبار داری

[memol]

سفيدك پودری(سطحي) جالیز


Cucurbit powdery mildew

اين بيماري از دير زمان در ايران بخصوص در مناطقي كه كشت گياهان جاليزي در آنجا معمول بوده وجود داشته است . ولي اولين بار گزارش كتبي مربوط به اسفندياري در سال 1326 مي باشد . سفيدك سطحي را زارعين بخوبي شناخته و در اصفهان به آن نمكه و در بعضي از نقاط ديگر به نام شته و يا در آذربايجان به نام آق مشهور است . اين بيماري در اكثر مناطق جاليزكاري از قبيل سواحل درياي مازندران ، اصفهان ، تهران ، قم ، همدان ، كرج ، خوزستان ، شيراز ، تبريز، بروجرد ، و ورامين و شهر ري وجود دارد . در استان فارس اين بيماري در روي خيار، خيار چنبر، خربزه ، طالبي، گرمك، كدو وهندوانه توسط بني هاشمي و ذاكري (1368 ) گزارش شده است .

نشانه هاي بيماري

اولين علائم بيماري به صورت لكه هاي كوچك سفيد آرد آلود روي برگها و ساقه ها مي باشد كه بتدريج سطح آنها را گرد سفيد رنگي فرا مي گيرد و بزودي بيماري توسعه يافته ، ظرف مدت كوتاهي پوشش قارچي ، هر دو سطح برگ را فرا مي گيرد . نشانه هاي اوليه بيماري ، در واقع موقعي ظاهر مي شود كه اولين گلهاي خيار باز شده و بوته هنوز ساقه خزنده خود را ايجاد نكرده است . برگهاي مبتلا سفيد، خشك و شكننده شده و مخصوصاً در مورد برگ هندوانه لكه‌ها بزودي قهوه اي رنگ مي گردند . در بوته هاي مبتلا ميوه ها زودتر از موعد مقرر رسيده، شبكه پوست آنها خوب تشكيل نشده ، بافت آنها نرم مي گردد . علاوه بر اين ، گوشت ميوه ، بي مزه و مواد جامد محصول در آنها به طور قابل ملاحظه اي كم مي گردد .

عامل بيماري

به طور كلي عامل دو گونه قارچ به اسامي :

1) Erysiphe cichoracearum

2) Sphaerotheca fuliginea

بر اساس گزارش بني هاشمي و ذاكري ( 1368) قارچ عامل بيماري در استان فارس Sphaerotheca fuliginea مي باشد و جنس Erysiphe ديده نشده است . كنديوم هاي جمع آوري شده از روي كدوئيان غالباً داراي جوانه هاي دو شاخه اي بوده كه مؤيد مشخصه گون S.fuliginea مي باشند .

کنترل:

1. ارقام مقاوم، خربزه مشهدی و طالبی شهد شیراز حساس است.

2. کاشت در مناطقی که هوا جریان داشته باشد.

3. کاهش رطوبت

4. در فاصله دو آبیاری زمین خشک شود.

کنترل شیمیایی:

اگر بیماری دیر وارد مزرعه شود معمولاً نیازی به مبارزه نیست.

1- سولفور wp 80-90% و 3- 2 در هزار با دیدن اولین علائم

2- دینوکاپ(کاراتان اف ان) wp18.25%و 2-1 کیلوگرم درهکتار

3- گل گوگرد 20- 15 کیلوگرم در هکتار

[memol]

سیاه شدن گلگاه هندوانه


بیماری سیاه شدن گلگاه هندوانه یکی از بیماریهایی است که باعث کمی میزان محصول و نامرغوبی ان از نظر بازار پسندی می شود . این بیماری مخصوصاً در نقاطی که هندوانه هائی از نوع چارلستون گری ، فرفاکس و دیکوسی کوئین کشت می شود انتشار دارد .

میوه های واریته های Charleston Gray و Fairfax وقتی به طول 10 تا 15 سانتیمتر رسیدند ، انتهای میوه ابتدا به رنگ تیره در آمده و پس از مدت کوتاهی خاصیت چسبندگی از خود نشان می دهند . به تدریج شیارهای سیاه رنگی در این قسمت پدیدار شده و پس از 3 تا 4 روز قسمت سر میوه کاملاً سیاه می شود .چنانچه از این قسمت آلوده برشی تهیه شود مشاهده می گردد که قسمتهای داخلی گوشت میوه در این منطقه سفید مایل به خاکستری مانده و رنگ قرمز طبیعی را به خود نمی گیرند . بذور حاصله در این قسمت چروکیده و نرسیده باقی می مانند .

علائم بیماری درواریته های دیکسی کوئین کمی متفاوت بوده و چون پوست این نوع هندوانه لطیف و نازک می باشد پس از چند روز که لکه سیاه در محل گلگاه دیده شد ، در 80 درصد از موارد میوه در این منطقه شکاف خورده ، فاسد می شود .

عامل بیماری

جزء بیماریهای فزیولوژیک شمرده میشود. آنگاه که محتوی کلسیم میوه از حدی پائین تر افتد ، بیماری در پاره ای از میوه ها مشاهده می شود . اینکه تعریق تاثیر ویژه ای روی پوسیدگی گلگاه دارد ، یکی از پژوهشگران با پاشیدن موادی چون امولسیون های هیدروکربن که میزان از دست رفتن آب را در گیاه کاهش می دهد از خسارت بیماری بنحو قابل ملاحظه ای کم کرد .

پوسیدگی گلگاه در پایان یک دوره حاصلخیزی گیاه، در اثر خشکی هوا و کم آبی بعدی عارض می شود . تحت این شرایط با توجه به جذب آب از خاک و تعریق از راه برگها ،‌نوسانات رطوبی بیشتر می گردد. نتیجتاً ذخیره آبی گیاه و میوه شروع به کاهش می کند . اگر این خشکیدن نسوج گیاه ادامه پیدا کند ، پاره ای از سلول های گلگاه شروع به خشکیدن می کند و مقدمه بروز عارضه پوسیدگی فراهم می شود . طول روز شدت نور و نسبت کربو هیدرات ها نیز ممکن است در این مسئله موثر باشند . اما نقش آنها در تولید پوسیدگی هنوز نیز به وضوح روشن نشده تا بتوان آنها را توصیه هائی که به منظور جلو گیری عملی به کار می رود به کار برد . آفتاب سوختگی نیز در پاره ای موارد ممکن است با عارضه پوسیدگی گلگاه اشتباه شود، واریته چارلستون گری به وی‍‍‍ژه به این عارضه حساسیت دارد .

کنترل:

1- تاثیر آب

تشنگی خسارت جبران ناپذیری وارد می آورد . در فصل گرم و موقعی که گیاه به آب بیشتر نیازمند است فاصله آبیاری ،‌ دو و یا حداقل یک روز پایین آورده شود . بهترین زمان برای این اقدام موقعی می باشد که کم و بیش لکه های سیاه در مزرعه هندوانه به چشم می خورد . تردیدی نیست که این اقدام موقعی می باشد که کم وبیش لکه های سیاه در مزرعه هندوانه به چشم می خورد . تردیدی نیست که این اقدام تا آن حد که عارضه مربوطه به آب باشد مثمر ثمر خواهد بود . در این مورد عامل نظم آبیاری نیز غیر قابل اغماض است و جداً توصیه می شود تا فواصل آبیاری در هر نوبت یکنواخت بماند و هر بار نوسانی نشان ندهد .

2- جلو گیری از تعریق

از آنجائی که تعریق عامل مهم از دست رفتن رطوبت اندوخته گیاه است و قوی تر کردن فشار اسمزی برگها نسبت به میوه به جذب رطوبت کمبود از ناحیه گلگاه منجر می شود لذا هر طریقی که بتواند از این پدیده یعنی « تعریق » جلوگیری به عمل آورد سبب کاهش بیماری می شود . آبیاری بارانی در روزهای گرم که واقعاً شدت تعریق بالا می رود در حفظ سلامتی کمک بسیار مفیدی است.



3- اثر کود

با پاشیدن کلرور کلسیم و نیترات کلسیم به میزان دو کیلو در 400 لیتر آب تاثیر قابل توجهی روی کاهش خسارت بیماری داشته است .

آغاز این کار یک ماه قبل از ظهور احتمالی بیماری و 3تا4 بار به فاصله یک هفته تکرار شود . استعمال مقادیر کافی کود که بویژه از لحاظ سوپر فسفات غنی باشد مثل کود 4-12-4 و 5-20-5 در کاهش خصارت بیماری تاثیر ویژه ای داشته است .

4- تاثیر تاریخ کشت

اهمیت تاریخ کشت بدان سبب است که بوته هندوانه تا فرا رسیدن فصل گرم و آنگاه که میوه ها رشد سریع دارند و به آب بیشتری نیازمندند قسمت اعظم فعالیت خود را رها کرده و برای کامل کردن رشد میوه نیروی زیادی احتیاج نداشته باشند.

5- واریته مقاوم
واریته های فرفاکس ، چارلستون گری ،‌ دیکسی کوئین ،‌ نسبت به بیماری حساسیت فوق العاده از خود نشان داده اند در حالی که واریته‌های شوگربی،‌ خاتمی و شریف‌آبادی و محبوبی حساسیت بسیار کمی نسبت به بیماری از خود نشان داده‌اند

[memol]

پوسیدگی نرم باکتریائی هویج


بافتهای پارانشیمی خیلی سریع مورد حمله باکتری قرار می گیرند . سایر بافتها معمولاً بیشتر مقاوم هستند . سلولهای مورد حمله آب سوخته می شوند . تیغه میانی منهدم می گردد و سلولهای مضمحل شده به توده آبکی نرم لزج تبدیل می شوند .اپیدرم معمولاً متصل باقی می ماند . بافتهای پوسیده خاکستری تا قهوه ای به نظر می رسند و بسته به میکروارگانیسم ثانوی که بافت را مورد حمله قرار دهد بوی بد ممکن است از بافت به مشام برسد . به نظر می رسد که فساد در طول محور وسط ریشه توسعه می یابد اگر ریشه ها از وسط نصف شود ، یک خط مشخص مابین بافت سالم و بافت آلوده مشخص می گردد .قسمتی از بافت هویج که مورد حمله باکتری قرار می گیرد مورد حمله سایر باکتریها و قارچها نیز قرار می گیرد.

عامل بیماری

باکتری به نام Pectobacterium carotovorum نسبتاً بزرگ‌‌‌‌، گرم منفی و دارای تاژکهای بلند از نوع پریتریکوس (Peritrichous) می باشد . جدایه های عامل بیماری در محیط کشت به خوبی بیماریزایی خود را حفظ می کند .

خاک از منابع مهم آلودگی اولیه برای هویجهای انباری است. خاکهایی که حاوی بقایای گیاهان آلوده سال قبل هستند از منابع مهم آلودگی به شمار می روند.

کنترل:

1) نظر به اینکه عامل بیماری درهرجایی که گیاهان حساس کاشته شود وجود دارد باید دقت شود در هنگام برداشت و حمل و نقل از زخمی شدن ریشه ها جلوگیری به عمل آید

2) در خلال انبارداری درجه حرارت و رطوبت را باید دقیقاً کنترل نمود

3) اگر ریشه ها قبل از انبار یا انتقال شسته می شوند، فرو بردن هویجها در محلول یک پانصدم هیپوکلریت سدیم(2.25درصد ماده موثر) یا خشک کردن هویج در هوای گرم تحت فشار ضروری است.

4) دمای صفر درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی کمتر از 90% سبب کاهش پوسیدگی نرم می شود.

5) بعد از هویج باید ذرت ، غلات دانه ریز ، یونجه ، شبدر ، چغندر یا لوبیا را در تناوب به کار رود .

6) اتاقهای انبار و جعبه ها باید با فرمالدئید یا سولفات مس ضد عفونی گردد

[memol]

جرب جالیز

لکه های بیماری در همه قسمتهای هوائی ظاهر می شود . در برگ ها اولین علائم به صورت نقطه های روشن آب یا سبز کم رنگ ظاهر می شود . این نقاط معمولاً به مقدار زیاد در بین رگبرگها مشاهده می گردد . لکه های طویل روی ساقه و دمبرگها ممکن است ظاهر شوند . بتدریج رنگ لکه ها به خاکستری متمایل به سفید تبدیل شده ، زاویه دار می گردند .

لکه های میوه همزمان با بزرگ شدن میوه تیره می شوند. بافت مضمحل می گردد تا اینکه حفره های قابل ملاحظه ای در میوه پدید آورد. در شرایط مرطوب یک لکه مخملی سبز تیره از رشد قارچ در این گودال ها ظاهر می شود .

رشد شدید بیماری با شرایط خنک و مرطوب همراه می باشد که ممکن است در اوقات ویژه در طی فصل یا در مزارعی که زهکشی هوا و خاک ضعیف است شایع باشد .

کنترل:

در صورت امکان خانواده کدوئیان باید در مزارعی که دما نسبتاً بالا باشد پرورش یابند زهکشی خاک و گردش هوا در لابلای بوته ها بعلت خشک شدن سریع سطح برگ از شدت بیماری می کاهد .


در مراحل چهار برگی شروع و هفته ای یک بار باید تکرار شود .

موثرترین سموم برای مبارزه با بیماری سموم زینب (Zineb) ، مانکوزب (Mancozeb) ،‌ کلروتالونیل ( Chlorothalonal)‌ به مقدار 1.5 کیلوگرم درهکتار می باشد

[memol]

سفید ک دروغی خیار

عامل بیماری : Pseudoperonospora cubensis

علائم:

طالبی وخیار بیش از هندوانه – کدو – کدو خورشتی مورد حمله این بیماری قرار میگیرند.روی برگها لکه های براق روغنی 1-2 سانتی متر با حاشیه ی زاویه دار ظاهر می شود. بعد از گذشت چند روز قسمت آلوده زرد شده و می خشکد و به رنگ قهوه ای در می آید.اگر هوا مرطوب باشد در سطح پائینی برگ کپک خاکستری متمایل به بنفش ظاهر می شود .آلودگی سبب سقط گلها و توقف رشد میزبان می شود .میوه ها بطور غیر مستقیم بدلیل خشک شدن برگها صدمه می بینند.آلودگی در فصل تابستان در صورت بالا بودن رطوبت و در دمای ما بین10 تا 30 درجه سانتیگراد شروع می شود.شرایط مساعد برای رشد قارچ 16 تا 22 درجه سانتیگراد است.

کنترل:

برای مبارزه باید بقایای آلوده از بین رفته و از آبیاری سطح بالای میزبان ممانعت گردد.از تراکم میزبان جلوگیری شود در صورت مشاهده ی بیماری هر 8 روز سم پاشی انجام گیرد و تا زمانی که شرایط بیماری زدایی وجود دارد سم پاشی قطع نشود. سموم پیشنهادی اتیل فوسفیت آلومینیم گیاهان آلوده باید سوزانده شوند.

[memol]

بیماری لکه برگی سرکوسپورا گیاهان زینتی

علائم بیماری:

لکه های ایجاد شده بر روی گونه های رافیس در دو سطح برگ آن به صورت نقطه های قهوه ای خرمایی رنگ به قطر بیش از دو میلی‌متر دیده می شود. این لکه ها به تدریج تیره‌تر و گرد و نامسطح با هاله زرد رنگ دیده می شوند. گاهی لکه‌ها بهم پیوسته و عامل پژمردن گیاه می‌شوند.

لکه برگی سرکوسپورا روی بافت لاستیک هندیافیکوس پلاست به صورت تغییر رنگ سطح برگ ظاهر می شود و نواحی گرد کمی برجسته، ریز به رنگ سبز تیره و روشن مشاهده می شود. استرومای سیاه ریزی از عامل بیماری روی زخم ها تشکیل می گردد و برگ هایی که آلودگی شدید دارند جدا می شوند. اما همین لکه برگی سرکوسپورا روی گیاهان زینتی مخصوصاً لاستیکی بچه یا (Baby rubber) به صورت لکه های برجسته خرمایی در سطح برگ ظاهر می‌شوند و به تدریج این لکه ها قهوه ای تیره شده و به ندرت به قطر یک میلی‌متری بالغ می‌شوند. البته روی فلادمیرون یا برگ قلبی لکه های زرد کوچک تا قطر 27 میلی‌متر بالغ می‌شوند. مرکز لکه ها فرورفته، سوخته و حاشیه‌ی آن‌ها به رنگ زرد دیده می شود.
علائم متفاوت حاصل از یک پاتوژن روی گیاهان مختلف با توجه به اینکه اندام‌های بافتی و سختی فیزیولوژی گیاه متفاوت است و با توجه به عکس‌العمل ‌هایی که خود گیاه در مقابل پاتوژن نشان می دهد، لکه نیز متفاوت دیده می شوند.

عامل بیماری:
قارچCercospora rhapisicola عامل بیماری لکه برگی سرکوسپورای است. استرومای قارچ به اندازه 38 15×5030 میکرون است. کنیدی برها قهوه ای بدون حجره تا دو حجره ای و ندرتاً منشعب می‌شوند، معمولاً دارای یک دیواره عرضی هستند. کنیدی های دو حجره ای شفاف و نوک تیز تا کمی خمیده هستند و قاعده آن‌ها بریده و نوک آن‌ها کمی تیره بوده که از 3 تا 9 دیواره از منابع مختلف در گیاهان گزارش شده است.
حرارت مناسب برای رشد قارچ 25 درجه گزارش شده است و در فاصله زمانی چهار هفته علائم بیماری را نشان می‌دهند. علائم لکه برگی سرکوسپورا روی درخت لاستیک هندی پس از 60 روز از تلقیح ایجاد می شود و حساسیت برگ‌های سنین مختلف معمولا ‌ً متفاوت است و در طبیعت برگ‌های مسن تر علائم را بهتر نشان می دهند.

کنترل با بیماری:
کاربرد هفتگی زاینب مفید و موثر گزارش شده است