تاریخچه کوتاه در مورد رسانههای جهانی

سیستم رسانهای جهانی از لحاظ تاریخی عمیقتر از آن است که به نظر میآید. در واقع هر بحثی پیرامون رسانههای جهانی باید از اواخر قرن 19 یعنی وقتی که یک شبکه گسترده جهانی از شرکتهای تلگراف (ارتباطات کابلی) و آژانسهای خبری به عنوان شرکتهای فراملی در آن زمان ظهور پیدا کرد آغاز شود. تا اواخر قرن 19 هم بریتانیا و هم امریکا تجارت جهانی را در مورد آزادی کابلها پذیرفتند و به نحو تجاوز کارانهای این سیاستها را برای گسترش دسترسی به بازارهای خارجی از طریق شرکتهایی مثل شبکههای کابلی امریکایی، کمپانیهای تلگراف انگلیسی ـ امریکایی و شرکت توسعه شرقی تلگراف وستریونیون استفاده کردهاند. این سیاستها همچنین برای پشتیبانی کارتلهای کابلی و اهرمهای قدرت برای دسترسی به بازارهای داخلی به منظور بهرهبرداری دو طرفه شرکتهای ارتباطی خارجی امریکا و انگلیس استفاده شدهاند.
بعد از جنگ جهانی اول در رسانههای جهانی فاصلهای به وجود آمد و تحقیقات در این رشته به شکل زیادی به مطالعه در مورد تبلیغات و توانایی مردم در دریافت اخبار خارجی تمایل داشت. ایده رسانههای جهانی و همچنین با توافقات بینالمللی، تکنولوژیهای رسانهای جدید (رادیو، تلویزیون، پخش ماهوارهای و نظایر آن) را برای عمل کردن داخل مرزهای ملی محدود میکرد. تنها این جمله در دهه 1970 و 1980 تغییر کرد که کشورهایی که به نام کشورهای توسعه یافته نامیده میشدند در یونسکو و اتحادیه جهانی مخابرات تلاش کردند سیاستهای جدیدی را به تصویب برسانند تا قادر باشند تخصیص عادلانهای از منابع ارتباطات صورت گیرد.

این فشار نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات و دسترسی بیشتر به اخبار و رسانههای قدیمی همچنین تنوع بیشتر جریان اطلاعات بین همه کشورها و توزیع عادلانه اطلاعات را اقتضا میکرد. در اصل یونسکو و اتحادیه جهانی مخابرات به ترتیب تحت مطالعات اصلی کمیسیون مک براید و ماتیلز نتیجه گرفتند که نوآوریهایی را که آنها مورد توجه قرار داده بودند انجام دهند. به طور مثال کوشش برای رسیدن به آزادی و تعادل جریان اطلاعات، گسترش مشارکت کشورهای توسعهیافته در هر دو سازمان، تخصیص بیشتر منابع به صورت عادلانه برای عموم (به طور مثال امواج رادیویی و مکانهای مداری برای ماهوارههای ثابت) و افزودن زیرساختهای ارتباطی برای ایجاد برنامههای بینالمللی توسعه ارتباطات و فراهم کردن حمایتهای فنی و مالی برای اخبار محلی و آژانسهای رادیو و تلویزیونی صورت گرفت.

البته اهداف نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات به صورت منحرفشدهای صورت تحقق به خود گرفت، اما این کوششها به یک سیستم جهانی متمایل شد که بتواند نیازهای کشورها را بهتر از آنچه که دنباله روی کورکورانه از تسلط اروپا و امریکای شمالی ایجاب میکرد منعکس کند. نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات به زودی با انتقام کشورهایی روبهرو شد که از ایده یک نظم نوین ارتباطات جهانی براساس برابری و توزیع مجدد قدرت و منابع رنجیده بودند. این کشورها ـ امریکا، انگلیس و سنگاپور ـ یونسکو را ترک و تهدید کردند که اگر تغییرات فراگیر داخلی صورت نگیرد اتحادیه جهانی مخابرات نیز به همان سرنوشت دچار خواهد شد. آنها طالب اولویت رقابت و خصوصیسازی به همان صورتی بودند که در توافقنامه جهانی تجارت و گمرک لحاظ شده بود، در نتیجه تجارت آزاد و ارتباطات دوباره زنده شد و اقتدار یونسکو و اتحادیه جهانی مخابرات دوباره تعریف شد و بحث در مورد نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات کمرنگ شد.
بدین ترتیب یونسکو مجدداً جریان آزاد اطلاعات را پذیرفت و در نتیجه انگلیس، امریکا و سنگاپور بازگشتند و سازمان تجارت جهانی مجدداً براساس دکترینی که اساس آن نظام ---------- ارتباطات جهانی در حال تکوین بود به تمام اعضایش اجازه میداد که بدون هیچ محدودیتی اطلاعات را بین مرزها مبادله کند. با از بین رفتن نظم نوین جهانی ارتباطات نظم جدید داخلی و مشی اساسی برای بخشهای خصوصی در اتحادیه جهانی مخابرات، سازمان همکاری مؤسسه اقتصادی و سازمان تجارت جهانی به وجود آمد. این آژانسها چند نقش جدید را برای تلاش در زمینه ایجاد بازارهای ارتباطی جدید و چارچوب ---------- پذیرفتند.


  • تحقیقاتی که روش اصلی و دسترسی به منابع ارتباطی را در مناطق مختلف جهان با حمایت از خصوصیٍسازی، رقابت و توسعه قالبهای خود تظیمی جدید در بعضی از کشورها پوشش میدادند.


  • نقش مکمل حمایتی. به طور مثال توسعه مراکز دوربرد(10) به عنوان منابع اجتماعی که برای مردم در کشورهای توسعهیافته با دسترسی بیشتر به خدمات ارتباطات راه دور تهیه میشوند.


  • تهیه منابع مالی برای حمایتهای قانونی و ظرفیتهای سیاستگذاری در کشورهای توسعهیافته و ترجیحاً شبکهها و خدمات اطلاعاتی که امروزه در بازارهای اختصاصی هستند.

تغییر شکل و خصوصی شدن سیاستهای ارتباط جهانی

پیامرسانان ارتباطی مسابقهای را در سالهای 1984 تا 1991 در انگلستان بین خود آغاز کردند. در یک فضای آزادیخواهانه (لیبرالیستی) کشورهایی مثل استرالیا، کانادا، ژاپن، نیوزیلند و اتحادیه اروپا در این مسابقه اطلاعاتی (در سالهای 1990 و 1998 در سازمان همکاریهای مؤسسه اقتصادی و در سال 1999 در ایالات متحده) سهم داشتند. عامل این نشانهگذاریها بانک جهانی و ساختارهای آن بود که ---------- انحصاری خود را اعمال میکرد، این شکل جدید از طرز تفکر قابل پذیرش در ساختار ادارات وخصوصیٍسازی بود.


سازمان تجارت جهانی و سیاستهای جدید

سازمان تجارت جهانی و سیاستهای جدید برای ارتباطات راه دور و رسانههای جدید

تعدادی از موافقتنامههای سازمان تجارت جهانی، ارتباطات راه دور و سرویسهای اطلاعاتی را پوشش دادهاند. این موافقتها که گاهی گفته میشد اساس یک نظام حکومتی جدید رادیکال است تضمین کردهاند که کشورها نمیتوانند این مرحله را نقض کنند و در آینده رقابت و خصوصیسازی در رابطه با نقشهای سازمان تجارت جهانی پیشرفت کنند. این سازمان بر ارتباطات راه دور و رسانههای جدید، موافقتنامه 1994 برای افزایش خدمات، توافق 1996 سنگاپور برای برداشتن مالیاتها از فنآوریهای ارتباطی راه دور، توافقنامه پایه ارتباطات راه دور 1997 و ایجاد یک قدرت تجارت الکترونیکی جهانی


  • خصوصیٍسازی
  • رقابت تحت نظارت
  • تطبیق سیاستهای نوین برای رسانههای جدید.

سازمان تجارت جهانی و خصوصیٍسازی

در خلال سالهای 1984 تا 1990 میلادی 110 شرکت ارتباطات راه دور خصوصی شدند. تعدادی از اینها مثل بریتیش تلهکام به طور کامل و برخی دیگر نظیر مالیزیا تلهکام و سنگاپور تلهکام قسمتی از شرکت خود را به بخش خصوصی واگذار کردند.
با این حال میتوان گفت در انتهای سال 1999 فقط 3 درصد از مردم جهان به اینترنت دسترسی داشتند. به عبارت دیگر در 23 کشور اتصال به اینترنت نبود و در 58 کشور دیگر کمتر از 1000 کاربر اینترنت وجود داشت. در قیاسی کلی 45 درصد کل کاربران اینترنت مقیم امریکای شمالی، 35 درصد در اروپا و 11 درصد در ژاپن بودند.
البته توافقنامههای سازمان تجارت جهانی کشورها را به تعهد در مقابل خصوصیٍسازی و قبول سرمایهگذاران خارجی مجبور نمیکند، اگرچه فشار بزرگی برای پذیرش این تعهد وجود دارد.

بسیاری از کشورها این فعالیت را به وسعت ایالات متحده انجام ندادهاند. کشورهای امریکای لاتین بزرگترین مراحل رفع محدودیتهای سرمایهگذاریهای خارجی را توسط یک دست کردن گرایشهای موجود انجام دادند.
در آرژانتین، غنا، مکزیک و آفریقای جنوبی عاملان خصوصیٍسازی ارتباطات راه دور با تأکید بر نصب 225 هزار تا 5ر2 میلیون اشتراک جدید در طی 5 سال خصوصی شدند.
این اقدامات با گسترش طراحیهای تنظیم شدهای همراه شد و بر انتقال از عقیده مقرراتزدایی در دهه 1980 به ایدهای که رژیمهای دولتی را ارکان اساسی تغییر سیاستهای ارتباطات دوربرد میدانست تأکید شد.
بنابراین سازمان تجارت جهانی «الگوی جدید دولتی»، یعنی سندی را که توسط 55 کشور امضا شده بود پذیرفت.