تاثير تيم کاري ايمني بر کاهش حوادث شغلي
داود کرماني- افشين منتجبي

چکيده: باتوجه به روند روبه رشد بروز حوادث در صنايع، در اين مقاله، تاثير تشکيل تيم کاري ايمني در کاهش بروز حوادث ناشي از کار، مورد بررسي قرار مي گيرد. اين بررسي از آن جهت اهميت دارد که به نقش موثر سرپرستان و سرکارگران در قالب تيم کاري ايمني در کنار مهندسان ايمني، در کاهش و کنترل حوادث مي پردازد. تجربه ما نشان داده که روش ارائه شده، قابل اجرا بوده و مي تواند در صورت اجراي درست باعث کاهش وقوع حوادث شود. نتايج پياده سازي اين روش به شرح زير بوده است:
کاهش 58 درصدي تعداد حوادث به وقوع پيوسته، در بازه زماني 6 ماهه، در مقايسه با زمان مشابه در سال پيش (مقايسه بين نيمه اول سال 84 با سال 85 بوده است).
کاهش روزهاي تلف شده به ميزان 68 درصد(مقايسه بين نيمه اول سال 84 با سال 85 بوده است).
کاهش ضريب شدت تکرار از 2 و 1 به 1 (مقايسه بين نيمه اول سال 84 با سال 85 بوده است).


مقدمه
حادثه، يک واقعه برنامه ريزي نشده است که منجر به خسارت جاني، مالي يا حتي اتلاف وقت ميشود. امروزه ثابت شده که اغلب حوادث در صنعت، به علت اعمال ناايمن (Unsafe Acts) و شرايط ناايمن (Unsafe Conditions) به وقوع ميپيوندد. کنترل و بهبود شرايط ناايمن از راه فرايندهاي شناسايي و ارزيابي خطر و صدور اقدامات پيشگيرانه و اصلاحي پيگيري مي شود. در مورد کنترل اعمال ناايمن يا رفتار ناايمن پيشنهاد مي شود تا افراد، تحت آموزش ايمني و بهداشت قرار گيرند.

تشکيل تيمهاي کاري با هدف دستيابي به ايمني، اقدامي است که امروزه به آن توجه ويژهاي ميشود. ازآن جمله تيم ايمني (AGC (Associated General Contractorsميباشد که از سال 1990 با هدف محيط کار ايمن و در سطح جهاني تشکيل شده که شرکتهاي مختلف مي توانند به صورت داوطلبانه به عضويت درآيند تا تحت مميزي ساليانه قرار گيرند. در اين مميزيها هر شرکت بعنوان يک تيم ايمني در نظر گرفته مي شود و طي آن ميزان آگاهي افراد از مسئوليتهاي ايمني و در حال اجرا بودن برنامه هاي ايمني، مورد بررسي قرار ميگيرد؛ در واقع اين يک برنامه مديريت ايمني داوطلبانه است.

از جمله طـرحهاي ديگري که در زمينـه درگير کردن گـــروههاي مختلف در صنايع و به منظور کنــترل اعمـال ناايمن در سطـــح دنيا در حـال اجـــرا است بايد از طرح حفاظت داوطلبـانه (Voluntary Protection Program= VPP )نام برد. نخستين بار در سال 1982 اين برنامه توسط هسته اصلي OSHA پيشنهاد شد و به صورت نمونه در يکي از شرکتهاي هواپيما سازي ايالات متحده طرح ريزي شد و به اجرا درآمد. نتيجه بسيار مثبت اين امر باعث شد تا بقيه شرکتهاي هواپيما سازي نيز به فکر استفاده از اين روش بيفتند.

تعريف تيم و گروه
گروه کاري
دو يا چند نفر که رابطه متقابل با يکديگر دارند و براي رسيدن به هدف مشترک گردهم مي آيند.

تيم کاري
گروهي هستند با دانش، مهارت و قابليت هاي ويژه که با اتکا به يکديگر و تعامل متقابل در جهت رسيدن به يک هدف مشخص، تحت مديريت واحد فعاليت و همفکري مي کنند. در يک تيم کاري، هم افزايي ايجاد مي شود؛ يعني برآيند عملکرد جمعي افراد، از مجموع عملکرد تک تک اعضا بيشتر است. (رابينز، 1384)

کار تيمي
کار تيمي، به معني کارکردن با هم، براي يک هدف مشترک است. براي ايجاد کار تيمي در يک حوزه کاري افراد گروه بايد بر روي هدف و روش دستيابي به آن، توافق داشته باشند.

مراحل پژوهش
1. طرح ريزي پروژه
اين پروژه در يکي از سالن هاي توليد يک شرکت خودروسازي با حدود 700 نفر کارکنان آن شرکت به اجرا درآمد.
در اين مورد ابتدا آمار حوادث درشش ماه نخست سال 84 (داراي استراحت و بدون استراحت) مورد بررسي قرار گرفت که در پي آن اين نتايج به دست آمد:
1-1. بيشترين فراواني علت وقوع حوادث، ناشي از عمل ناايمن افراد مصدوم بود.
1-2. بالاترين تعداد حوادث در روزهاي اوليه، جابه جايي افراد در بين ايستگاههاي کاري، رخ داده بود.
1-3. تعدادي از حوادث در شيفت هاي مختلف، به طور مشابه تکرار شده بود.
1-4. برخي از حوادث در روزهاي نخست تغييرات فيزيکي خط توليد، به وقوع پيوسته بود.
1-5. سرپرستان وسرکارگران نسبت به داده هاي آماري مربوط به حوادث که هر شش ماه در اختيار مديريت قرار مي گرفت علاقه نشان نمي دادند و بهره لازم را نمي بردند. (حساسيت هاي لازم در مورد آمار حوادث ارائه شده در بين سرپرستان وجود نداشت).
با توجه به نتايج به دست آمده، قالبي جديد براي بررسي حوادث و جلب مشارکت مديريت، روسا، سرپرستان و سرکارگران اين سالن درنظر گرفته شد. همچنين به منظور پوشش نواقص شناسايي شده (که پيشتر به آن اشاره شد) برنامه هاي کاربردي در نظر گرفته شد که مهمترين آنها به اين شرح زير است:
1-6. ايجاد سيستم اطلاعاتي براي يکپارچه سازي گزارش حوادث؛
1-7. طرح پروژه در سطح مديريت ارشد سالن؛
1-8. طرح ريزي برنامه توجيهي پروژه در سطح سرپرستان و سرکارگران؛
1-9. طرح ريزي برنامه آموزش سرکارگران درمورد چگونگي نحوه ارائه آموزشهاي کوتاه مدت به کارگران.