هیات داوران یکی از ارکان مهم مسابقات ورزشی است و عملکرد داوران می تواند نقش تعیین کننده ای در میادین ورزشی داشته باشد، داوران می توانند با دقت در اجرای وظایف خود از وقوع حوادث ورزشی تا حدی جلوگیری و آن را کاهش دهند.
* تشریح وظایف داوران
1- صلاحیت در قضاوت:
به کارگیری افراد فاقد صلاحیت خود یک بی احتیاطی و بی مبالاتی است. مسوولین مسابقات بایستی در انتخاب داوران واجد شرایط و با صلاحیت و دارای تخصص، دقت کافی داشته باشند زیرا که اگر در اثر عدم صلاحیت داور خساراتی به ورزشکاران وارد شود مسوول جبران خسارت و پیامدهای آن خواهند بود. بر این اساس شخص داور باید از فدراسیون مربوطه آن رشته ورزشی دفترچه، حکم و یا کارت داوری داشته باشد.
2- تعداد داوران در مسابقات ورزشی:
در رشته های مختلف ورزشی تعداد داوران متفاوت است برای مثال چه بسا بر اساس قوانین و مقررات داوری، مسابقات با حضور یک سرداور، دو داور، یک منشی و دو دستیار اداره می شود.
همچنین براساس مقررات ورزش های باستانی و کشتی پهلوانی، ترکیب هیات داوران شامل یک رییس تشک، یک قاضی و یک داور است.
3- بازدید و بررسی وسایل ورزشی عمومی:
در اکثریت رشته های ورزشی، ورزشکاران ملزم به استفاده از یکسری وسایل ورزشی هستند که به موجب مقررات مربوطه تعیین شده است.
ناقص بودن، نامرغوب بودن و یا غیر مجاز بودن این وسایل ممکن است موجب صدمه به ورزشکاران شود که در این صورت داوران مسوول خواهند بود زیرا که از وظایف اصلی و مهم داوران بازدید و بازرسی از وسایل ورزشی قبل از مسابقات ورزشی است و زمانی باید اجازه استفاده را صادر کنید که از سلامت و ایمنی آنها اطمینان کامل حاصل کرده باشد.
این موارد می تواند شامل زمین، تشک، پیست، استخر، توپ، اسباب ورزشی و امثال آن باشد. برای مثال در رشته ورزشی شنا داور باید به کیفیت آب از جهت کدر بودن، آلوده بودن و بوی نامطبوع آب استخر توجه داشته باشد و در صورت مشاهده این موارد از ورود ورزشکاران به داخل آب جلوگیری کند.
در مقررات بین المللی بسکتبال اشاره شده است که پایه های میله بسکتبال باید به خوبی جهت جلوگیری از برخورد بازیکنان و مجروح شدن آنها دارای آن حفاظ و ایمنی کامل باشد. داور می بایست قبل از شروع مسابقه با بازدید از امکانات احراز کند که وسایل مذکور از شرایط ایمنی مناسب برخوردار است یا نه و سپس تصمیم لازم را اتخاذ کند.
همچنین در ورزش هایی مثل ژیمناستیک که استفاده از اسباب در آن نقش اساسی دارد و هرگونه عیب و نقص فنی در آنها می تواند به صدمات غیرقابل جبرانی منتهی شود، وظیفه مراقبتی داوران اقتضا می کند که در بازدید آنها حساسیت بیشتری نشان داده شود تا از وقوع حادثه در اثر نقص اسباب جلوگیری شود.
4- بازدید از وسایل شخصی (ورزشی) ورزشکاران:
یکی دیگر از وظایف داوران بازدید از وسایل شخصی(ورزشی) ورزشکاران است که بر طبق مقررات ورزشکاران ملزم به استفاده از آنها در مسابقات ورزشی هستند و ورزشکاران نمی توانند بدون این وسایل در مسابقات شرکت کنند. وسایل شخصی در رشته های مختلف متفاوت است اما می توان به مواردی همچون دستکش، کفش، هوگو، ساق بند، کلاه ایمنی و ... در رشته های مختلف اشاره کرد.
برای مثال طبق قوانین و مقررات فوتبال بازیکن نباید کفشی بپوشد که برای دیگران خطرساز باشد و پل های کفش باید از چرم یا لاستیک ساخته شده و نباید کمتر از 7/12 میلیمتر پهنا داشته باشد و به طور کلی ارتفاع استوک ها و پل ها بیش از 19 میلیمتر نباشد. طبق قوانین و مقررات داوری کبدی ورزشکاران نمی توانند از وسایلی استفاده کنند که برای خود یا بازیکنان خطر داشته باشد (از قبیل جواهرات)، این قانون در رشته کشتی هم صدق می کند و کشتی گیران نمی توانند از وسایلی همچون ساعت و انگشتر در حین مسابقه استفاه کنند. ضمنا نمی توانند از زانوبندی که گیره های فلزی دارد استفاده کنند. در رشته ورزشی بوکس دستکش بوکس باید توسط داور بازرسی شود تا در آن اشیاء غیرمجاز و فلزی جاسازی نشده باشد پس داور موظف است قبل از شروع مسابقه از وسایل ورزشکاران بازدید و ورزشکاران را از استفاده از وسایل غیرمجاز و ممنوعه منع سازد زیرا که بی توجهی در بازدید از وسایل تقصیر محسوب می شود.
5- بازدید و بازرسی از بدن ورزشکار:
گاهی بازدید، از بدن خود ورزشکار است و می تواند شامل ناخن ها، روغنی بودن بدن، موها و ... باشد. برای مثال در رشته های کشتی و کبدی که رکن اصلی آنها درگیر شدن حریفان با یکدیگر است ناخن ها باید کوتاه باشد و همچنین بدن ورزشکار نباید روغنی و چرب باشد.
6- کارت بیمه ورزشی و کارت شناسایی ورزشکاران:
داوران می بایست کارت بیمه ورزشی و کارت شناسایی ورزشکاران را بررسی کنند و بعد اجازه شروع مسابقه را به ورزشکاران بدهند. این موارد بیشتر زمانی مشهود است که مسابقات در رده سنی مشخص از قبیل نونهالان و نوجوانان برگزار می شود که با دقت نظر داوران از سوء استفاده افراد سودجو جلوگیری شود.
7- رعایت مقررات ایمنی توسط داوران ورزشی:
بهتر است داوران قبل از شروع مسابقه مقررات ایمنی را رعایت کنند تا عاملی برای کاهش حوادث ورزشی باشد. از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بخاری گازی در فاصله نزدیک با زمین ورزش نباشد، مقررات ایمنی در سیم کشی های برق محل مسابقه رعایت شده باشد، اشیاء خطرناک، فلزات نوک تیز، مصالح ساختمانی در اطراف محل و زمین مسابقه نباشد و بعد از مطمئن شدن از حضور پزشک، مسابقه را شروع کنند.
8- شرایط آب و هوایی در مسابقات:
ورزش هایی که در فضای باز انجام می شود همواره در معرض شرایط نامطلوب جوی قرار دارند. مثلا بارها شنیده ایم که صاعقه یا رعد و برق منجر به فوت فوتبالیستی شده است و یا تمرین در هوای بسیار گرم باعث گرمازدگی ورزشکار شده است و موارد دیگر مثل بارندگی های شدید، یخ زدگی زمین و سرمای بیش از حد که بارها منجر به بروز حوادث و خسارت به ورزشکاران شده است. در بیشتر رشته های ورزشی که در فضای باز صورت می گیرد قوانین و اختیاراتی برای داوران در شرایط آب و هوایی مختلف پیش بینی شده است، چه خوب است داوران ما با رعایت و احتیاط بیشتر از بروز این گونه حوادث جلوگیری کنند.
9- نظارت دقیق بر مسابقه و اجرای عادلانه قوانین:
در حین مسابقه داوران باید قوانین را بر اساس مقررات مدون آن رشته به اجرا در آورند و با ورزشکاران عادلانه و بی طرف رفتار کنند.
برای مثال براساس قوانین بین المللی شنا سرداور باید قوانین و تصمیمات فینا را با قدرت اجرا کند. در قوانین رشته ورزشی کشتی هیات داوری کلیه وظایف پیش بینی شده در مسابقات کشتی و همچنین مقررات ویژه احتمالی که در هنگام سازماندهی برخی از مسابقات وضع می شود را به انجام می رساند.
در رشته ورزش های باستانی و کشتی پهلوانی داور مسوول صحیح مبارزه است که باید طبق مقررات اجرا کند. براساس قوانین بین المللی بسکتبال داوران بازی را طبق قوانین مربوطه اداره خواهند کرد. در قوانین ورزشی واترپلو اشاره شده که کنترل مطلق بازی در دست داوران است.
10- جلوگیری از اجرای حرکات و فنون خطا:
در قوانین رشته های ورزشی موادی را به معرفی حرکات و فنون خطا اختصاص داده اند و داوران می بایست در صورت مشاهده این حرکات و فنون سریعا از اجرای آنها جلوگیری کنند. داوران در شرایط مختلف می توانند با قطع بازی، جلوگیری از اجرای فن، اخطار، تذکر، امتیاز و امثال آن از اجرای فنون خطا جلوگیری کنند زیرا که در صورت کوتاهی و بروز حادثه مسوول هستند. به استناد قوانین بین المللی کشتی، کشتی گیران از موارد زیر ممنوع شده اند:
کشیدن مو، پیچاندن انگشتان، ضربه زدن، فشار دادن گلو، هل دادن، اجرای فن دوبل نلسون (در رده سنی نونهالان و نوجوانان)
11- وظایف داوران نسبت به ورزشکار مصدوم:
یکی از وظایف مهم داوران اقدام فوری نسبت به ورزشکاران مصدوم است و داوران می بایست در صورت ورود صدمه به ورزشکار در حین مسابقه شرایط تسهیل برای انجام کمک های اولیه را فراهم سازند و با قطع بازی و دعوت پزشک به ورزشکار مصدوم کمک کنند. برای مثال در رشته ورزشی فوتبال پزشکان و مسوولان دیگر پزشکی تنها موقعی می توانند وارد زمین شوند که داور از آنها دعوت کند. این موضوع در رشته ورزش های باستانی و کشتی پهلوانی هم الزام الرعایه است. گاهی افراد سودجویی قصد فریب داوران را دارند که می تواند برای استراحت کردن و گاهی هم برای گرفتن امتیازی مثل گرفتن پنالتی در فوتبال و امثال آن تمارض به صدمه دیدن می کنند و داوران می بایست باهوش و ذکاوت خود از سوء استفاده این افراد جلوگیری کنند. اما بهتر است اصل را بر صداقت ورزشکاران گذاشته و تمارض را مفروض ندانند و نسبت به ورزشکار مصدوم اقدام لازم را انجام دهند و بعد از اطمینان از تمارض ورزشکار، طبق آیین نامه با ورزشکار خاطی برخورد کنند.
12- مصلحت جامعه و نظم عمومی
اگر داور تصور کند ادامه مسابقه احتمال شورش را در بردارد باید به فوریت مسابقه را تعطیل کند زیرا که مصلحت جامعه و نظم عمومی مهمتر از یک مسابقه ورزشی است.
داوران می بایست در تعطیل کردن رقابت های نامتعادل که امکان حادثه قابل پیش بینی است تردید به خود راه ندهند داوران می بایست اجازه ادامه بازی به بازیکنی که سوء نیت و قصد مجرمانه خود را عملا نشان داده است را ندهند.
منبع:وبلاگ تخصصی حقوق ایران