sunyboy
02-17-2015, 08:20 AM
به گزارش خبرنگار مهر، آفتاب تن گرمش را پهن کرده روی پرده سفیدی از نمک. آبی آسمان در افق با این سپیدی گره‌خورده و طلایی بارقه‌های خورشید، تزئینش کرده است. بوی خاک نم خورده و نمک مشام را پر می‌کند.
انعکاس نور خورشید روی نمک چشم را می‌زند. تا می‌آیی عادت کنی به این ترکیب سفید و طلایی نمک و آفتاب، حرکت حشره‌ای یا پرواز پرنده‌ای حیرت‌زده‌ات می‌کند. اینجا، در میان دریایی از نمک، زندگی همچنان جریان دارد.
تالابی است در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران. این دریاچه که به دریاچه ساوه قم و دریاچه شاهی هم معروف است به مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومتر مربع در شمال شرق شهرستان قم واقع شده است.
ناآشنایان گاهی دریاچه نمک می‌خواندندش اما آنها که قم و طبیعتش را بهتر می‌شناسند می‌دانند که اسمش «حوض سلطان» است. اسمی که از سالیان دور به جا مانده و یادآور روزهایی است که این دریاچه آنقدر توان داشت که بر سفره پهنش انواع جانوران را جای دهد و مورد علاقه شکار سلطان ها باشد.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/544.jpg
سپیدی در افق
همه کسانی که در اتوبان قم تهران حرکت می‌کنند، حوض سلطان را می‌بینند اما پیدا کردن مسیری برای دسترسی به این منطقه شاید به راحتی دیدنش از دور نباشد. ۵۰ متر بعد از تابلوی سبحان‌الله به سمت قم سمت راست جاده و جنب تابلوی " ۹۵ کیلومتر مانده به تهران" از سمت قم راه خاکی به سمت پایین جاده وجود دارد که از زیر پل ۲ دهانه می‌گذرد و مستقیم به سمت دریاچه می‌رود.
در انتهای جاده خاکی سمت چپ معدن نمک و دریاچه کاملاً مشخص است. اگر فصل بارندگی باشد، روی دریاچه٬ آب بسیار کمی وجود دارد که پرندگان مهاجر از آن سیراب می‌شوند.
در نقطه‌ای از مسیر، افق را هر چه نگاه کنید، جز سپیدی نمی‌بینید. نور خورشید روی این سپیدی بازی می‌کند و گه گاه تپه نمکینی سرش را از این دریای سفید بیرون می‌آورد. طلوع و غروب خورشید اینجا زیباترین صحنه‌ها را خلق می‌کنند.
معمولاً روی سطح دریاچه را لایه‌ای از نمک گرفته که در برخی نقاط ترک برداشته است. سایه روشن خورشید روی این ترک‌ها اثری به جا می‌گذارد که چشم از دیدنش سیر نمی‌شود.
آنچه امروز شوره‌زاری به نظر می‌آید، در گذشته گونه‌های ارزشمندی را در خود پرورش داده است. حیواناتی مانند گوره‌خر آسیایی از این دریاچه آب می‌نوشیده و البته هنوز هم گاهی در زمستان لایه‌ای از آب شیرین در برخی نقاط تشکیل می‌شود که آبخوری پرندگان مهاجر است.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/545.jpg
تالاب یا ابرچشمه؟
هر چند در محاوره‌ها و حتی بسیاری متون کارشناسی لفظ دریاچه حوض سلطان متداول شده اما سید احمد شفیعی، رئیس اداره محیط طبیعی محیط زیست استان قم می‌گوید در واقع حوض سلطان یک تالاب است. یکی از پنج تالاب استان قم که به تائید کنوانسیون بین‌المللی رامسر رسیده است.
او می‌گوید در محل حوض سلطان سطح ایستایی آب صفر است و در واقع می‌شود گفت که این منطقه یک ابر چشمه است.
دیدن هر موجود زنده‌ای در این دریای نمک زیباست. سماجت و تقلا برای زنده ماندن ویژگی تمام موجوداتی است که در حوض سلطان دوام می‌آورند.
به گفته شفیعی، زیست‌بوم‌های حوض سلطان را می‌شود به دو دسته ماکروسکوپی و میکروسکوپی تقسیم کرد که بخش میکروسکوپی به دلیل شرایط فراشور این منطقه بی‌نظیر است. شرایط سخت آب و هوایی این منطقه موجب شده باکتری‌های باستانی هالوفیل و جلبک‌های فراشور در آن زندگی کنند. موجوداتی که در دیگر اقلیم‌ها به سختی می‌توان آنها را یافت.
آنطور که رئیس اداره محیط طبیعی محیط زیست استان قم می‌گوید برخی باکتری‌ها، جلبک‌ها و لجن‌های این تالاب ارزش دارویی یا صنعتی دارند.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/546.jpg
از همه دیدنی‌تر، پرندگانی هستند که گذارشان به حوض سلطان می‌افتد. هوبره، انواع کبوتر و... و پرندگان مهاجر نظیر غاز خاکستری، آنقوت، لک لک، انواع عقاب و غیره را می‌توان در زمره این پرندگان جای داد.
در منطقه پستاندارانی نیز از قبیل خرگوش، موش صحرایی، روباه و گاهی آهو دیده می‌شوند. در میان خزندگان منطقه حضور مارها و سوسمارها که در کنترل بیولوژیک آفات نقش دارند، بارز است. انواع عنکبوت، رتیل، موریانه و مورچه‌های کمیاب در اطراف دریاچه گسترده هستند.
هوبره مهاجر کویری که از کشورهای حاشیه خزر به ایران مهاجرت می‌کند. ایران مسیرش است و عربستان هدفش. شفیعی می‌گوید تخلفات و شکار بی‌رویه موجب شده این پرنده کمتر حوض سلطان را به عنوان مقصد بین راهی انتخاب کند.
مشکل دیگر حوض سلطان خشکسالی است که از سال ۷۹ گریبانگیر استان قم شده است. خشکسالی که چاه‌های غیر مجاز، کاربری‌های نادرست و سدهای کارشناسی نشده آن را تشدید کرده‌اند.
بی آبی آرتمیا را کشت
اگر حوض سلطان آب نداشته باشد، آرتمیا که گونه شاخص و فعالش است، رشد نمی‌کند. در نتیجه پرندگان مهاجری هم که از آرتمیا تغذیه می‌کنند به این منطقه نخواهند آمد. اتفاقی که امسال در حوض سلطان افتاده و فرش سفید این تالاب را بی روح کرده است.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/547.jpg
غیر از اینها به گفته شفیعی، مسئله چرای بی‌رویه شترها در حاشیه سبز تالاب هم در سال‌های اخیر مشکلات بسیاری برای این منطقه به وجود آورده است.
چالش دیگر معادن نمک هستند که برداشت بی‌رویه از آنها زیست بوم را با خطر نابودی روبه‌رو کرده است.
رئیس اداره محیط طبیعی محیط زیست استان قم می‌گوید این تالاب در هنگام سیلاب کاملاً زیر آب می‌رود اما زمان خشکسالی مانند دشتی مسطح و عریان، کانون تولید ریزگردها است. همان ریزگردهایی که تابستان‌ها نفس مردم قم را به شماره می‌اندازد و آسمان را خردلی می‌کند.
این بار که از مسیر قم تهران عبور کردید، نگاه دقیق‌تری به این پهنه سفید و درخشان بیندازید. تالاب حوض سلطان مانند تمام اکوسیستم‌ها حق و حقوقی دارد. حقوقی مانند آب مورد نیاز برای زنده ماندن. رفتار درست با معادن، شکار نکردن گونه‌های مهاجر و بومی و دقت در چرای دام‌ها. حقوقی که اگر با دستان خودمان به او باز پس ندهیم، با دستان انتقام جویش از ما خواهد گرفت.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/30.gif
انعکاس نور خورشید روی نمک چشم را می‌زند. تا می‌آیی عادت کنی به این ترکیب سفید و طلایی نمک و آفتاب، حرکت حشره‌ای یا پرواز پرنده‌ای حیرت‌زده‌ات می‌کند. اینجا، در میان دریایی از نمک، زندگی همچنان جریان دارد.
تالابی است در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران. این دریاچه که به دریاچه ساوه قم و دریاچه شاهی هم معروف است به مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومتر مربع در شمال شرق شهرستان قم واقع شده است.
ناآشنایان گاهی دریاچه نمک می‌خواندندش اما آنها که قم و طبیعتش را بهتر می‌شناسند می‌دانند که اسمش «حوض سلطان» است. اسمی که از سالیان دور به جا مانده و یادآور روزهایی است که این دریاچه آنقدر توان داشت که بر سفره پهنش انواع جانوران را جای دهد و مورد علاقه شکار سلطان ها باشد.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/544.jpg
سپیدی در افق
همه کسانی که در اتوبان قم تهران حرکت می‌کنند، حوض سلطان را می‌بینند اما پیدا کردن مسیری برای دسترسی به این منطقه شاید به راحتی دیدنش از دور نباشد. ۵۰ متر بعد از تابلوی سبحان‌الله به سمت قم سمت راست جاده و جنب تابلوی " ۹۵ کیلومتر مانده به تهران" از سمت قم راه خاکی به سمت پایین جاده وجود دارد که از زیر پل ۲ دهانه می‌گذرد و مستقیم به سمت دریاچه می‌رود.
در انتهای جاده خاکی سمت چپ معدن نمک و دریاچه کاملاً مشخص است. اگر فصل بارندگی باشد، روی دریاچه٬ آب بسیار کمی وجود دارد که پرندگان مهاجر از آن سیراب می‌شوند.
در نقطه‌ای از مسیر، افق را هر چه نگاه کنید، جز سپیدی نمی‌بینید. نور خورشید روی این سپیدی بازی می‌کند و گه گاه تپه نمکینی سرش را از این دریای سفید بیرون می‌آورد. طلوع و غروب خورشید اینجا زیباترین صحنه‌ها را خلق می‌کنند.
معمولاً روی سطح دریاچه را لایه‌ای از نمک گرفته که در برخی نقاط ترک برداشته است. سایه روشن خورشید روی این ترک‌ها اثری به جا می‌گذارد که چشم از دیدنش سیر نمی‌شود.
آنچه امروز شوره‌زاری به نظر می‌آید، در گذشته گونه‌های ارزشمندی را در خود پرورش داده است. حیواناتی مانند گوره‌خر آسیایی از این دریاچه آب می‌نوشیده و البته هنوز هم گاهی در زمستان لایه‌ای از آب شیرین در برخی نقاط تشکیل می‌شود که آبخوری پرندگان مهاجر است.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/545.jpg
تالاب یا ابرچشمه؟
هر چند در محاوره‌ها و حتی بسیاری متون کارشناسی لفظ دریاچه حوض سلطان متداول شده اما سید احمد شفیعی، رئیس اداره محیط طبیعی محیط زیست استان قم می‌گوید در واقع حوض سلطان یک تالاب است. یکی از پنج تالاب استان قم که به تائید کنوانسیون بین‌المللی رامسر رسیده است.
او می‌گوید در محل حوض سلطان سطح ایستایی آب صفر است و در واقع می‌شود گفت که این منطقه یک ابر چشمه است.
دیدن هر موجود زنده‌ای در این دریای نمک زیباست. سماجت و تقلا برای زنده ماندن ویژگی تمام موجوداتی است که در حوض سلطان دوام می‌آورند.
به گفته شفیعی، زیست‌بوم‌های حوض سلطان را می‌شود به دو دسته ماکروسکوپی و میکروسکوپی تقسیم کرد که بخش میکروسکوپی به دلیل شرایط فراشور این منطقه بی‌نظیر است. شرایط سخت آب و هوایی این منطقه موجب شده باکتری‌های باستانی هالوفیل و جلبک‌های فراشور در آن زندگی کنند. موجوداتی که در دیگر اقلیم‌ها به سختی می‌توان آنها را یافت.
آنطور که رئیس اداره محیط طبیعی محیط زیست استان قم می‌گوید برخی باکتری‌ها، جلبک‌ها و لجن‌های این تالاب ارزش دارویی یا صنعتی دارند.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/546.jpg
از همه دیدنی‌تر، پرندگانی هستند که گذارشان به حوض سلطان می‌افتد. هوبره، انواع کبوتر و... و پرندگان مهاجر نظیر غاز خاکستری، آنقوت، لک لک، انواع عقاب و غیره را می‌توان در زمره این پرندگان جای داد.
در منطقه پستاندارانی نیز از قبیل خرگوش، موش صحرایی، روباه و گاهی آهو دیده می‌شوند. در میان خزندگان منطقه حضور مارها و سوسمارها که در کنترل بیولوژیک آفات نقش دارند، بارز است. انواع عنکبوت، رتیل، موریانه و مورچه‌های کمیاب در اطراف دریاچه گسترده هستند.
هوبره مهاجر کویری که از کشورهای حاشیه خزر به ایران مهاجرت می‌کند. ایران مسیرش است و عربستان هدفش. شفیعی می‌گوید تخلفات و شکار بی‌رویه موجب شده این پرنده کمتر حوض سلطان را به عنوان مقصد بین راهی انتخاب کند.
مشکل دیگر حوض سلطان خشکسالی است که از سال ۷۹ گریبانگیر استان قم شده است. خشکسالی که چاه‌های غیر مجاز، کاربری‌های نادرست و سدهای کارشناسی نشده آن را تشدید کرده‌اند.
بی آبی آرتمیا را کشت
اگر حوض سلطان آب نداشته باشد، آرتمیا که گونه شاخص و فعالش است، رشد نمی‌کند. در نتیجه پرندگان مهاجری هم که از آرتمیا تغذیه می‌کنند به این منطقه نخواهند آمد. اتفاقی که امسال در حوض سلطان افتاده و فرش سفید این تالاب را بی روح کرده است.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/547.jpg
غیر از اینها به گفته شفیعی، مسئله چرای بی‌رویه شترها در حاشیه سبز تالاب هم در سال‌های اخیر مشکلات بسیاری برای این منطقه به وجود آورده است.
چالش دیگر معادن نمک هستند که برداشت بی‌رویه از آنها زیست بوم را با خطر نابودی روبه‌رو کرده است.
رئیس اداره محیط طبیعی محیط زیست استان قم می‌گوید این تالاب در هنگام سیلاب کاملاً زیر آب می‌رود اما زمان خشکسالی مانند دشتی مسطح و عریان، کانون تولید ریزگردها است. همان ریزگردهایی که تابستان‌ها نفس مردم قم را به شماره می‌اندازد و آسمان را خردلی می‌کند.
این بار که از مسیر قم تهران عبور کردید، نگاه دقیق‌تری به این پهنه سفید و درخشان بیندازید. تالاب حوض سلطان مانند تمام اکوسیستم‌ها حق و حقوقی دارد. حقوقی مانند آب مورد نیاز برای زنده ماندن. رفتار درست با معادن، شکار نکردن گونه‌های مهاجر و بومی و دقت در چرای دام‌ها. حقوقی که اگر با دستان خودمان به او باز پس ندهیم، با دستان انتقام جویش از ما خواهد گرفت.
http://pnu-club.com/imported/2015/02/30.gif