Borna66
06-10-2009, 07:33 PM
گنبدی با تاریخ نسبتا مجهول...
http://www.iran-newspaper.com/1386/860417/html/300036.jpg
اختصاصی روزنامه ایران
در منتهى اليه شرقى شهر كرمان و در نزديكى جنگل دست كاشت قائم، گنبد بزرگ و زيبايى از سنگ و گچ قرار دارد كه از جهات مختلف مورد توجه مردم كرمان و گردشگران قرار مى گيرد.
اين گنبد ۸ ضلعى به تمامى از سنگ است و عرض پى آن نيز در پايه به ۳ متر مى رسد . در ۸ طرف آن ۸ در به عرض ۲ متر قرار گرفته كه اخيراً براى مستحكم ساختن بنا و جلوگيرى از تخريب آن درگاه ها را با سنگ مسدود كرده و فقط يكى را باز گذاشته اند . البته قسمت بالاى گنبد از آجر ساخته شده است و مشخص نيست كه آيا روى گنبد كاشى بوده يا خير؟ در داخل گنبد، ظاهراً گچ برى ها و تزئين كارى هايى وجود داشته كه قسمت بالا فرو ريخته و قسمت پائين نيز تخريب شده است.
در مورد اين گنبد سرپرسى سايكس در كتاب، «هشت سال در ايران» مى نويسد: «از قبرستان كه رد مى شويد يك ساختمان هشت ضلعى سنگى خواهيد ديد كه گنبدى به شكل دو هلال بر آن قرار گرفته و قطر داخل آن ۱۸ فوت و هر طرفى نيز ۱۸ فوت و نوك آن آجرى و منتهى اليه آن دايره است . اين محل را جبليه مى نامند و تنها ساختمان سنگى كرمان همين گنبد جبليه است.
برخى معتقدند كه اين محل مقبره زرتشتيان بوده و برخى نيز عقيده دارند كه مزار سيد محمد تباشيرى است كه نسبت اخير در بعضى موارد تكذيب شده است . بديهى است در زمانى كه اين قبرستان را ويران كرده اند، سنگ اين مقبره را برداشته اند و براى نما به كار برده اند . برخى اين گنبد را متعلق به سلجوقيان مى دانند . «جبلى» تحريف يافته كلمه «گبرى» است و بر طبق قواعد اشتقاق هاى فارسى «گ» به «ج» بدل شده است . قدمت اين گنبد را از اين كلمه كه آن را گنبد «گبر» نيز گفته اند، مى توان حدس زد كه شايد مربوط به پيش از اسلام باشد و از بناهاى زرتشتى و گبرى است، گرچه استيل آن با استيل آتشكده تطابق ندارد . از سبك معمارى آن نيز استنباط مى شود بناى مذكور مربوط به اواخر دوره ساسانى است كه اوائل اسلام تعمير و مرمت شده است و يا اين كه در اوايل اسلام با الهام از معمارى ساسانى بناگرديده است.»
اما هرچه هست همين ناشناختگى بر مورد توجه بودن اين بنا براى مردم افزوده است . اما ظاهراً پژوهشگران تاكنون تحقيق جامعى در مورد تاريخ آن نكرده اند . به هر حال، هر چند سبك اين بنا بى شباهت با آثار سلجوقى نيست و نيز ويژگى هاى خاص معمارى دوران سلجوقى كه عبارت از اتساع و استحكام و عظمت بنا است در آن نمود دارد، ولى پايه و وضع كلى بنا قدمت بيشترى را نشان مى دهد و شايد يادگارى از دوران پيش از اسلام باشد كه برخى، روايات تاريخى نيز اين حدس را تأييد مى كند، چه اين كه سازنده گنبد را ارشير بابكان دانسته اند . ولى آتشكده شمردن اين بنا به علت عدم مشابهت آن با سبك و روش اين گونه آثار قابل قبول نيست. البته از روايات محلى كرمان چنين بر مى آيد كه سال ها پيش در يكى از زاويه هاى اين گنبد، سنگ گورى وجود داشته كه مردم كرمان به آن علاقه داشتند و بر سر اين مقبره نذر مى دادند و شمع و كندر دود مى كردند و نقل است كه اين سنگ در سيل مهيب كرمان در سال ۱۳۳۳ شمسى از ميان رفته است.
مطابق روايت ديگرى قبر دانيال حكيم، مشهور به پيرمراد، در اين مكان بوده و در داخل آن نيز بت هايى قرار داشته است . به طورى كه نقل مى كنند، سال ها پيش از اين، در دل اين گنبد گنجى عظيم بود كه اين روايت خود يادآور يكى از نام هاى آن موسوم به گنبد گنج است.
در عين حال، مردم كرمان به اين نظريه نيز اعتقاد دارند كه ملات اين بنا با شير شتر ساخته شده و همين امر را علت استحكام اين بناى «كم شناخته شده» مى دانند.
وضعيت فعلى
گنبد جبليه كرمان كه در سال ۱۳۱۶ شمسى به ثبت آثار ملى رسيده، اخيراً مرمت شده و از ۳ سال قبل به عنوان موزه سنگ (كتيبه هاى تاريخى) كاربرى يافته است . در آن مى توان كتيبه هايى مانند كتيبه مسجد آبدر اشكان را بر، كوچك ترين سنگ قبر كشف شده در استان كرمان به ابعاد ۲۲*۲۶ سانتى متر، وقفنامه سنگى آتشكده قناتغستان و سنگ قبر ميرزا آقاخان كرمانى را مشاهده كرد.
http://www.iran-newspaper.com/1386/860417/html/300036.jpg
اختصاصی روزنامه ایران
در منتهى اليه شرقى شهر كرمان و در نزديكى جنگل دست كاشت قائم، گنبد بزرگ و زيبايى از سنگ و گچ قرار دارد كه از جهات مختلف مورد توجه مردم كرمان و گردشگران قرار مى گيرد.
اين گنبد ۸ ضلعى به تمامى از سنگ است و عرض پى آن نيز در پايه به ۳ متر مى رسد . در ۸ طرف آن ۸ در به عرض ۲ متر قرار گرفته كه اخيراً براى مستحكم ساختن بنا و جلوگيرى از تخريب آن درگاه ها را با سنگ مسدود كرده و فقط يكى را باز گذاشته اند . البته قسمت بالاى گنبد از آجر ساخته شده است و مشخص نيست كه آيا روى گنبد كاشى بوده يا خير؟ در داخل گنبد، ظاهراً گچ برى ها و تزئين كارى هايى وجود داشته كه قسمت بالا فرو ريخته و قسمت پائين نيز تخريب شده است.
در مورد اين گنبد سرپرسى سايكس در كتاب، «هشت سال در ايران» مى نويسد: «از قبرستان كه رد مى شويد يك ساختمان هشت ضلعى سنگى خواهيد ديد كه گنبدى به شكل دو هلال بر آن قرار گرفته و قطر داخل آن ۱۸ فوت و هر طرفى نيز ۱۸ فوت و نوك آن آجرى و منتهى اليه آن دايره است . اين محل را جبليه مى نامند و تنها ساختمان سنگى كرمان همين گنبد جبليه است.
برخى معتقدند كه اين محل مقبره زرتشتيان بوده و برخى نيز عقيده دارند كه مزار سيد محمد تباشيرى است كه نسبت اخير در بعضى موارد تكذيب شده است . بديهى است در زمانى كه اين قبرستان را ويران كرده اند، سنگ اين مقبره را برداشته اند و براى نما به كار برده اند . برخى اين گنبد را متعلق به سلجوقيان مى دانند . «جبلى» تحريف يافته كلمه «گبرى» است و بر طبق قواعد اشتقاق هاى فارسى «گ» به «ج» بدل شده است . قدمت اين گنبد را از اين كلمه كه آن را گنبد «گبر» نيز گفته اند، مى توان حدس زد كه شايد مربوط به پيش از اسلام باشد و از بناهاى زرتشتى و گبرى است، گرچه استيل آن با استيل آتشكده تطابق ندارد . از سبك معمارى آن نيز استنباط مى شود بناى مذكور مربوط به اواخر دوره ساسانى است كه اوائل اسلام تعمير و مرمت شده است و يا اين كه در اوايل اسلام با الهام از معمارى ساسانى بناگرديده است.»
اما هرچه هست همين ناشناختگى بر مورد توجه بودن اين بنا براى مردم افزوده است . اما ظاهراً پژوهشگران تاكنون تحقيق جامعى در مورد تاريخ آن نكرده اند . به هر حال، هر چند سبك اين بنا بى شباهت با آثار سلجوقى نيست و نيز ويژگى هاى خاص معمارى دوران سلجوقى كه عبارت از اتساع و استحكام و عظمت بنا است در آن نمود دارد، ولى پايه و وضع كلى بنا قدمت بيشترى را نشان مى دهد و شايد يادگارى از دوران پيش از اسلام باشد كه برخى، روايات تاريخى نيز اين حدس را تأييد مى كند، چه اين كه سازنده گنبد را ارشير بابكان دانسته اند . ولى آتشكده شمردن اين بنا به علت عدم مشابهت آن با سبك و روش اين گونه آثار قابل قبول نيست. البته از روايات محلى كرمان چنين بر مى آيد كه سال ها پيش در يكى از زاويه هاى اين گنبد، سنگ گورى وجود داشته كه مردم كرمان به آن علاقه داشتند و بر سر اين مقبره نذر مى دادند و شمع و كندر دود مى كردند و نقل است كه اين سنگ در سيل مهيب كرمان در سال ۱۳۳۳ شمسى از ميان رفته است.
مطابق روايت ديگرى قبر دانيال حكيم، مشهور به پيرمراد، در اين مكان بوده و در داخل آن نيز بت هايى قرار داشته است . به طورى كه نقل مى كنند، سال ها پيش از اين، در دل اين گنبد گنجى عظيم بود كه اين روايت خود يادآور يكى از نام هاى آن موسوم به گنبد گنج است.
در عين حال، مردم كرمان به اين نظريه نيز اعتقاد دارند كه ملات اين بنا با شير شتر ساخته شده و همين امر را علت استحكام اين بناى «كم شناخته شده» مى دانند.
وضعيت فعلى
گنبد جبليه كرمان كه در سال ۱۳۱۶ شمسى به ثبت آثار ملى رسيده، اخيراً مرمت شده و از ۳ سال قبل به عنوان موزه سنگ (كتيبه هاى تاريخى) كاربرى يافته است . در آن مى توان كتيبه هايى مانند كتيبه مسجد آبدر اشكان را بر، كوچك ترين سنگ قبر كشف شده در استان كرمان به ابعاد ۲۲*۲۶ سانتى متر، وقفنامه سنگى آتشكده قناتغستان و سنگ قبر ميرزا آقاخان كرمانى را مشاهده كرد.