معلمان شایسته و تربیت انسان های آگاه!!!

[alamatesoall]

نقش نیروی انسانی در آموزش و پرورش بسیار مهم و با ارزش است و معلم از مهمترین عوامل مؤثر در رشد و توسعه کیفی تربیت و تعلیم به شمار می‌آید. واکنش تربیت شوندگان یکسان نیست و بسیار متنوع است. به همین علت امکان ارائه الگویی مشخص را نمی‌توان برای کار معلم در نظر گرفت. در کار معلمی هزاران نکته باریکتر از مو وجود دارد و به این زودی‌ها نمی‌توان هر معلمی را معلم نامید.

شایستگی معلم برای اشتغال در آموزش و پرورش را می‌توان در سه بعد ذیل بررسی کرد:

ـ ویژگی‌های عقیدتی، روانی و اخلاقی که با کار معلم متناسب باشد.

ـ کسب اطلاعات لازم و کافی برای اشتغال به تدریس در هر رشته و هر مقطع تحصیلی.

ـ کسب مهارت برای به کار گرفتن روش مطلوب به منظور ارائه اطلاعات و انتقال معلومات.

حال به توجیه مختصری در رابطه با موارد ذکر شده می‌پردازیم: معلمی که از جهت اخلاقی، تعادل روانی، عقیده و ایمان، ضعیف یا بی‌تفاوت باشد نمی‌تواند از نظر عقیدتی در جهت تکامل انسان‌ها گام بردارد.

معلمی که به اطلاعات لازم و کافی مجهز نباشد، نمی‌تواند انسان مطلع تربیت کند. آشنایی به رموز تعلیم و تربیت شرط لازم کار معلم است. از قدیم گفته‌اند: «هر عالمی معلم نیست» چه بسیار افرادی هستند که صلاحیت کامل اخلاقی و معلومات بالا و جامع دارند، اما در اشتغال به تعلیم و تربیت به سبب ضعف فنی، موفق نیستند.

معلمان موفق برای نتیجه‌گیری مثبت باید این موارد را مورد توجه قرار دهند:

* باید در کلاس درس جوی ایجاد شود که دانش‌آموزان در آن احساس امنیت، و موفقیت و پیشرفت کنند.

* ایجاد فضایی که یادگیری در آنجا امکان‌پذیر باشد.

* آموزش رفتارهای مناسب به دانش‌آموزان

* هدفمند کردن دانش‌آموزان و آموزش دادن مهارت‌هایی که راه موفقیت آنها را بگشاید.

البته موردهای دیگری هم وجود دارد که تقریباً با موارد ذکر شده مشابه هستند.
مجرب و کارآمد آن‌دسته از معلمانی هستند که در کار خود اعتماد به نفس بسیار بالایی دارند و بی‌شک اعتمادشان به این دلیل است که برنامه منسجم و روشنی دارند که به آنها امکان می‌دهد با آرامش بیشتری به کار خود ادامه دهند. وقتی که فضای کلاس سرشار از حمایت و اعتماد باشد، صمیمیت بین معلم و دانش‌آموز افزایش می‌یابد. البته در مورد میزان صمیمیت باید حد و مرز مشخص شود. برای اداره کلاس همیشه یک راه حل وجود ندارد. معلمان مجرب ابتدا شرایط کلاس را می‌سنجند و براساس آن بهترین و مناسب‌ترین شیوه عمل را انتخاب می‌کنند.

البته هر موقع که با انسان‌ها سروکار داریم، نمی‌توان موفقیت صددرصد را برای انجام کارها و به ثمر رساندن آنها تضمین کرد، چرا که بسیاری از رفتارها غیرقابل پیش‌بینی است. کلاسداری صحیح و توسعه قوانین معقول و منطقی می‌تواند در رسیدن به اهداف ما را یاری دهد.
برای آنکه در کلاس درس، معلم کارآمدی باشیم باید برای خود و دانش‌آموزان چهارچوب مشخصی را تعیین کنیم تا در تصمیم‌گیری‌ها به ما کمک کنند.

[alamatesoall]

یکی از تدابیر مهم و در عین حال ساده که معلمان می‌توانند در جهت اعمال روش‌های کلاسی از آن استفاده کنند، به کاربردن «تقویم‌ها» به منظور ثبت فعالیت‌های روزمره و تکالیف خاص تحصیلی است که در کلاس به کار می‌رود.

یکی دیگر از مواردی که معلم برای برنامه کلاس درسی خود در نظر دارد، ایجاد «انگیزه» در دانش‌آموز است. انگیزه، رفتاری مبتنی بر هدف پدید می‌آورد و آن را استمرار می‌بخشد و دانش‌آموز را به تلاش و کوشش وا می‌دارد و به فعالیت او شکل و جهت می‌دهد. انگیزه حالات و شرایط درونی است که رفتار شخص را تحریک می‌کند و در جهت معینی سوق می‌دهد. دانش‌آموزان خوب آن دسته از دانش‌آموزانی هستند که در دروس خود انگیزه دارند.

حال یک معلم چگونه می‌تواند در دانش‌آموزان انگیزه‌ ایجاد کند؟ معلمانی که انگیزه دانش‌آموزان خود را ارتقا می‌بخشند، افرادی معمولی‌اند و رفتارهای آنها قابل یادگیری است و ویژگی‌های آنها تا حد زیادی در کنترل خودشان است. یکی از صفات معلمان انگیزاننده، اشتیاق است. آنها مدیران خوبی هستند و از عهده اداره کلاس به خوبی برمی‌آیند، دانش‌آموز را فعال و تحریک می‌کنند، همواره یادگیرندگان را از روند یادگیری آگاه می‌کنند و نقاط ضعف و قدرت آنها را یادآوری می‌کنند. به دانش‌آموزان چیزهایی ارائه می‌کنند که در حد توان آن‌هاست. به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا مهارت خود را شکوفا سازند و از آنان انتظار موفقیت در یادگیری را دارند.

البته نحوه برقراری ارتباط با دانش‌آموزان به آنان کمک می‌کند تا به شکل دادن جهت‌گیری‌های انگیزشی در کلاس بپردازند، نخستین هدف معلمان در کلاس ایجاد یک رابطه مثبت، دوستانه و حمایت‌کننده با دانش‌آموزان است. ناگفته نماند که اولین محیطی که نقش بسزایی در ایجاد انگیزه و رشد فکری دانش‌آموزان دارد، محیط خانوادگی است، دومین محیط مدرسه و کلاس درس و معلم است معلم این قدرت و توان را دارد که شاگردان را از نظر فکری رشد دهد. پس بهترین تربیت‌ها تربیتی است که فکر افراد را تکامل ببخشد، به همین مناسبت بهترین شیوه آموزشی آن است که افکار شاگردان را پرورش دهد.

بنابراین یکی از رسالت‌های اساسی معلمان، رشد و پرورش عقلی دانش‌آموزان است و معلمی که بتواند در این مسیر وظیفه خود را عملی سازد، بزرگترین رسالت خود را در بعد فرهنگی انجام داده است.

معلم برای جلب توجه دانش‌آموزان می‌تواند شروع جالبی را ارائه دهد:

* معلم برای پاسخگویی به پرسش‌های دانش‌آموزان آمادگی کافی داشته باشد.

* کلیاتی درباره موضوع درس و درک بهتر دانش‌آموزان بیان کند.

* اهمیت موضوع و ضرورت یادگیری آن را توضیح دهد.

* برای جلب توجه دانش‌آموزان به موضوع درسی از روش‌های مختلفی (خلاصه درس، طرح سؤال و...) استفاده کند.

* برای ایجاد علاقه و انگیزش رابطه بین مطالب یادگرفته شده با دروس کلاس‌های بالاتر را توضیح دهد.

[alamatesoall]

1- کسى که مى‌خواهد عهده‌دار منصب تعلیم شود باید قبلا مراتب صلاحیت وشایستگى خویش را براى تصدى چنین مقامى در خود فراهم آورد و بایداین شایستگى در تمام مظاهر وجود او پدیدار باشد؛ یعنى سیما و چهره و طرز سخن گفتن و گفتارش نمایانگر اهلیت و شایستگى او بوده، سیره، عمل و روش وى نیز بیانگر چنین شایستگى باشد.

در حدیثى مشهور چنین آ‌مده است که رسول اکرم(ص) فرمود: ” اگر کسى با تکلف، نسبت به چیزى اظهار بى‌نیازى کند که به او داده نشده است و به دارایى تظاهر کند و خویشتن را بیش از اندازه بیاراید و بالیدن آغاز کند بمانند کسى است که دو جامه دروغین و زیبا را بر نمى‌نماید. جامه‌اى که لازم نبوده و متناسب با او نیست. ”

یکى از فضلا گفته است: “ اگر کسى در غیر موقع و زمان مناسب صدرنشینى و ریاست را در پیش گیرد موجب خفت و فرومایگى خویش مى‌شود. ”
دانشمند برجسته دیگرى گفته است: “ اگر ریاست را نه به هنگام خود جویا شود همواره در باز پس عمر خویش در ذلت و خوارى به سر مى‌برد.

شاعرى در این باره مى‌گوید:

“ پیش از آنکه عوامل و اسباب شایستگى تو کامل شود به مقامات و مناصب چشم ندوز زیرا میوه‌ها قبل از آ‌نکه برسند از لحاظ طعم ومزه براى ذائقه مردم تلخ و ناگوار است. ولى اگر این میوه‌ها برسد گوارا و لذت بخش خواهد بود. ”

2- معلم باید مقام و حیثیت علم را ارج نهاده و آن را به خوارى و ابتذال و فرومایگى نکشاند به این معنا که علم را در اختیار افراد نالایق و نااهل قرار ندهد.

3- معلم باید بر طبق موازین علم خویش عمل کند خداوند متعال در مقام سرزنش مردمى که به علم و آگاهى خویش عمل نمى‌کنند مى‌فرماید:
“آیا مردم را به احسان و نیکى فرمان مى‌دهید و خویشتن را فراموش مى‌کنید؟!”

امام صادق(ع) در تفسیر آیه “ انما یخشى الله من عباده العلماء” فرموده است:
علما و دانشمندان خداشناس و بیمناک از او کسانى هستند که عمل آنها گفتار آنها را تائید کرده و با آن هماهنگى دارد. اگر کردار کسى گفتار او را تائید نکند و میان کردار و گفتارش ناهماهنگى مشهود باشد نمى‌توان عنوان عالم و دانشمند را بر او اطلاق کرد. ”
هم او فرموده است: علم و عمل قرین و خویشاوند یکدیگرند آنکه مى‌داند عمل مى‌کند و آنکه عمل مى‌کند مى‌داند. علم، آدمى را به عمل دعوت کرده و او را به کردار وا مى‌دارد. اگر عمل به دعوت علم پاسخ مثبت دهد علم بر سر جاى مى‌ماند و گرنه از آدمى کوچ مى‌کند: یعنى آدمى در صورت عمل نکردن بر طبق موازین علمى از علم محروم مى‌شود.

و نیز فرموده‌اند: ‌” اگر عالم و دانشمند به علم خود عمل نکند موعظه و اندرز او از دل‌ها مى‌‌لغزد آن چنانکه باران از روى سنگ صاف کوه صفا لغزان است. ”

امیرالمومنان على (ع) مى‌فرماید: “ دانشمند پرده در و نادان زاهد نما پشت مرا شکستند. نادان متظاهر به زهد و پارسانما با مقدس مآبى خویش، مردم را فریب مى‌دهد و به آنها خیانت مى‌کند و به اعمال باطل خود چهره حق به جانب مى‌دهد و عالم و دانشمند هتاک و پرده در با پرده درى و اعمال شرم آور خود مردم را از خویش مى‌راند و از علم و دین گریزان مى‌کند. ”

4- معلم باید با شاگردان خود خوش خلق و متواضع باشد و رفق و مداراى کامل با آنان را نصب‌العین خود قرار دهد و از این رهگذر به تکمیل نفس و تهذیب باطن خویش موفق شود زیرا یک عالم و دانشمند صالح وشایسته در این عصر و زمانه به منزله پیامبرى از پیامبران الهى است چنانکه رسول اکرم (ص) فرمود: ”علماء امتى کانبیاء بنى‌اسرائیل “

از امام صادق(ع) نقل شده است که امیرمومنان علی(ع) فرمود: ” دانشمند واقعى داراى سه علامت و نشانه است:

1 -دانش و بینش
2 -حلم و بردبارى
3 -سکوت وآرامش وقار

براى عالم نماها و دانشمندانى که با تکلف جامه علم را بر قامت نارساى خود پوشانده نیز سه نشانه

1- با دانشمندان برتر و والاتر از خویش با کردارهاى آلوده به گناه درگیرند و در ستیزه‌اند
2- نسبت به دانشمندان فروتر از خود از طریق قهر و غلبه، ستمگرانه عمل مى‌کنند
3-دیگر آنکه از ستمگران و جفا پیشه گان حمایت مى‌کنند.




www.bashgah.net/fa/content/show/31074