درک خلاقیت کودکان، پرورش و تقویت آن!!!

[alamatesoall]

موضوع «خلاقیت» همواره موضوعى جالب توجه و گیرا براى مردم بوده است. از یک طرف همه، خلاقیت را ارزش و نوعى امتیاز مى‏دانیم و از سوى دیگر، مردم در زمان خود رفتار مناسبى با افراد خلاق نداشته‏اند. این امر شاید به دلیل خلاقیت و ویژگى غیر عادى و غیر معمولى «خلاقیت» باشد.

به راستى خلاقیت چیست و خلاق کیست؟ بچه‏هایى که راه حل‏هاى جدید و مناسب پیدا مى‏کنند، بچه‏هایى خلاق هستند. اما باید دانست که خلاقیت هوش نیست. بسیارى از بچه‏هاى باهوش خلاق نیستند، اما گاهى با بچه‏هایى سر و کار داریم که به ظاهر بازیگوش و معمولى‏اند، اما اندیشه‏هاى خلاقى دارند. این دسته از بچه‏ها بر خلاف ظاهرشان ذهن پیچیده‏اى دارند.


خلاقیت سه ویژگى دارد:

1 - بچه‏ هاى خلاق آمادگى دارند که در پى راه حل‏هاى غیر معمول باشند؛

2 - آنان از ابراز عقاید و مفاهیم جدید لذت مى‏برند؛

3 - آنان از اشتباه کردن نمى‏ترسند.

بچه‏ هاى خلاق به تمسخرى که ممکن است متعاقب اشتباه‏شان پیش بیاید، بى‏اعتنا بوده و مشتاقند راه‏حل‏هایى که احتمال شکست در آن زیاد است را بیاموزند. شاید مهم‏ترین تفاوت بچه‏هاى خلاق با سایر بچه‏ها در نوع تفکر آنان باشد. بچه‏هاى عادى و معمولى معمولاً از تفکر هم‏گرا استفاده مى‏کنند یعنى براى حل مسئله، ذهن‏شان را معطوف یافتن پاسخ صحیح مى‏نمایند. در عوض تفکر واگرا که اساس خلاقیت به شمار مى‏آید نوعى فکر کردن است که وقتى یک مسئله داراى چندین پاسخ باشد به کار گرفته مى‏شود.

[alamatesoall]

1 - اجبار به همنوایى:

اگر فرزندان به اطلاعات و دنباله‏روى از روش‏هاى متداول و قواعد خشک و انعطاف‏ناپذیر مجبور و ملزم باشند، به طور چشمگیرى خلاقیت در آنان نقصان مى‏یابد. والدین مسلط و قدرت‏طلب، معلمان و مدیرانى که نظم و انضباط افراطى را بر بچه‏ها تحمیل مى‏کنند، به طور نادانسته و ناخواسته زمینه‏ساز زوال خلاقیت مى‏شوند.


2 - نکوهش:

ابراز عقیده و ابراز راه حل‏هاى غیر معمول و خارق‏العاده یکى از نشانه‏ها و مؤلفه‏هاى خلاقیت است. بنابراین نکوهش و تمسخر بچه‏هاى خلاق باعث خواهد شد که احساس ارزشمندى آنان کاهش یابد و حالت وسواسى به خود بگیرد. با نکوهش ابراز عقاید بچه‏ها، آنها را مجبور خواهیم کرد که از بیان افکارشان دست برداشته و رفتار جرئت‏ورزانه‏شان را کاهش دهند.


3 - انتظار پیروزى:

انتظار پیروزى همیشگى و مدام و توقع زیادى والدین، آفت پیشرفت و ترقى بچه‏ها خواهد بود. انتظار پیروزى از هر کوشش، اغلب باعث خواهد شد که بچه‏ها از شکست‏هایشان دلسرد شده و به دنبال راه حل‏هاى نو و بدیع نروند. از طرف دیگر، انتظار تشویق و پاداش زیاد نیز باعث افزایش توقع بچه‏ها در هر بار موفقیت خواهد شد. در بلندمدت این امر دید را از شناسایى واقعیت‏ها تحریف کرده و قدرت خلاق ذهن بچه‏ها را از بین مى‏برد.


4 - عدم تحمل والدین:

خلاقیت به عبارتى نوعى بازى بیان عقاید و راه حل‏ها، همراه با تمایل به خیال‏پردازى، ادعا، جسارت‏ورزى و دستکارى در مفاهیم پذیرفته شده است. اغلب بچه‏هاى خلاق حالتى کودکانه دارند و کارهایشان توأم با ریخت و پاش است اما اینها تنها ظاهر قضیه است.

[alamatesoall]

1 - شرکت در یادگیرى خودانگیخته:

بسیارى از بچه‏ ها تحت فشار دیگران (مدیران، معلمان، والدین) هستند. بنابراین تشویق‏شان براى جهت دادن به یادگیرى چندان آسان نخواهد بود. از این گذشته بسیارى از والدین با شیوه‏هاى یادگیرى خودانگیخته آشنایى ندارند. در برخى موارد هم مى‏ترسند اگر به بچه‏هایشان آزادى بیشترى بدهند تا آنان به شیوه خودشان واقعیت‏ها را کشف و دریافت کنند، چیزهاى اشتباهى را یاد گرفته و یا بچه‏ها آنچه را هدف آنان است نیاموزند. والدین، در حقیقت وظیفه دارند بیاموزند که چگونه مى‏توان آموخت.


2 - قانع نباشند:

بچه‏ها باید اجازه داشته باشند نظرات و افکارشان را تغییر دهند و تا مى‏توانند حدس بزنند. بگذارید ذهن و توانایى تجسم و تصور بچه‏هایتان وحشى باشد و به هر سو که مى‏خواهد برود. از این راه بچه‏ها مى‏توانند روابط دست‏نیافتنى و بعید را دستکارى نموده و به احتمالات ذهنى متعدد دست یابند. باید ذهن بچه‏ها عادت کند که خیلى زود قضاوت نکرده و به اولین و راحت‏ترین راه حل قانع نباشند.


3 - انعطاف‏ پذیرى:

باید به بچه‏ها اجازه داد تا دیدگاههاى خود را عرضه کرده و از زاویه‏هاى مختلف به موضوع نگاه کنند، به فرزندانتان بیاموزید براى هر موضوع، نظرات جدیدى یافته و براى هر مسئله راه حل‏هاى زیادى را در نظر گیرد.

[alamatesoall]

جهان به دلیل نوآورى‏هاى انجام‏شده در دو قرن 20 و 21 تغییرات اساسى نموده است. فن‏آورى‏هاى انجام‏شده هر چند ماه یکبار تغییر کرده و کهنه مى‏گردد. نوآورى و ابتکار تنها تکنولوژى را شامل نمى‏شود بلکه آموزش و پرورش، روش‏شناسى و حتى خانه‏دارى را نیز دربر مى‏گیرد بر این اساس دنیا نیاز به نوآورى دارد به خاطر اینکه همیشه نیت، بالا رفتن کیفیت زندگى است.

خلاق بودن و مبتکر بودن‏

بین خلاقیت و نوآورى تفاوتى وجود دارد. کودک باید قبل از مبتکر بودن خلاق باشد. خلاق بودن به معناى آن است که کودک چیزهایى را تصور کند که با آنچه وجود دارد تفاوت داشته باشد.

نوآور بودن به این معناست که کودک توانایى استفاده یا بهره‏بردارى کردن از اطلاعات یا دانش موجود را در جهت پیشبرد محصول، سیستم یا تکنیک جدید داشته باشد.

[alamatesoall]

نوآورى یک هنر است. بیشتر کودکان ذاتاً خلاق هستند. فاصله بین خلاقیت و نوآورى را تنها بوسیله جرئت و جسارت خردمندانه مى‏توان طى نمود.
تنها با پرورش طرز تفکر و مهارت‏هاست که این جسارت پدید مى‏آید: هیچ محدودیتى براى انجام کارهایى که شخص مى‏تواند از نظر عقلانى انجام دهد، وجود ندارد.

بیشتر ما، پدر و مادرهایى هستیم که تربیت خاصى را براى پرورش نوآورى و خلاقیت در فرزندان خود اعمال نمى‏کنیم. اینک چند گام عملى ساده که پدران و مادران مى‏توانند براى پرورش ابتکار و نوآورى در کودکان بردارند، ذکر مى‏گردد.

* آماده کردن براى خلاقیت، بچه‏ها را تشویق کنید کارهایى را که با کارهاى دوستانشان یا حتى خود شما فرق دارد، انجام دهند.

* فضا و زمان براى تخیلات کودکان خود در اختیارشان بگذارید.

* به آنها بیاموزید که قضاوت درباره امکان انجام کارها را به بعد موکول کنند.

* به آنها یاد بدهید که تنها راه براى داشتن یک ایده خوب، داشتن ایده‏هاى فراوان است.

* بچه‏ها را تشویق کنید زیاد سؤال بپرسند.

* همیشه در دسترس آنها باشید البته به شکل راهنمایى و در کنار آنها، نه در خود صحنه.

* از آنها با آرامش سؤال کنید که هدف و فایده ابتکار آنها چیست؟

* اگر واقعاً اطلاعى از آنچه انجام مى‏دهند ندارید از آنها سؤال کنید.

* مسائل واقعى براى آنها مطرح کرده و آنها را ترغیب به حل آن نمایید. خلاقیت و ابتکار به هنگام حل مسئله شکوفاتر مى‏شود.

* آرامش و عشق نثار فرزندان خود کنید.

* هیچگاه نظرات و باورهاى خود را هنگامى که فرزندتان مى‏کوشد نوآورى و خلاقیت انجام دهد، به او تحمیل ننمایید.

* وقتى کودک ایده‏هاى خود را بیان مى‏کند حیرت کنید و بهت و تعجب خود را نشان دهید.

* از کارهاى او لذت ببرید.




www.bashgah.net/fa/content/show/50745