مقاله اهمیت ورزش

[O M I D]

اهمیت ورزش
ورزش شامل فعالیت هر كس با یك منظور و در محیطی متفاوت با محیط روزانه برای مسابقه، لذت بردن، برای كسب برتری، برای پیشرفت مهارت یا تركیبی از تعدادی از این هاست.

ورزش شامل فعالیت هر كس با یك منظور و در محیطی متفاوت با محیط روزانه برای مسابقه، لذت بردن، برای كسب برتری، برای پیشرفت مهارت یا تركیبی از تعدادی از این هاست. تفاوت منظور همراه با در نظر گرفتن مهارت فرد یا گروه یا دلیری علامت مشخصه ورزش است.

بنابراین پریدن از روی یك مانع در مقابل دیدگان هزاران نفر در یك میدان سرپوشیده ورزش است در حالی كه پریدن از روی یك چشمه هنگام پیاده روی در روستا فقط تلاش برای خیس نشدن پای فرد است.
انواع مختلفی از ورزش وجود دارند و انسان ها قسمت مهمی از وقت، پول و دلبستگی خود را نه فقط به عنوان شركت كننده بلكه به عنوان تماشاگر به آنها اختصاص می دهند.

ورزش امروزه در جهان بوسیله مبدل شده كه انسان ها با هم متحد و آشنا كرده و بین آنها پیوند اخوت و برادری برقرار می كند و مهمترین هدف و وظیفه ورزش همین است. ایجاد مودت و دوستی بین ورزش كاران كه هرچند در میدان رقیب هم هستند اما در خارج از میدان به عنوان رفیق همدیگر می باشند.
ورزش تركیبی از فعالیت های فیزیكی عادی و معمول و مهارت های شخصی و به عنوان تفریح و یك سری از قوانین كه برای مسابقه، لذت بردن و رسیدن به برتری است. تركیب شخصیت هایی با مهارت های متفاوت در یك ملت، شجاعت و دلاوری آن ملت را افزایش می دهد.

● فواید ورزش
اكثر مردم بر این موضوع واقفند كه ورزش، بخش مهمی از نحوه زندگی است. ورزش منظم سلامت جسمی و عقلی را حفظ می كند و قادر است، خطر پیدایش بیماری های مزمن را كاهش دهد، امید به بقا را افزایش دهد و كیفیت زندگی را در طول سال های آینده بهبود بخشد. اگر ورزش را جزیی از برنامه روزمره خود نمایید، احتمالاً در خواهید یافت كه انرژی بیشتری برای انجام فعالیت های روزانه معمول، (مثل خرید، كار منزل، مراقبت از كودك و باغبانی) دارید.

نداشتن فعالیت بدنی عامل زمینه ساز بسیاری بیماری ها و معلولیت هاست.
این مسئله هر سال باعث ۲ میلیون مرگ در دنیا می شود، خطر بیماری های قلبی، دیابت و چاقی را دو برابر می كند، خطر ابتلا به سرطان ها به خصوص سرطان روده بزرگ رو زیاد می كند و باعث زیاد شدن فشار خون، افسردگی و اضطراب می شود در حالیكه فعالیت بدنی منظم حتی در حد متوسط، یكی از ساده ترین راه های حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری های قلبی، دیابت، چاقی و پوكی استخوان است.

فعالیت بدنی انرژی را زیاد می كند، كلسترول مضر را در بدن پایین می آورد، به كنترل فشار خون كمك می كند، و در كنار همه این ها ابتلا به سرطان ها به خصوص سرطان روده بزرگ را كم می كند.

● تاریخچه ورزش
اصل ورزش را از یونان دانسته اند كه به منظور چابكی بدن و ایجاد قوّت انجام می یافت و پاروزنی، بوكس، كشتی، شنا، شمشیرزنی، تیراندازی، اسكی و ورزش هایی چون بیس بال، سافت بال و بسكتبال و انواع فوتبال و چوگان بازی، والیبال، گلف، انواع تنیس، شنا، پرتاب وزنه و ... جزو ورزش محسوب می شوند.

اولین ملتی كه ژیمناستیك را بنیان و آن را نام نهاده اند، یونانیان قدیم بوده اند كه ابتدا اصول ورزش در یونان خیلی خشن و ناصحیح بود و اولین نتیجه از ورزش را بزرگ نمودن عضلات بدن می دانستند، بعدها ورزش در یونان به شكل ریسمان بازی درآمد و برای آن اهمیت زیادی قایل بودند و عمل كنندگان آن را آكروبات می نامیدند و این نوع حركات را آكروباتیك می گفتند.

به محل هایی كه در آنجا ورزش می نمودند، ژیمنازیوم گفته می شد، كه مهمترین آنها یكی لیسه و دیگری آكادمی نام داشت و چون مردم در آن محل ها لخت ورزش می كردند، كلمه ژیمناز از كلمه گیمنوس كه به معنای لختی است و به آن محل ها نام نهادند و بعداً عموم ورزش های بدنی نیز ژیمناستیك نام گذاشته شد.
مورخ مشهور، ویل دورانت می نویسد: آن (مدینه فاضله بچه ها) فنون خانه داری را به دختران و فنون شكار و جنگ را به پسران می آموختند و به پسران آموزش می دادند كه چگونه شكار كنند و ماهی بگیرند و شنا كنند و همچنین شخم زدن كشت زارها، دام گستری، دامپروری و نشانه روی با تیر و نیزه را می آموختند، تا در جمع مخاطرات زندگی توان محافظت و حراست از خویش را دارا باشند.

[O M I D]

اما اگر بیشتر در مسأله دقت كنیم، در خواهیم یافت تعلیم و تربیت در حقیقت با پیدایش و سكنا گزیدن بشر در روی زمین آغاز شده است. خاك و سنگ و كوه و تپه و دریا و جنگل و جویبار و دیگر مظاهر طبیعت و نیز خود زندگی و نیازهای آن، نخستین كتاب های درسی نوع بشر بوده اند.

از قدیم ترین روزگاران و حتی پیش از پیدایش خط، نیاز به تأمین خوراك و پوشاك از راه شكار حیوانات و احتیاج به كسب توانایی برای مقابله با خطرهای طبیعی و دشمنان گوناگون، جوامع كهن بشری را واداشته بود كه به امر تربیت بدنی، به عنوان یكی از مهمترین امور زندگی توجه نمایند و این حقیقت را دریابند كه قدرت، استقامت، مهارت و سرعت را كه در زندگی انسان ها از اهمیتی برخوردار است، می توان با بهره گیری از تمرین ها و فعالیت های جسمانی تا حد قابل ملاحظه ای تقویت كرد.

وقتی دولت ها و حكومت ها تشكیل و تأسیس شدند، رهبران آنها متوجه شدند كه برای حفظ یا گسترش مرزهای خود، نیازمند بازوان توانایی هستند كه در جنگ ها بتوانند پیروزی را برای آنها به ارمغان آورند؛ ویل دورانت در این باره می نویسد:

از ضروریات دولت ها و تأكید بر روی حفظ نیروی جسمانی، پیروزمندی در جنگ هایی بوده است كه متكی بر قدرت بدنی و نیرومندی جسمانی بوده است، و نیرومندی حاصل نخواهد شد، مگر در ورزش هایی كه در بازی های المپیك مقرر گردیده است.

در توجه انسان به تربیت جسم و توانمندی، عوامل زیر نقش اساس داشته است:
• انسان اولیه در جناح مبارزه با طبیعت، كه از بدو تولد تا سپری شدن عمر او را تهدید می كرده، ضرورت نیرومندی را دریافته است.

• از طرفی بر اثر قهر طبیعت، ناچار به مهاجرت برای یافتن معاش بوده و در این مهاجرت در برخورد با دیگر اقوام، برای حفظ بقای خویش و بقای اجتماعی.

• و از جناح نیازهای فیزیولوژیك كه برای ارضای نیازهای طبیعی خویش و خانواده، به ویژه نظام معیشتی جدیدی كه در اثر مهاجرت برای او ایجاد می گردید.

● تاریخچه ورزش در ایران
اما در خصوص تاریخچه ورزش در ایران باید گفت: در میان كشورهای مشرق زمین، بی گمان ایران تنها كشوری بود كه در نظام تعلیم و تربیت خود بیشترین الویت را به ورزش و تربیت بدنی داده بود، چه در حالی كه چینیان به امر ورزش و تربیت بدنی توجه چندانی نداشتند و هندوان نیز پرورش تن و فعالیت های بدنی را گاه مذموم هم می دانستند، ایرانیان به اهمّیت و ارزش توانایی و سلامتی بدن به عنوان وسیله بسیار مهمی برای فراهم آوردن ارتشی سلحشور و پیروزمند، پی برده بودند.

▪ هرودوت، مورخ مشهور یونانی می نویسد:
ایرانیان از پنج سالگی تا بیست سالگی سه چیز را می آموختند:
۱) سواری
۲) تیروكمان
۳) راستگویی

جوانان تمرینات روزانه را از طلوع آفتاب با دویدن و پرتاب سنگ و پرتاب نیزه آغاز می كردند، و از جمله تمرینات معمولشان، ساختن با جیره اندك و تحمل گرمای بسیار و پیاده روی های طولانی و عبور از رودخانه، بدون تر شدن سلاح ها و خواب در هوای آزاد بود. سواری و شكار نیز دو فعالیت معمول و رایج بود و جستن بر روی اسب و فرو پریدن از روی آن در حال دویدن و به طور كلی سرعت و چالاكی، از ویژگی های سواركاران سوار نظام ایران بود.

به خصوص درباره دوران پارت ها یا اشكانیان و پیدایش كلمه پهلوان باید گفت: شرح فتوحات این قوم آریایی و حكومت پانصد ساله آنها پر از دلاوری ها و كوشش های این مردم است. كلمه پهلوان و پهلوانی، ریشه پارتی است كه هر فرد زورمند را منتسب به پارت یا پرتو و پهلو دانسته اند. اینان مردمی جنگجو و شكارچی بودند.

▪ هنستین، مورخ یونانی می نویسد:
پارت ها جنگ و شكار را دوست داشتند. این قوم از دوران طفولیت تا به هنگام كهولت همیشه با ورزش و تمرینات سخت جنگی و شكار بار آمده بودند.

● نگاهی اجمالی به اهمیت ورزش
امروزه ورزش یك از اموری است كه به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه زیادی به اشكال گوناگون با آن سرو كار دارند. برخی از مردم، ورزشكار حرفه ای اند و گروهی ورزشكار آماتور.
گروهی طرفدار و علاقه مند به ورزش و دیدن برنامه ها، مسابقات و نمایش های ورزشی بوده، و عده ای نیز از راه ورزش امور زندگی خویش را می گذرانند.

وزارتخانه ها و ادارات ورزشی فراوانی تأسیس شده و مخارج زیادی صرف ورزش، ساختن استادیوم ها، مجتمع ها و باشگاه های ورزشی و نیز وسائل و لباس های ورزشی و یا تماشای مسابقات ورزشی می شود. بخش های قابل توجهی از برنامه های تلویزیون، رادیو، مجلات و سایر رسانه های گروهی، به ورزشی و اخبار ورزشی اختصاص دارد و خلاصه ورزش یكی از اموری است كه در جهان به صورت جدّی مطرح بوده و از جهات مختلف دارای اهمیت می باشد.

[O M I D]

حركت و جنبش از ویژگی های حیات انسان و دارای انگیزه و ریشه ای در سرنوشت او و عاملی برای رشد و سلامت و نشاط اوست. انسان نیازمند به حركت و ناگزیر از حركت است. منع انسان از حركت نه تنها موجب توقف رشد بلكه سبب افسردگی، بروز رفتار ناهنجار و از دست رفتن شور و نشاط زندگی وی می گردد.

نیاز انسان به حركت و فعالیت در طول تاریخ اهمیت داشته است. تربیت بدنی و ورزش جزء لاینفك تعلیم و تربیت هر جامعه و همراه با ارزشهای فردی و اجتماعی می باشد و وسیله ای برای رسیدن به سلامت جسمی و روحی نسل جوان ماست.

نباید چنین تصور شود كه تربیت بدنی امری بی ارزش و تفننی است؛ برعكس، باید آن را جزء مهمی از زندگی به شمار آورد. مفاهیمی مانند تندرستی، بهداشت، رشد مردمی و اجتماعی و سلامت روحی ارتباط نزدیكی با ورزش و تربیت بدنی دارد.

● اهداف عمده تربیت بدنی در تاریخ زندگی انسان عبارت است از:
حفظ سلامت، تعمیم بهداشت رشد و تقویت قوای جسمی، آمادگی برای فعالیت دفاعی، كسب شادابی و نشاط و میل به موفقیت در وظایف شغلی و حرفه ای.

اهداف فوق تا به امروز با مختصر تغییری در نزد اكثریت جوامع بشری ترغیب می شود و بر حسب ضروریات بر یك یا چند هدف تأكید بیشتری به عمل می آید.

● تندرستی در ورزش
آموزش بهداشت، آمادگی كلی فرد یعنی بهداشت جسمانی، ذهنی، اجتماعی، هیجانی و روانی را درنظر دارد. بهداشت دارای سه بخش آموزشی، خدماتی و بهداشت محیط زیست است.

آموزش اصول زندگی سالم از اهداف بخش آموزشی است. آموزش بهداشت توسط مؤسسات تربیتی مراكز بهداشت عمومی و برنامه های خصوصی صورت می گیرد كه تمام رده های سنی از پیش دبستانی تا سالمندان را در بر می گیرد.

برنامه های آموزشی شامل پیشگیری از بیماری ها، بهداشت روانی تغذیه، آمادگی جسمانی، كاهش اضطراب و فشار روانی و مبارزه با سوء استفاده از داروهای الكل است.

بخش خدماتی دومین بخش آموزش بهداشت است. خدمات ارائه شده در این بخش برای توسعه و حفظ بهداشت عمومی در یك سطح رضایت بخش و قابل قبول است. این خدمات در تمام مراكز تربیتی عرضه می شود و امروزه بخش مكول خدمات بهداشتی كارمندی است كه به وسیله اتحادیه ها ارائه می شود و شامل معاینات منظم چشمی، مراقبت از فشار خون و كلسترول و معاینات دسته جمعی برای تشخیص سرطان است.

بخش بهداشت محیط زیست در وهله اول توسعه ی محیط زیست بهداشتی، سالم و امن را مورد توجه قرار می دهد. به منظور اطمینان از آلوده نبودن محیط نبودن محیط زیست به سموم شیمیایی و مواد عفونی، استانداردهای زیست محیطی توسعه یافته اند.

پیشگیری از بیماری های قلبی، فشار خون، دیابت، پوكی استخوان، چاقی، مشكلات روحی و هم چنین تقلیل موارد حمله ی قلبی و حفظ توانایی برای زندگی مستقل در سنین پیری، از مزایای مداوم جسمانی است. افراد غیر فعال از طول عمر كمتری نسبت به افراد فعال است.

نقش مهم و مؤثر فعالیت های بدنی در حفظ تندرستی مؤّید ارتباط ماهیت بهداشت و تربیت بدنی و ورزش است.
آمادگی جسمانی وابسته به تندرستی، با توسعه و نگهداری آن دسته از عواملی كه از طریق پیشگیری و درمان بیماری ها تأمین كننده ی سلامت هستند در ارتباط است.
آمادگی وابسته به تندرستی در قابلیت عمل كرد و حفظ یك الگوی زیستی سالم مؤثر است. بنابراین آمادگی جسمانی وابسته به تندرستی، در طول زندگی از اهمیت برخوردار است.

[O M I D]

كاهش میزان پرخاشگری نوجوانان با ورزش

كودكان و نوجوانان از طریق بازی و فعالیت های بدنی، اطلاعات لازم را برای زندگی اجتماعی به دست می آورند و برای پذیرفتن مسئولیت در جامعه آماده می شوند. بازی و ورزش، میدان تمرین مناسبی برای ارزش گذاری و جهت گیری رغبت ها، هیجان ها و عواطف و گرایش های فطری نوجوانان ایجاد می كند و مفاهیمی چون نوع دوستی و تعاون، ایثار، فداكاری و گذشت را به او می آموزد.......

در تحقیقی كه بین ۱۰۰ دانش آموز پایه سوم پنج مدرسه راهنمایی تهران با استفاده از پرسشنامه شخصیتی آیزنگ به اجرا درآمد، نتایج حاصله نشان داد كه بین ورزش كردن نوجوانان با كاهش میزان پرخاشگری رابطه مستقیم وجود دارد. این تحقیق ثابت كرده است كه انجام فعالیت های بدنی و ورزش به میزان قابل توجهی به ویژه در درازمدت می تواند از پرخاشگری دانش آموزان بكاهد.

خلاصه این تحقیق را كه حاصل كار پژوهشی غلامرضا ازهر از آموزش و پرورش منطقه ۱۷ تهران است در پی می خوانید.

در تعریفی از ورزش چنین می گویند: ورزش و ورزش كردن پدیده ای است كه در شرایط كنونی زندگی بشر برای پر كردن خلا ناشی از زندگی ثابت و تحرك اساسی بدن صورت می گیرد و دربرگیرنده یك سری حركات سیستماتیك و حساب شده برای حصول به هدف بالا بردن درجه سلامتی تن و روان و سلامت عقل و هوش و بعد ارضای غرایز طبیعی ،نباید چنین تصور كرد كه تربیت بدنی امری بی ارزش و صرفاً تفننی است و فقط وسیله ای است كه موجبات سرگرمی را فراهم می سازد، بلكه برعكس باید آنرا جزو مهمی از فعالیت های زندگی روزمره خود به شمار آورد.

ورزش و تربیت بدنی كه خواص و ویژگی های علمی آن در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بارز و روشن است و در بهداشت و سلامت جسم و روان، در نشاط و تفریح خاطر و در افزایش قابلیت های كاربردی عضلات و كاهش تحریك پذیری، هنگام انجام امور مختلف و بالاخره در آموزش های اخلاقی و اجتماعی نقش موثر و كارساز دارد. به همین لحاظ كشورهای مختلف جهان در قوانین خود، جایگاه ویژه ای را برای تربیت بدنی و ورزش پیش بینی كرده اند و سازمان ها و نهادهای مختلفی را برای توسعه و گسترش آن به وجود آورند و جایگاه آن را حتی تا حوزه وزارت ارتقاء داده اند.در جامعه اسلامی ما نیز همه امور فرهنگی، اجتماعی و همه مسائل ارزشی آن مبتنی بر فرهنگ اسلامی است، به این مهم توجه خاص شده است و در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر تعمیم و گسترش ورزش و تربیت بدنی تصریح شده و تاكید فراوان شده است و دولت در كنار تلاش های گسترده ای كه برای حل مشكلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی خود داشته در این زمینه نیز كوشش همه گیر و توجهی همه جانبه داشته است.

●مفهوم پرخاشگری
در معنا و مفهوم پرخاشگری از نظر لغوی در لغت نامه دهخدا غضب، غصه، انفعال ذكر شده است و پرخاشگری به معنی جنگجویی، فتنه طلبی، ستیزه جویی، هنگامه طلبی نیز عنوان شده است.در فرهنگ نفیس هم از واژه پرخاشگری به معنای خشم یعنی قهر، غضب، انفعال، غصه، خشم گرفتن، غضبناك شدن و قهر درآمدن، برآشفته شدن و پرخاش یعنی: خصومت و جنگ و جدال نیز آورده شده است.در فرهنگ معین نیز آن را به مفهوم هایی چون پرخاش به معنی نبرد، كارزار، جنگ، پیكار، ستیز، محاربه، حرب، مجادله كردن، تشر و عقاب عنوان می كند.

بر این اساس، پرخاشگری معمولاً به رفتاری اطلاق می شود كه قصد آن صدمه رساندن (جسمانی یا زبانی) به فرد دیگر یا نابود كردن دارایی افراد است

[O M I D]

از دیدگاه روانشناسی

در فرهنگ روانشناسی این معانی در تعریف پرخاشگری آمده است:
۱- حمله، عمل خصومت آمیز مستقیم در مقابل شخص یا شیء، ۲- بروز انگیزه، قدرت طلبی بر دیگران و ۳- پاسخی كه در مقابل ناكامی از انسان سرمی زند.

علل پرخاشگری
عوامل موثر بر پرخاشگری به دو دسته فیزیولوژیكی و روانی- اجتماعی تقسیم بندی می شود.
علل فیزیولوژیك شامل این مباحث ساختاری است: صدمات و آسیب های مغزی، اختلال غدد درون ریز و عوامل ژنتیكی.

علل روانی- اجتماعی پرخاشگری نیز به این مباحث قابل دسته بندی است:
ناكامی، یادگیری رفتارهای پرخاشگرانه از الگو، كمبود توجه و عاطفه، تربیت متناقض همراه با نظم شدید و تغییرات مكرری كه در نقش های والدین حاصل می شود و پرخاشگری به عنوان وسیله ای جهت تخلیه فشارهای روانی و... كه این عوامل نقش بسیار مهمی در ایجاد رفتار پرخاشگرانه نوجوانان ایفا می كند.

●اثرات فعالیت های بدنی (ورزش) بر كاهش پرخاشگری كودكان و نوجوانان
كودكان و نوجوانان از طریق بازی و فعالیت های بدنی، اطلاعات لازم را برای زندگی اجتماعی به دست می آورند و برای پذیرفتن مسئولیت در جامعه آماده می شوند. بازی و ورزش، میدان تمرین مناسبی برای ارزش گذاری و جهت گیری رغبت ها، هیجان ها و عواطف و گرایش های فطری نوجوانان ایجاد می كند و مفاهیمی چون نوع دوستی و تعاون، ایثار، فداكاری و گذشت را به او می آموزد.روانشناسان معتقدند افرادی كه ورزش می كنند و اوقات فراغت خود را بیشتر با انجام فعالیت های بدنی می گذرانند از رشد عاطفی خوبی برخوردارند، فعالیت های ورزشی فرصت مناسبی را برای ابراز شادی، علاقه، عدم پرخاشگری و ایجاد حس خودباوری، اعتماد به نفس و كسب شایستگی های فردی موثر است.

بروز این حس ها از طریق تربیت بدنی و ورزش ممكن است. معمولاً نوجوانان ورزشكار بین هم سن و سالان خود محبوب تر هستند. شركت در فعالیت های ورزشی و تفریحی نوجوانان را از حالت خمودگی و افسردگی خارج ساخته و نشاط و سرزندگی و امید و انگیزه شركت در فعالیت های اجتماعی را در آنان فراهم می سازد و نیز در از بین بردن خلق و خوی پرخاشگری كه در نوجوانان بسیار شایع است و حداقل از تقلیل چشمگیر آن بسیار موثر و نقش بسزایی را ایفا می نماید.

فعالیت های بدنی و ورزش سبب فرو نشاندن پرخاشگری نهفته می شود كه در آن اشخاص پرخاشگر خود را به صورت رفتار منفی نشان می دهند. ورزش یكی از عوامل بسیار مهم و موثر در اخلاق و رفتار نوجوانان محسوب می شود، به طوری كه برخی از گزارش های والدین نوجوانان ورزشكار نشان می دهد كه حضور فرزندانشان در ورزش، در آرامش و مهار پرخاشگری موثر بوده است و برخی از تحقیقات انجام شده خاطرنشان می سازد كه تمرینات ورزشی در درازمدت به طور قطع موجب كاهش پرخاشگری در نوجوانان می شود.افلاطون در این خصوص می گوید: نیروی آدمی در روح او نهفته است و تا زمانی كه به وسیله حركات بدنی تحریك و بیدار نشود شكل نمی گیرد و تكامل نمی یابد.یكی از روانشناسان معروف كشورمان در زمینه اثرات ورزش روی قوای روانی و دماغی فرد می گوید: همیشه در جلسات مشاوره و روان درمانی كوشیده ام تا مراجعان خود را نسبت به نقش ورزش در سلامت فكری و جسمی و روحی و رابطه این دو آگاه سازم.مراجعان هم بارها یادآور شده اند كه انجام فعالیت های بدنی و ورزش های مناسب احساس سالم بودن را در آنها ایجاد كرده است

[O M I D]

علل‌ و عوامل‌ موثر در بزهكاری‌ :

علت‌ بروز بزهكاری‌ معمولاً علت‌ واحدی‌ نيست‌ بلكه‌ هميشه‌ چندين‌ علت‌ دست‌ به‌ دست‌ يكديگر داده‌ و باعث‌ بروز بزه‌ در افراد می‌گردند. اينك‌ علل‌ مهمی‌ را كه‌ می‌توان‌ نسبت‌ به‌ ساير عوامل‌ اساسی‌تر تشخيص‌ داد در زير اشاره‌ می‌نمايم‌.

عوامل‌ اجتماعی‌: جامعه‌ شناسان‌ به‌ عوامل‌ مستقيم‌ و غير مستقيم‌ محيط‌ و تراكم‌ جمعيت‌، وضع‌ سكونت‌، آلودگی‌ هوا و غيره‌ توجه‌ كرده‌اند. نقش‌ شرايط‌ اجتماعی‌ و تعارضاتی‌ كه‌ در چهارچوب‌ آن‌ به‌ وقوع‌ می‌پيوندد، انكارناپذير است‌. مع‌ ذلك‌ نه‌ می‌توان‌ بزهكاری‌ را تنها بر اساس‌ عوامل‌ اجتماعی‌ بررسی‌ كرد و نه‌ يافته‌های‌ مستقل‌ اين‌ زمينه‌ قبلی‌ همواره‌ هماهنگ‌ است‌.

بررسی‌ها نشان‌ می‌دهد وقتی‌ كه‌ در جامعه‌ای‌ ثبات‌ و پايداری‌ اجتماعی‌ و جود نداشته‌ باشد، جامعه‌ در شرايط‌ دشواری‌ چون‌ شورش‌، جنگ‌ يا انقلاب‌ باشد و يا پاره‌ای‌ شرايط‌ غير عادی‌ و ناسازگاری‌ عمومی‌ در جامعه‌ رواج‌ داشته‌ باشد، ميزان‌ بزهكاری‌ رو به‌ افزايش‌ می‌گذارد. و به‌ عكس‌، هر قدر جامعه‌ به‌ سوی‌ پايداری‌ سوق‌ داده‌ شود، ميزان‌ بزهكاری‌ كاهش‌ می‌يابد.

طبقه‌ اقتصادی‌: فقر يكی‌ از عوامل‌ مهم‌ از انواع‌ انحرافات‌ از جمله‌ دزدی‌ و انحراف‌ جنسی‌ در مردم‌، به‌ ويژه‌ اطفال‌ و نوجوانان‌ است‌. فقر بی‌گمان‌ به‌ وجود آورنده‌ سختی‌ها و ناملايماتی‌ است‌ كه‌ اگر نتوان‌ با آنها مبارزه‌ كرد، خواه‌ ناخواه‌ انسان‌ را به‌ زانو در می‌آورد. بيشتر محروميتها و برآورده‌ نشدن‌ تمايلات‌ كه‌ موجب‌ عدم‌ اطمينان‌ اجتماعی‌ می‌شود، ناشی‌ از عامل‌ فقر است‌ و نمی‌توان‌ آن‌ را ناديده‌ گرفت‌. بيكاری‌، كمبود مواد غذايی‌ و پوشاكی‌، بی‌سوادی‌ و عقب‌ افتادگی‌، جهل‌ و خرافات‌، عدم‌ بهداشت‌ كافی‌ و انواع‌ بيماريهای‌ روحی‌ و جسمی‌ و حتی‌ در سطح‌ جهانی‌، جنگها و خونريزيها، ريشه‌ در نيازهای‌ مادی‌ و ترس‌ از فقر دارد. فقدان‌ مسكن‌، زندگی‌ در زاغه‌ها، سوء تغذيه‌ و بهداشت‌ ناكافی‌ نيز كه‌ با فقر، ارتباط‌ دارند. از عوامل‌ مهم‌ بزهكاری‌ به‌ شمار می‌آيند.

روابط‌ والدين‌ و نوجوان‌: احتمال‌ می‌رود مهم‌ترين‌ عامل‌ مؤثر در بزهكاری‌، روش‌ تربيتی‌ نارس‌ يا اختلال‌ در شبكه‌ ارتباطی‌ خانواده‌ باشد. تقريباً تمام‌ پژوهشها نشان‌ داده‌اند. والدين‌ كه‌ با كودكان‌ خود مهربان‌ نيستند بيشتر احتمال‌ دارد كه‌ فرزندانی‌ بزهكار داشته‌ باشند.

افزايش‌ احتمال‌ بزهكاری‌ در خانواده‌هايی‌ وجود دارد كه‌ :

1 ـ والدين‌ از روشهای‌ انضباطی‌ بسيار سخت‌ گيرانه‌ يا بسيار بی‌بند و بار و فريبنده‌ استفاده‌ می‌كنند.

2 ـ شيوه‌ انضباطی‌ به‌ جای‌ آنكه‌ مبتنی‌ بر استدلال‌ باشند مبتنی‌ بر تنبيه‌ بدنی‌ است‌.

3 ـ والدين‌ نسبت‌ به‌ فرزندان‌ خود به‌ جای‌ آنكه‌ گرم‌ و صميمی‌ و عاطفی‌ باشند، بی‌توجه‌، غافل‌ و تمسخر كننده‌ هستند آشكار شده‌ است‌ كه‌ كودكان‌ بزهكار رابطه‌ بسيار ضعيفی‌ با پدران‌ خود داشته‌ و آنها را به‌ عنوان‌ الگوهای‌ غير قابل‌ پذيرش‌ ارزيابی‌ می‌كنند. خانواده‌های‌ كودكان‌ بزهكار اغلب‌ فاقد پدر بوده‌ و با پدر غيبت‌ طولانی‌ دارد در حالی‌ كه‌ بزهكاری‌ با جدايی‌ و طلاق‌ در خانواده‌ همستگی‌ دارد، ثابت‌ شده‌ است‌ كه‌ داشتن‌ مشكلاتی‌ در مدرسه‌ با بزهكاری‌ رابطه‌ بالايی‌ دراد هم‌ چنين‌، والدين‌ كه‌ از مشكلات‌ عاطفی‌ رنج‌ می‌برند يا آنهايی‌ كه‌ سابقه‌ جنايی‌ دراند بيشتر احتمال‌ دارد كه‌ كودكان‌ بزهكار داشته‌ باشند تنبيه‌ والدين‌ تأثيری‌ بر تقليل‌ بزهكاری‌ ندارد و موجب‌ تشديد و گاهی‌ انتقامجو می‌گردد. چنانچه‌ روسو می‌گويد آنقدر كتك‌ خوردم‌ كه‌ حساسيتم‌ نسبت‌ به‌ آن‌ كم‌ شد و سر انجام‌ كتك‌ به‌ نظرم‌ به‌ صورت‌ پاداشی‌ برای‌ دزديهايم‌ در آمد. با خود می‌گفتم‌ وقتی‌ مثل‌ يك‌ دزد كتك‌ می‌خورم‌ حق‌ دارم‌ مثل‌ يك‌ دزد هم‌ رفتار كنم‌ متوجه‌ شوم‌ كه‌ دزديدن‌ و كتك‌ خوردن‌ به‌ هم‌ مربوط‌ هستند.

[O M I D]

نقش‌ دوستان‌ و همسالان‌:

همانند سازی‌ شديد با همسالان‌ با وابستگی‌ به‌ آنها، صرف‌ نظر از طبقه‌ اجتماعی‌ ـ اقتصادی‌، عامل‌ مهمی‌ در بزهكاری‌ است‌ نوجوانی‌ كه‌ توسط‌ والدينشان‌ مورد طرد قرار گرفته‌اند برای‌ كسب‌ حمايت‌ و تأييد به‌ سوی‌ همسالان‌ كشانده‌ می‌شوند. چنين‌ نوجوانی‌ در مدرسه‌ ضعيف‌ هستند و به‌ دنبال‌ افرادی‌ می‌گردند كه‌ مانند خودشان‌ باشند از اين‌ رو احتمال‌ دارد كه‌ دست‌ به‌ اعمال‌ ضد اجتماعی‌ زنند و همديگر را برای‌ اين‌ اعمال‌ مورد تشويق‌ قرار دهند. در سؤال‌ از بزهكاران‌ در بند اصلاح‌ و تربيت‌ ****‌ در اين‌ باره‌ كه‌ از چه‌ كسی‌ بزه‌ را فرا گرفته‌اند اظهاراتی‌ داشتند. از اظهارات‌ بزهكاران‌ بر می‌آيد كه‌ دوستان‌ بالاترين‌ منبع‌ يادگيری‌ بوده‌اند مسئله‌ توجه‌ بيشتر والدين‌ و مربيان‌ را به‌ كنترل‌ و نظرات‌ بر دوستان‌ فرزندان‌ و مربيان‌ می‌طلبد.

افرادی‌ كه‌ از آنان‌ ياد گرفته‌اند
فراوانی‌
درصد
دوستان‌
40
53/61
خود شخص‌
15
07/23
اتفاقی‌ و بدون‌ تقصير
10
70/15
جمع‌
65
100

همانطور كه‌ در جدول‌ بالا مشهود است‌ بيشترين‌ فراوانی‌ در مورد افراد بررسی‌ شده‌ در بند اصلاح‌ و تربيت‌ ****‌ مربوط‌ به‌ افرادی‌ است‌ كه‌ از دوستان‌ فرا گرفته‌اند با (53/61 درصد)

عوامل‌ روان‌ شناختی‌: روان‌ شناسان‌ علل‌ مختلفی‌ را برای‌ بزهكاری‌ بر شمرده‌اند گاهی‌ بزهكاری‌ را نتيجه‌ ناكامی‌ و تعارضات‌ شديدی‌ می‌دانند كه‌ كودك‌ در حال‌ رشد به‌ شدت‌ از آنها رنج‌ می‌برد، روان‌ شناسان‌ اهميت‌ زيادی‌ به‌ روابط‌ مادر و فرزند داده‌اند. محروميت‌ از وجود مادر عامل‌ بزرگی‌ است‌ كه‌ باعث‌ بزهكاری‌ يك‌ نوجوان‌ می‌شود. بزهكاری‌ با صفات‌ روان‌ شناختی‌ مختلفی‌ همراه‌ است‌ كه‌ برخی‌ از آنها عبارتند از هوش‌ كمتر از متوسط‌ سطوح‌ بالای‌ خشم‌ درونی‌ و رفتار پرخاشگرانه‌، ناشكيبايی‌، نياز به‌ هيجان‌، فقدان‌ هم‌ حسی‌ با ديگران‌ و سطوح‌ يا بين‌ استدلال‌ اخلاقی‌ ثابت‌ شده‌ است‌ كه‌ بزهكاران‌ نسبت‌ به‌ غير بزهكاران‌ عزت‌ نفس‌ پائين‌تری‌ داشته‌ است‌ بعضی‌ از دانشمندان‌، ضعف‌ و كم‌ خونی‌ و خستگی‌ زياد و كمی‌ تغذيه‌ را نيز جزو عوامل‌ بزهكاری‌ ذكر نموده‌اند. مهمترين‌ اختلالات‌ روانی‌ كه‌ منجر به‌ بزهكاری‌ می‌گردد و به‌ آنها نام‌ بيماريهای‌ شخصيت‌ نيز داده‌اند

عبارتند از :

1 ـ بيقراری‌: فرد فاقد قدرت‌ تشخيص‌ خير از شر می‌گردد.
2 ـ كژخوئی‌: يكنوع‌ تمايل‌ ذاتی‌ است‌ به‌ فساد و بدی‌
3 ـ پارانوئيهايها: كه‌ اشخاص‌ بد بين‌، خود پرست‌، خود خواه‌ و متنفر از اجتماع‌ می‌باشند
4 ـ صرع‌: اشخاصی‌ هستند دروغ‌ پرداز، گيج‌ و متظاهر و اغلب‌ در اثر حمله‌ ناگهانی‌ مرتكب‌ ضرب‌ و جرح‌ و قتل‌ می‌گردد.
5 ـ هپستری‌: كه‌ مهمترين‌ علائم‌ آن‌ بی‌حسی‌، كار نكردن‌ يك‌ عضو، گرفتگی‌ صدا، تهوع‌ و تنگی‌ نفس‌
6 ـ كاتاتونی‌: كه‌ يك‌ حالت‌ منفی‌ بافی‌ و لجاجت‌، خشم‌ و فرياد و ناگمانی‌ و گاهی‌ حمله‌ به‌ ديگران‌ از علائم‌ آن‌ می‌باشند.

لتهای‌ ديگر بزهكاری‌ عبارتند از:
1 ـ خانواده‌های‌ ستيزه‌گر و متلاشی‌ شده‌، چنين‌ خانواده‌هايی‌ يكی‌ از عوامل‌ اصلی‌ و اوليه‌ گرايش‌ به‌ بزهكاری‌ محسوب‌ شده‌ است‌. زيرا اكثر ناراحتی‌های‌ نوجوانان‌ زائيده‌ امر و نهی‌ و سخت‌گيريهای‌ والدين‌ و بی‌مهری‌ در كودكی‌ و محروميت‌ و عدم‌ رفاه‌ و امنيت‌، عصبانيت‌ والدين‌ سستی‌ اصول‌ اخلاقی‌، حمايت‌ زياد از نوجوانان‌، آرزوهای‌ جاه‌ طلبانه‌ والدين‌ برای‌ نوجوانان‌ می‌باشد كه‌ گاهی‌ هم‌ به‌ جنون‌ منتهی‌ می‌گردد. نوجوانانيكه‌ در كودكی‌ و در نوجوانی‌ از آزادی‌ و وسايل‌ اوليه‌ زندگی‌ محروم‌ بوده‌ و نتوانسته‌اند به‌ تحصيلات‌ خود ادامه‌ دهند مسلماً می‌خواهند حقوق‌ از دست‌ رفته‌ را بدست‌ آورند و انتقام‌ خود را از والدين‌ و اجتماع‌ بگيرند اينست‌ كه‌ بطور عمدمی‌ به‌ دنبال‌ اعمالی‌ می‌روند كه‌ برای‌ آنها منع‌ شده‌ است‌ بنابراين‌ به‌ طغيان‌ و تجاوز برعليه‌ حقوق‌ ديگران‌ از طريق‌ ارتكاب‌ بزهكاری‌ اقدام‌ می‌نمايند، تا بدين‌وسيله‌ فشارهای‌ درونی‌ و ناراحتی‌های‌ خود را تسكين‌ داده‌ باشند. غافل‌ از اينكه‌ دردی‌ بر دردهای‌ خود خواهند افزود. منازعات‌ خانوادگی‌ اعم‌ از مشاجرات‌ والدين‌ و يا مشاجرات‌ بين‌ فرزندان‌، اعتياد والدين‌ به‌ مواد مخدر و مشروبات‌ الكلی‌، از رواجهای‌ مكرر بوجود آوردن‌ برادران‌ و خواهران‌ ناتنی‌، حسادت‌ و تبعيض‌ بين‌ فرزندان‌، طلاق‌ و غيره‌، همگی‌ از عوامل‌ معم‌ بزهكاری‌ نوجوانان‌ و اطفال‌ محسوب‌ می‌گردند. اينگونه‌ خانواده‌ها سازمانهائی‌ بدون‌ رخ‌ هستند كه‌ هيچگونه‌ عاطفه‌ و محبتی‌ بر آن‌ حكمفرما نيست‌ و بهمين‌ جهت‌ نوجوان‌ احساس‌ ناامنی‌ می‌كنند و همين‌ اضطراب‌ و نگرانی‌ و عدم‌ تأمين‌ زندگی‌ اجتماعی‌ او را وادار به‌ خدافكاری‌ می‌نمايد. اينگونه‌ نوجوانان‌ به‌ شدت‌ از والدين‌ خود ناراضی‌ بوده‌ و در عين‌ حال‌ چون‌ نمی‌توانند با آنها ستيزه‌ كنند، به‌ ناچار شورش‌ و طغيان‌ خود را در خارج‌ از خانواده‌ و نسبت‌ به‌ هم‌ رديفان‌ والدين‌ خود كه‌ اوليای‌ اجتماع‌ باشند به‌ ظهور می‌رسانند، كودكی‌ كه‌ دائماً در خانواده‌ با بی‌مهری‌ و خشونت‌ روبرو بوده‌ است‌ نه‌ تنها در نوجوانی‌ احساس‌ خشم‌ نسبت‌ به‌ آنها می‌نمايد بلكه‌ خشم‌ خود را به‌ خارج‌ از خانواه‌ نيز انتقال‌ خواهد داد كه‌ به‌ آن‌ می‌توان‌ نام‌ بزهكاری‌ داد.

[O M I D]

همچنين‌ خانواده‌ايكه‌ خاطر يكی‌ از والدين‌ باشد احتمالاً موجب‌ ناراحتی‌ و طغيان‌ نوجوانان‌ آن‌ خانواده‌ می‌گردد. زيرا اگر مادر نباشد نوجوان‌ يا اطفال‌ از كودكی‌ احساس‌ كمبود نموده‌ و عواطف‌ ناخوشايندی‌ در او ايجاد می‌شود كه‌ عامل‌ مهم‌ بزهكاری‌ به‌ شمار می‌رود.

2 ـ مدرسه‌: مدرسه‌ بعد از خانواده‌ نقش‌ بسيار مهمی‌ در زندگی‌ اجتماعی‌ كودك‌ و نوجوانان‌ به‌ عهده‌ دارد زيرا دانش‌آموز اغلب‌ بيشتر وقت‌ زنده‌ و فعال‌ خود را در مدرسه‌ می‌گذراند بنابراين‌ اولياء آموزشگاه‌ بخوبی‌ می‌توانند ضمن‌ مراقبت‌ و كنترل‌ رفتارهای‌ نوجوانان‌ به‌ مشكلات‌ و ناسازگاری‌ آنها پی‌ببرد. از طرف‌ ديگر موقعيت‌ و رفتار و برنامه‌های‌ مدرسه‌ اثر مهمی‌ در علاقمندی‌ و يا فرار از نوجوانان‌ از مدرسه‌ دارد. مدرسه‌ همچنين‌ رشد فكری‌، عاطفی‌ و اجتماعی‌ كودكان‌ می‌شود و با آموزش‌ حرفه‌ای‌ خاص‌ آنها را برای‌ وارد شدن‌ به‌ دنيای‌ بزرگسالان‌ آماده‌ می‌سازد.

3 ـ مهاجرت‌: عامل‌ ديگر كه‌ امروزه‌ افزايش‌ بزهكاری‌ اطفال‌ و نوجوانان‌ گرديده‌ مهاجرت‌ از روستا به‌ شهر و مشكلات‌ مربوط‌ به‌ حاشيه‌ نشينی‌ دست‌ وضع‌ مساعد و مطلوب‌ مراكز شهری‌ و تمركز امكانات‌ رفاهی‌ در شهرها باعث‌ شده‌ همه‌ ساله‌ عده‌ای‌ از روستائيان‌ به‌ نقاط‌ شهری‌ و عده‌ای‌ از كشورهای‌ فقير به‌ كشورهای‌ پيشرفته‌ مهاجرت‌ كنند. كمبود مسكن‌ مناسب‌ و عدم‌ انطباق‌ با قواعد و معيارهای‌ حاكم‌ بر جوامع‌ شهری‌ باعث‌ می‌گردد كه‌ اينگونه‌ مهاجرين‌ با سكونت‌ در زاغه‌های‌ حاشيه‌ شهر، عملاً زندگی‌ مجرمانه‌ای‌ را آغاز نمايند.

افزايش‌ جرايمی‌ نظير سرقت‌، خريد و فروش‌ استعمال‌ مواد مخدر در اين‌ گونه‌، افراد، امروزه‌، به‌ صورت‌ معضلی‌ بزرگ‌ در آمده‌ است‌ بديهی‌ است‌ سهم‌ افراد خردسال‌ در اين‌ ميان‌ بيش‌ از سايرين‌ می‌باشد. مهاجرين‌ برای‌ كسب‌ درآمد، اطفال‌ خردسال‌ را نيز وادار به‌ كارهای‌ كاذب‌ نموده‌، عملاً راه‌ سوء استفاده‌ از آنها را برای‌ ديگران‌ باز می‌گذارند و خود با ديگران‌ آنان‌ را به‌ تكدی‌، سرقت‌، جيب‌ بری‌ و با خريد و فروش‌ مواد مخدر وادار می‌كنند.

بعضی‌ از دانشمندان‌ و اساتيد معتقدند كه‌ مهاجرتهای‌ داخلی‌ و بين‌ المللی‌، امروز يكی‌ از دلايل‌ عمده‌ افزايش‌ نرخ‌ بزهكاری‌ مخصوصاً در ماين‌ نسل‌ اول‌ مهاجرين‌ می‌باشد

4 ـ گسترش‌ و توسعه‌ وسايل‌ ارتباط‌ جمعی‌: پيشرفت‌ و توسعه‌ وسايل‌ ارتباط‌ جمعی‌ علی‌ رغم‌ تمامی‌ مزايا كه‌ داشته‌ است‌ دارای‌ معايبی‌ نيز می‌باشد. با توسعه‌ وسايل‌ تصويری‌ از قبيل‌ تلويزيون‌ يا مجلات‌، سينما، رايانه‌ و اينترنت‌ اينگونه‌ وسايل‌ تبديل‌ به‌ مدارس‌ آموزشی‌ مجرمانه‌ای‌ برای‌ افراد اطفال‌ و نوجوانان‌ گرديده‌ است‌ كه‌ استعداد يادگيری‌ و تقليد آنه‌ بسيار زياد می‌باشند. نمايش‌ فيلمهای‌ رزمی‌ و جنگی‌، افزايش‌ صحنه‌های‌ سرقت‌ ماهرانه‌ و افزايش‌ صحنه‌های‌ قبيح‌ هر كدام‌ در نوع‌ خود باعث‌ تأثير منفی‌ بر اينها و گرايش‌ آنان‌ به‌ اعمال‌ مجرمانه‌ مذكور گرديده‌ است‌.

بديهی‌ است‌ آشنايی‌ با اينگونه‌ مسائل‌ هر روز بر ميزان‌ و گستره‌ جرايم‌ اطفال‌ و نوجوانان‌ می‌افزايد.

در ارزيابی‌ برنامه‌های‌ سه‌ شبكه‌ تلويزيون‌ آمريكا يعنی‌ abc و nbc و cbs معلوم‌ شده‌ است‌ كه‌ اين‌ شبكه‌ها در برنامه‌های‌ خود در هر هفته‌ 92 مورد حمله‌ با اسلحه‌ گرم‌، 113 صحنه‌ تجاوز به‌ عنف‌، 9 صحنه‌ خفه‌ كردن‌، 168 صحنه‌ نزاع‌ با مشت‌ و لگرد و 179 مورد تخلف‌ از قانون‌ را نمايش‌ می‌دهند. از سوی‌ ديگر، هر كودك‌ تا رسيدن‌ به‌ سن‌ 14 سالگی‌ جميعاً 13000 مورد قتل‌ و تجاوز را مشاهده‌ می‌كنند

[O M I D]

به‌ علاوه‌، چون‌ بيشتر تماشاچيان‌ تلويزيون‌ را طبقات‌ فقير و محروم‌ جامعه‌ تشكيل‌ می‌دهند كه‌ به‌ علت‌ نداشتن‌ سرگرمی‌ متنوع‌ ديگر به‌ تلويزيون‌ پناه‌ می‌برند، بنابراين‌ تأثير تلويزيون‌ در ترغيب‌ آنان‌ به‌ دزدی‌ بيشتر بوده‌ است

پيشگيری‌ و بازداری‌ اطفال‌ و نوجوانان‌ در مقابل‌ بزهكاری‌:
روشهای‌ درمانی‌ بسيار زيادی‌ برای‌ درمان‌ و كاهش‌ بزهكاری‌ مورد استفاده‌ قرار گرفته‌ است‌ اعتقاد عمومی‌ بر اينست‌ كه‌ گسترش‌ برنامه‌های‌ اجتماعی‌ نظير: گواهی‌ پيش‌ از ازدواج‌، تأسيس‌ درمانگاههای‌ ويژه‌ برای‌ زنان‌ باردار و ايجاد زايشگاهها و درمانگاههای‌ ويژه‌ نوزادان‌، برقراری‌ و كمك‌ هزينه‌های‌ خانوادگی‌ و بالا بردن‌ سطح‌ آموزش‌ و پرورش‌، روان‌ درمانی‌ فدی‌ و گروهی‌، خانواده‌ درمانی‌، اصلاح‌ رفتار، كارآموزی‌، تفريح‌ و مطالعه‌ كتاب‌ و چندين‌ عوامل‌ ديگر، متناسب‌ترين‌ راه‌ برای‌ پيشگيری‌ از ارتكاب‌ بزهكاری‌ اطفال‌ و نوجوانان‌ می‌باشد ذيلاً نكاتی‌ به‌ عنوان‌ راهكارهای‌ پيشگيری‌ و مقابله‌ با زمينه‌های‌ بروز ارتكاب‌ جرم‌ و بزه‌، بصورت‌ تيتروار مورد اشاره‌ قرار می‌گيرند.

الف‌) ايجاد محيطی‌ آرام‌ و سالم‌ در خانواده‌ برای‌ اينكه‌ خانواده‌ از محيطی‌ آرام‌ و سالم‌ بر خوردار باشد رعايت‌ نكاتی‌ ضروری‌ است‌.

1 ـ برقراری‌ دوستی‌ و تفاهم‌ بين‌ والدين‌. دوستی‌ و تفاهم‌ پدر و مادر موجب‌ آسايش‌ خاطر و اطمنيان‌ كودك‌ و نوجوانان‌ در خانواده‌ می‌گردد. از هنگامی‌ كه‌ نوزاد چشم‌ به‌ جهان‌ می‌گشايد به‌ محبت‌، لبخند، مواظبت‌ و نگهداری‌ نيازمند است‌. از اين‌ رو اگر در مواردی‌ مشكلات‌ و مسائلی‌ در روابط‌ پدر و مادر وجود داشته‌ باشد، لازم‌ است‌ اين‌ مسائل‌ را نزد فرزندان‌ آشكار نكنند يا احياناً يكی‌ در غياب‌ ديگری‌ به‌ انتقاد و بدگويی‌ از طرف‌ مقابل‌ نپردازد. اگر پدر نزد فرزندان‌، مادر را مورد اهانت‌ داشت‌؟ پس‌ بايد در روابط‌ خانواده‌ سعی‌ شود با گذشت‌ و سازش‌ روابط‌ عمومی‌ صميمانه‌ را روز به‌ روز مستهكم‌تر ساخته‌ و انتظارات‌ نامعقول‌ و سخت‌ گيری‌ صميمت‌ را به‌ سردی‌ و درگيری‌ تبديل‌ نكنيم‌ كه‌ در اين‌ صورت‌ اولين‌ كسی‌ كه‌ ضربه‌ خواهد خورد، فرزندان‌ معصوم‌ و بی‌گناه‌ می‌باشد.

2 ـ همبازی‌ شدن‌ با كودك‌ و نوجوان‌: والدين‌ بايد امكان‌ سرگرمی‌، استراحت‌ و تفريحات‌ سالم‌ را برای‌ فرزندانشان‌ فراهم‌ كنند. شركت‌ در مسابقات‌ ورزشی‌، رفتن‌ به‌ پارك‌ و ترتيب‌ دادن‌ مسافرتهای‌ دسته‌جمعی‌، رفتن‌ به‌ باشگاههای‌ ورزشی‌ و تفريحی‌، فرهنگی‌ و مجامع‌ دينی‌ می‌تواند از بروز بزهكاری‌ جلوگيری‌ كند. تفريح‌ و ورزش‌ با كودكان‌ و نوجوانان‌ هميشه‌ لذت‌ بخش‌ و شادی‌ آفرين‌ است‌.

3 ـ احترار از رقابت‌ در جلب‌ محبت‌ فرزندان‌: اگر والدين‌ بخواهند كه‌ فرزندان‌ آنها در كنارشان‌ باقی‌ بمانند و مسائل‌ ساده‌ باعث‌ قطع‌ ارتباط‌ روحی‌ آنان‌ نشود، بايد بتوانند رابطه‌ای‌ صميمانه‌ با فرزندان‌ خود داشته‌ باشند.
علاوه‌ بر اين‌، وجود رابطه‌ صميمانه‌ ميان‌ والدين‌ و فرزندان‌ محيط‌ خانه‌ را به‌ پناهگاهی‌ عاطفی‌ و امن‌ برای‌ فرزندان‌ تبديل‌ می‌كند كه‌ آنها می‌توانند در آن‌ آرام‌ گيرند، احساس‌ امنيت‌ كنند.

اگر محيط‌ خانواده‌ برای‌ اعضای‌ آن‌ يك‌ محيط‌ دوستانه‌ باشد و دختر بتواند در مواقع‌ حساس‌ كه‌ با يك‌ بحران‌ روحی‌ روبر می‌شود، موضوع‌ را با پدر و يا مادر خود مطرح‌ كند، قطعاً از بسياری‌ از انحرافات‌ كه‌ درسر راه‌ دختران‌ نوجوان‌ قرار می‌گيرد، جلوگيری‌ خواهد شد.

4 ـ عدم‌ ايجاد ناسازگاری‌ در محيط‌ خانواده‌: ناسازگاری‌ محيط‌ خانواده‌، كودكان‌ و نوجوانان‌ را تحت‌ تأثير قرار می‌دهد. اگر اختلافات‌ والدين‌ به‌ طلاق‌ و جدائی‌ منتبح‌ گردد و طفل‌ از محبت‌ و توجه‌ والدين‌ يا يكی‌ از آنها محروم‌ شود، از محيط‌ زندگی‌ گريزان‌ و اصولاً دلسرد و افسرده‌ خواهد شد و اين‌ وضع‌ او را به‌ راه‌ انحراف‌، لغزش‌ و بزهكاری‌ خواهد كشانيد.

[O M I D]

5 ـ عدم‌ پرخاشگری‌ والدين‌ نسبت‌ به‌ خود و يا نسبت‌ به‌ فرزندان‌: پرخاشگری‌ والدين‌ نسبت‌ به‌ يكديگر و يا نسبت‌ به‌ فرزندان‌ خود، كودك‌ را از محيط‌ خانواده‌ فراری‌ و ناراضی‌ می‌سازد و ممكن‌ است‌ اين‌ عدم‌ رضايت‌ او را به‌ سمت‌ بزهكاری‌ سوق‌ دهد.

6 ـ پرورش‌ حس‌ اعتماد به‌ نفس‌: از دست‌ دادن‌ اعتماد به‌ نفس‌ موجب‌ فلج‌ شدن‌ فكر و روح‌ انسان‌ می‌شود، او را از خود مأيوس‌ و متكی‌ وابسته‌ به‌ ديگران‌بار می‌آورد. والدين‌ به‌ جای‌ اينكه‌ همواره‌ روی‌ نقاط‌ ضعف‌ فرزند خود انگشت‌ بگذارد و بخواهند از طريق‌ سرزنش‌ او را اصلاح‌ كنند، بايد در كنار نقاط‌ ضعف‌ بيشتر به‌ نقاط‌ مثبت‌ و امتيازات‌ او توجه‌ كنند و در اين‌ زمينه‌ او را تأييد و تشويق‌ نمايند تا اعتماد به‌ نفس‌ او بيشتر و شود. توجه‌ به‌ نقاط‌ مثبت‌ باعث‌ ايجاد و اعتماد نسبت‌ به‌ والدين‌ و برقرار ارتباط‌ روحی‌ و عاطفی‌ با آنها می‌شود.

7 ـ حفظ‌ شخصيت‌ فرزندان‌: جوانان‌ و نوجوانان‌ دوست‌ دارند ه‌ به‌ شخصيت‌ او مورد توجه‌ و احترام‌ قرار گيرد و به‌ هيمن‌ سبب‌ به‌ صورتهای‌ مختلف‌ به‌ ابراز شخصيت‌ می‌پردازد.

اگر روزی‌ دست‌ به‌ خطا زد، سعی‌ می‌كند كه‌ آن‌ را از ديد ديگران‌ پنهان‌ سازد تا خوار نشود. از اين‌ حيث‌ شايسته‌ است‌:

اولاً: از هر عملی‌ كه‌ باعث‌ خدشه‌دار كردن‌ عزت‌ و كرامت‌ فرزندان‌ می‌شود، اجتناب‌ كنيم‌. اهانت‌، تحقير، بكار بردن‌ الفاظ‌ طعن‌آلود، سركوفت‌ زدن‌، شكست‌ها را به‌ رخ‌ او كشيدن‌، سرزنش‌ بی‌جا، عواملی‌ هستند كه‌ باعث‌ از ميان‌ رفتن‌ احساس‌ شخصيت‌ در فرزندان‌ می‌شود.

ثانياً: برای‌ اصلاح‌ و معايب‌ فرزندان‌ خود از روش‌های‌ غير مستقيم‌ استفاده‌ كنيم‌.

ثالثاً: اگر لازم‌ آيد كه‌ خطائی‌ را بخواهيم‌ بطور مستقيم‌ يادآوری‌ كنيم‌ بهتر است‌ اين‌ تذكر بصورت‌ علنی‌ و آشكار در حضور ديگران‌ نباشد.

و يا اگر فرزند خودش‌ عذرخواهی‌ كرد بايد عذر او را به‌ راحتی‌ پذيرفت‌.

8 ـ مشورت‌ با فرزندان‌: اين‌ مشورتها سبب‌ می‌شود:

اولاً آنها احساس‌ كنند كه‌ در خانواده‌ به‌ حساب‌ می‌آيند بدين‌ ترتيب‌ آنچه‌ را كه‌ در دل‌ دارند با والدين‌ خود در ميان‌ بگذارند و همين‌ امر سبب‌ پيدايش‌ صميمت‌ و همدلی‌ در خانواده‌ می‌گردد.

ثانياً: اگر فرزندان‌ مورد مشورت‌ قرار گيرند اين‌ امر سبب‌ می‌شود ه‌ والدين‌ به‌ تدريج‌ راه‌ و روش‌ فكر كردن‌ و تصميم‌گيری‌ را به‌ آنان‌ بياموزند برخی‌ از افراد با وجود برخورداری‌ از تحصيلات‌ عالی‌، در تصميم‌ گيری‌ بسيار ناتوان‌ بوده‌ و در زندگی‌ اجتماعی‌ و خانوادگی‌ با مشكلات‌ جدی‌ روبرو می‌شوند.

اين‌گونه‌ افراد كسانی‌ هستند كه‌ در محيط‌ خانوادگی‌ به‌ درستی‌ پرورش‌ نيافته‌اند.

9 ـ ابراز مهر و محبت‌ به‌ فرزندان‌:
بايد فرزندان‌ را از مهر و محبت‌ سيراب‌ كرد. محبتی‌ كه‌ فرزندان‌ در خانواده‌ می‌بيند، موجب‌ آرامش‌ روانی‌ آنها شده‌ و همين‌ آرامش‌ روان‌ آنها را از تمايل‌ به‌ بسياری‌ از لغزش‌های‌ اخلاقی‌ باز می‌دارد. البته‌ بايد خاطرنشان‌ نمود كه‌ تأكيد بر محبت‌ به‌ معنای‌ افراط‌ نيست‌ محبت‌ بايد چنان‌ باشد كه‌:

اولاً: فرزندان‌ بيش‌ از حد وابسته‌ بار نيايند و بتوانند در غياب‌ والدين‌ روی‌ پای‌ خود بايستند و همواره‌ خود را محتاج‌ توجه‌ و ياری‌ آنها نبينند.

ثانياً محبت‌ افراطی‌ باعث‌ می‌شود كه‌ فرزند از خود راضی‌، پرتوقع‌ داری‌ بار بيايد هنگامی‌ كه‌ وارد اجتماع‌ می‌شود چون‌ توقعات‌ او برآورده‌ نمی‌شود، سر خورده‌ و مأيوس‌ و افسرده‌ می‌گردد.

[O M I D]

خلاصه‌ والدين‌ بايد در رفتارهای‌ خود به‌ نكات‌ زير توجه‌ داشته‌ باشند:
ـ با كودك‌ و نوجوان‌ ارتباط‌ گرم‌ و عاطفی‌ برقرار كند.

ـ برای‌ نوجوان‌ ارزش‌ قائل‌ شوند واز به‌ كار بردن‌ صفاتی‌ كه‌ بی‌ ارزش‌ را القاء می‌كند، پرهيز كنند

ـ در حل‌ مسايل‌ به‌ جای‌ پرخاشگری‌ بر خرود منطقی‌ داشته‌ باشند تا برای‌ نوجوان‌ الگو شود.

ـ نوجوان‌ را از توجه‌ به‌ لذات‌ زودگزر مسخ‌ كنند و نظر آنان‌ را را به‌ لذات‌ دراز مدت‌ و منطقی‌ جلب‌ كنند.

ـ زمينه‌ استفاده‌ از تفريحات‌ سالم‌ و ارزشهای‌ مناسب‌ را برای‌ فرزندان‌ خود فراهم‌ كنند.

ـ از تنبيه‌ نوجوان‌ پرهيز كنند و از پاداشهای‌ مناسب‌ در مقابل‌ رفتارهای‌ مطلوب‌ استفاده‌ نمائيد.

از تماشای‌ فيلم‌های‌ غير اخلاقی‌ توسط‌ كودكان‌ و نوجوانان‌ جلوگيری‌ به‌ عمل‌ آورند.

در همين‌ راستا، افزايش‌ مراكز خدمات‌ روان‌ شناختی‌ و مشاوره‌ و ارتقاع‌ سطح‌ فرهنگی‌ عمومی‌ برای‌ مراجعه‌ به‌ اين‌ گونه‌ مراكز در همه‌ مقاطع‌ زندگی‌، مخصوصاً در دورانهای‌ بحرانی‌ كمك‌ موثری‌ در جهت‌ مصون‌ نگهداشتن‌ افراد در برابر ارتكاب‌ بزهكاری‌ و اعمال‌ مجرمانه‌ محسوب‌ می‌گردد.