Borna66
06-10-2009, 12:20 PM
http://pnu-club.com/imported/2009/06/473.jpg
جایگاه یک آرشیتکت نامدار در فرهنگ معماری ایران
نویسنده:عبدالحمید اشراق
چپ به راست استاد عبدالعزیز فرمانفرماییان – دکتر امیدوار- آرشیتکت عبدالحیمد اشراق
کمتر آرشیتکتی است که عبدالعزیز فرمانفرماییان را نشناسد , کمتر دانشجوی معماری را می توان یافت که با نام ایشان آشنا نباشد.
فرمانفرماییان از نظر خصوصیات اخلاقی و از دیدگاه طراحی و انجام انجام طرح های بزرگ پایگاه و نمونه بود او یکی از افرادی بود که برای ارتباط معماری و معماران ایران ایران با تشکیلات معماران سایرسایر کشورها تلاش می کرد اما همه این ویزگی ها با حسن اخلاق صداقت و پاکی همراه بود به طوری که او در میان معماران به خوشنامی شهرت داشت .فرمانفرماییان بر این باور است که دانش و ساختههای یک معمار باید برای جلب اعتماد مردم و جامعه کافی باشد از این رو به تبلیغ اعتقادی ندارد در حالی که کمتر معماری در مقام و موقعیت او که از رسانها رویگردان باشد.
من که خود را دوست نزدیک و صمیصمی او می دانم هرگز ندیدم که به هیچ در خواستی برای گفتگو از سوی خبرنگاران رسانه ها جواب مثبت دهد چنان که گفتم فرمانفرماییان از تبلیغات بیزار است و ان را نوعی خود نمایی می داند و می گوید بیان دانش و خواسته های من در آنچه کرده و ساخته ام نمودار است بنابراین به بیان لفظی نیازی نیست .
آنچه بگویم جنبه ی خود نمایی دارد که از آن بیزارم .
در واقع هر یک از آثار فرمانفرماییان که در مدت کمتر از سه دهه ساخته شده شایسته بررسی و ارزش هنری است .
فرمانفرماییان پس از بازگست از فرانسه در دهه ی 1950در طرح و اجرای چند ساختمان مسکونی برای دوستان وبستگان نوگرای جهان معماری را برای نخستین بار در ایران به کار گرفت و از روش ها و مصالح مدرن آن زمان بی نهایت بی نهایت استفاده کرد .او با جیارت تمام تمام استیل های مکتب معماری مدرن در مقیاس خانه ها پیاده کرد و به این ترتیب می توان او را یکی از آغاز گران معماری مدرن در آن زمان نامید
فرمانفرماییان مصداق این نظر سقراط را که می گوید "انسان هر طور که باشد زبانش نیز همانطور است" در معماری نشان داد به طوریکه صداقت ذاتی او که در طرح ها و ساختمانهایش مشاهده می شود . یاد آور گفته سقراط است در آثار او از زواید خبری نیست و عناصر کاذب یا تزیینی که برای تضاهر و یا جلب مشتری به کار می رود دیده نمی شود .در باره ریچارد نوترا آرشیتک بزرگ جهانی می گویند که طی نیم قرن سازندگی انسان را به طبیعت نزدیک کرد و محیطی گرم و صمیمی و نشاط انگیز به وجود آورد . در باره عبدالعزیز فرمانفرماییان باید گفت طی سه دهه سازندگی صداقت ودوری از استفاده از عناصر کاذب را نیز به جزیی از فرهنگ معماری قرناخیر ایران افزود و این همان اصولی بود که در طرح و اجرای معماری زمانهای بسیار دور وجود داشت .
http://pnu-club.com/imported/2009/06/474.jpg
او تکنیک ها و فنون مدرن جهانی که در غرب می دید با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگ مهماری ایران تجزیه و تحلیل می کرد و حاصل را با همکاران و معمران جوان در میان می گذاشت و اجرای آن را از آنها در خواست می کرد .
یک معمار در موقعیت او که مدیری بزرگ نیز بود باید در طرح و اجرای آثارش دید جهانی داشته باشد اجرای صحسح طرح های برزگ محیط ایران آن زمان با کمبودهای فرهنگی و غنی گونه ای درونگری و روشن بینی را می طلبید فرمانفرماییان و همکارانش خود را در جریان رویدادهای مهم معماری جهان قرار میدادند و مسایل تکنیکی را حل می کردند او خود از نظارت دخالت و به ویزه مشورت کوتاهی نمی کرد و به همین دلیل مشاورین خود را از میاندر بالا ترین ردههای معماری و زبده ترین متخصصین در خارج از ایران بر گزیده بود .
فرمانفرماییان پایگاه هایی برای مشورت در آمریکا – فرانسه یونان – دایر کرده بودتا بتواند در موارد لازم بر مشکلات مسلط شود البته در این راه تسلط بر زبانهای خارجی برای او امتیاز بزرگی بود ادارهی دودفتر جداگانه در ایران و یونان با حدود 400معمار و نقشه کش یعنی در هر یک 200کارمند به طور همزمان کار ساده ای نیست برای من و همکارانم که در آن زمان مدیران شرکتهای مهندسان مشاور در مقیاس دیگری بودیم –در مورد پیگیری طرح و ساخت مجموعه ورزشی آزادی – قابل تصور نبود که یک نفر بتواند بنای یک مجموعه بزرگ ورزشی را در زمینی به مخساحت 4ملیون متر مربع که شامل ده ها ساختمان بود در زمان کوتاهی به اجرا در آورد این ساختمانها هریک استاندارها و و معیارهای خاص و دقیق خود را داشت و انجام پروزه با مسئولیتهای خطیر بین المللی همراه بود اما فرمانفرماییان و همکارانشدر زمانی بسیار کوتاه با مو شکافی دقت و نظمی غیر قابل تصور پروزه آن مجموعه ورزشی را طوری به اجرا در آورد که مسئولان بین المللی ورزشی به هیچیک از ساختمانها کمترین ایرادی نگرفتند برای خوانندگان عزیز متذکر می شوم در این نوع ساختمانها علاوه بر عملکرد و استحکام و جنبه های زیبایی یک گروه متخصص بین المللی ناظر برا اجرای معیارها و کدهای جهانی هستند به طوری که کمترین تخلف و عدم رعایت چند میلیمتر از استاندارهای مزبور در اجرای ساختمان موجب مردود شناخته شدن آن می شود و تحویل پروزه را غیر ممکن می سازد مثلا در ساختمان استخر شنا چند میلی متر کم و زیاد شدن ابعاد اشکال ساز است سا در ساختمان پیست دوچرخه سواری کمترین اشتباه در محاسبات و اجرای شیب حوادث بزرگی را به وجود می آورد و در یک سالن 11 هزار نفری ناکارایی اجزای آن مسئله ساز است این مسئله ساده نبود که فرمانفرماییان و همکارانش نتوانستند در یک زمان کوتاه مجموعه بزرگی را که علاوه برنکات هنری و تکنیکی از آنچه که لازمه یک مجموعه عظیم است نیز بهره مند بود به جامعه تحویل دهند آن هم در زمانی که در کشور کمبود کارشناسان فنی مسئله ساز بود . در مجموعه یاد شده دریاچه ای به مساحت 220 هزار متر مربع به منظور ایجاد تفریحگاه برای مردم تهران پیش بینی شده بود 250 هزار متر بع نیز به فضای سبز اختصاص داده شده بود که خارج از مراسم ورزشی در اختیار مردم باشد .
این گروه می کوشیدند تا آخرین دستاوردها و مصالح جدید را در کارهای خود به کار برند مثلا در آن زمان ماده ای شمیایی به نام تارتان اختراع شده بود این ماده حالت الاستیک یا فنری داشت و برای پیستهای دو و پرش مناسب بود آنها پی از مشورت با مسولان این ماده را در پیستهای مزبور به کار بردند و مورد تشویق هم قرار گرفتند
http://pnu-club.com/imported/2009/06/475.jpg
اینجا باید به مشکلات آنها نیز اشاره کرد از جمله اینکه در آن گیر و دار افتحاح میابقات آسیایی که آرامش از همه سلب شده بود حتی یک دقیقه هم غنیمت بود مسئله ای را عنوان کردند که همه را به تعجب وا داشت و خواب و راحتی را از فرمانفرماییان و همکارانش گرفت و آن اینکه گفته شد گردان ها – سکوهای محل نشستن تماشاچیان در این ورزشگاه صحیح محاسبه و اجرا نشده توانایی تحمل بار تماشاچیان را ندارد و احتمال ریزش آن می رود این خبر در تهران پیچید امامتخصصینو ناظران که بر کار خود اطمینان داشتند بلافاطله بدون تامل گروهی را در محل حاظر کردند و در پاسخ به این اخطارکمیته بررسی که " باید برای هر متربع 350کیلوگرم بار محاسبه و در نظر گرفته می شد" به ایشان گفتند که می توانند به صورت عملی برای هر متر مربع 500کیلوگرم بارگذاریکنند این پیشنهاد مورد قبول کمیته بررسی قرار گرفت و پس از انجام این آزمایش حتی چند میلی متر نشیت هم مشاهده نشد و سکو ها بارهای بیشتری را تحمل کردند .
از جمله سایر پروزه های فرمانفرماییان طرح جامع شهر تهران را می توان برشمرد که با یک دید اصولی شهر سازی برای 5/5 میلیون نفر جمعیت آینده پیش بینی شده بود در آن طرح جزئییات ادوار گذشته تهران بررسی و تهران آن روز مورد مطالعه قرار گرفت و در ان جزئیات و نیازهای شهرهای مهم منطقه تهران نیز پرداخته بودند هدف اساسی حل مشکلات بود تامین یک نظام توسعه ی عناصر جدید متناسب با خصوصیات فرهنگ ایرانی بود که با اجرای موارد پیش بینی شده مهم ترین پایه های طرح ایجاد یک سیمای برجسته برای پایتخت در دستور کار قرار می گرفت (هدف آن ) بر خلاف تهرانی بود که هم اکنون دچار درد بی درمان شده است
شنیدم که برای حمل ده هزار نقشه ی آن طرح جدید برای تصویب در سازمان برنامه آن زمان مجبور شدند یک کامیون را به خدمت بگیرند
در خاتمه باید بگویم در میان آن همه طرح های بزرگ فرمانفرماییان مسجد دانشگاه تهران را نمی توان از یاد برد در آن طرح تمایل معمار بر این بود که با در معرض دید گذاردن نیازهای بلند و بسیار ساده نخستین عنصری را جلوه دهد که با جلب توجه به آن عظمت را در ذهن بیننده تداعی کند و او را به محیطی روحانی که با اصول جدید و جنبه های معماری نوین ولی با احترام به سنت ها ساخته شده فرا بخواند در اینجا نیز معمار در بیان اعتقادش موفق شد به طوری که آقای هانری استیرلن در کتاب ایران با دو باتیسور (iran des batisseurs )این اثر را با مقایسه با مساجد قدیمی یک نماد هنر ایرانی نامیده است در مورد فرمانفرماییان و آثار معماری او گفتنی بسیار است
جایگاه یک آرشیتکت نامدار در فرهنگ معماری ایران
نویسنده:عبدالحمید اشراق
چپ به راست استاد عبدالعزیز فرمانفرماییان – دکتر امیدوار- آرشیتکت عبدالحیمد اشراق
کمتر آرشیتکتی است که عبدالعزیز فرمانفرماییان را نشناسد , کمتر دانشجوی معماری را می توان یافت که با نام ایشان آشنا نباشد.
فرمانفرماییان از نظر خصوصیات اخلاقی و از دیدگاه طراحی و انجام انجام طرح های بزرگ پایگاه و نمونه بود او یکی از افرادی بود که برای ارتباط معماری و معماران ایران ایران با تشکیلات معماران سایرسایر کشورها تلاش می کرد اما همه این ویزگی ها با حسن اخلاق صداقت و پاکی همراه بود به طوری که او در میان معماران به خوشنامی شهرت داشت .فرمانفرماییان بر این باور است که دانش و ساختههای یک معمار باید برای جلب اعتماد مردم و جامعه کافی باشد از این رو به تبلیغ اعتقادی ندارد در حالی که کمتر معماری در مقام و موقعیت او که از رسانها رویگردان باشد.
من که خود را دوست نزدیک و صمیصمی او می دانم هرگز ندیدم که به هیچ در خواستی برای گفتگو از سوی خبرنگاران رسانه ها جواب مثبت دهد چنان که گفتم فرمانفرماییان از تبلیغات بیزار است و ان را نوعی خود نمایی می داند و می گوید بیان دانش و خواسته های من در آنچه کرده و ساخته ام نمودار است بنابراین به بیان لفظی نیازی نیست .
آنچه بگویم جنبه ی خود نمایی دارد که از آن بیزارم .
در واقع هر یک از آثار فرمانفرماییان که در مدت کمتر از سه دهه ساخته شده شایسته بررسی و ارزش هنری است .
فرمانفرماییان پس از بازگست از فرانسه در دهه ی 1950در طرح و اجرای چند ساختمان مسکونی برای دوستان وبستگان نوگرای جهان معماری را برای نخستین بار در ایران به کار گرفت و از روش ها و مصالح مدرن آن زمان بی نهایت بی نهایت استفاده کرد .او با جیارت تمام تمام استیل های مکتب معماری مدرن در مقیاس خانه ها پیاده کرد و به این ترتیب می توان او را یکی از آغاز گران معماری مدرن در آن زمان نامید
فرمانفرماییان مصداق این نظر سقراط را که می گوید "انسان هر طور که باشد زبانش نیز همانطور است" در معماری نشان داد به طوریکه صداقت ذاتی او که در طرح ها و ساختمانهایش مشاهده می شود . یاد آور گفته سقراط است در آثار او از زواید خبری نیست و عناصر کاذب یا تزیینی که برای تضاهر و یا جلب مشتری به کار می رود دیده نمی شود .در باره ریچارد نوترا آرشیتک بزرگ جهانی می گویند که طی نیم قرن سازندگی انسان را به طبیعت نزدیک کرد و محیطی گرم و صمیمی و نشاط انگیز به وجود آورد . در باره عبدالعزیز فرمانفرماییان باید گفت طی سه دهه سازندگی صداقت ودوری از استفاده از عناصر کاذب را نیز به جزیی از فرهنگ معماری قرناخیر ایران افزود و این همان اصولی بود که در طرح و اجرای معماری زمانهای بسیار دور وجود داشت .
http://pnu-club.com/imported/2009/06/474.jpg
او تکنیک ها و فنون مدرن جهانی که در غرب می دید با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگ مهماری ایران تجزیه و تحلیل می کرد و حاصل را با همکاران و معمران جوان در میان می گذاشت و اجرای آن را از آنها در خواست می کرد .
یک معمار در موقعیت او که مدیری بزرگ نیز بود باید در طرح و اجرای آثارش دید جهانی داشته باشد اجرای صحسح طرح های برزگ محیط ایران آن زمان با کمبودهای فرهنگی و غنی گونه ای درونگری و روشن بینی را می طلبید فرمانفرماییان و همکارانش خود را در جریان رویدادهای مهم معماری جهان قرار میدادند و مسایل تکنیکی را حل می کردند او خود از نظارت دخالت و به ویزه مشورت کوتاهی نمی کرد و به همین دلیل مشاورین خود را از میاندر بالا ترین ردههای معماری و زبده ترین متخصصین در خارج از ایران بر گزیده بود .
فرمانفرماییان پایگاه هایی برای مشورت در آمریکا – فرانسه یونان – دایر کرده بودتا بتواند در موارد لازم بر مشکلات مسلط شود البته در این راه تسلط بر زبانهای خارجی برای او امتیاز بزرگی بود ادارهی دودفتر جداگانه در ایران و یونان با حدود 400معمار و نقشه کش یعنی در هر یک 200کارمند به طور همزمان کار ساده ای نیست برای من و همکارانم که در آن زمان مدیران شرکتهای مهندسان مشاور در مقیاس دیگری بودیم –در مورد پیگیری طرح و ساخت مجموعه ورزشی آزادی – قابل تصور نبود که یک نفر بتواند بنای یک مجموعه بزرگ ورزشی را در زمینی به مخساحت 4ملیون متر مربع که شامل ده ها ساختمان بود در زمان کوتاهی به اجرا در آورد این ساختمانها هریک استاندارها و و معیارهای خاص و دقیق خود را داشت و انجام پروزه با مسئولیتهای خطیر بین المللی همراه بود اما فرمانفرماییان و همکارانشدر زمانی بسیار کوتاه با مو شکافی دقت و نظمی غیر قابل تصور پروزه آن مجموعه ورزشی را طوری به اجرا در آورد که مسئولان بین المللی ورزشی به هیچیک از ساختمانها کمترین ایرادی نگرفتند برای خوانندگان عزیز متذکر می شوم در این نوع ساختمانها علاوه بر عملکرد و استحکام و جنبه های زیبایی یک گروه متخصص بین المللی ناظر برا اجرای معیارها و کدهای جهانی هستند به طوری که کمترین تخلف و عدم رعایت چند میلیمتر از استاندارهای مزبور در اجرای ساختمان موجب مردود شناخته شدن آن می شود و تحویل پروزه را غیر ممکن می سازد مثلا در ساختمان استخر شنا چند میلی متر کم و زیاد شدن ابعاد اشکال ساز است سا در ساختمان پیست دوچرخه سواری کمترین اشتباه در محاسبات و اجرای شیب حوادث بزرگی را به وجود می آورد و در یک سالن 11 هزار نفری ناکارایی اجزای آن مسئله ساز است این مسئله ساده نبود که فرمانفرماییان و همکارانش نتوانستند در یک زمان کوتاه مجموعه بزرگی را که علاوه برنکات هنری و تکنیکی از آنچه که لازمه یک مجموعه عظیم است نیز بهره مند بود به جامعه تحویل دهند آن هم در زمانی که در کشور کمبود کارشناسان فنی مسئله ساز بود . در مجموعه یاد شده دریاچه ای به مساحت 220 هزار متر مربع به منظور ایجاد تفریحگاه برای مردم تهران پیش بینی شده بود 250 هزار متر بع نیز به فضای سبز اختصاص داده شده بود که خارج از مراسم ورزشی در اختیار مردم باشد .
این گروه می کوشیدند تا آخرین دستاوردها و مصالح جدید را در کارهای خود به کار برند مثلا در آن زمان ماده ای شمیایی به نام تارتان اختراع شده بود این ماده حالت الاستیک یا فنری داشت و برای پیستهای دو و پرش مناسب بود آنها پی از مشورت با مسولان این ماده را در پیستهای مزبور به کار بردند و مورد تشویق هم قرار گرفتند
http://pnu-club.com/imported/2009/06/475.jpg
اینجا باید به مشکلات آنها نیز اشاره کرد از جمله اینکه در آن گیر و دار افتحاح میابقات آسیایی که آرامش از همه سلب شده بود حتی یک دقیقه هم غنیمت بود مسئله ای را عنوان کردند که همه را به تعجب وا داشت و خواب و راحتی را از فرمانفرماییان و همکارانش گرفت و آن اینکه گفته شد گردان ها – سکوهای محل نشستن تماشاچیان در این ورزشگاه صحیح محاسبه و اجرا نشده توانایی تحمل بار تماشاچیان را ندارد و احتمال ریزش آن می رود این خبر در تهران پیچید امامتخصصینو ناظران که بر کار خود اطمینان داشتند بلافاطله بدون تامل گروهی را در محل حاظر کردند و در پاسخ به این اخطارکمیته بررسی که " باید برای هر متربع 350کیلوگرم بار محاسبه و در نظر گرفته می شد" به ایشان گفتند که می توانند به صورت عملی برای هر متر مربع 500کیلوگرم بارگذاریکنند این پیشنهاد مورد قبول کمیته بررسی قرار گرفت و پس از انجام این آزمایش حتی چند میلی متر نشیت هم مشاهده نشد و سکو ها بارهای بیشتری را تحمل کردند .
از جمله سایر پروزه های فرمانفرماییان طرح جامع شهر تهران را می توان برشمرد که با یک دید اصولی شهر سازی برای 5/5 میلیون نفر جمعیت آینده پیش بینی شده بود در آن طرح جزئییات ادوار گذشته تهران بررسی و تهران آن روز مورد مطالعه قرار گرفت و در ان جزئیات و نیازهای شهرهای مهم منطقه تهران نیز پرداخته بودند هدف اساسی حل مشکلات بود تامین یک نظام توسعه ی عناصر جدید متناسب با خصوصیات فرهنگ ایرانی بود که با اجرای موارد پیش بینی شده مهم ترین پایه های طرح ایجاد یک سیمای برجسته برای پایتخت در دستور کار قرار می گرفت (هدف آن ) بر خلاف تهرانی بود که هم اکنون دچار درد بی درمان شده است
شنیدم که برای حمل ده هزار نقشه ی آن طرح جدید برای تصویب در سازمان برنامه آن زمان مجبور شدند یک کامیون را به خدمت بگیرند
در خاتمه باید بگویم در میان آن همه طرح های بزرگ فرمانفرماییان مسجد دانشگاه تهران را نمی توان از یاد برد در آن طرح تمایل معمار بر این بود که با در معرض دید گذاردن نیازهای بلند و بسیار ساده نخستین عنصری را جلوه دهد که با جلب توجه به آن عظمت را در ذهن بیننده تداعی کند و او را به محیطی روحانی که با اصول جدید و جنبه های معماری نوین ولی با احترام به سنت ها ساخته شده فرا بخواند در اینجا نیز معمار در بیان اعتقادش موفق شد به طوری که آقای هانری استیرلن در کتاب ایران با دو باتیسور (iran des batisseurs )این اثر را با مقایسه با مساجد قدیمی یک نماد هنر ایرانی نامیده است در مورد فرمانفرماییان و آثار معماری او گفتنی بسیار است