alamatesoall
09-17-2012, 05:15 PM
http://pnu-club.com/imported/2012/09/530.jpg
یکی از جالب ترین حوزه های عمومی در کشور ما برای پرداختن به امور سیاسی و اجتماعی تاکسی است. تحلیل های سیاسی راننده تاکسی از چه نوعی است؟ چرا افراد (با هر درجه ای از آگاهی) در این تحلیل ها عمدتا وارد می شوند؟
اولین نکته ای که بیش از هر چیز جلب توجه می کند این است که تاکسی یک حوزه عمومی است، مکان عمومی به عنوان فضایی برای گفت وگو. در واقع حوزه عمومی امکانی در زندگی جمعی انسان هاست که با تحقق آن، افراد جامعه می توانند از طریق یکدیگر به سخن آیند و با مفاهمه به امر عمومی توجه کنند و آن را مورد بحث و گفت وگو قرار دهند. در حوزه عمومی افراد در وضعیتی آزاد، دور از تحمیل ها و اجبارها، امر عمومی را مورد بحث و نظریات یکدیگر را مورد ارزیابی قرار می دهند، و به این وسیله، امکان رسیدن به یک توافق جمعی واقعی را به حداکثر می رسانند. این گفت وگو و مفاهمه و توافق، از آنجا که مبتنی بر نیروهای هدایت کننده ای چون قدرت و پول و تبلیغات نیستند، نتایجی متفاوت با برداشت های معمول را می آفرینند.
بر همین اساس نیز در برخی موارد تاکسی به مثابه رسانه ای عمل می کند که تلاش در جهت دهی به افکار مسافران را دارد. اما نکته جالب توجه در تاکسی مشارکت آزادانه، مصرف کنندگان اطلاعات است. مسافران تاکسی می توانند نه مصرف کننده ایده بلکه تولید کننده ایده باشند، همین ویژگی سبب می شود با اشتیاق به سخن می آیند. در واقع ویژگی اظهارنظر شفاهی و آسانی ابراز عقیده در یک محیط محدود غیر از محیط خانواده و کار سبب می شود افراد با مشارکت بیشتری در بحث ها شرکت کنند.
به تعبیر بسیاری از جامعه شناسان حوزه عمومی حوزه عقلانی و حقیقت یاب و حقیقت ساز جامعه است. این حوزه، عرصه فکر، گفت وگو، استدلال و زبان است. بازی زبانی همچنین برای راننده ای که روزی حداقل هشت ساعت مشغول به کار است بزرگ ترین سرگرمی است برای گذران زمان. در واقع یک راننده تاکسی در کشور ما از تمام شرایط لازم برای شکل دهی به یک حوزه عمومی کامل برخوردار است. وی یک مکان عمومی در اختیار دارد که هیچ محدودیتی برای هیچ یک از اقشار، برای شرکت در آن ندارد. افراد با هرذهنیت و وابسته به هر قشر اجتماعی، می توانند از تاکسی استفاده کنند، و هیچ پیش شرطی برای ورود افراد به بحث ها در تاکسی وجود ندارد.
ماهیت سیار بودن تاکسی نیز مزید بر علت می شود تا افراد با طیب خاطر در بحث ها شرکت جویند. سیار بودن تاکسی همچنین ماهیت بحث های مطرح شده در تاکسی را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. از آنجا که این تحلیل ها به صورت آنی و بدون پشتوانه نظری و آگاهی ارائه می شود و همچنین در گفت وگوهای جدلی بدون استدلالات و رعایت اصول گفت وگو، در مدت زمان کوتاه (سوار و پیاده شدن از تاکسی) انجام می شود، در یک دور باطل، بی پایه و اساس تر می شود. البته این شرایط گاهی بازتابی از فضای کلی جامعه هم باشد.
همچنین ماهیت سیار بودن تاکسی در بسیاری موارد سبب می شود افراد بدون ترس از رویارویی دوباره با همنشینان و راننده، تجربیات زندگی خود را بدون کم و کاست و به صورت زنده در اختیار سایر طرف های گفت وگو قرار دهند.
یک پدیده دیگر هم تاکسیران های تحصیلکرده هستند. البته باید این نکته را اضافه کرد که پدیده تاکسیران های تحصیلکرده در ایران و در حتی کشورهای غربی پدیده جدیدی نیست. تفاوتش شاید این باشد که در ایران افراد تحصیلکرده بیکار ما به جای این که رسما تاکسی برانند بیشتر ناچار از اقدام به مسافرکشی با اتومبیل های شخصی شان می شوند، اما در کشورهای غربی به طور رسمی به این شغل رومی آورند. در واقع گرفتاری های مالی رانندگان و فشارهایی که در نتیجه این گرفتاری ها روی دوش خود احساس می کنند موجب می شود که بیشتر از همیشه از این وسیله استفاده کنند.
از ترافیک نیز می توان به یکی از عوامل تاثیر گذار در بحث های سیاسی و اجتماعی بویژه در شهر تهران یاد کرد. در واقع حضور طولانی مدت و مداوم در تاکسی ها سبب می شود افراد برای گذران وقت خود به طرح بحث های مختلف روی بیاورند که بحث های سیاسی و اجتماعی به دلیل دامنه فراگیری بیشتر، در اولویت هستند. همچنین خود ترافیک به مثابه غیردموکراتیک ترین پدیده شهری که با انبوهی از خودخواهی ها، حق کشی ها، ریاکاری ها، قانون گریزی ها، خودشیفتگی ها، فردیت زدگی ها از سویی و در برخی از موارد با عدم پیش بینی و برنامه ریزی های کلان شهری از سوی دیگر درآمیخته، یکی از بحث های مطروحه همیشگی در تاکسی است.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در مطرح شدن مسائل در تاکسی، محیط کوچک و خودمانی آن است؛ افراد به راحتی می توانند در این محیط از اظهارنظرهای شفاهی یکدیگر آگاهی یابند. نکته قابل توجه این که ون ها که چند سالی است به ناوگان حمل و نقل شهری اضافه شدند تمام ویژگی ها و شرایط تاکسی را برای مطرح شدن بحث های مهم در اختیار دارند ولی به دلیل ویژگی های سخت افزاری، به ندرت بحث هایی از این دست در آن شکل می گیرد.
تاکسی، جزئی از اجتماع است و ماکتی برای نشان دادن پیچیدگی های آن؛ همان محیط آشنایی که بسیاری از ما مجبور به گذراندن لحظاتی از زندگی خود در درون آن هستیم. شاید حتی بتوان با ریز شدن در بسیاری از بحث های مطروحه در تاکسی ها مانند گرانی فلان وسیله یا عملکرد فلان چهره سیاسی، بحث روزانه درباره جامعه با همان کلیشه های آشنا، حکایت امروز و دیروز، حکایت شهر و خودروهای بی شمارش، حکایت اخلاق اجتماعی، تضادها و نگرش های متفاوت، گلایه های پدر از پسر، خندیدن، گریستن و هزار موضوع ریز و درشت دیگر به بسیاری از معضلات اجتماعی پی برد.
یکی از جالب ترین حوزه های عمومی در کشور ما برای پرداختن به امور سیاسی و اجتماعی تاکسی است. تحلیل های سیاسی راننده تاکسی از چه نوعی است؟ چرا افراد (با هر درجه ای از آگاهی) در این تحلیل ها عمدتا وارد می شوند؟
اولین نکته ای که بیش از هر چیز جلب توجه می کند این است که تاکسی یک حوزه عمومی است، مکان عمومی به عنوان فضایی برای گفت وگو. در واقع حوزه عمومی امکانی در زندگی جمعی انسان هاست که با تحقق آن، افراد جامعه می توانند از طریق یکدیگر به سخن آیند و با مفاهمه به امر عمومی توجه کنند و آن را مورد بحث و گفت وگو قرار دهند. در حوزه عمومی افراد در وضعیتی آزاد، دور از تحمیل ها و اجبارها، امر عمومی را مورد بحث و نظریات یکدیگر را مورد ارزیابی قرار می دهند، و به این وسیله، امکان رسیدن به یک توافق جمعی واقعی را به حداکثر می رسانند. این گفت وگو و مفاهمه و توافق، از آنجا که مبتنی بر نیروهای هدایت کننده ای چون قدرت و پول و تبلیغات نیستند، نتایجی متفاوت با برداشت های معمول را می آفرینند.
بر همین اساس نیز در برخی موارد تاکسی به مثابه رسانه ای عمل می کند که تلاش در جهت دهی به افکار مسافران را دارد. اما نکته جالب توجه در تاکسی مشارکت آزادانه، مصرف کنندگان اطلاعات است. مسافران تاکسی می توانند نه مصرف کننده ایده بلکه تولید کننده ایده باشند، همین ویژگی سبب می شود با اشتیاق به سخن می آیند. در واقع ویژگی اظهارنظر شفاهی و آسانی ابراز عقیده در یک محیط محدود غیر از محیط خانواده و کار سبب می شود افراد با مشارکت بیشتری در بحث ها شرکت کنند.
به تعبیر بسیاری از جامعه شناسان حوزه عمومی حوزه عقلانی و حقیقت یاب و حقیقت ساز جامعه است. این حوزه، عرصه فکر، گفت وگو، استدلال و زبان است. بازی زبانی همچنین برای راننده ای که روزی حداقل هشت ساعت مشغول به کار است بزرگ ترین سرگرمی است برای گذران زمان. در واقع یک راننده تاکسی در کشور ما از تمام شرایط لازم برای شکل دهی به یک حوزه عمومی کامل برخوردار است. وی یک مکان عمومی در اختیار دارد که هیچ محدودیتی برای هیچ یک از اقشار، برای شرکت در آن ندارد. افراد با هرذهنیت و وابسته به هر قشر اجتماعی، می توانند از تاکسی استفاده کنند، و هیچ پیش شرطی برای ورود افراد به بحث ها در تاکسی وجود ندارد.
ماهیت سیار بودن تاکسی نیز مزید بر علت می شود تا افراد با طیب خاطر در بحث ها شرکت جویند. سیار بودن تاکسی همچنین ماهیت بحث های مطرح شده در تاکسی را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. از آنجا که این تحلیل ها به صورت آنی و بدون پشتوانه نظری و آگاهی ارائه می شود و همچنین در گفت وگوهای جدلی بدون استدلالات و رعایت اصول گفت وگو، در مدت زمان کوتاه (سوار و پیاده شدن از تاکسی) انجام می شود، در یک دور باطل، بی پایه و اساس تر می شود. البته این شرایط گاهی بازتابی از فضای کلی جامعه هم باشد.
همچنین ماهیت سیار بودن تاکسی در بسیاری موارد سبب می شود افراد بدون ترس از رویارویی دوباره با همنشینان و راننده، تجربیات زندگی خود را بدون کم و کاست و به صورت زنده در اختیار سایر طرف های گفت وگو قرار دهند.
یک پدیده دیگر هم تاکسیران های تحصیلکرده هستند. البته باید این نکته را اضافه کرد که پدیده تاکسیران های تحصیلکرده در ایران و در حتی کشورهای غربی پدیده جدیدی نیست. تفاوتش شاید این باشد که در ایران افراد تحصیلکرده بیکار ما به جای این که رسما تاکسی برانند بیشتر ناچار از اقدام به مسافرکشی با اتومبیل های شخصی شان می شوند، اما در کشورهای غربی به طور رسمی به این شغل رومی آورند. در واقع گرفتاری های مالی رانندگان و فشارهایی که در نتیجه این گرفتاری ها روی دوش خود احساس می کنند موجب می شود که بیشتر از همیشه از این وسیله استفاده کنند.
از ترافیک نیز می توان به یکی از عوامل تاثیر گذار در بحث های سیاسی و اجتماعی بویژه در شهر تهران یاد کرد. در واقع حضور طولانی مدت و مداوم در تاکسی ها سبب می شود افراد برای گذران وقت خود به طرح بحث های مختلف روی بیاورند که بحث های سیاسی و اجتماعی به دلیل دامنه فراگیری بیشتر، در اولویت هستند. همچنین خود ترافیک به مثابه غیردموکراتیک ترین پدیده شهری که با انبوهی از خودخواهی ها، حق کشی ها، ریاکاری ها، قانون گریزی ها، خودشیفتگی ها، فردیت زدگی ها از سویی و در برخی از موارد با عدم پیش بینی و برنامه ریزی های کلان شهری از سوی دیگر درآمیخته، یکی از بحث های مطروحه همیشگی در تاکسی است.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در مطرح شدن مسائل در تاکسی، محیط کوچک و خودمانی آن است؛ افراد به راحتی می توانند در این محیط از اظهارنظرهای شفاهی یکدیگر آگاهی یابند. نکته قابل توجه این که ون ها که چند سالی است به ناوگان حمل و نقل شهری اضافه شدند تمام ویژگی ها و شرایط تاکسی را برای مطرح شدن بحث های مهم در اختیار دارند ولی به دلیل ویژگی های سخت افزاری، به ندرت بحث هایی از این دست در آن شکل می گیرد.
تاکسی، جزئی از اجتماع است و ماکتی برای نشان دادن پیچیدگی های آن؛ همان محیط آشنایی که بسیاری از ما مجبور به گذراندن لحظاتی از زندگی خود در درون آن هستیم. شاید حتی بتوان با ریز شدن در بسیاری از بحث های مطروحه در تاکسی ها مانند گرانی فلان وسیله یا عملکرد فلان چهره سیاسی، بحث روزانه درباره جامعه با همان کلیشه های آشنا، حکایت امروز و دیروز، حکایت شهر و خودروهای بی شمارش، حکایت اخلاق اجتماعی، تضادها و نگرش های متفاوت، گلایه های پدر از پسر، خندیدن، گریستن و هزار موضوع ریز و درشت دیگر به بسیاری از معضلات اجتماعی پی برد.