Borna66
08-19-2012, 09:36 AM
ارگونومی در کارهای یکنواخت و تکراری
مشکلات و عوارض ناشی از کار، پیوسته همراه آدمی بوده است و انسان از زمانهای طولانی سعی در شناسایی علل بروز این مسائل و پیشگیری از آنها را داشته است. ارگونومی (ergonomics) یا عوامل انسانی (human factors) دانشی است که در چند دهه اخیر به نحو چشمگیری به یاری انسان شتافته است و از طریق طراحی ابزار، تجهیزات، محیط ها، سیستم ها، وظایف و غیره به هدف اصلی خود،یعنی برقراری تناسب بین خصوصیات فیزیکی و روانی افراد با کار و محیط کاری به منظور افزایش ایمنی، سلامتی، بهره وری و غیره می پردازد.
انسانها به واسطه شغل یا شیوه زندگی خود در طول عمرشان یکسری از کارها و وظایف را به صورت تکراری و یکنواخت انجام می دهند که شناختن این یکنواختگی با توجه به مدت،شدت و نحوه انجام کار بسیار مهم می باشد. با شناختی که از حرکات تکراری بدست آمده است تخصص یابی و آسان سازی یک شغل باید به گونه ای باشد که حرکات تکررای و اعمال یکنواخت انجام کار یک فرد در حین انجام کار از 1000 مرتبه تجاوز نکند.(ارگونومی در حمل دستی بار- کازل و کرومر)
بعضی از عوارض ناشی از حرکات تکراری و یکنواخت انجام کار عبارتند از :
- اختلالات ترومای تجمعی CTD : هنگامی ایجاد می شود که یک فعالیت به صورت تکراری انجام شود و در اثر آن بار اضافی به بدن تحمیل شود و اندامهای بدن را درگیر کند.
http://pnu-club.com/imported/2012/08/759.jpg از جمله این اختلالات می توان به پیچ خوردگی دست زنان رختشوی، کرامپ تلگرافچی
- سندرم تونل کارپال : علت ایجاد این عارضه وارد آمدن فشار به عصب مدیان در تونل کارپال در مچ دست می باشد. از موارد این سندرم می توان به کرامپ نویسندگان، نوریت یا التهاب عصب، نوریت عصب مدیان و آتروفی جزئی تنار اشاره کرد.
- سندرم تونل کوبیتال : که در اثر وارد آمدن فشار بر عصب زند زیرین در شکاف آرنج روی می دهد. غالبا مربوط به قرار دادن دست بر روی سطوح سخت به ویژه لبه های تیز می باشد.
- سندرم دکوئرین : یک مورد به خصوص از التهاب غلاف تاندون می باشد که در تاندونهای دور کننده و باز کننده انگشت شست که دارای یک غلاف مشترک می باشند روی می دهد. این وضعیت غالبا در نتیجه حرکات چنگ زدن قوی و پیچیدن دست مثل چلاندن لباس ایجاد می شود.
- اپی کندلیت : این اختلال مربوط به آرنج تنیس باز معروف است که در این عارضه تاندونهایی که به اپی کوندیل متصل می باشند در اثر استفاده بیش از حد و کشش زیاد، تحریک می شود.
- گانگلیون : در این عارضه غلاف تاندون متورم شده و درون آن از مایع زلالی یامایع بین مفصلی پر می شود و یا اینکه یک تومور کیستی در غلاف تاندون یا سطح مفصلی ایجاد می شود. این ورم به وسیله ضربه خوردن از کتابهای سنگین مثل کتاب مقدس پاره می شود به خاطر همین به این سندرم ورم کتاب مقدس نیز گفته می شود.
- التهاب تاندونها یا تاندونیت : در این عارضه سطح تاندون ضخیم، ناهموار و غیر عادی می شود که اغلب مربوط به کشش متوالی، حرکات مکرر، تماس با سطوح سخت و ارتعاش می باشد.
- سندرم دهانه خروجی قفسه سینه : این اختلال در نتیجه فشار بر اعصاب و رگهای خونی بین استخوان ترقوه و دنده های اول و دوم در شبکه گردنی ایجاد می شود. این شرایط باعث بی حسی دست و محدودیت فعالیت های ماهیچه ای می شود. این حالت عموما در اثر انجام کار در بالای سر، نگهداشتن مداوم بازو در بالای سر و حمل بار به نحوی که دست ها به سمت طرفین باز شده باشد ایجاد می شود.
- سندرم کشش گردن : در اثر تحریک عضله بالابرنده کتف و عضلات ذوزنقه ای گردن و عموما بعد از انجام کار در بالای سر به صورت مکرر و طولانی ایجاد می شود.
- انگشت ماشه ای : یک مورد بخصوص از التهاب غلاف تاندون است که در این حالت تاندون تقریبا قفل شده و حرکت آن دچار مشکل می شود. این اختلال در اثر استفاده از ابزارهای دستی ای ایجاد می شود که دارای لبه های تیز و برنده می باشند.
- آنوریسم سرخرگ اولنار : در اثر ضعف بخشی از دیواره سرخرگ اولنار در محل تونل گایون در مچ دست ایجاد می شود این عارضه غالبا در کارگران مونتاژ مشاهده می شود.
- وایت فینگر : به این عارضه انگشت مرده و سندرم رینود نیز گفته می شود. عدم خونرسانی کافی به دست باعث سفیدی و رنگ پریدگی قابل ملاحضای در این اندام می شود. در انگشتان احساس سرما، بی حسی و سوزن سوزن شدن به وجود می آید و کنترل و حس حرکتی انگشت از بین می رود. یکی از دلایل رایج ایجاد این عارضه محکم گرفتن طولانی مدت ابزار مرتعش، به ویژه در محیط های سرد می باشد.
- و غیره..............
محققان كشف كرده اند، هنگامي كه افراد كارهاي يكنواخت و خسته‌كننده انجام مي‌دهند مغز آنها چه بخواهند يا نخواهند وارد يك حالت استراحت مي‌شود.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز به نقل از خبرگزاري فرانسه ، طبق يك مطالعه كه روز دوشنبه در نشريه گزارش فرهنگستان ملي علوم آمريكا منتشر شده است، محققان با مشاهده منطقه‌اي از مغز انسان توانستند يك عمل اشتباه را قبل از آنكه فرد مرتكب شود پيشگويي كنند.
تام ايچل از دانشگاه برگن نروژ گفت، اين فرايند احتمالا يك مسئله ذاتي است كه مغز اعلام نياز به استراحت مي‌كند و هيچ چيزي مانع آن نخواهد بود. وي افزود، احتمالا همه مي‌دانند برخي اوقات مغز عملكرد كامل خود را ندارد و كاري براي فعال كردن آن نمي‌توان انجام داد. زماني كه اين اتفاق مي‌افتد خون در بخشي از مغز كه در وضعيت استراحت فعال تر است جريان مي‌يابد.
ايچل گفت، از آنجا كه اين وضعيت حدود ۳۰ ثانيه پيش از ارتكاب يك اشتباه پديد مي‌آيد ، امكان طراحي يك سامانه هشداردهنده كه بتواند به مردم هشدار دهد حواس خود را بيشتر جمع كنند و بيشتر مراقب باشند وجود دارد. اين سامانه هشداردهنده مي‌تواند ايمني محيط كار را بطور چشمگيري بهبود بخشد و موجب بهبود عملكرد وظايف كليدي مانند بازرسي ايمني فرودگاه شود.
اين سامانه را مي‌توان در دستگاهي تعبيه كرد كه امكان قرار دادن آن را روي سر مردم وجود دارد. وي افزود، اين سامانه مي‌توانند اين سيگنال مغز را اندازه بگيرد و به كاربر هشدار دهد مغز در وضعيتي قرار دارد كه تصميمات آن درست نخواهند بود. ايچل و همكارانش در آمريكا، انگليس و آلمان توانستند اين الگوهاي مغزي را با استفاده از اسكن‌هاي ام.آر.آي كه قابل حمل نيستند، تشخيص دهند.
با توجه به مطالب بالا و پی بردن به اهمیت موضوع، باید به کارهای یکنواخت و تکراری به عنوان یک مسئله مهم که می تواند باعث آسیب رساندن به افراد گردد توجه نمود و به عنوان یک قاعده کلی، کار نباید نیازمند فعالیتهای غالبا تکراری باشد، به ویژه این که نیروی بدنی قابل ملاحظه ای نیاز باشد. کارها را باید از نظر وضعیت بدنی، جابجایی، نیروی مورد نیاز و کاربرد آنها تجزیه و تحلیل کرد. با استفاده ازاصول ارگونومیکی زیر می توان به طراحی مناسب کار و یا طراحی مجدد کار پرداخت : (ارگونومی در حمل دستی بار- کازل و کرومر)
آنالیز کار (job analysis) : آنالیز یک کار را می توان برای شرایط طراحی شده و موجود به کار برد که این شرایط غالبا در رابطه با عوامل زیر می باشند :
- حرکات سریع و غالبا تکراری بدن
- اعمال نیروی مکرر توسط دست و بازو و انگشتان
- پیچ و تاب مفاصل بدن
هفت خطا (seven sins) : در طراحی کار هفت وضعیت وجود دارد که باید از آنها به طور ویژه ای اجتناب ورزید:
1- فعالیت های کاری با تکرار زیاد.
2- کارهای که نیازمند اعمال نیروی مکرر یا طولانی مدت، به میزان بیش از یک سوم توان ماهیچه ای استاتیک اپراتور باشد.
3- قرار دادن اجزاء و قسمتهای بدن در وضعیت های خارج از محدوده طبیعی.
4- کارهای که باعث می شوند، فرد بعضی از وضعیت های بدنی خود را برای طولانی مدت حفظ کند.
5- فشار ناشی از ابزار یا تجهیزات کاری بر روی بافت ها، اعصاب یا رگهای خونی.
6- کارهای که در آنها یک ابزار باعث ارتعاش تمام و یا قسمتی از بدن می شود.
7- تماس قسمتهای بدن با سرما که شامل جریان هوای ناشی از ابزارهای پنوماتیک می باشد.
مشکلات و عوارض ناشی از کار، پیوسته همراه آدمی بوده است و انسان از زمانهای طولانی سعی در شناسایی علل بروز این مسائل و پیشگیری از آنها را داشته است. ارگونومی (ergonomics) یا عوامل انسانی (human factors) دانشی است که در چند دهه اخیر به نحو چشمگیری به یاری انسان شتافته است و از طریق طراحی ابزار، تجهیزات، محیط ها، سیستم ها، وظایف و غیره به هدف اصلی خود،یعنی برقراری تناسب بین خصوصیات فیزیکی و روانی افراد با کار و محیط کاری به منظور افزایش ایمنی، سلامتی، بهره وری و غیره می پردازد.
انسانها به واسطه شغل یا شیوه زندگی خود در طول عمرشان یکسری از کارها و وظایف را به صورت تکراری و یکنواخت انجام می دهند که شناختن این یکنواختگی با توجه به مدت،شدت و نحوه انجام کار بسیار مهم می باشد. با شناختی که از حرکات تکراری بدست آمده است تخصص یابی و آسان سازی یک شغل باید به گونه ای باشد که حرکات تکررای و اعمال یکنواخت انجام کار یک فرد در حین انجام کار از 1000 مرتبه تجاوز نکند.(ارگونومی در حمل دستی بار- کازل و کرومر)
بعضی از عوارض ناشی از حرکات تکراری و یکنواخت انجام کار عبارتند از :
- اختلالات ترومای تجمعی CTD : هنگامی ایجاد می شود که یک فعالیت به صورت تکراری انجام شود و در اثر آن بار اضافی به بدن تحمیل شود و اندامهای بدن را درگیر کند.
http://pnu-club.com/imported/2012/08/759.jpg از جمله این اختلالات می توان به پیچ خوردگی دست زنان رختشوی، کرامپ تلگرافچی
- سندرم تونل کارپال : علت ایجاد این عارضه وارد آمدن فشار به عصب مدیان در تونل کارپال در مچ دست می باشد. از موارد این سندرم می توان به کرامپ نویسندگان، نوریت یا التهاب عصب، نوریت عصب مدیان و آتروفی جزئی تنار اشاره کرد.
- سندرم تونل کوبیتال : که در اثر وارد آمدن فشار بر عصب زند زیرین در شکاف آرنج روی می دهد. غالبا مربوط به قرار دادن دست بر روی سطوح سخت به ویژه لبه های تیز می باشد.
- سندرم دکوئرین : یک مورد به خصوص از التهاب غلاف تاندون می باشد که در تاندونهای دور کننده و باز کننده انگشت شست که دارای یک غلاف مشترک می باشند روی می دهد. این وضعیت غالبا در نتیجه حرکات چنگ زدن قوی و پیچیدن دست مثل چلاندن لباس ایجاد می شود.
- اپی کندلیت : این اختلال مربوط به آرنج تنیس باز معروف است که در این عارضه تاندونهایی که به اپی کوندیل متصل می باشند در اثر استفاده بیش از حد و کشش زیاد، تحریک می شود.
- گانگلیون : در این عارضه غلاف تاندون متورم شده و درون آن از مایع زلالی یامایع بین مفصلی پر می شود و یا اینکه یک تومور کیستی در غلاف تاندون یا سطح مفصلی ایجاد می شود. این ورم به وسیله ضربه خوردن از کتابهای سنگین مثل کتاب مقدس پاره می شود به خاطر همین به این سندرم ورم کتاب مقدس نیز گفته می شود.
- التهاب تاندونها یا تاندونیت : در این عارضه سطح تاندون ضخیم، ناهموار و غیر عادی می شود که اغلب مربوط به کشش متوالی، حرکات مکرر، تماس با سطوح سخت و ارتعاش می باشد.
- سندرم دهانه خروجی قفسه سینه : این اختلال در نتیجه فشار بر اعصاب و رگهای خونی بین استخوان ترقوه و دنده های اول و دوم در شبکه گردنی ایجاد می شود. این شرایط باعث بی حسی دست و محدودیت فعالیت های ماهیچه ای می شود. این حالت عموما در اثر انجام کار در بالای سر، نگهداشتن مداوم بازو در بالای سر و حمل بار به نحوی که دست ها به سمت طرفین باز شده باشد ایجاد می شود.
- سندرم کشش گردن : در اثر تحریک عضله بالابرنده کتف و عضلات ذوزنقه ای گردن و عموما بعد از انجام کار در بالای سر به صورت مکرر و طولانی ایجاد می شود.
- انگشت ماشه ای : یک مورد بخصوص از التهاب غلاف تاندون است که در این حالت تاندون تقریبا قفل شده و حرکت آن دچار مشکل می شود. این اختلال در اثر استفاده از ابزارهای دستی ای ایجاد می شود که دارای لبه های تیز و برنده می باشند.
- آنوریسم سرخرگ اولنار : در اثر ضعف بخشی از دیواره سرخرگ اولنار در محل تونل گایون در مچ دست ایجاد می شود این عارضه غالبا در کارگران مونتاژ مشاهده می شود.
- وایت فینگر : به این عارضه انگشت مرده و سندرم رینود نیز گفته می شود. عدم خونرسانی کافی به دست باعث سفیدی و رنگ پریدگی قابل ملاحضای در این اندام می شود. در انگشتان احساس سرما، بی حسی و سوزن سوزن شدن به وجود می آید و کنترل و حس حرکتی انگشت از بین می رود. یکی از دلایل رایج ایجاد این عارضه محکم گرفتن طولانی مدت ابزار مرتعش، به ویژه در محیط های سرد می باشد.
- و غیره..............
محققان كشف كرده اند، هنگامي كه افراد كارهاي يكنواخت و خسته‌كننده انجام مي‌دهند مغز آنها چه بخواهند يا نخواهند وارد يك حالت استراحت مي‌شود.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز به نقل از خبرگزاري فرانسه ، طبق يك مطالعه كه روز دوشنبه در نشريه گزارش فرهنگستان ملي علوم آمريكا منتشر شده است، محققان با مشاهده منطقه‌اي از مغز انسان توانستند يك عمل اشتباه را قبل از آنكه فرد مرتكب شود پيشگويي كنند.
تام ايچل از دانشگاه برگن نروژ گفت، اين فرايند احتمالا يك مسئله ذاتي است كه مغز اعلام نياز به استراحت مي‌كند و هيچ چيزي مانع آن نخواهد بود. وي افزود، احتمالا همه مي‌دانند برخي اوقات مغز عملكرد كامل خود را ندارد و كاري براي فعال كردن آن نمي‌توان انجام داد. زماني كه اين اتفاق مي‌افتد خون در بخشي از مغز كه در وضعيت استراحت فعال تر است جريان مي‌يابد.
ايچل گفت، از آنجا كه اين وضعيت حدود ۳۰ ثانيه پيش از ارتكاب يك اشتباه پديد مي‌آيد ، امكان طراحي يك سامانه هشداردهنده كه بتواند به مردم هشدار دهد حواس خود را بيشتر جمع كنند و بيشتر مراقب باشند وجود دارد. اين سامانه هشداردهنده مي‌تواند ايمني محيط كار را بطور چشمگيري بهبود بخشد و موجب بهبود عملكرد وظايف كليدي مانند بازرسي ايمني فرودگاه شود.
اين سامانه را مي‌توان در دستگاهي تعبيه كرد كه امكان قرار دادن آن را روي سر مردم وجود دارد. وي افزود، اين سامانه مي‌توانند اين سيگنال مغز را اندازه بگيرد و به كاربر هشدار دهد مغز در وضعيتي قرار دارد كه تصميمات آن درست نخواهند بود. ايچل و همكارانش در آمريكا، انگليس و آلمان توانستند اين الگوهاي مغزي را با استفاده از اسكن‌هاي ام.آر.آي كه قابل حمل نيستند، تشخيص دهند.
با توجه به مطالب بالا و پی بردن به اهمیت موضوع، باید به کارهای یکنواخت و تکراری به عنوان یک مسئله مهم که می تواند باعث آسیب رساندن به افراد گردد توجه نمود و به عنوان یک قاعده کلی، کار نباید نیازمند فعالیتهای غالبا تکراری باشد، به ویژه این که نیروی بدنی قابل ملاحظه ای نیاز باشد. کارها را باید از نظر وضعیت بدنی، جابجایی، نیروی مورد نیاز و کاربرد آنها تجزیه و تحلیل کرد. با استفاده ازاصول ارگونومیکی زیر می توان به طراحی مناسب کار و یا طراحی مجدد کار پرداخت : (ارگونومی در حمل دستی بار- کازل و کرومر)
آنالیز کار (job analysis) : آنالیز یک کار را می توان برای شرایط طراحی شده و موجود به کار برد که این شرایط غالبا در رابطه با عوامل زیر می باشند :
- حرکات سریع و غالبا تکراری بدن
- اعمال نیروی مکرر توسط دست و بازو و انگشتان
- پیچ و تاب مفاصل بدن
هفت خطا (seven sins) : در طراحی کار هفت وضعیت وجود دارد که باید از آنها به طور ویژه ای اجتناب ورزید:
1- فعالیت های کاری با تکرار زیاد.
2- کارهای که نیازمند اعمال نیروی مکرر یا طولانی مدت، به میزان بیش از یک سوم توان ماهیچه ای استاتیک اپراتور باشد.
3- قرار دادن اجزاء و قسمتهای بدن در وضعیت های خارج از محدوده طبیعی.
4- کارهای که باعث می شوند، فرد بعضی از وضعیت های بدنی خود را برای طولانی مدت حفظ کند.
5- فشار ناشی از ابزار یا تجهیزات کاری بر روی بافت ها، اعصاب یا رگهای خونی.
6- کارهای که در آنها یک ابزار باعث ارتعاش تمام و یا قسمتی از بدن می شود.
7- تماس قسمتهای بدن با سرما که شامل جریان هوای ناشی از ابزارهای پنوماتیک می باشد.