shima_glk
01-19-2012, 01:41 PM
كمردرد
مقدمه
هر فرد در زندگي روزمره از حركات و فعاليت هاي زيادي استفاده مي كند اما نمي توانيد فاكتور تمرينات بدني از برنامه هاي روزمره حذف كنيد. چرا كه علاوه بر عضلاتي كه در فعاليت هاي خاص و يكنواخت درگير هستند، بايستي ديگر عضلات و از همه مهم تر عضلات مخالف و مقابل حركات روزمره نيز تقويت شده و باعضلات فعال، هماهنگ شوند تا ارگانيسم و ساختار اصلي و كاربردي بدن را حفظ و متعادل گردانند.
بنابراين توصيه مي شود كه همه ي افراد در خلال كارهاي روزمره به تمرينات بدني و برنامه هاي ورزشي پرداخته تا علاوه بر اثرات مفيد جسماني، خود را نيز از نظر روحي و رواني براي زندگي فعال آماده نمايند.
امروزه به پيشگيري بيش از درمان توجه مي شود و بهترين، ساده ترين و كم هزينه ترين راه انجام فعاليت ها و تمرينات ورزشي است تا جايي كه حتي از اين روش براي درمان نيز استفاده مي شود و اثرات آن بسيار مثبت و مفيد بودن كه همواره تسعي شده تا با راهنمايي هاي پايه اي براي همه ي افراد زمينه ي آشنايي با گوشه اي از اين تمرينات فراهم آيد.
كمردرد چيست؟
فردي را نمي توان يافت اعم از مرد، زن، پير، جوان، لاغر يا چاق كه فعاليتي سنگين نداشته باشد و در مرحله اي از زندگي به طور يكباره و يا مرحله اي دچار كمردرد نشده باشد. درد كمر با بالا رفتن سن، كار و يا انجام برخي ورزش ها كه مناسب بدن نمي باشند افزايش مي يابد.
زنان بيش از مردان به كمردرد مبتلا مي گردند. ليكن در خانم هاي مسن و كمتر از 65 سال حدود % 63 دردهاي كمري هنگامي بروز مي كند كه كار دستي يا فعاليت دارند و در % 37 موارد، هنگامي كه فرد فعاليتي انجام نمي دهد مشاهده گرديده است.
بلند كردن و يا حمل بار سنگين در حال كشيده، خم شدن تنه به جلو، لرزش و تكان هاي مداوم علل اصلي ايجاد درد كمر مي باشد. همچنين درد كمر در تمام مشاغلي كه به نوعي با نيرو و با فشار سر و كار دارند مانند كارگران معدن، افرادي كه بار تخليه مي كنند، بناها، كشاورزان، باغ داران، كارگران سنگ فرش و خاك بردار، نجاران، بناهاي موزاييك فرش و ... بيشتر مشاهده مي گردد. به ويژه هنگامي كه شروع به كار كردن زودرس و قبل از بيست سالگي مي نمايند.
راننده هاي كاميون هاي سنگين و تراكتور اغلب در بين بيماران كمردرد مشاهده مي شوند ميكروتروماتيسم (ضربات كوچك) به علت سرعت و لرزش هاي اتومبيل كه ناحيه انتهاي خاجي را مي كوبد، از جمله مواردي است كه سبب بروز درد كمر در رانندگان مي گردد.
سنگيني كار ناشي از مشاغل تنها علت كمردرد نمي باشد. آمارهاي مختلف در بين ورزشكاران نشان مي دهد كه نسبت دردهاي كمري در بين اين گروه به ويژه در ورزش هاي شديد مثل راگبي، پرش، كشتي و ... آن هايي كه در ناحيه كمر يك خميدگي شديد و چرخش مهره ها را ايجاد مي كند. مثل: هالترزن ها و پرتاب كننده هاي چكش اكثراً سبب ايجاد ضايعات ديسك مي گردد.
سواركاري به ويژه در افراد جوان، و همچنين درجودو كاران تا 68 درصد درد كمر مشاهده شده است. از جمله ديگر ورزش ها مي توان به اسكي اشاره نمود كه ناحيه انتهاي خاجي را تحت فشارهاي مداوم و شديد قرار داده و در نتيجه ديسك آخر را كشيده و تحت فشار قرار مي دهد. تقريباً همه افراد و در همه مشاغل به نوعي ممكن است مبتلا به درد كمر بشوند. ليكن در ساير عوامل مساعد كننده فردي همانند عدم تحرك و يا ورزش، عضلات ضعيف، حالت بدن، نوع استفاده از وسايل راحتي و وسايل كار مانند ميز، صندلي، ميز كارگاه، دستشويي منزل و غيره در بروز درد كمر بسيار موثر مي باشند. در اين ميان ذكر اين نكته ضروري است كه هر نوع كار سنگين و مشكل چنانچه به طور صحيح انجام شود، هيچ گونه ناراحتي را ايجاد نخواهد كرد.
گاهي اوقات اين سوال پيش مي آيد كه چرا تعداد مبتلايان به درد كمر كه شغل نسبتاً سنگين دارند نسبت به آن هايي كه داراي مشاغل اداري و يا كار سبك تر مي باشند كمتر است؟ دليلش واضح است فردي كه به طور مثال شغل او بيل زدن است بدنش براي آن كار ساخته و پرداخته و آمادگي پيدا كرده و همه روزه نيز اين فعاليت را ادامه مي دهد، لذا همانند ورزشكاراني كه عضلات و بدن آماده و ساخته و پرداخته اي دارند خيلي كمتر مبتلا به درد كمر مي گردند.
ورزش و نرمش مرتب، بدن را در مقابل درد هاي كمر بيمه مي كند. لذا به توصيه هايي كه در ادامه خواهد آمد عمل كرده و خود را از ابتلا به قسمت اعظمي از دردهاي كمر برهانيد. به منظور روشن نمودن اذهان، به يك نمونه بسيار ساده اشاره مي كنيم. چه بسا اتفاق مي افتد كه شخصاً برف بام و يا حياط خودمان را جمع مي كنيم، در اين حالت، تعداد كمردردها در روزهاي بعد از بارش برف بسيار زياد مي شود و به ويژه آن هايي كه در طول هفته كار سبك اداري و غيره داشته و ورزش و تحرك اضافي نداشته اند. لذا بدون آمادگي، توانايي كار اضافي در يك روز تعطيل را نخواهند داشت، در نتيجه، اين گونه افراد د روز استراحت هفتگي در منزل و يا در پيك نيك بيش از حد تحمل از بدن خود كار كشيده و نظير موتور اتوموبيل كه داغ مي شود همان روز يا روز بعد مبتلا به كمردرد شده وبه اجبار دست از كار عادي كشيده و مجبور به استراحت در رختخواب شده و يا براي تسكين درد خود به پزشك مراجعه مي نمايند.
علل كمردرد
متخصصين علل مختلفي براي كمردرد بيان نموده اند. اما به طوركلي دلايل بروزكمردرد عبارتند از:
صدمات ناشي از عملكرد ستون مهره ها
انحناهاي s شكلي كه در ستون مهره هاي يك جوان هست در يك نوزاد وجود ندارد، زماني كه مراحل باليدگي، خزيدن و راه رفتن نوزاد پيشرفت مي كند اين انحناها نيز توسعه مي يابند. خطوط گرانشي نيرو بر ساختار دو انتهاي ستون مهره ها تأثير گذاشته، تعادل مهره اي را تغيير مي دهد تا سرانجام يك ساختار مناسب به وجود آيد. لذا يك منحني در نواحي كمر و گردن شكل گرفته و منحني ديگر در نواحي خاجي و پشتي قرار مي گيرد. ستون مهره ها در دو انتهاي خود، وزن را از طريق اجسام و ديسك هاي مهره اي و از طريق سطوح مفصلي بين مهره ها تحمل مي كند. كپسول هاي مفصلي كه در اطراف سطح مفاصل قرار دارند حاوي مقدار زيادي رشته هاي عصبي مي باشند، لذا تصور شده است كه مركز درد كمر ممكن است اطراف اين نواحي باشد.
به مرور زمان ديسك هاي بين مهرها اي دچار كم آبي مي شوند. در حقيقت در طول روز، ديسك ها تحت فشار وزن بدن، كم آب مي شوند و در نتيجه، يك شخص در انتهاي روز نسبت به شروع روز تا اندازه اي، كوتاه تر به نظر مي رسد. زوال ديسك ها در 20 سالگي شروع شده و در طول عمر ادامه مي يابد.
لذا اين زوال طبيعي باعث كمردرد نمي گردد، هنگامي كه شخص پير مي شود، قدرت و انعطاف پذيري را به طور كامل از دست مي دهد. بيرون زدگي ديسك مهره اي را، عموماً به عنوان ديسك ليز خورده مي شناسند كه مي تواند سبب بروز فشار بر اعصاب، به ويژه در قسمت خلفي ديسك مهره اي گردد. هر چند اين بيرون زدگي ناشي از زوال ديسك ها، به دليل خستگي، يا باز شدن بيش از حد تنه به طور كامل اثبات نشده، ليكن از جمله عوامل تاثير گذار مي باشد.
وارد شدن ضربه و فشارهاي مكانيكي
وارد شدن ضربه ها و فشارهاي مكانيكي كه باعث آسيب ديدگي و صدمه به قسمت هاي مختلف ستون مهره ها مي گردد. از جمله علل بروز كمر درد شناخته شده است. كه اين امر در بين افرادي كه مشاغل پرتنش و سنگين داشته و يا ورزشكاراني كه در سطوح قهرماني ورزش هاي پربرخورد قرار دارند شايع تر است.
چنانچه به طريقي بخش هاي مختلف ستون مهره ها آسيب ببيند دردهايي درناحيه كمر ايجاد مي گردد كه سبب بروز ناراحتي در اين ناحيه مي شوند. به طور مثال هر گونه شكستگي و ساييدگي در مهره ها و زايده ها ممكن است بر اثر وارد شدن ضربه هاي ناگهاني و يا فشارهاي مكرر بر روي اين مهره ها به وجود آيد.
در اكثر مواقع در تصادف ها و حوادث شكستگي در ناحيه زايده خاري و تنه مهره مشاهده مي شود و اين شكستگي ها غالباً همراه با درد شديد در اين ناحيه بوده كه معمولاً به علت عبور اعصاب نخاعي مي باشد.
وضعيت هاي نامناسب در انجام كارهاي روزانه
وضعيتهاي نامناسب و نحوه قرار گيري بدن به صورت غلط در انجام كارهاي روزمره و تكرار اين عادات يكي از مهم ترين علل كمردرد محسوب مي گردد. روش هاي غلط نشستن، خوابيدن، ايستادن، راه رفتن، بلند كردن اجسام و غيره از جمله عللي است كه به طور شايع در ميان افراد ايجاد كمردرد مي كند كه در ادامه به آن خواهيم پرداخت.
وارد شدن صدمه بر ديسك هاي بين مهره اي
امروزه پزشكان و متخصصين ارتوپد معتقدند ديسك در 4 مرحله ايجاد درد و ناراحتي مي كند كه آن ها را در اصطلاح مراحل 1، 2، 3 و 4 مي نامند. در مراحل 1 و 2 ديسك پاره نشده بلكه برآمده و بيرون مي زند. ليكن در مراحل 3 و 4 لايه پوششي اطراف ديسك پاره شده و ژله از آن خارج مي شود.
سپس درمجاورت با مواد ديگر و خارج شدن از غشاي خود سفت و سخت شده و بر نخاع و اعصاب نخاعي فشار وارد مي كنند. البته موضوع كمردرد براي بيماران آسيب ديده از ناحيه اين ديسك ها بسيار حساس و وسيع مي باشد كه بايد با دانش كافي، احتياط و تحت نظر پزشك متخصص مورد بررسي قرار گيرد. با توجه به s شكل بودن مهره هاي كمر، بيشتر فشار وزن كه توسط انحناها تقسيم شده، به بخش مهره هاي كمري وارد مي شود و اكثرا ديسك هاي بين مهره اي، در اين ناحيه آسيب مي بينند. دكتر پل سي ويليامز در اين باره مي گويد:
بيشتر افراد در سنين كودكي دچار پارگي ديسك مي شوند كه يك پيش آمد شايع است و درد خفيف ايجاد مي كند و اين درد ممكن است در سنين پنج و شش سالگي موجب آزردگي كودك شوند كه به آن ها دردهاي رشد گفته مي شود.
بايستي به اين نكته توجه نمود كه پارگي ديسك دو پيامد را در پي خواهد داشت. نخست اين كه پارگي ديسك باعث كم شدن فاصله مهره ها و بر هم خورد تعادل سطوح اتكا مي گردد كه اين عامل به نوبه خود باعث مي شود مهره ها بيش از حد معمول به هم نزديك تر شده، سايش پيداكرده و روي هم فشار وارد نمايند، و ديگر اين كه پارگي ديسك، هماهنگي مهره ها را مختل ساخته و باعث در رفتگي مهره ها و جابجا شدن زوايد مفصلي مي گردد، كه اين امر به نوبه خود موجب تنگ شدن سوراخ هاي عبوري اعصاب مي شود كه در نتيجه سبب وارد آمدن فشار مداوم بر اعصاب مي گردد.
حال چنانچه اين درد مداوم نبوده و به هنگام خم شدن ستون فقرات درد شديدي در ناحيه كمر شروع شده و به سمت پا كشيده گردد، به آن عارضه سياتيك مي گويند، همچنين به هنگام پارگي ديسك، احساس مي گردد كه فشار وارد به سمت عقب ميباشد كه در اين حالت خارهاي شوكي كه حالت افقي داشته اندكي به يكديگر نزديك شده، تماس مي يابند. لذا بر هم فشار وارد ساخته كه اين عمل به نوبه خود سبب بروز درد مي شود.
هر چند ديسك هاي بين مهره اي داراي يك لايه محافظ مي باشند، ليكن در مقابل فشارهاي ناگهاني و مضاعف دچار پارگي و يا برآمدگي مي گردند و همان گونه كه پيش از اين نيز متذكر شديم، اين فشار بر طناب نخاعي و اعصاب نيز فشار وارد كرده و ايجاد درد مي نمايد. با وجود اين كه ديسك بين مهره اي مانند يك كمك فنر، ضربه گيري كرده و مانند يك بلبرينگ سبب تسهيل حركت ميگردد، ليكن به همين اندازه نيز آسب پذير و حساس است، بررسي مراجعين به پزشكان ارتوپد نشان مي دهد اكثر كساني كه به پزشك مراجعه كرده و درد كمر آن ها را مي آزاد دچار آسيب ديدگي ديسك مي باشند، چرا كه مانند ديگر دردهاي كمر به خودي خود از بين نمي رود، اين درد نسبت شديد بوده و سبب ايجاد اختلالات حركتي بسياري مي گردد. در اين ميان مهره هاي چهارم و پنجم ناحيه كمر نسبت به ساير مهره هاي ستون فقرات بيشتر در معرض بروز چنين آسيب ديدگي مي باشند، همچنين بروز آسيب ديدگي در ناحيه اتصال مهره پنجم كمري با خاجي نيز به علت وجود شيب در ساختار استخوان از يك سو و از سويي ديگر فشارهاي وارده بر اين نقطه، بيشتر مشاهده مي گردد.
ورزشكاران به دليل كوشش به منظور ارائه قدرتمند حركات، بيشتر دچار عارضه ديسك مي گردند كه از آن جمله علل آن مي توان به موارد زير اشاره نمود:
1- ضربه و حادثه اي كه به طور ناگهاني پس از انجام يك فعاليت غلط و نامتناسب و حتي شايد حركات صحيح كه شدت عمل داشته باشند، اتفاق مي افتد.
2- چنانچه ورزشكار بدون آمادگي و گرم كردن حركات شديدي راانجام دهد در ناحيه كمر خود درد شديدي احساس مي كند، كه اين درد در ناحيه باسن و پاها منتشر شده و آن قدر شدت مي يابد كه حتي سرفه يا عطسه آن را تشديد مي كند.
3- اگر ضايعه و يا عارضه اي در ناحيه كمر و يا باسن ايجاد و سپس بر طرف شده و آثار آن از بين نرفته باشد، بر اثر حادثه اي ديگر مجدداً كمر درد بروز كرده و درد آن ناحيه نيز نشانه ضايعه ديسك مي باشد.
4- گاهي اوقات افراد، درد در ناحيه پاها و باسن را از درد كمر جدا دانسته و خود راساً به برطرف كردن آن مي پردازند، در صورتي كه در بيشتر موارد اين نوع دردها ناشي از ديسك بين مهره اي بوده و فقط درد آن به سمت پاها كشيده مي شود، اين عارضه معمولاً مربوط به ديسك بين مهره اي، مهره هاي 4 و 5 كمري و يا مهره 5 كمري و اولين استخوان خاجي مي باشد.
كوفتگي كمر
كوفتگي عموماً عضلات را در برمي گيرد، با اين وجود ممكن است گاهي اوقات استخوان نيز دچار صدمه شود، اين صدمه چندان شديد نبوده و ورزشكار يا فرد را از جلسات تمرين يا كار روزمره بازنخواهد داشت، با اين وجود، درد و حساسيت موضعي كماكان وجود خواهد داشت. علت كوفتگي كمر، وارد شدن ضربه به ناحيه مذكور است و با استفاده از بالشتك محافظ از وقوع كوفتگي كمر مي توان پيشگيري نمود.
رگ به رگ شدن كمر
رگ به رگ شدن كمر، عضلات و رباط ها را در بر مي گيرد. از جمله علايم آن مي توان به احساس درد به هنگام حركت، فقدان حركت، حساسيت موضعي و تورم اشاره نمود. رگ به رگ شدن هنگامي رخ مي دهد كه كمر دچار پيچش شديد شود به گونه اي كه حركت آن از دامنه طبيعي فراتر رود.
در اين گونه موارد مي توان با تقويت عضلات كمر از رگ به رگ شدن كمر پيشگيري نمود.
اختلالات و بيماري هاي زنان
از جمله علل عمده بروز كمردرد در ميان زنان، اختلالات و بيماري هاي زنان و نيز زايمان مي باشد. با توجه به اين كه دستگاه تناسلي زنان در حفره لگني قرار دارد، همواره اين سوال پيش مي آيد كه چرا بيماري هاي زنان موجب بروز درد درناحيه كمر مي شود.
براساس برخي از مطالعات و تحقيقات مشخص گرديده كه دستگاه تناسلي زنان به وسيله فيبرهاي حسي خودكار عصب دهي مي شوند كه شاخه هاي عصبي آن، منشعب از شاخه خلفي نخاع است. بنابراين هرگاه فشار، كشش و يا عارضه بيماري بر بافت هاي آن وارد آيد، نتيجه و اثر آن در بافت ها و اعصاب نخاعي خود را نشان داده و يا بالعكس در برخي مواقع شخص در ناحيه زير شكم و لگن خاصره احساس درد و ناراحتي مي كند. ليكن پس از معاينه هيچ گونه ضايعه اي مشاهده نمي گردد و در ادامه مشخص مي شود كه علت ناراحتي در ناحيه كمر بوده و فقط اثر آن در لگن بروز كرده است.
به طور كلي مي توان علل كمردرد در زنان را به شرح زير بيان كرد:
1- دوران قاعدگي
2- ايجاد اشكال در رحم (جابجايي يا افتادگي رحم)
3- سرطان هاي دستگاه تناسلي
4- يائسگي، كاهش يا عدم ترشخ هورمون هاي جنسي
5- پوكي استخوان و ناتواني در استخوان ها
6- بارداري و زايمان
از جمله عواملي كه در كمردرد بانوان عنوان شد بارداري است. بررسي اين موضوع نشان مي دهد كه با رعايت اصول ابتدايي و ساده و انجام حركات كمكي مي توان از بروز اين عارضه در بانوان جلوگيري نمود.
هنگام بارداري بدين علت كه يك وزن اضافه در جلو بدن احساس مي شود، مركز ثقل بدن به سمت جلومتمايل خواهد شد. اين امر سبب مي گردد ك فرد حالتي برخلاف آن، يعني، تمايل به سمت عقب خود و ستون مهره ها اعمال كند.
مهم ترين عامل كمردرد افزايش انحناي كمري است كه در حقيقت همان تمايل ستون فقرات از قسمت كمري به سمت عقب مي باشد و نظر به اين كه شيب مهره ها، تغيير كرده و وزن نيز به گونه اي نامتعادل افزايش يافته، لذا فشار بيشتر و مخرب تر خواهد شد. هم زمان با بزرگتر شدن جنين، شكم به سمت جلو متمايل و سنگين شده و لگن را به سمت جلو هدايت مي كند، عضلات شكم كشيده و شل مي شود و با كشيده شدن لگن به سمت جلو، عضلات پشت كه به لگن و ستون مهره ها متصل مي باشند، فشار را تحمل نكرده لذا كوتاه مي شوند. تمامي اين عوامل به افزايش انحناي كمري كمك كرده و كمردرد را تشديد مي كند.
حركات درماني به منظور پيشگيري از بروز كمردرد در دوران بارداري
1- ورزشهاي مجاز در دوران بارداري
حركاتي كه در ادامه نشان داده شده است به منظور نگه داشتن اندام در وضعيت مناسب طي دوران بارداري، حفظ سلامت بدني مادر، حفظ تناسب اندام، آمادگي جسماني براي حالت استثنايي دوران بارداري و وضعيت سخت زايمان بسيار مفيد است
2- تمريناتي كه زايمان را آسان مي كنند.
حركات درماني كه باعث تسهيل زايمان مي شود در تصوير شماره 31 نشاده داده شده است. شماره هاي 1 و 2 حركات دوراني در ناحيه لكن، شماره 3 و 4 تحريكات موثر جهت كشيدگي ستون فقرات، شماره هاي 5 و 6 حركات ورزشي در وضعيت يوگا، شماره 7 وضعيت صحيح ايستادن، شماره 8 وضعيت صحيح راه رفتن، شماره 9 وضعيت صحيح برخاستن، شماره 10 رسانيدن آرنج به زانو جهت انعطاف ستون فقرات را نشان ميدهد.
3- حركات درماني پس از زايمان
اين دسته از حركات ورزشي كه در تصوير شماره 32 ملاحظه مي كنيد به منظور كمك به بازگشت رحم به حالت عادي مي باشد. علاوه برآن، ستون فقرات مادر كه در طي 9 ماه بارداري تحت فشار زيادي قرار گرفته بوده از طريق اجراي اين حركات وضعيت طبيعي خود را به دست مي آورد.
حركات درماني تصوير شماره 33 نيز مانند حركاتنشان داده شده در تصوير شماره 32 در دوران پس از زايمان به مادر به منظور دست يابي به بدني سالم و طبيعي كمك مي كند.
با تمام اين اوصاف آنچه كه هميشه در كمردردها مورد توجه قرار مي گيرد وجود انحناي زياد در ناحيه كمر است كه هر چه بكوشيم لوردوز كمري را كاهش دهيم وضعيت مناسب تري را براي كمر و پيشگيري از كمردردها فراهم آورده ايم.
بنابراين بايستي دقت نمود كه به هنگام نشستن بر صندلي يكي از پاها را بر روي ديگري بياندازيم تا قوس ناحيه كمري را كاهش داده و فشار وارد بر مهره هاي كمري و خاجي و ديسك هاي بين آن كمتر شود كه چنانچه ستون مهره ها اندكي متمايل به جلو باشد فشار وارده بر آن كاهش يافته و به تسكين درد كمك مي كند.
كمردردهاي ناشي از مهارت هاي ورزشي
در برخي ورزش ها ماهيت قهرماني و مهارتي ورزش سبب ايجاد لوردوز كمري مي گردد. به طور مثال اجراي مهارت هاي سرويس و اسپك در واليبال كه شخص باري اجراي قوي تر حركت، گودي كمر را افزايش مي دهد از آن جمله مي باشد كه اين نيز به نوبه خود و با گذشت زمان سبب بروز كمر درد مي گردد. بنابراين انجام بي رويه و بدون برنامه ريزي تمرينات ورزشي نيز مي توانند عاملي براي بروز كمردرد باشد.
بررسي كمردرد در ورزشكاران رشته هاي مختلف ورزش هاي پر برخوردي نظير فوتبال، كشتي و ژيمناستيك و ورزش هايي كه داراي بلند كردن ها، كشيدن ها و هل دادن هاي مكرر و پر نيرو هستند در ميزان بروز كمر درد سهم بيشتري دارند. هر چند ورزشكاران داراي وضعيت جسماني خوبي هستند، ليكن اين باعث نمي گردد كه آنان از دايره كمر درد دور باشند.
برخوردهاي شديد نظير پريدن از روي بلندي ممكن است بر استحكام بافت هاي نگهدارنده فشار وارد كند. گرانهد و مورلي (1988) در مطالعه كشتي گيران و وزنه برداران قدرتي بازنشسته، دريافتند كه طول تداوم كمر درد دركشتي گيران نسبت به سايرين بيشتر بود، همچنين كشتي گيران بيشتر در معرض شكستگي ستون فقرات بوده اند. وزنه برداران قدرتي داراي كاهش بيشتري در ضخامت ديسك نسبت به سايرين بوده اند، هر دو گروه علايم و نشانه هاي كمر درد را از خود نشان داده اند. كولويكي و ديگران (1991) نيروهاي تراكمي و مشاركتي بر روي مهره هاي چهارم و پنجم يك گروه از مردان و زنان وزنه بردار را در حال اجراي بلند كردن اندازه گيري كردند، مقايسه ها بين شيوه سنتي و تكنيك سامو كه در آن لگن خاصره وزنه بردار به طرف خارج چرخيده و دور مي شود انجام گرديد، ميانگين فشار وارده در مردان وزن 125 كيلوگرم بيشتر از 192/17 نيوتن تخمين زده شده است بارهاي مشاركتي در تكينك سامو 8/0 كمتر از تكنيك سنتي و معمول بوده است. به علاوه آن ها گزارش نمودند كه 8/0 نقصان در درصد بالاتري از بار حداكثر فقط بعد از 10 تكرار مشخص مي گردد. اين سطوح و تكرارها براي ورزشكاران در يك برنامه بدن سازي غير معمول مي باشد.
صدمات ناشي از فرود به آن دسته از ورزشكاران وارد مي شود كه بيشتر درگير اين گونه فعاليت ها مي باشند. (هال 1989) باز شدن بيش از حد كمر و فشارهاي ناشي از ضربه در زنان ژيمناست كه حركات عقب، جلو و واروي دستي، و جهش واروي دستي بيشترين نيروهاي ضربه عمودي را توليد مي كند، ليكن واروي دستي پشتي و واك اوور به هايپر اكستنشن پشت (بيش از حد باز شدگي) نياز دارد. حداكثر هايپراكستنشن تنه اكثرا نزديك به زماني اتفاق مي افتد كه نيروي ضربه به وسيله دست يا پا تحمل مي شود. بديهي است كه شكستگي صفحه انتهاي با خستگي و نيز ميزان فشار وارده ارتباط دارد.
ژيمناست هاي زن در زمان مشابه در معرض خطر بيشتر هايپراكستنشن كمر هستند زيرا نقش بيشتري را در اجراي مهارت ها اجرا مي كند گزارشات در خصوص مشكلات كمردرد در مردان ژيمناست بسيار اندك بوده است. ترتي و ديگران (1990) از MRI براي مشخص كردن، تخريب ديسك در ژيمناست هاي جوان استفاده كردند. از 35 ژيمناست رقابتي جوان، يازده نفر از ناحيه كمر آسيب ديدند. تصاوير نشان دادند كه فقط سه ژيمناست هيچ مدركي دال بر انحطاط ديسكي نداشته اند، ميانگين سن اين رقابت كنندگان 12+12 (دامنه بين 8 تا 19 سال) بوده است. ظاهراً تخريب ديسكي در ژيمناست هاي جوان غير معمول است با اين وجود هنوز مشخص نيست كه چرا بعضي مطالعات حاكي از آن است كه تخريب ديسكي در افراد نوجوان و جواني كه در مسابقات ژيمناستيك شركت مي كنند بيشتر است. گلدراستين و ديگران (1992) نيز از MRI به عنوان مدركي جهت شناخت عارضه هاي موجود در شناگران و ژيمناست ها استفاده كردند، 43 درصد حرفه اي ها و 63 درصد ژيمناست هاي المپيك داراي عوارض مهره اي بودند 8/15 درصد تمام شناگران به نوعي داراي عارضه بودند.
ساعات تمرين در هفته و سن افراد با اين عوارض ارتباط دارد.
دو مشكل اساسي كمردرد كه معمولاً همراه ورزشكاران است عبارتند از:
اسپانديلوليسيس كه يك نقص بين مفصلي در قوس عصبي مهره است، و ديگري وضعيتي است كه در آن يك مهره نسبت به مهره هاي پاييني جلوتر است. كه اصطلاحا به آن اسپانديلوليسيس مي گويند. مهره پنجم كمري معمولاً مهره اي استكه تحت تاثير قرار مي گيرد. جكسون و ديگران (1976) اسپانديلوليسيس را در 11 درصد زنان ژيمناست گزارش نمودند و در مردان ورزشكار رشته هاي مختلف اسپانديلوليسيس 4/3 برابر نسبت به غير ورزشكاران بيشتر اتفاق افتاد و البته ورزشكاراني كه هنوز قوس عصبي در آن ها ايجاد نشده است از اين نظر مستعدترند. به دليل خم شدگي فضاي كمر در حالت آماده باش، و نيز به دليل عقب و جلو رفتن و در نتيجه هايپراكستنشن فضاي كمري در برخي تكنيك ها چون دفاع كردن و تكل كردن، يك فشار مضاعف بر روي ساختارهاي بين مهره اي بازيكنان خط مقدم فوتبال وارد مي شود. مك كارول و ميلروريتر (1986) دريافتند كه بازيكنان فوتبال به طور كلي در معرض اسپانديلوليسيس بيشتري (2/15 درصد) نسبت به سايرين مي باشند مطالعات ديگر اين ميزان را 50 درصد براي فوتباليست هاي خط حمله و به طور كلي 21 درصد براي بازيكنان فوتبال گزارش دادند. نتايج به عمل آده از بررسي بازيكنان فوتبال در دانشگاه ها كه اسپانديلوليسيس را نشان دادند حاكي از آن است كه فقط 4/2 درصد از آن ها اين حالت را در طول دوران دانشگاهي گسترش داده بودند. اكثر اين بازيكنان مشكلاتشان در طول دوران زندگي گسترش يافته بود، لذا متخصصين بر اهميت مراقبت هاي لازم پيش از استخواني شدن مفاصل تأكيد مي نمايند در يك مطالعه كه توسط هاول (1984) بر روي قايقرانان زن انجام شده، هايپر فلكشن (خميدگي بيش از حد) با LBP (درد در ناحيه پشت كمر) ارتباط داشت. 75 درصد اين قايقرانان هايپر فلكشن (خميدگي بيش از حد) ناحيه كمري و 86 درصد LBP را نشان دادند و تخمين زده شده است كه 25 تا 30 درصد زنان در يك جامعه معمولي در اين گروه سني، LBP را تجربه كرده اند.
حركت كششي ناشي از يك اكستنشن (باز شدگي) قوي در حالي كه تنه در حالت هايپر فلكشن مي باشد، همان گونه كه يك قايقران تجربه مي كند، مي تواند فشار ديسك بين مهره اي شديد ايجاد نمايد. به علاوه كاهش زاويه قدامي ممكن است منجر به بيرون زدگي خلفي ديسك نيز گردد كه نتيجتاً سبب بروز فشار بر روي اعصاب گرديده و متعاقباً LBP را ايجاد نمايد. به ويژه در مورد قايقرانان بايستي توجه خاصي در مورد قدرت عضله و انعطاف پذيري ليگامنت ها انجام گيرد، زيرا در قايقراني پارو نيروهاي مقاوم و بازدارنده به اندام ها وارد مي كند كه در نتيجه ميزان انعطاف پذيري سمت راست و چپ متفاوت خواهد بود.
هولدون و جكسون (1985) افزايش شكستگي در دنده هاي پاييني زنان قايقران را گزارش كردند. زيرا اين بخش ها به دور كردن و نزديك كردن كمربند شانه اي وابسته است. هر چند كه عضله دندانه اي تحتاني خلفي به چهار دنده آخري و زايده خاري مهره دوم و سوم كمري چسبيده است، ليكن به عمل بازدم نيز كمك مي كند.
قابل تصور است كه عدم تعادل عضلات راست و چپ دنده هاي خلفي – تحتاني مي تواند مهره هاي چسبيده شده به يك طرف يا طرف ديگر را نيز بكشد.
مقدمه
هر فرد در زندگي روزمره از حركات و فعاليت هاي زيادي استفاده مي كند اما نمي توانيد فاكتور تمرينات بدني از برنامه هاي روزمره حذف كنيد. چرا كه علاوه بر عضلاتي كه در فعاليت هاي خاص و يكنواخت درگير هستند، بايستي ديگر عضلات و از همه مهم تر عضلات مخالف و مقابل حركات روزمره نيز تقويت شده و باعضلات فعال، هماهنگ شوند تا ارگانيسم و ساختار اصلي و كاربردي بدن را حفظ و متعادل گردانند.
بنابراين توصيه مي شود كه همه ي افراد در خلال كارهاي روزمره به تمرينات بدني و برنامه هاي ورزشي پرداخته تا علاوه بر اثرات مفيد جسماني، خود را نيز از نظر روحي و رواني براي زندگي فعال آماده نمايند.
امروزه به پيشگيري بيش از درمان توجه مي شود و بهترين، ساده ترين و كم هزينه ترين راه انجام فعاليت ها و تمرينات ورزشي است تا جايي كه حتي از اين روش براي درمان نيز استفاده مي شود و اثرات آن بسيار مثبت و مفيد بودن كه همواره تسعي شده تا با راهنمايي هاي پايه اي براي همه ي افراد زمينه ي آشنايي با گوشه اي از اين تمرينات فراهم آيد.
كمردرد چيست؟
فردي را نمي توان يافت اعم از مرد، زن، پير، جوان، لاغر يا چاق كه فعاليتي سنگين نداشته باشد و در مرحله اي از زندگي به طور يكباره و يا مرحله اي دچار كمردرد نشده باشد. درد كمر با بالا رفتن سن، كار و يا انجام برخي ورزش ها كه مناسب بدن نمي باشند افزايش مي يابد.
زنان بيش از مردان به كمردرد مبتلا مي گردند. ليكن در خانم هاي مسن و كمتر از 65 سال حدود % 63 دردهاي كمري هنگامي بروز مي كند كه كار دستي يا فعاليت دارند و در % 37 موارد، هنگامي كه فرد فعاليتي انجام نمي دهد مشاهده گرديده است.
بلند كردن و يا حمل بار سنگين در حال كشيده، خم شدن تنه به جلو، لرزش و تكان هاي مداوم علل اصلي ايجاد درد كمر مي باشد. همچنين درد كمر در تمام مشاغلي كه به نوعي با نيرو و با فشار سر و كار دارند مانند كارگران معدن، افرادي كه بار تخليه مي كنند، بناها، كشاورزان، باغ داران، كارگران سنگ فرش و خاك بردار، نجاران، بناهاي موزاييك فرش و ... بيشتر مشاهده مي گردد. به ويژه هنگامي كه شروع به كار كردن زودرس و قبل از بيست سالگي مي نمايند.
راننده هاي كاميون هاي سنگين و تراكتور اغلب در بين بيماران كمردرد مشاهده مي شوند ميكروتروماتيسم (ضربات كوچك) به علت سرعت و لرزش هاي اتومبيل كه ناحيه انتهاي خاجي را مي كوبد، از جمله مواردي است كه سبب بروز درد كمر در رانندگان مي گردد.
سنگيني كار ناشي از مشاغل تنها علت كمردرد نمي باشد. آمارهاي مختلف در بين ورزشكاران نشان مي دهد كه نسبت دردهاي كمري در بين اين گروه به ويژه در ورزش هاي شديد مثل راگبي، پرش، كشتي و ... آن هايي كه در ناحيه كمر يك خميدگي شديد و چرخش مهره ها را ايجاد مي كند. مثل: هالترزن ها و پرتاب كننده هاي چكش اكثراً سبب ايجاد ضايعات ديسك مي گردد.
سواركاري به ويژه در افراد جوان، و همچنين درجودو كاران تا 68 درصد درد كمر مشاهده شده است. از جمله ديگر ورزش ها مي توان به اسكي اشاره نمود كه ناحيه انتهاي خاجي را تحت فشارهاي مداوم و شديد قرار داده و در نتيجه ديسك آخر را كشيده و تحت فشار قرار مي دهد. تقريباً همه افراد و در همه مشاغل به نوعي ممكن است مبتلا به درد كمر بشوند. ليكن در ساير عوامل مساعد كننده فردي همانند عدم تحرك و يا ورزش، عضلات ضعيف، حالت بدن، نوع استفاده از وسايل راحتي و وسايل كار مانند ميز، صندلي، ميز كارگاه، دستشويي منزل و غيره در بروز درد كمر بسيار موثر مي باشند. در اين ميان ذكر اين نكته ضروري است كه هر نوع كار سنگين و مشكل چنانچه به طور صحيح انجام شود، هيچ گونه ناراحتي را ايجاد نخواهد كرد.
گاهي اوقات اين سوال پيش مي آيد كه چرا تعداد مبتلايان به درد كمر كه شغل نسبتاً سنگين دارند نسبت به آن هايي كه داراي مشاغل اداري و يا كار سبك تر مي باشند كمتر است؟ دليلش واضح است فردي كه به طور مثال شغل او بيل زدن است بدنش براي آن كار ساخته و پرداخته و آمادگي پيدا كرده و همه روزه نيز اين فعاليت را ادامه مي دهد، لذا همانند ورزشكاراني كه عضلات و بدن آماده و ساخته و پرداخته اي دارند خيلي كمتر مبتلا به درد كمر مي گردند.
ورزش و نرمش مرتب، بدن را در مقابل درد هاي كمر بيمه مي كند. لذا به توصيه هايي كه در ادامه خواهد آمد عمل كرده و خود را از ابتلا به قسمت اعظمي از دردهاي كمر برهانيد. به منظور روشن نمودن اذهان، به يك نمونه بسيار ساده اشاره مي كنيم. چه بسا اتفاق مي افتد كه شخصاً برف بام و يا حياط خودمان را جمع مي كنيم، در اين حالت، تعداد كمردردها در روزهاي بعد از بارش برف بسيار زياد مي شود و به ويژه آن هايي كه در طول هفته كار سبك اداري و غيره داشته و ورزش و تحرك اضافي نداشته اند. لذا بدون آمادگي، توانايي كار اضافي در يك روز تعطيل را نخواهند داشت، در نتيجه، اين گونه افراد د روز استراحت هفتگي در منزل و يا در پيك نيك بيش از حد تحمل از بدن خود كار كشيده و نظير موتور اتوموبيل كه داغ مي شود همان روز يا روز بعد مبتلا به كمردرد شده وبه اجبار دست از كار عادي كشيده و مجبور به استراحت در رختخواب شده و يا براي تسكين درد خود به پزشك مراجعه مي نمايند.
علل كمردرد
متخصصين علل مختلفي براي كمردرد بيان نموده اند. اما به طوركلي دلايل بروزكمردرد عبارتند از:
صدمات ناشي از عملكرد ستون مهره ها
انحناهاي s شكلي كه در ستون مهره هاي يك جوان هست در يك نوزاد وجود ندارد، زماني كه مراحل باليدگي، خزيدن و راه رفتن نوزاد پيشرفت مي كند اين انحناها نيز توسعه مي يابند. خطوط گرانشي نيرو بر ساختار دو انتهاي ستون مهره ها تأثير گذاشته، تعادل مهره اي را تغيير مي دهد تا سرانجام يك ساختار مناسب به وجود آيد. لذا يك منحني در نواحي كمر و گردن شكل گرفته و منحني ديگر در نواحي خاجي و پشتي قرار مي گيرد. ستون مهره ها در دو انتهاي خود، وزن را از طريق اجسام و ديسك هاي مهره اي و از طريق سطوح مفصلي بين مهره ها تحمل مي كند. كپسول هاي مفصلي كه در اطراف سطح مفاصل قرار دارند حاوي مقدار زيادي رشته هاي عصبي مي باشند، لذا تصور شده است كه مركز درد كمر ممكن است اطراف اين نواحي باشد.
به مرور زمان ديسك هاي بين مهرها اي دچار كم آبي مي شوند. در حقيقت در طول روز، ديسك ها تحت فشار وزن بدن، كم آب مي شوند و در نتيجه، يك شخص در انتهاي روز نسبت به شروع روز تا اندازه اي، كوتاه تر به نظر مي رسد. زوال ديسك ها در 20 سالگي شروع شده و در طول عمر ادامه مي يابد.
لذا اين زوال طبيعي باعث كمردرد نمي گردد، هنگامي كه شخص پير مي شود، قدرت و انعطاف پذيري را به طور كامل از دست مي دهد. بيرون زدگي ديسك مهره اي را، عموماً به عنوان ديسك ليز خورده مي شناسند كه مي تواند سبب بروز فشار بر اعصاب، به ويژه در قسمت خلفي ديسك مهره اي گردد. هر چند اين بيرون زدگي ناشي از زوال ديسك ها، به دليل خستگي، يا باز شدن بيش از حد تنه به طور كامل اثبات نشده، ليكن از جمله عوامل تاثير گذار مي باشد.
وارد شدن ضربه و فشارهاي مكانيكي
وارد شدن ضربه ها و فشارهاي مكانيكي كه باعث آسيب ديدگي و صدمه به قسمت هاي مختلف ستون مهره ها مي گردد. از جمله علل بروز كمر درد شناخته شده است. كه اين امر در بين افرادي كه مشاغل پرتنش و سنگين داشته و يا ورزشكاراني كه در سطوح قهرماني ورزش هاي پربرخورد قرار دارند شايع تر است.
چنانچه به طريقي بخش هاي مختلف ستون مهره ها آسيب ببيند دردهايي درناحيه كمر ايجاد مي گردد كه سبب بروز ناراحتي در اين ناحيه مي شوند. به طور مثال هر گونه شكستگي و ساييدگي در مهره ها و زايده ها ممكن است بر اثر وارد شدن ضربه هاي ناگهاني و يا فشارهاي مكرر بر روي اين مهره ها به وجود آيد.
در اكثر مواقع در تصادف ها و حوادث شكستگي در ناحيه زايده خاري و تنه مهره مشاهده مي شود و اين شكستگي ها غالباً همراه با درد شديد در اين ناحيه بوده كه معمولاً به علت عبور اعصاب نخاعي مي باشد.
وضعيت هاي نامناسب در انجام كارهاي روزانه
وضعيتهاي نامناسب و نحوه قرار گيري بدن به صورت غلط در انجام كارهاي روزمره و تكرار اين عادات يكي از مهم ترين علل كمردرد محسوب مي گردد. روش هاي غلط نشستن، خوابيدن، ايستادن، راه رفتن، بلند كردن اجسام و غيره از جمله عللي است كه به طور شايع در ميان افراد ايجاد كمردرد مي كند كه در ادامه به آن خواهيم پرداخت.
وارد شدن صدمه بر ديسك هاي بين مهره اي
امروزه پزشكان و متخصصين ارتوپد معتقدند ديسك در 4 مرحله ايجاد درد و ناراحتي مي كند كه آن ها را در اصطلاح مراحل 1، 2، 3 و 4 مي نامند. در مراحل 1 و 2 ديسك پاره نشده بلكه برآمده و بيرون مي زند. ليكن در مراحل 3 و 4 لايه پوششي اطراف ديسك پاره شده و ژله از آن خارج مي شود.
سپس درمجاورت با مواد ديگر و خارج شدن از غشاي خود سفت و سخت شده و بر نخاع و اعصاب نخاعي فشار وارد مي كنند. البته موضوع كمردرد براي بيماران آسيب ديده از ناحيه اين ديسك ها بسيار حساس و وسيع مي باشد كه بايد با دانش كافي، احتياط و تحت نظر پزشك متخصص مورد بررسي قرار گيرد. با توجه به s شكل بودن مهره هاي كمر، بيشتر فشار وزن كه توسط انحناها تقسيم شده، به بخش مهره هاي كمري وارد مي شود و اكثرا ديسك هاي بين مهره اي، در اين ناحيه آسيب مي بينند. دكتر پل سي ويليامز در اين باره مي گويد:
بيشتر افراد در سنين كودكي دچار پارگي ديسك مي شوند كه يك پيش آمد شايع است و درد خفيف ايجاد مي كند و اين درد ممكن است در سنين پنج و شش سالگي موجب آزردگي كودك شوند كه به آن ها دردهاي رشد گفته مي شود.
بايستي به اين نكته توجه نمود كه پارگي ديسك دو پيامد را در پي خواهد داشت. نخست اين كه پارگي ديسك باعث كم شدن فاصله مهره ها و بر هم خورد تعادل سطوح اتكا مي گردد كه اين عامل به نوبه خود باعث مي شود مهره ها بيش از حد معمول به هم نزديك تر شده، سايش پيداكرده و روي هم فشار وارد نمايند، و ديگر اين كه پارگي ديسك، هماهنگي مهره ها را مختل ساخته و باعث در رفتگي مهره ها و جابجا شدن زوايد مفصلي مي گردد، كه اين امر به نوبه خود موجب تنگ شدن سوراخ هاي عبوري اعصاب مي شود كه در نتيجه سبب وارد آمدن فشار مداوم بر اعصاب مي گردد.
حال چنانچه اين درد مداوم نبوده و به هنگام خم شدن ستون فقرات درد شديدي در ناحيه كمر شروع شده و به سمت پا كشيده گردد، به آن عارضه سياتيك مي گويند، همچنين به هنگام پارگي ديسك، احساس مي گردد كه فشار وارد به سمت عقب ميباشد كه در اين حالت خارهاي شوكي كه حالت افقي داشته اندكي به يكديگر نزديك شده، تماس مي يابند. لذا بر هم فشار وارد ساخته كه اين عمل به نوبه خود سبب بروز درد مي شود.
هر چند ديسك هاي بين مهره اي داراي يك لايه محافظ مي باشند، ليكن در مقابل فشارهاي ناگهاني و مضاعف دچار پارگي و يا برآمدگي مي گردند و همان گونه كه پيش از اين نيز متذكر شديم، اين فشار بر طناب نخاعي و اعصاب نيز فشار وارد كرده و ايجاد درد مي نمايد. با وجود اين كه ديسك بين مهره اي مانند يك كمك فنر، ضربه گيري كرده و مانند يك بلبرينگ سبب تسهيل حركت ميگردد، ليكن به همين اندازه نيز آسب پذير و حساس است، بررسي مراجعين به پزشكان ارتوپد نشان مي دهد اكثر كساني كه به پزشك مراجعه كرده و درد كمر آن ها را مي آزاد دچار آسيب ديدگي ديسك مي باشند، چرا كه مانند ديگر دردهاي كمر به خودي خود از بين نمي رود، اين درد نسبت شديد بوده و سبب ايجاد اختلالات حركتي بسياري مي گردد. در اين ميان مهره هاي چهارم و پنجم ناحيه كمر نسبت به ساير مهره هاي ستون فقرات بيشتر در معرض بروز چنين آسيب ديدگي مي باشند، همچنين بروز آسيب ديدگي در ناحيه اتصال مهره پنجم كمري با خاجي نيز به علت وجود شيب در ساختار استخوان از يك سو و از سويي ديگر فشارهاي وارده بر اين نقطه، بيشتر مشاهده مي گردد.
ورزشكاران به دليل كوشش به منظور ارائه قدرتمند حركات، بيشتر دچار عارضه ديسك مي گردند كه از آن جمله علل آن مي توان به موارد زير اشاره نمود:
1- ضربه و حادثه اي كه به طور ناگهاني پس از انجام يك فعاليت غلط و نامتناسب و حتي شايد حركات صحيح كه شدت عمل داشته باشند، اتفاق مي افتد.
2- چنانچه ورزشكار بدون آمادگي و گرم كردن حركات شديدي راانجام دهد در ناحيه كمر خود درد شديدي احساس مي كند، كه اين درد در ناحيه باسن و پاها منتشر شده و آن قدر شدت مي يابد كه حتي سرفه يا عطسه آن را تشديد مي كند.
3- اگر ضايعه و يا عارضه اي در ناحيه كمر و يا باسن ايجاد و سپس بر طرف شده و آثار آن از بين نرفته باشد، بر اثر حادثه اي ديگر مجدداً كمر درد بروز كرده و درد آن ناحيه نيز نشانه ضايعه ديسك مي باشد.
4- گاهي اوقات افراد، درد در ناحيه پاها و باسن را از درد كمر جدا دانسته و خود راساً به برطرف كردن آن مي پردازند، در صورتي كه در بيشتر موارد اين نوع دردها ناشي از ديسك بين مهره اي بوده و فقط درد آن به سمت پاها كشيده مي شود، اين عارضه معمولاً مربوط به ديسك بين مهره اي، مهره هاي 4 و 5 كمري و يا مهره 5 كمري و اولين استخوان خاجي مي باشد.
كوفتگي كمر
كوفتگي عموماً عضلات را در برمي گيرد، با اين وجود ممكن است گاهي اوقات استخوان نيز دچار صدمه شود، اين صدمه چندان شديد نبوده و ورزشكار يا فرد را از جلسات تمرين يا كار روزمره بازنخواهد داشت، با اين وجود، درد و حساسيت موضعي كماكان وجود خواهد داشت. علت كوفتگي كمر، وارد شدن ضربه به ناحيه مذكور است و با استفاده از بالشتك محافظ از وقوع كوفتگي كمر مي توان پيشگيري نمود.
رگ به رگ شدن كمر
رگ به رگ شدن كمر، عضلات و رباط ها را در بر مي گيرد. از جمله علايم آن مي توان به احساس درد به هنگام حركت، فقدان حركت، حساسيت موضعي و تورم اشاره نمود. رگ به رگ شدن هنگامي رخ مي دهد كه كمر دچار پيچش شديد شود به گونه اي كه حركت آن از دامنه طبيعي فراتر رود.
در اين گونه موارد مي توان با تقويت عضلات كمر از رگ به رگ شدن كمر پيشگيري نمود.
اختلالات و بيماري هاي زنان
از جمله علل عمده بروز كمردرد در ميان زنان، اختلالات و بيماري هاي زنان و نيز زايمان مي باشد. با توجه به اين كه دستگاه تناسلي زنان در حفره لگني قرار دارد، همواره اين سوال پيش مي آيد كه چرا بيماري هاي زنان موجب بروز درد درناحيه كمر مي شود.
براساس برخي از مطالعات و تحقيقات مشخص گرديده كه دستگاه تناسلي زنان به وسيله فيبرهاي حسي خودكار عصب دهي مي شوند كه شاخه هاي عصبي آن، منشعب از شاخه خلفي نخاع است. بنابراين هرگاه فشار، كشش و يا عارضه بيماري بر بافت هاي آن وارد آيد، نتيجه و اثر آن در بافت ها و اعصاب نخاعي خود را نشان داده و يا بالعكس در برخي مواقع شخص در ناحيه زير شكم و لگن خاصره احساس درد و ناراحتي مي كند. ليكن پس از معاينه هيچ گونه ضايعه اي مشاهده نمي گردد و در ادامه مشخص مي شود كه علت ناراحتي در ناحيه كمر بوده و فقط اثر آن در لگن بروز كرده است.
به طور كلي مي توان علل كمردرد در زنان را به شرح زير بيان كرد:
1- دوران قاعدگي
2- ايجاد اشكال در رحم (جابجايي يا افتادگي رحم)
3- سرطان هاي دستگاه تناسلي
4- يائسگي، كاهش يا عدم ترشخ هورمون هاي جنسي
5- پوكي استخوان و ناتواني در استخوان ها
6- بارداري و زايمان
از جمله عواملي كه در كمردرد بانوان عنوان شد بارداري است. بررسي اين موضوع نشان مي دهد كه با رعايت اصول ابتدايي و ساده و انجام حركات كمكي مي توان از بروز اين عارضه در بانوان جلوگيري نمود.
هنگام بارداري بدين علت كه يك وزن اضافه در جلو بدن احساس مي شود، مركز ثقل بدن به سمت جلومتمايل خواهد شد. اين امر سبب مي گردد ك فرد حالتي برخلاف آن، يعني، تمايل به سمت عقب خود و ستون مهره ها اعمال كند.
مهم ترين عامل كمردرد افزايش انحناي كمري است كه در حقيقت همان تمايل ستون فقرات از قسمت كمري به سمت عقب مي باشد و نظر به اين كه شيب مهره ها، تغيير كرده و وزن نيز به گونه اي نامتعادل افزايش يافته، لذا فشار بيشتر و مخرب تر خواهد شد. هم زمان با بزرگتر شدن جنين، شكم به سمت جلو متمايل و سنگين شده و لگن را به سمت جلو هدايت مي كند، عضلات شكم كشيده و شل مي شود و با كشيده شدن لگن به سمت جلو، عضلات پشت كه به لگن و ستون مهره ها متصل مي باشند، فشار را تحمل نكرده لذا كوتاه مي شوند. تمامي اين عوامل به افزايش انحناي كمري كمك كرده و كمردرد را تشديد مي كند.
حركات درماني به منظور پيشگيري از بروز كمردرد در دوران بارداري
1- ورزشهاي مجاز در دوران بارداري
حركاتي كه در ادامه نشان داده شده است به منظور نگه داشتن اندام در وضعيت مناسب طي دوران بارداري، حفظ سلامت بدني مادر، حفظ تناسب اندام، آمادگي جسماني براي حالت استثنايي دوران بارداري و وضعيت سخت زايمان بسيار مفيد است
2- تمريناتي كه زايمان را آسان مي كنند.
حركات درماني كه باعث تسهيل زايمان مي شود در تصوير شماره 31 نشاده داده شده است. شماره هاي 1 و 2 حركات دوراني در ناحيه لكن، شماره 3 و 4 تحريكات موثر جهت كشيدگي ستون فقرات، شماره هاي 5 و 6 حركات ورزشي در وضعيت يوگا، شماره 7 وضعيت صحيح ايستادن، شماره 8 وضعيت صحيح راه رفتن، شماره 9 وضعيت صحيح برخاستن، شماره 10 رسانيدن آرنج به زانو جهت انعطاف ستون فقرات را نشان ميدهد.
3- حركات درماني پس از زايمان
اين دسته از حركات ورزشي كه در تصوير شماره 32 ملاحظه مي كنيد به منظور كمك به بازگشت رحم به حالت عادي مي باشد. علاوه برآن، ستون فقرات مادر كه در طي 9 ماه بارداري تحت فشار زيادي قرار گرفته بوده از طريق اجراي اين حركات وضعيت طبيعي خود را به دست مي آورد.
حركات درماني تصوير شماره 33 نيز مانند حركاتنشان داده شده در تصوير شماره 32 در دوران پس از زايمان به مادر به منظور دست يابي به بدني سالم و طبيعي كمك مي كند.
با تمام اين اوصاف آنچه كه هميشه در كمردردها مورد توجه قرار مي گيرد وجود انحناي زياد در ناحيه كمر است كه هر چه بكوشيم لوردوز كمري را كاهش دهيم وضعيت مناسب تري را براي كمر و پيشگيري از كمردردها فراهم آورده ايم.
بنابراين بايستي دقت نمود كه به هنگام نشستن بر صندلي يكي از پاها را بر روي ديگري بياندازيم تا قوس ناحيه كمري را كاهش داده و فشار وارد بر مهره هاي كمري و خاجي و ديسك هاي بين آن كمتر شود كه چنانچه ستون مهره ها اندكي متمايل به جلو باشد فشار وارده بر آن كاهش يافته و به تسكين درد كمك مي كند.
كمردردهاي ناشي از مهارت هاي ورزشي
در برخي ورزش ها ماهيت قهرماني و مهارتي ورزش سبب ايجاد لوردوز كمري مي گردد. به طور مثال اجراي مهارت هاي سرويس و اسپك در واليبال كه شخص باري اجراي قوي تر حركت، گودي كمر را افزايش مي دهد از آن جمله مي باشد كه اين نيز به نوبه خود و با گذشت زمان سبب بروز كمر درد مي گردد. بنابراين انجام بي رويه و بدون برنامه ريزي تمرينات ورزشي نيز مي توانند عاملي براي بروز كمردرد باشد.
بررسي كمردرد در ورزشكاران رشته هاي مختلف ورزش هاي پر برخوردي نظير فوتبال، كشتي و ژيمناستيك و ورزش هايي كه داراي بلند كردن ها، كشيدن ها و هل دادن هاي مكرر و پر نيرو هستند در ميزان بروز كمر درد سهم بيشتري دارند. هر چند ورزشكاران داراي وضعيت جسماني خوبي هستند، ليكن اين باعث نمي گردد كه آنان از دايره كمر درد دور باشند.
برخوردهاي شديد نظير پريدن از روي بلندي ممكن است بر استحكام بافت هاي نگهدارنده فشار وارد كند. گرانهد و مورلي (1988) در مطالعه كشتي گيران و وزنه برداران قدرتي بازنشسته، دريافتند كه طول تداوم كمر درد دركشتي گيران نسبت به سايرين بيشتر بود، همچنين كشتي گيران بيشتر در معرض شكستگي ستون فقرات بوده اند. وزنه برداران قدرتي داراي كاهش بيشتري در ضخامت ديسك نسبت به سايرين بوده اند، هر دو گروه علايم و نشانه هاي كمر درد را از خود نشان داده اند. كولويكي و ديگران (1991) نيروهاي تراكمي و مشاركتي بر روي مهره هاي چهارم و پنجم يك گروه از مردان و زنان وزنه بردار را در حال اجراي بلند كردن اندازه گيري كردند، مقايسه ها بين شيوه سنتي و تكنيك سامو كه در آن لگن خاصره وزنه بردار به طرف خارج چرخيده و دور مي شود انجام گرديد، ميانگين فشار وارده در مردان وزن 125 كيلوگرم بيشتر از 192/17 نيوتن تخمين زده شده است بارهاي مشاركتي در تكينك سامو 8/0 كمتر از تكنيك سنتي و معمول بوده است. به علاوه آن ها گزارش نمودند كه 8/0 نقصان در درصد بالاتري از بار حداكثر فقط بعد از 10 تكرار مشخص مي گردد. اين سطوح و تكرارها براي ورزشكاران در يك برنامه بدن سازي غير معمول مي باشد.
صدمات ناشي از فرود به آن دسته از ورزشكاران وارد مي شود كه بيشتر درگير اين گونه فعاليت ها مي باشند. (هال 1989) باز شدن بيش از حد كمر و فشارهاي ناشي از ضربه در زنان ژيمناست كه حركات عقب، جلو و واروي دستي، و جهش واروي دستي بيشترين نيروهاي ضربه عمودي را توليد مي كند، ليكن واروي دستي پشتي و واك اوور به هايپر اكستنشن پشت (بيش از حد باز شدگي) نياز دارد. حداكثر هايپراكستنشن تنه اكثرا نزديك به زماني اتفاق مي افتد كه نيروي ضربه به وسيله دست يا پا تحمل مي شود. بديهي است كه شكستگي صفحه انتهاي با خستگي و نيز ميزان فشار وارده ارتباط دارد.
ژيمناست هاي زن در زمان مشابه در معرض خطر بيشتر هايپراكستنشن كمر هستند زيرا نقش بيشتري را در اجراي مهارت ها اجرا مي كند گزارشات در خصوص مشكلات كمردرد در مردان ژيمناست بسيار اندك بوده است. ترتي و ديگران (1990) از MRI براي مشخص كردن، تخريب ديسك در ژيمناست هاي جوان استفاده كردند. از 35 ژيمناست رقابتي جوان، يازده نفر از ناحيه كمر آسيب ديدند. تصاوير نشان دادند كه فقط سه ژيمناست هيچ مدركي دال بر انحطاط ديسكي نداشته اند، ميانگين سن اين رقابت كنندگان 12+12 (دامنه بين 8 تا 19 سال) بوده است. ظاهراً تخريب ديسكي در ژيمناست هاي جوان غير معمول است با اين وجود هنوز مشخص نيست كه چرا بعضي مطالعات حاكي از آن است كه تخريب ديسكي در افراد نوجوان و جواني كه در مسابقات ژيمناستيك شركت مي كنند بيشتر است. گلدراستين و ديگران (1992) نيز از MRI به عنوان مدركي جهت شناخت عارضه هاي موجود در شناگران و ژيمناست ها استفاده كردند، 43 درصد حرفه اي ها و 63 درصد ژيمناست هاي المپيك داراي عوارض مهره اي بودند 8/15 درصد تمام شناگران به نوعي داراي عارضه بودند.
ساعات تمرين در هفته و سن افراد با اين عوارض ارتباط دارد.
دو مشكل اساسي كمردرد كه معمولاً همراه ورزشكاران است عبارتند از:
اسپانديلوليسيس كه يك نقص بين مفصلي در قوس عصبي مهره است، و ديگري وضعيتي است كه در آن يك مهره نسبت به مهره هاي پاييني جلوتر است. كه اصطلاحا به آن اسپانديلوليسيس مي گويند. مهره پنجم كمري معمولاً مهره اي استكه تحت تاثير قرار مي گيرد. جكسون و ديگران (1976) اسپانديلوليسيس را در 11 درصد زنان ژيمناست گزارش نمودند و در مردان ورزشكار رشته هاي مختلف اسپانديلوليسيس 4/3 برابر نسبت به غير ورزشكاران بيشتر اتفاق افتاد و البته ورزشكاراني كه هنوز قوس عصبي در آن ها ايجاد نشده است از اين نظر مستعدترند. به دليل خم شدگي فضاي كمر در حالت آماده باش، و نيز به دليل عقب و جلو رفتن و در نتيجه هايپراكستنشن فضاي كمري در برخي تكنيك ها چون دفاع كردن و تكل كردن، يك فشار مضاعف بر روي ساختارهاي بين مهره اي بازيكنان خط مقدم فوتبال وارد مي شود. مك كارول و ميلروريتر (1986) دريافتند كه بازيكنان فوتبال به طور كلي در معرض اسپانديلوليسيس بيشتري (2/15 درصد) نسبت به سايرين مي باشند مطالعات ديگر اين ميزان را 50 درصد براي فوتباليست هاي خط حمله و به طور كلي 21 درصد براي بازيكنان فوتبال گزارش دادند. نتايج به عمل آده از بررسي بازيكنان فوتبال در دانشگاه ها كه اسپانديلوليسيس را نشان دادند حاكي از آن است كه فقط 4/2 درصد از آن ها اين حالت را در طول دوران دانشگاهي گسترش داده بودند. اكثر اين بازيكنان مشكلاتشان در طول دوران زندگي گسترش يافته بود، لذا متخصصين بر اهميت مراقبت هاي لازم پيش از استخواني شدن مفاصل تأكيد مي نمايند در يك مطالعه كه توسط هاول (1984) بر روي قايقرانان زن انجام شده، هايپر فلكشن (خميدگي بيش از حد) با LBP (درد در ناحيه پشت كمر) ارتباط داشت. 75 درصد اين قايقرانان هايپر فلكشن (خميدگي بيش از حد) ناحيه كمري و 86 درصد LBP را نشان دادند و تخمين زده شده است كه 25 تا 30 درصد زنان در يك جامعه معمولي در اين گروه سني، LBP را تجربه كرده اند.
حركت كششي ناشي از يك اكستنشن (باز شدگي) قوي در حالي كه تنه در حالت هايپر فلكشن مي باشد، همان گونه كه يك قايقران تجربه مي كند، مي تواند فشار ديسك بين مهره اي شديد ايجاد نمايد. به علاوه كاهش زاويه قدامي ممكن است منجر به بيرون زدگي خلفي ديسك نيز گردد كه نتيجتاً سبب بروز فشار بر روي اعصاب گرديده و متعاقباً LBP را ايجاد نمايد. به ويژه در مورد قايقرانان بايستي توجه خاصي در مورد قدرت عضله و انعطاف پذيري ليگامنت ها انجام گيرد، زيرا در قايقراني پارو نيروهاي مقاوم و بازدارنده به اندام ها وارد مي كند كه در نتيجه ميزان انعطاف پذيري سمت راست و چپ متفاوت خواهد بود.
هولدون و جكسون (1985) افزايش شكستگي در دنده هاي پاييني زنان قايقران را گزارش كردند. زيرا اين بخش ها به دور كردن و نزديك كردن كمربند شانه اي وابسته است. هر چند كه عضله دندانه اي تحتاني خلفي به چهار دنده آخري و زايده خاري مهره دوم و سوم كمري چسبيده است، ليكن به عمل بازدم نيز كمك مي كند.
قابل تصور است كه عدم تعادل عضلات راست و چپ دنده هاي خلفي – تحتاني مي تواند مهره هاي چسبيده شده به يك طرف يا طرف ديگر را نيز بكشد.