Borna66
05-09-2009, 11:01 PM
اخلاق و عادات ترکمنها :
مردمی ساده دل - مهمان نواز - جوانمرد - سحرخیز
تعصب نسبت به زنان - جو خانواده پدرسالاری - علاقه و توجه به پسر - ازدواج گروهی ( فقط با ترکمن )
مهارت در تربیت اسب - علاقه به علم و دانش - حفظ خصوصیات قومی و قبیله ای - پایبند به سنت های آبا و اجدادی
ویژگیهای اجتماعی :
در رأس جامعه ایلیاتی ترکمن ها یاشول یا ریش سفید قرار دارد : 1- انجام کوچ 2- همفکری با اعضاء
چیدن و بر پا ساختن آلاچیق بطور کلی بر عهده زنان می باشد .
ایل ترکمن : مسلمان : پیرو مذهب تسنن
از نظر اعتقادات :
بخاطر پائین بودن سطح سواد و فرهنگ در گذشته اعتقاد به روزهای نحس ، طلسم و جادو و فالگیری داشته اند که این باور روز به روز به دلیل ارتباط بیشتر با زندگی شهرنشینی و گرایش به تخته قاپو در حال نابودی است .
فرهنگ و آموزش :زیربنای جامعه ترکمن ( فرهنگ ) بر پایه زندگی ایلیاتی و اقتصاد و معیشتی آنان بر پایه دامداری است . از نظر آموزش و سواد در گذشته به علت زندگی متحرک ، امکان کسب علوم و فنون برای دامداران صحراگرد وجود نداشته و بیشتر یکجانشینان سواد را در مکتب خانه ها می آموختند و ربای ادامه تحصیل به مراکز بخارا و سمرقند می رفتند .
از نظر سواد :
در سال 65
گرگان : 50 تا 60 درصد
گنبد : 40 تا 50 درصد
بندر ترکمن : 40 تا 50 درصد
یکی از شعرای معروف ترکمن ها مختومقلی فراغی بوده که با سرودن اشعار حماسی ، ملی ، اجتماعی زبان ترکمنی را از لحاظ گسیختگی لهجه متحد گردانید ( اشعارش چکیده ای از لهجه تمامی طوایف بود ) و اتحاد و یکپارچگی بین طوایف را سبب شد .
فعالیتهای اقتصادی و دامداری ترکمن ها :
وحدت جغرافیایی گرگان و گنبد و دشت مینو ایجاب می کند که این ناحیه یک واحد مستقل اقتصادی بشمار آید . به علت مرغوبیت خاک و طبیعت مساعد ، منطقه پربرکتی شناخته شده .
عشایر ترکمن که اصل اقتصاد آنان بر پایه دامداری استوار بوده ، خانه مسکونی را از نمد و پشم می ساخته . لباس آنها منحصر به پوستین ، کلاه پوستی و چرمی بنام " چارق " می باشد .
قبل از جنگ جهانی اول قسمتی از تولیدات گرگان و مینو دشت در بازارهای خیوه و بخارا به فروش می رسید و به جای آن کالاهایی نظیر چای ، بلور و لوازم خانه وارد می شد . قسمتی از مبادلات از طریق بندر تجاری گمیش تپه ، بندر انزلی ، باکو ، آستاراخان بوده . تهران هم مهم ترین بازار گوشت آنان بوده .
بعد از جنگ جهانی ، دولت در امور اقتصادی آنان بیشتر دخالت کرد که بیشتر به صورت اسکان اجباری عشایر و اجبار به زراعت و از دست دادن روحیه عشایری بود .
بعد از جنگ جهانی دوم ، تولیدات جنگی جای خود را به تولید ماشین آلات کشاورزی داد .بدین خاطر متوجه کشورهای جهان سوم شدند . منطقه ترکمن صحرا یکی از مناطق مستعد کشاورزی بود ، پس محیط مناسبی برای جذب ماشین الات کشاورزی شد و در ظرف 15 الی 20 سال مراتع و علفزارها تبدیل به زمین زراعتی شد .
بخشهای مختلف ترکمن صحرا و فعالیتهای اصلی اقتصادی :
بندر ترکمن : زراعت – صید ماهی – قالیبافی
گمیشان : زراعت گندم و پنبه – گوسفند پروری – تولید لبنیات – نمدبافی – قایقسازی
آبادان تپه : زراعت – گله داری
گنبد قابوس : زراعت – دامداری
مراوه تپه : زراعت
مینو دشت : چادر شب بافی
گوکلان : زراعت – دامداری – پارچه بافی ابریشمی
انواع دام :
- انواع گوسفند
گوسفند دنبه دار بومی : چاروای آتابای : ذخیره چربی
گوسفند بدون دنبه ایرانی : زول : پشم و پوست
گوسفند ارک : ذخیره چربی و دنبه کم ولی گوشت بسیار مرغوب
- گاو : نگهداری آن بعد از مکانیزه شدن کشاورزی از رونق افتاد و تنها در منزل و اطراف چمنزار می باشد .
- انواع اسب
اسب بارکش : در بخش کوهستانی و مزارع
اسب سواری یا اصیل : جهت مسابقات اسب دوانی
- بز : زیاد اهمیتی ندارد و بیشتر بخاطر تولید شیر روزانه می باشد .
محصولات دامی : کره – روغن – دوغ – پنیر – پشم – پوست – روده
ییلاق و قشلاق :
به دلیل شرایط آب و هوایی و پوشش گیاهی نسبتاً یکنواخت وجود ندارد و بیشتر ایلات در منطقه گرگان و گنبد هستند و بصورت افقی جابجا می شوند .
بیشتر دامداران امروزی ثروتمندانی هستند که در حالت یکجانشینی در اوبه ها سکونت دائم دارند و با استخدام چوپانان دامداری را دنبال می کنند . در این منطقه 23 هزار نفر جامعه عشایری هستند .
کشاورزی :
اراضی گرگان و گنبد و مینودشت و کلاله بسیار حاصلخیز می باشند . امّا اراضی جنوبی آن شور بوده و مستلزم رسیدگی است . گندم – جو – برنج – پنبه – انواع سبزیجات و صیفی
صنایع دستی : قالی – قالیچه – گلیم – نمدبافی – گلدوزی – سوزن دوزی – ابریشم دوزی
مبادلات اقتصادی :
در کسب تجارت ، صحت عمل ترکمنها در سراسر سواحل دریای خزر بقدری معروف است که آنها می توانند اجناس زیادی بخرند بدون آنکه اسناد بهاداری بدهند . و در سر موعد تعهدات مالی خود را انجام می دهند . اغلب مایحتاج خودشان را از داد و ستد بدست می آورند .
( م . بختیاری )
مردمی ساده دل - مهمان نواز - جوانمرد - سحرخیز
تعصب نسبت به زنان - جو خانواده پدرسالاری - علاقه و توجه به پسر - ازدواج گروهی ( فقط با ترکمن )
مهارت در تربیت اسب - علاقه به علم و دانش - حفظ خصوصیات قومی و قبیله ای - پایبند به سنت های آبا و اجدادی
ویژگیهای اجتماعی :
در رأس جامعه ایلیاتی ترکمن ها یاشول یا ریش سفید قرار دارد : 1- انجام کوچ 2- همفکری با اعضاء
چیدن و بر پا ساختن آلاچیق بطور کلی بر عهده زنان می باشد .
ایل ترکمن : مسلمان : پیرو مذهب تسنن
از نظر اعتقادات :
بخاطر پائین بودن سطح سواد و فرهنگ در گذشته اعتقاد به روزهای نحس ، طلسم و جادو و فالگیری داشته اند که این باور روز به روز به دلیل ارتباط بیشتر با زندگی شهرنشینی و گرایش به تخته قاپو در حال نابودی است .
فرهنگ و آموزش :زیربنای جامعه ترکمن ( فرهنگ ) بر پایه زندگی ایلیاتی و اقتصاد و معیشتی آنان بر پایه دامداری است . از نظر آموزش و سواد در گذشته به علت زندگی متحرک ، امکان کسب علوم و فنون برای دامداران صحراگرد وجود نداشته و بیشتر یکجانشینان سواد را در مکتب خانه ها می آموختند و ربای ادامه تحصیل به مراکز بخارا و سمرقند می رفتند .
از نظر سواد :
در سال 65
گرگان : 50 تا 60 درصد
گنبد : 40 تا 50 درصد
بندر ترکمن : 40 تا 50 درصد
یکی از شعرای معروف ترکمن ها مختومقلی فراغی بوده که با سرودن اشعار حماسی ، ملی ، اجتماعی زبان ترکمنی را از لحاظ گسیختگی لهجه متحد گردانید ( اشعارش چکیده ای از لهجه تمامی طوایف بود ) و اتحاد و یکپارچگی بین طوایف را سبب شد .
فعالیتهای اقتصادی و دامداری ترکمن ها :
وحدت جغرافیایی گرگان و گنبد و دشت مینو ایجاب می کند که این ناحیه یک واحد مستقل اقتصادی بشمار آید . به علت مرغوبیت خاک و طبیعت مساعد ، منطقه پربرکتی شناخته شده .
عشایر ترکمن که اصل اقتصاد آنان بر پایه دامداری استوار بوده ، خانه مسکونی را از نمد و پشم می ساخته . لباس آنها منحصر به پوستین ، کلاه پوستی و چرمی بنام " چارق " می باشد .
قبل از جنگ جهانی اول قسمتی از تولیدات گرگان و مینو دشت در بازارهای خیوه و بخارا به فروش می رسید و به جای آن کالاهایی نظیر چای ، بلور و لوازم خانه وارد می شد . قسمتی از مبادلات از طریق بندر تجاری گمیش تپه ، بندر انزلی ، باکو ، آستاراخان بوده . تهران هم مهم ترین بازار گوشت آنان بوده .
بعد از جنگ جهانی ، دولت در امور اقتصادی آنان بیشتر دخالت کرد که بیشتر به صورت اسکان اجباری عشایر و اجبار به زراعت و از دست دادن روحیه عشایری بود .
بعد از جنگ جهانی دوم ، تولیدات جنگی جای خود را به تولید ماشین آلات کشاورزی داد .بدین خاطر متوجه کشورهای جهان سوم شدند . منطقه ترکمن صحرا یکی از مناطق مستعد کشاورزی بود ، پس محیط مناسبی برای جذب ماشین الات کشاورزی شد و در ظرف 15 الی 20 سال مراتع و علفزارها تبدیل به زمین زراعتی شد .
بخشهای مختلف ترکمن صحرا و فعالیتهای اصلی اقتصادی :
بندر ترکمن : زراعت – صید ماهی – قالیبافی
گمیشان : زراعت گندم و پنبه – گوسفند پروری – تولید لبنیات – نمدبافی – قایقسازی
آبادان تپه : زراعت – گله داری
گنبد قابوس : زراعت – دامداری
مراوه تپه : زراعت
مینو دشت : چادر شب بافی
گوکلان : زراعت – دامداری – پارچه بافی ابریشمی
انواع دام :
- انواع گوسفند
گوسفند دنبه دار بومی : چاروای آتابای : ذخیره چربی
گوسفند بدون دنبه ایرانی : زول : پشم و پوست
گوسفند ارک : ذخیره چربی و دنبه کم ولی گوشت بسیار مرغوب
- گاو : نگهداری آن بعد از مکانیزه شدن کشاورزی از رونق افتاد و تنها در منزل و اطراف چمنزار می باشد .
- انواع اسب
اسب بارکش : در بخش کوهستانی و مزارع
اسب سواری یا اصیل : جهت مسابقات اسب دوانی
- بز : زیاد اهمیتی ندارد و بیشتر بخاطر تولید شیر روزانه می باشد .
محصولات دامی : کره – روغن – دوغ – پنیر – پشم – پوست – روده
ییلاق و قشلاق :
به دلیل شرایط آب و هوایی و پوشش گیاهی نسبتاً یکنواخت وجود ندارد و بیشتر ایلات در منطقه گرگان و گنبد هستند و بصورت افقی جابجا می شوند .
بیشتر دامداران امروزی ثروتمندانی هستند که در حالت یکجانشینی در اوبه ها سکونت دائم دارند و با استخدام چوپانان دامداری را دنبال می کنند . در این منطقه 23 هزار نفر جامعه عشایری هستند .
کشاورزی :
اراضی گرگان و گنبد و مینودشت و کلاله بسیار حاصلخیز می باشند . امّا اراضی جنوبی آن شور بوده و مستلزم رسیدگی است . گندم – جو – برنج – پنبه – انواع سبزیجات و صیفی
صنایع دستی : قالی – قالیچه – گلیم – نمدبافی – گلدوزی – سوزن دوزی – ابریشم دوزی
مبادلات اقتصادی :
در کسب تجارت ، صحت عمل ترکمنها در سراسر سواحل دریای خزر بقدری معروف است که آنها می توانند اجناس زیادی بخرند بدون آنکه اسناد بهاداری بدهند . و در سر موعد تعهدات مالی خود را انجام می دهند . اغلب مایحتاج خودشان را از داد و ستد بدست می آورند .
( م . بختیاری )