Borna66
05-06-2009, 04:24 PM
كاربرد سنجش از دور وسيستمهاي اطلاعات جغرافيايی
كاربرد سنجش از دور ( RS ) وسيستم هاي اطلاعات جغرافياي ( GIS ) در عرصه ي توريسم نه تنها در ايران بلكه در بسياري از كشورهاي جهان سوم گسترش زيادي نداشته است .
اغلب كشورهاي جهان سوم و در حال توسعه با معضلاتي از قبيل توسعه نيافتگي محلي ومنطقه اي به عنوان زير بناي توسعه ي ملي ، نبود برنامه ريزي مناسب وكار آمد ، بيكاري ، توزيع نا همگن امكانات وتسهيلات در سطح ملي ، آلودگي محيط زيست ونارساي اقتصادي مواجهند . در اين ميان معضل بيكاري بيشتر از همه به عنوان نمود عيني تمامي مشكلات فوق رخ مي نمايد .
جهانگردي برنامه ريزي ومديريت شده مي تواند در زمينه ايجاد اشتغال نقشي انكار ناپذير واساسي داشته باشد . كشور ما با توجه به تنوع جاذبه هاي طبيعي وانساني ، زمينه ي مناسبي جهت گسترش توريسم دارد .توريسم صنعتي است كه هم بر محيط طبيعي تاثير گذاشته وهم از آن تاثير مي پذيرد . وجود اطلاعات وداده هاي خام عددي قابل توجه در زمينه ي توريسم در كشور هاي در حال توسعه اين امكان را به متخصصين مي دهد تا ضمن مديريت صحيح وسريع داده ها ، نارساي هاي مربوط به امكانات وتسهيلات زير بناي ، زمينه هاي قابل سرمايه گذاري وشناساي مبادي توريست فرست را به نحو قابل قبولي انجام دهد .
GISمي تواند اين داده ها را جمع آوري ، ذخيره ، طبقه بندي ، پردازش ، كد گزاري ، تجزيه وتحليل ، مدل سازي ومكان يابي نموده ونتايج حاصل را در اختيار تصميم گيران قرار دهد .
از طرف ديگر تصاوير ماهواره اي سنجش از دور به عنوان يكي از منابع تهيه داده هاي لازم براي محيط GIS ضمن كاهش محسوس هزينه ي تهيه ي اطلاعات زميني ، مي تواند زمينه ي باز نگري منظم تغييرات وپايش مداوم آنها را در اختيار متخصصين قرار دهد .
منابع تهيه داده هاي مورد استفاده در محيط GISجهت كاربرد در توريسم
داده هاي ميداني
داده هاي ميداني عبارتند از آمار و اعداد خامي كه توسط محققين و با پيمايش زميني و با استفاده از ابزار دستي مانند فرم هاي آماده و ابزار الكترونيكي مانن GPS1جمع آوري و در بانك هاي اطلاعاتي مانند accessو exce1ذخيره مي شوند .اين داده ها در محيط GISبه شرطي كه داراي مختصات جغرافيايي از قبيل طول و عرض باشند قابل تبديل به نقشه هاي گرافيكي و موضوعي در لايه عاي مخصوص به هر پديده مي باشند. اين داده ها مي تواند شامل جاذبه هاي طبيعي مانند پارك هاي تفريحي يا جاذبه ها و امكانات انسان ساخت مانند : مجتمع هاي توريستي، پمپ بنزين ها ، تعمير گاه هاي بين راهي ، تير پارك ها ، رستوران هاي بين راهي ، اقامتگاه هاي دائم و موقت ، دفاتر خدمات جهانگردي ، ترمينال ها ، فرود گاه ها ، بنادر و... باشند .
نقشه هاي موضوعي منتشر شده
2-1- نقشه هاي پراكنش انساني مانند : تقسيمات سياسي ، تراكم جمعيت ، گرايش هاي مذهبي ، زبان ها و گويش ها ، توزيع جغرافيايي نژادي يا بافت قومي و ...
2-2- نقشه هاي تو پو گرا في ، جغرافياي طبيعي ، زمين شناسي و منابع آب ( دريا ها ، دريا چه ها و رود خانه ها و چشمه هاي آب معدني ).
2-3- نقشه هاي مربوط به زير ساخت هاي توسعه اي مانند : شبكه راه هاي ارتباطي جاده اي ، ريلي ، هوايي و دريا يي ، شبكه مخا براتي، شبكه انتقال نيرو ، شبكه تو زيع آب و توزيع فصلي دما و..
داده هاي سنجش از دور
به دليل متغير بودن عوارض زميني چه از بعد كيفي و چه از بعد كمي ، محققين نيازمند دسترسي به آخرين وضعيت طبيعي و انساني مناطق مورد مطالعه و وضعيت همان مناطق در زمان هاي متعدد پيشين جهت كشف تغييرات و روند آن مي باشند ، يگانه ابزار سهل الوصول جهت اين امر تصاوير ماهواره اي در زمان هاي مورد نظر مي باشد تا با تجزيه و تحليل آن ها به وسيله نرم افزار هاي كامپيوتري يا در موارد كم ، توسط برآورد چشمي بتوانند تغييرات انجام گرفته را دقيقا يا حدودا تخمين بزنند .
نحوه ي مطالعه ونتايج مورد انتظار در عرصه ي توسعه ي توريسم
محققي كه مطالعه ي خود را در محيط GIS متكي به داده هاي صرف ميداني مي نمايد قادر خواهد بود پس از جمع آوري داده هاي خام وتبديل آنها به نقشه هاي موضوعي ، كمبود هاي زير ساختي مناطقي را كه زمينه هاي طبيعي توسعه ي توريسم را دارا مي باشند از لحاظ تسهيلات توريستي تشخيص داده وپيشنهادات خود را ارائه نمايد . مثلا پراكنش غير متوازن پمپ بنزين ها ، تير پارك ها ، تعميرگاه هاي بين راهي و رستوران ها را تشخيص داده ومكان هاي مناسبي را جهت احداث موارد لازم پيشنهاد نمايد .
ممكن است در مناطقي از ناحيه مورد مطالعه جاذبه هاي طبيعي توريستي وجود داشته باشد ولي شبكه ي ارتباطي مناسبي موجود نباشد لذا محقق در آن صورت با در نظر گرفتن وضعيت جمعيتي مناطق مجاور پيشنهاد احداث شبكه ي ارتباطي لازم را ارائه خواهد داد .
تحقيق در محيط GIS كه مبتني بر نقشه هاي موضوعي منتشر شده باشد محقق را در امر ارائه راهكار هاي توسعه ي توريسم به در نظر گرفتن مواردي راهنماي خواهد كرد تا بتواند توسعه ي توريسم را در ارتباط با باورهاي فرهنگي واعتقادي انسانهاي ساكن در اطراف جاذبه هاي توريستي تبيين نمايد .
پر واضح است كه باورهاي فرهنگي وپيش داوري هاي يك جامعه در مورد افرادي كه به عنوان توريست وارد آن مي شوند نقش تعيين كننده ي نهاي در توسعه يا ركورد توريسم در آن جامعه دارد ومحقق بايد بتواند با در نظر گرفتن جميع جهات جمعيتي از قبيل خصوصيات مذهبي ، نژادي ، قومي ، تركيب جنسي وسني ، صنايع دستي ، سطح در آمد ، وجه غالب اقتصادي ، توليدات دامي وكشاورزي ، آب وهوا ، تپوگرافي ، نوع خاك ، زمين شناسي ، پراكنش گياهي وجانوري ، شبكه هاي ارتباطي وخدماتي ، منابع آبهاي سطحي ،ميزان بارش سالانه و فصلي و... يك الگوي قابل قبول جهت جذب توريست يا اكوتوريست ارائه نمايد. تمامي موارد پيش گفته هر كدام بايستي به صورت نقشه هاي جداگانه در محيط GISواردشده و موقع تجزيه وتحليل مورد استفاده و استناد محقق قرار گيرد .
تحقيق بر اساس تصاوير ماهواره اي در مورد موضوع توريسم بيشتر مربوط به تغييرات طبيعي منطقه مورد مطالعه خواهد بود. با استفاده از تصاوير ماهواره اي ومقايسه تصاوير چند زمانه ي يك منطقه محقق مي تواند نواحي آسيب ديده ، مناطق در معرض خطر ويا مناطق مستعد توسعه توريستي را شناسايي نموده ودر اختيار تصميم گيران قرار دهد .
مطالعه توسعه توريسم با استفاده از تمامي موارد سه گانه فوق در محيط GIS باعث مي شود قضاوت و نتيجه گيري محقق دقيق تر، جامع ترونزديكتر به حقيقت بوده و قابليت اطمينان نتايج تحقيق بالاتر باشد به عبارت ديگر محقق هر اندازه كه بتواند جزئيات زيادتري را به صورت لايه هاي مجزا در محيط GIS طراحي و در تجزيه و تحليل هاي خود مد نظر قرار دهد به قضاوت نهايي نسبتا جامعي دست خواهد يافت .
نتيجه گيري
خروجي هاي سيستم طبعا نقشه هاي هستند كه از تركيب حد اقل دو نقشه ورودي بدست مي آيند ولزوما نبايد يكي از ورودي ها باشند. با توجه به اينكه رشته ي سنجش از دور ( RS ) وGIS رشته ي تقريبا نو پاي در كشور ما محسوب مي شوند وكاربرد آن در توريسم تقريبا نا چيز بوده است ، لذا زمينه ي بسيار مناسبي جهت علاقمندان به رشته ي سنجش از دور و GIS از يك طرف وتوريسم از طرف ديگر وجود دارد تا زمينه هاي كاربرد آن را حداقل در عرصه ي مديريتي وISNA رونق بخشند .
كاربرد سنجش از دور ( RS ) وسيستم هاي اطلاعات جغرافياي ( GIS ) در عرصه ي توريسم نه تنها در ايران بلكه در بسياري از كشورهاي جهان سوم گسترش زيادي نداشته است .
اغلب كشورهاي جهان سوم و در حال توسعه با معضلاتي از قبيل توسعه نيافتگي محلي ومنطقه اي به عنوان زير بناي توسعه ي ملي ، نبود برنامه ريزي مناسب وكار آمد ، بيكاري ، توزيع نا همگن امكانات وتسهيلات در سطح ملي ، آلودگي محيط زيست ونارساي اقتصادي مواجهند . در اين ميان معضل بيكاري بيشتر از همه به عنوان نمود عيني تمامي مشكلات فوق رخ مي نمايد .
جهانگردي برنامه ريزي ومديريت شده مي تواند در زمينه ايجاد اشتغال نقشي انكار ناپذير واساسي داشته باشد . كشور ما با توجه به تنوع جاذبه هاي طبيعي وانساني ، زمينه ي مناسبي جهت گسترش توريسم دارد .توريسم صنعتي است كه هم بر محيط طبيعي تاثير گذاشته وهم از آن تاثير مي پذيرد . وجود اطلاعات وداده هاي خام عددي قابل توجه در زمينه ي توريسم در كشور هاي در حال توسعه اين امكان را به متخصصين مي دهد تا ضمن مديريت صحيح وسريع داده ها ، نارساي هاي مربوط به امكانات وتسهيلات زير بناي ، زمينه هاي قابل سرمايه گذاري وشناساي مبادي توريست فرست را به نحو قابل قبولي انجام دهد .
GISمي تواند اين داده ها را جمع آوري ، ذخيره ، طبقه بندي ، پردازش ، كد گزاري ، تجزيه وتحليل ، مدل سازي ومكان يابي نموده ونتايج حاصل را در اختيار تصميم گيران قرار دهد .
از طرف ديگر تصاوير ماهواره اي سنجش از دور به عنوان يكي از منابع تهيه داده هاي لازم براي محيط GIS ضمن كاهش محسوس هزينه ي تهيه ي اطلاعات زميني ، مي تواند زمينه ي باز نگري منظم تغييرات وپايش مداوم آنها را در اختيار متخصصين قرار دهد .
منابع تهيه داده هاي مورد استفاده در محيط GISجهت كاربرد در توريسم
داده هاي ميداني
داده هاي ميداني عبارتند از آمار و اعداد خامي كه توسط محققين و با پيمايش زميني و با استفاده از ابزار دستي مانند فرم هاي آماده و ابزار الكترونيكي مانن GPS1جمع آوري و در بانك هاي اطلاعاتي مانند accessو exce1ذخيره مي شوند .اين داده ها در محيط GISبه شرطي كه داراي مختصات جغرافيايي از قبيل طول و عرض باشند قابل تبديل به نقشه هاي گرافيكي و موضوعي در لايه عاي مخصوص به هر پديده مي باشند. اين داده ها مي تواند شامل جاذبه هاي طبيعي مانند پارك هاي تفريحي يا جاذبه ها و امكانات انسان ساخت مانند : مجتمع هاي توريستي، پمپ بنزين ها ، تعمير گاه هاي بين راهي ، تير پارك ها ، رستوران هاي بين راهي ، اقامتگاه هاي دائم و موقت ، دفاتر خدمات جهانگردي ، ترمينال ها ، فرود گاه ها ، بنادر و... باشند .
نقشه هاي موضوعي منتشر شده
2-1- نقشه هاي پراكنش انساني مانند : تقسيمات سياسي ، تراكم جمعيت ، گرايش هاي مذهبي ، زبان ها و گويش ها ، توزيع جغرافيايي نژادي يا بافت قومي و ...
2-2- نقشه هاي تو پو گرا في ، جغرافياي طبيعي ، زمين شناسي و منابع آب ( دريا ها ، دريا چه ها و رود خانه ها و چشمه هاي آب معدني ).
2-3- نقشه هاي مربوط به زير ساخت هاي توسعه اي مانند : شبكه راه هاي ارتباطي جاده اي ، ريلي ، هوايي و دريا يي ، شبكه مخا براتي، شبكه انتقال نيرو ، شبكه تو زيع آب و توزيع فصلي دما و..
داده هاي سنجش از دور
به دليل متغير بودن عوارض زميني چه از بعد كيفي و چه از بعد كمي ، محققين نيازمند دسترسي به آخرين وضعيت طبيعي و انساني مناطق مورد مطالعه و وضعيت همان مناطق در زمان هاي متعدد پيشين جهت كشف تغييرات و روند آن مي باشند ، يگانه ابزار سهل الوصول جهت اين امر تصاوير ماهواره اي در زمان هاي مورد نظر مي باشد تا با تجزيه و تحليل آن ها به وسيله نرم افزار هاي كامپيوتري يا در موارد كم ، توسط برآورد چشمي بتوانند تغييرات انجام گرفته را دقيقا يا حدودا تخمين بزنند .
نحوه ي مطالعه ونتايج مورد انتظار در عرصه ي توسعه ي توريسم
محققي كه مطالعه ي خود را در محيط GIS متكي به داده هاي صرف ميداني مي نمايد قادر خواهد بود پس از جمع آوري داده هاي خام وتبديل آنها به نقشه هاي موضوعي ، كمبود هاي زير ساختي مناطقي را كه زمينه هاي طبيعي توسعه ي توريسم را دارا مي باشند از لحاظ تسهيلات توريستي تشخيص داده وپيشنهادات خود را ارائه نمايد . مثلا پراكنش غير متوازن پمپ بنزين ها ، تير پارك ها ، تعميرگاه هاي بين راهي و رستوران ها را تشخيص داده ومكان هاي مناسبي را جهت احداث موارد لازم پيشنهاد نمايد .
ممكن است در مناطقي از ناحيه مورد مطالعه جاذبه هاي طبيعي توريستي وجود داشته باشد ولي شبكه ي ارتباطي مناسبي موجود نباشد لذا محقق در آن صورت با در نظر گرفتن وضعيت جمعيتي مناطق مجاور پيشنهاد احداث شبكه ي ارتباطي لازم را ارائه خواهد داد .
تحقيق در محيط GIS كه مبتني بر نقشه هاي موضوعي منتشر شده باشد محقق را در امر ارائه راهكار هاي توسعه ي توريسم به در نظر گرفتن مواردي راهنماي خواهد كرد تا بتواند توسعه ي توريسم را در ارتباط با باورهاي فرهنگي واعتقادي انسانهاي ساكن در اطراف جاذبه هاي توريستي تبيين نمايد .
پر واضح است كه باورهاي فرهنگي وپيش داوري هاي يك جامعه در مورد افرادي كه به عنوان توريست وارد آن مي شوند نقش تعيين كننده ي نهاي در توسعه يا ركورد توريسم در آن جامعه دارد ومحقق بايد بتواند با در نظر گرفتن جميع جهات جمعيتي از قبيل خصوصيات مذهبي ، نژادي ، قومي ، تركيب جنسي وسني ، صنايع دستي ، سطح در آمد ، وجه غالب اقتصادي ، توليدات دامي وكشاورزي ، آب وهوا ، تپوگرافي ، نوع خاك ، زمين شناسي ، پراكنش گياهي وجانوري ، شبكه هاي ارتباطي وخدماتي ، منابع آبهاي سطحي ،ميزان بارش سالانه و فصلي و... يك الگوي قابل قبول جهت جذب توريست يا اكوتوريست ارائه نمايد. تمامي موارد پيش گفته هر كدام بايستي به صورت نقشه هاي جداگانه در محيط GISواردشده و موقع تجزيه وتحليل مورد استفاده و استناد محقق قرار گيرد .
تحقيق بر اساس تصاوير ماهواره اي در مورد موضوع توريسم بيشتر مربوط به تغييرات طبيعي منطقه مورد مطالعه خواهد بود. با استفاده از تصاوير ماهواره اي ومقايسه تصاوير چند زمانه ي يك منطقه محقق مي تواند نواحي آسيب ديده ، مناطق در معرض خطر ويا مناطق مستعد توسعه توريستي را شناسايي نموده ودر اختيار تصميم گيران قرار دهد .
مطالعه توسعه توريسم با استفاده از تمامي موارد سه گانه فوق در محيط GIS باعث مي شود قضاوت و نتيجه گيري محقق دقيق تر، جامع ترونزديكتر به حقيقت بوده و قابليت اطمينان نتايج تحقيق بالاتر باشد به عبارت ديگر محقق هر اندازه كه بتواند جزئيات زيادتري را به صورت لايه هاي مجزا در محيط GIS طراحي و در تجزيه و تحليل هاي خود مد نظر قرار دهد به قضاوت نهايي نسبتا جامعي دست خواهد يافت .
نتيجه گيري
خروجي هاي سيستم طبعا نقشه هاي هستند كه از تركيب حد اقل دو نقشه ورودي بدست مي آيند ولزوما نبايد يكي از ورودي ها باشند. با توجه به اينكه رشته ي سنجش از دور ( RS ) وGIS رشته ي تقريبا نو پاي در كشور ما محسوب مي شوند وكاربرد آن در توريسم تقريبا نا چيز بوده است ، لذا زمينه ي بسيار مناسبي جهت علاقمندان به رشته ي سنجش از دور و GIS از يك طرف وتوريسم از طرف ديگر وجود دارد تا زمينه هاي كاربرد آن را حداقل در عرصه ي مديريتي وISNA رونق بخشند .