tania
10-15-2011, 12:00 AM
http://pnu-club.com/imported/2011/10/128.jpg
اشاره :
در این زمینه ، سازمان ملل متحد به طور مشخص کمیته حقوقی مجمع عمومی این سازمان که به تازگی فعالیت هایی را در زمینه تهیه و تدوین یک کنوانسیون بین المللی برای مقابله با شبیه سازی مولد انسان به انجام رسانده و در صدد است این کنوانسیون را تدوین و مقررات آن را برای تصویب و اجرا به دولتها ارائه نماید. در اینجا فعالیت های کمیته ششم ( کمیته حقوقی ) مجمع عمومی سازمان ملل متحد را در این زمینه مورد توجه قرار می دهیم:
▪ بررسی موضوع در کمیته ششم مجمع عمومی سازمان ملل :
از جمله فعالیت های کمیته ششم در اجلاس پنجاه و ششم مجمع عمومی سازمان ملل متحد، برررسی طرح پیشنهادی ارائه شده به منظور تدوین یک کنوانسیون در خصوص ممنوعیت شبیه سازی مولد انسان بود. عنوان مزبور ( به عنوان برنامه کار 174 ) به پیشنهاد فرانسه و آلمان در برنامه این اجلاس گنجانده شد و کمیته ششم نیز آن را در نشست بیست و هفت خود ( در 19 نوامبر 2001) مورد بررسی قرار داد. در این زمینه ، کمیته ششم پیش نویس قطعنامه ای با عنوان « کنوانسیون بین المللی مقابله با شبیه سازی مولد انسان » را که از سوی نماینده فرانسه به نمایندگی از برخی کشورها ارائه شده بود، بدو ن رأی گیری تصویب نمود و آن را به مجمع عمومی ارائه کرد. مجمع عمومی نیز با بررسی گزارش کمیته ششم در این زمینه، قطعنامه شماره 26- 599/56/A نوامبر 2001 را به تصویب رساند.
مجمع عمومی در این قطعنامه ، با یادآوری بیانیه جهانی ژنوم انسانی و حقوق بشر ( مصوب 1977 کنفرانس عمومی یونسکو) و ماده 11 آن مبنی بر ممنوعیت انجام فعالیت های مغایر با کرامت انسانی از جمله شبیه سازی مولد انسان ، ضرورت همکاری دولتها و سازمان های بین اللملی در همکاری با یکدیگر در این زمینه را مورد توجه قرارداده و با عنایت به قطعنامه 71/2001 کمیسیون حقوق بشر ( 25 آوریل 2001) با عنوان « حقوق بشر و زیست اخلاقی » رشد سریع علوم حیاتی و جنبه های شگرف آن در بهبود سلامت انسان ها را خاطر نشان ساخته و در ادامه ، نگرانی خود را از انجام فعالیت هایی که خطرات بالقوه ای برای کرامت انسان ها دارد و از آن جمله تحقیقاتی که با هدف شبیه سازی انسان و در نتیجه نقض کرامت انسانی صورت می گیرد، اقرار داشته است . مجمع عمومی در ادامه تصمیم می گیرد از ارتکاب چنین اعمالی جلوگیری کند در این راستا تصمیماتی را نیز اتخاذ می نماید. از جمله تصمیم خود را برای تأسیس کمیته ای ویژه مرکب ازمتخصصان و حقوقدانان برای بررسی ابعاد مختلف مسأله اعلام می کند.
از سوی دیگر ، به دلیل آن که اطلاعات اندکی در خصوص این موضوع وجود داشت ، در اجلاس کمیته ششم (2001) بحث عمومی درباره آن صورت نگرفت و هنگام تدوین قطعنامه در قالب مشورت های غیر رسمی نیز نظر مخالفی با پیشنهاد مذکور ارائه نشد. با وجود این ، بحثهای اولیه حکایت از ان داشت که در این باره 2 نظر وجود دارد. برابر نظر اول ، که در برگیرنده بانیان پیشنهاد و دولتهای همفکر آنان می باشد، کار شبیه سازی در آزمایشگاه نباید ممنوع شود؛ ولی تولید انسان های آزمایشگاهی باید ممنوع گردد.
نظر دوم از سوی واتیکان و تعداد معدودی از کشورهای کاتولیک مذهب بیان شد. این دسته از دولتها خواستار ممنوعیت هر گونه شبیه سازی ، که منجر به تولید حیات انسانی شود، هستند. طبق این نظر ، شبیه سازی حتی به منظور استفاده های پزشکی باید ممنوع شود.
در نهایت به دلیل محدودیت اطلاعات در خصوص این موضوع توافق شد، عنوان موضوع به همین صورتی که از سوی بانیان آنها پیشنهاد شده باقی بماند. از این رو ، مجمع عمومی طی قطعنامه 93/56 (12 دسامبر 2002) تصمیم گرفت کمیته ویژه ای را به منظور بررسی جزئیات طرح مربوط به کنوانسیون مقابله با شبیه سازی مولد انسان تأسیس کند. همچنین مقرر شد، این کمیته از 25 فوریه تا اول مارس در نیویورک تشکیل جلسه دهد تا جزئیات مربوط را بررسی نماید.
کمیته ویژه اجلاس کارشناسی را از 25 فوریه تا اول مارس 2002 تشکیل داد. طی این اجلاس ، اسناد بین المللی موجود شناسایی گردید و فهرستی از مسائلی که باید در کنوانسیون مورد توجه قرار گیرد، تهیه شد.
سخن آخر آن که ، مسأله شبیه سازی انسان از پدیده های نوظهور در عالم پزشکی است که توجه آزمایشگاه های پیشرفته پزشکی را در کشورهای توسعه یافته به خود معطوف داشته و در نگاه نخست نمی توان آن را مسأله ای دانست که در شرایط حاضر به صورت کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران ارتباط پیدا کند. با وجود این ، ارتباط کلی علوم و معارف تجربی بشری – هم از حیث موضوع و هم از جهت دامنه و گستره آن – مسأله شبیه سازی را یک پدیده جدید پزشکی معرفی می نماید که بر گستره جغرافیایی و دامنه علمی این رشته در تمامی کشورها سایه خواهد افکند. این در حالی است که پدیده شبیه سازی انسان مسأله ای است که ضرورت دارد خواه ناخواه جهت گیری دینی آن روشن شود و نظرات فقهی و کارشناسانه دینی در خصوص آن استفسار گردد.
چنان نظر فقهی لازم الرعایه ای از یک سو، تکلیف متخصصان و محققان علوم پزشکی در کشور را مشخص نموده و از سوی دیگر ، نحوه رفتار جمهوری اسلامی ایران در فعالیت ها و همکاری های بین المللی و از جمله نحوه فعالیت و الحاق به طرح پیشنهادی تدوین کنوانسیون منع شبیه سازی مولد انسان و سایر اسناد بین المللی مربوط را روشن می سازد.
علاوه بر این ، چنانچه بتوان جوانب علمی و فقهی مسأله شبیه سازی انسان را تبیین نمود ، از آن رو که ابعاد فقهی آ ن می تواند در یک مجموعه گسترده تر و در همکاری با سایر کشورهای اسلامی نیز به بحث و بررسی گذاشته شود، می توان جوانب علمی و فقهی مسأله شبیه سازی انسان را تبیین نمود ، از آ ن رو که ابعاد فقهی آن می تواند در یک مجموعه گسترده تر و در همکاری با سایر کشورهای اسلامی نیز به بحث و بررسی گذاشته شود، می تون ابتکار ارائه طرحی پیشنهادی در خصوص تدوین یک کنوانسیون اسلامی – بین اللملی ( به عنوان مثال در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی ) را نیز به دست گرفت. از این رو ، در گام نخست لازم به نظر می رسد که ابعاد علمی و تخصصی مسأله ، توسط مراکز و مراجع علمی ذی ربط روشن گردد و در گام بعد ، پس از تبیین دقیق و کارشناسانه، ماهیت علمی پدیده و نظرات فقهی و لازم در این زمینه اخذ شود.
پی نوشت :
عباس باقر پور اردکانی ، کارشناس ارشد حقوق بین الملل
اشاره :
در این زمینه ، سازمان ملل متحد به طور مشخص کمیته حقوقی مجمع عمومی این سازمان که به تازگی فعالیت هایی را در زمینه تهیه و تدوین یک کنوانسیون بین المللی برای مقابله با شبیه سازی مولد انسان به انجام رسانده و در صدد است این کنوانسیون را تدوین و مقررات آن را برای تصویب و اجرا به دولتها ارائه نماید. در اینجا فعالیت های کمیته ششم ( کمیته حقوقی ) مجمع عمومی سازمان ملل متحد را در این زمینه مورد توجه قرار می دهیم:
▪ بررسی موضوع در کمیته ششم مجمع عمومی سازمان ملل :
از جمله فعالیت های کمیته ششم در اجلاس پنجاه و ششم مجمع عمومی سازمان ملل متحد، برررسی طرح پیشنهادی ارائه شده به منظور تدوین یک کنوانسیون در خصوص ممنوعیت شبیه سازی مولد انسان بود. عنوان مزبور ( به عنوان برنامه کار 174 ) به پیشنهاد فرانسه و آلمان در برنامه این اجلاس گنجانده شد و کمیته ششم نیز آن را در نشست بیست و هفت خود ( در 19 نوامبر 2001) مورد بررسی قرار داد. در این زمینه ، کمیته ششم پیش نویس قطعنامه ای با عنوان « کنوانسیون بین المللی مقابله با شبیه سازی مولد انسان » را که از سوی نماینده فرانسه به نمایندگی از برخی کشورها ارائه شده بود، بدو ن رأی گیری تصویب نمود و آن را به مجمع عمومی ارائه کرد. مجمع عمومی نیز با بررسی گزارش کمیته ششم در این زمینه، قطعنامه شماره 26- 599/56/A نوامبر 2001 را به تصویب رساند.
مجمع عمومی در این قطعنامه ، با یادآوری بیانیه جهانی ژنوم انسانی و حقوق بشر ( مصوب 1977 کنفرانس عمومی یونسکو) و ماده 11 آن مبنی بر ممنوعیت انجام فعالیت های مغایر با کرامت انسانی از جمله شبیه سازی مولد انسان ، ضرورت همکاری دولتها و سازمان های بین اللملی در همکاری با یکدیگر در این زمینه را مورد توجه قرارداده و با عنایت به قطعنامه 71/2001 کمیسیون حقوق بشر ( 25 آوریل 2001) با عنوان « حقوق بشر و زیست اخلاقی » رشد سریع علوم حیاتی و جنبه های شگرف آن در بهبود سلامت انسان ها را خاطر نشان ساخته و در ادامه ، نگرانی خود را از انجام فعالیت هایی که خطرات بالقوه ای برای کرامت انسان ها دارد و از آن جمله تحقیقاتی که با هدف شبیه سازی انسان و در نتیجه نقض کرامت انسانی صورت می گیرد، اقرار داشته است . مجمع عمومی در ادامه تصمیم می گیرد از ارتکاب چنین اعمالی جلوگیری کند در این راستا تصمیماتی را نیز اتخاذ می نماید. از جمله تصمیم خود را برای تأسیس کمیته ای ویژه مرکب ازمتخصصان و حقوقدانان برای بررسی ابعاد مختلف مسأله اعلام می کند.
از سوی دیگر ، به دلیل آن که اطلاعات اندکی در خصوص این موضوع وجود داشت ، در اجلاس کمیته ششم (2001) بحث عمومی درباره آن صورت نگرفت و هنگام تدوین قطعنامه در قالب مشورت های غیر رسمی نیز نظر مخالفی با پیشنهاد مذکور ارائه نشد. با وجود این ، بحثهای اولیه حکایت از ان داشت که در این باره 2 نظر وجود دارد. برابر نظر اول ، که در برگیرنده بانیان پیشنهاد و دولتهای همفکر آنان می باشد، کار شبیه سازی در آزمایشگاه نباید ممنوع شود؛ ولی تولید انسان های آزمایشگاهی باید ممنوع گردد.
نظر دوم از سوی واتیکان و تعداد معدودی از کشورهای کاتولیک مذهب بیان شد. این دسته از دولتها خواستار ممنوعیت هر گونه شبیه سازی ، که منجر به تولید حیات انسانی شود، هستند. طبق این نظر ، شبیه سازی حتی به منظور استفاده های پزشکی باید ممنوع شود.
در نهایت به دلیل محدودیت اطلاعات در خصوص این موضوع توافق شد، عنوان موضوع به همین صورتی که از سوی بانیان آنها پیشنهاد شده باقی بماند. از این رو ، مجمع عمومی طی قطعنامه 93/56 (12 دسامبر 2002) تصمیم گرفت کمیته ویژه ای را به منظور بررسی جزئیات طرح مربوط به کنوانسیون مقابله با شبیه سازی مولد انسان تأسیس کند. همچنین مقرر شد، این کمیته از 25 فوریه تا اول مارس در نیویورک تشکیل جلسه دهد تا جزئیات مربوط را بررسی نماید.
کمیته ویژه اجلاس کارشناسی را از 25 فوریه تا اول مارس 2002 تشکیل داد. طی این اجلاس ، اسناد بین المللی موجود شناسایی گردید و فهرستی از مسائلی که باید در کنوانسیون مورد توجه قرار گیرد، تهیه شد.
سخن آخر آن که ، مسأله شبیه سازی انسان از پدیده های نوظهور در عالم پزشکی است که توجه آزمایشگاه های پیشرفته پزشکی را در کشورهای توسعه یافته به خود معطوف داشته و در نگاه نخست نمی توان آن را مسأله ای دانست که در شرایط حاضر به صورت کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران ارتباط پیدا کند. با وجود این ، ارتباط کلی علوم و معارف تجربی بشری – هم از حیث موضوع و هم از جهت دامنه و گستره آن – مسأله شبیه سازی را یک پدیده جدید پزشکی معرفی می نماید که بر گستره جغرافیایی و دامنه علمی این رشته در تمامی کشورها سایه خواهد افکند. این در حالی است که پدیده شبیه سازی انسان مسأله ای است که ضرورت دارد خواه ناخواه جهت گیری دینی آن روشن شود و نظرات فقهی و کارشناسانه دینی در خصوص آن استفسار گردد.
چنان نظر فقهی لازم الرعایه ای از یک سو، تکلیف متخصصان و محققان علوم پزشکی در کشور را مشخص نموده و از سوی دیگر ، نحوه رفتار جمهوری اسلامی ایران در فعالیت ها و همکاری های بین المللی و از جمله نحوه فعالیت و الحاق به طرح پیشنهادی تدوین کنوانسیون منع شبیه سازی مولد انسان و سایر اسناد بین المللی مربوط را روشن می سازد.
علاوه بر این ، چنانچه بتوان جوانب علمی و فقهی مسأله شبیه سازی انسان را تبیین نمود ، از آن رو که ابعاد فقهی آ ن می تواند در یک مجموعه گسترده تر و در همکاری با سایر کشورهای اسلامی نیز به بحث و بررسی گذاشته شود، می توان جوانب علمی و فقهی مسأله شبیه سازی انسان را تبیین نمود ، از آ ن رو که ابعاد فقهی آن می تواند در یک مجموعه گسترده تر و در همکاری با سایر کشورهای اسلامی نیز به بحث و بررسی گذاشته شود، می تون ابتکار ارائه طرحی پیشنهادی در خصوص تدوین یک کنوانسیون اسلامی – بین اللملی ( به عنوان مثال در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی ) را نیز به دست گرفت. از این رو ، در گام نخست لازم به نظر می رسد که ابعاد علمی و تخصصی مسأله ، توسط مراکز و مراجع علمی ذی ربط روشن گردد و در گام بعد ، پس از تبیین دقیق و کارشناسانه، ماهیت علمی پدیده و نظرات فقهی و لازم در این زمینه اخذ شود.
پی نوشت :
عباس باقر پور اردکانی ، کارشناس ارشد حقوق بین الملل