tania
02-28-2011, 05:57 AM
ورشكستگی در لغت به معنای درماندگی در كسب و تجارت می‌باشد و حالت بازرگانی است كه در تجارت زیان دیده و بدهی او بیش از دارائی‌اش می‌باشد.
ورشكستگی در اصطلاح حقوق تجارت حالت تاجری است كه از پرداخت دیون خود متوقف شود یعنی نتواند تعهدات تجاری خود را عملی كند.
توقف از پرداخت دین مستلزم حالت اعسار نیست زیرا ممكن است تاجر اموالی بیش از دیون خود داشته باشد ولی فعلاً نتواند دیون خود را بدهد مثلاً اموال او در رهن غیر باشد یا مبلغی از اموال خود را به صندوق دادگستری سپرده باشد.
شرایط ورشكستگی
1. تاجر یا شركت تجاری بودن.
2. داشتن اهلیت قانونی برای اشتغال به تجارت؛ پس اگر شخص محجوری كه اهلیت انجام امور مالی را ندارد به تجارت اشتغال ورزد و دچار عدم توانایی در تأدیه قروض شود، ورشكسته محسوب نمی‌شود.
3. ورشكستگی تنها به اعمال تجارتی تعلق دارد.
4. دیون مربوط به معاملات تجارتی باشد و الّا دیون غیر تجارتی مستلزم توقف نیست مگر این كه موجب اختلال در امور تجارتی گردد.
5. عدم پرداخت دین در نتیجه ناتوانی از تأدیه آنها باشد و الا صرف عدم پرداخت مانند نكول براتی مستلزم ورشكستگی نیست.
6. لازم نیست دارائی تاجر كمتر از بدهی او باشد بلكه اگر (به هر دلیل) نتواند بدهی خود را بپردازد، ورشكسته است.
اقسام ورشكستگی
با توجه به مواد 549، 541 و 412 قانون تجارت سه نوع ورشكستگی وجود دارد:
الف) ورشكستگی عادی؛ كه تاجر بر اثر عوامل خارجی یا حوادث غیر مترقبه بدون تقصیر یا تقلب متوقف گردد.
ب) ورشكستگی به تقصیر؛ که به واسطه تقصیر و خطای تاجر، حاصل می‌شود و از جمله جرایم غیر عمدی است.
(مطابق ماده 671 قانون مجازات اسلامی، مجازات ورشكسته به تقصیر از شش ماه تا دو سال حبس است)
قانون تجارت برای ورشكستگی به تقصیر دو حالت تعیین كرده است؛ در حالت اول، دادگاه برای صدور حكم جزایی و تعیین مجازات برای ورشكسته به تقصیر مختار است، ولی در حالت دوم صدور حكم جزایی الزامی است.
مواد 541 و 542 قانون تجارت موارد اختیاری و الزامی صدور حكم جزایی در ورشكسته به تقصیر را مقرر كرده است.
ج) ورشكستگی به تقلب؛ به خاطر سوء نیت و حیله و تقلبی كه تاجر به كار برده مجرم شناخته شده و به دلالت ماده 549 قانون تجارت، جهت تعیین مجازات ورشكسته به تقلب باید به قانون جزا مراجعه كنیم. (ماده 670 قانون مجازات اسلامی، مجازات ورشكسته به تقلب را 1 تا 5 سال حبس مقرر كرده است)
آثار و نتایج حكم ورشكستگی
به طور خلاصه آثار ورشكستگی به قرار زیر است:
1. منع مداخله تاجر در اموال خود.
2. ممنوعیت از مداخله در دعاوی.
3. بطلان معاملات.
4. حال شدن دیون مؤجّل.
5. سقوط حق تعقیب انفرادی بستانكاران.
6. تأدیه و تأمین مطالبات.
7. سلب اعتبار.
8. محرومیت از برخی حقوق سیاسی اجتماعی.
9. مجازات ورشكسته در صورت صدور حكم ورشكستگی به تقصیر و تقلب.
ورشكستگی در اصطلاح حقوق تجارت حالت تاجری است كه از پرداخت دیون خود متوقف شود یعنی نتواند تعهدات تجاری خود را عملی كند.
توقف از پرداخت دین مستلزم حالت اعسار نیست زیرا ممكن است تاجر اموالی بیش از دیون خود داشته باشد ولی فعلاً نتواند دیون خود را بدهد مثلاً اموال او در رهن غیر باشد یا مبلغی از اموال خود را به صندوق دادگستری سپرده باشد.
شرایط ورشكستگی
1. تاجر یا شركت تجاری بودن.
2. داشتن اهلیت قانونی برای اشتغال به تجارت؛ پس اگر شخص محجوری كه اهلیت انجام امور مالی را ندارد به تجارت اشتغال ورزد و دچار عدم توانایی در تأدیه قروض شود، ورشكسته محسوب نمی‌شود.
3. ورشكستگی تنها به اعمال تجارتی تعلق دارد.
4. دیون مربوط به معاملات تجارتی باشد و الّا دیون غیر تجارتی مستلزم توقف نیست مگر این كه موجب اختلال در امور تجارتی گردد.
5. عدم پرداخت دین در نتیجه ناتوانی از تأدیه آنها باشد و الا صرف عدم پرداخت مانند نكول براتی مستلزم ورشكستگی نیست.
6. لازم نیست دارائی تاجر كمتر از بدهی او باشد بلكه اگر (به هر دلیل) نتواند بدهی خود را بپردازد، ورشكسته است.
اقسام ورشكستگی
با توجه به مواد 549، 541 و 412 قانون تجارت سه نوع ورشكستگی وجود دارد:
الف) ورشكستگی عادی؛ كه تاجر بر اثر عوامل خارجی یا حوادث غیر مترقبه بدون تقصیر یا تقلب متوقف گردد.
ب) ورشكستگی به تقصیر؛ که به واسطه تقصیر و خطای تاجر، حاصل می‌شود و از جمله جرایم غیر عمدی است.
(مطابق ماده 671 قانون مجازات اسلامی، مجازات ورشكسته به تقصیر از شش ماه تا دو سال حبس است)
قانون تجارت برای ورشكستگی به تقصیر دو حالت تعیین كرده است؛ در حالت اول، دادگاه برای صدور حكم جزایی و تعیین مجازات برای ورشكسته به تقصیر مختار است، ولی در حالت دوم صدور حكم جزایی الزامی است.
مواد 541 و 542 قانون تجارت موارد اختیاری و الزامی صدور حكم جزایی در ورشكسته به تقصیر را مقرر كرده است.
ج) ورشكستگی به تقلب؛ به خاطر سوء نیت و حیله و تقلبی كه تاجر به كار برده مجرم شناخته شده و به دلالت ماده 549 قانون تجارت، جهت تعیین مجازات ورشكسته به تقلب باید به قانون جزا مراجعه كنیم. (ماده 670 قانون مجازات اسلامی، مجازات ورشكسته به تقلب را 1 تا 5 سال حبس مقرر كرده است)
آثار و نتایج حكم ورشكستگی
به طور خلاصه آثار ورشكستگی به قرار زیر است:
1. منع مداخله تاجر در اموال خود.
2. ممنوعیت از مداخله در دعاوی.
3. بطلان معاملات.
4. حال شدن دیون مؤجّل.
5. سقوط حق تعقیب انفرادی بستانكاران.
6. تأدیه و تأمین مطالبات.
7. سلب اعتبار.
8. محرومیت از برخی حقوق سیاسی اجتماعی.
9. مجازات ورشكسته در صورت صدور حكم ورشكستگی به تقصیر و تقلب.