tania
02-24-2011, 12:29 AM
دعوای متقابل دعوایی فرعی است كه در اثناء رسیدگی به دعوای اصلی از جانب خوانده علیه خواهان مطرح می‌گردد و یكی از انواع دعاوی طاری[1] است. شرط لازم دعوای متقابل این است كه با دعوای اصلی از یك منشأ بوده یا با دعوای اصلی ارتباط كامل داشته باشد.
پس هر گاه خوانده به عنوان دفاع در مقابل ادعاء خواهان اظهار نماید كه دین یا تعهد او به یكی از طرق قانونی مانند تهاتر[2] یا صلح ساقط شده است دادگاه آن را دفاع تلقی نموده و بدون اینكه احتیاج به دادن دادخواستی باشد رسیدگی می‌كند.
شرایط دعوای متقابل
1 - دعوای متقابل بایستی از جانب خوانده اقامه شود.
2 - دعوای جدید، علیه خواهان اصلی دعوا طرح شود نه علیه خوانده اصلی پس اگر خواهان دعوای جدیدی بر دعوای سابق خود اضافه نماید. دعوای اضافی خواهد بود.
3- با دعوای اصلی دارای منشأ واحد یا ارتباط كامل بین آن دو باشد. زمانی بین دو دعوا ارتباط كامل وجود دارد كه اتخاذ تصمیم در هر یك در دیگری مؤثر باشد.
4- دعوای متقابل، دادخواست مستقل می‌خواهد
5- دعوای متقابل فقط در مرحله بدوی امكان پذیر است نه تجدید نظر.
اگر دعوایی شرایط بالا را داشته و نیز از صلاحیت ذاتی دادگاه خارج نباشد یا عدم صلاحیت نسبی داشته باشد در یك دادگاه به هر دو دعوا رسیدگی می‌شود. مگر در صورتی كه دعوای اصلی در دادگاه بخش اقامه شده و رسیدگی به دعوای متقابل از صلاحیت دادگاه بخش خارج باشد.
مزایای دعوای متقابل:
1 - صرفه‌جویی در وقت؛
2 - صرفه‌جویی در هزینه‌ها؛
3 - احتراز از تعارض احتمالی احكام.
4 - یكی از طرفین دعوا از خطر اعسار طرف دیگر مصون می‌ماند.
اگر به دعوای متقابل جداگانه رسیدگی شود ممكن است صاحب دعوای اصلی موفق شود و زودتر حكم قطعی به سود خود تحصیل كرده، محكومبه را از خوانده دریافت نماید و تا صدور حكم قطعی در دعوای متقابل معسر شود.
معایب:
1 - وقتی كه دو دعوا در یك دادرسی جمع بشود جریان دادگستری در هر دو كمتر می‌گردد.
2 - دعوای متقابل در پاره‌ای از موارد موجب انحراف از قواعد راجع به صلاحیت دادگاه‌ها می‌شود.
منابع:
1) مدنی،جلال‌الدین؛ آئین دادرسی مدنی، تهران، پایدار،1382، چاپ اول، ج 1.
2) متین، احمد؛ آئین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران، مجد، 1381، چاپ دوم.
3) افسران قاسم و علوم ابوذر، آئین دادرسی مدنی در آئینه نمودار، تهران، نگاه بینه، 1385، چاپ اول.
4) قانون آئین دادرسی مدنی ایران.
نویسنده : خسرو بهمن یار
[1] دعوای طا ری آن است كه در اثناء رسیدگی به یك دعوای اقامه شده (دعوای اصلی) حادث می‌گردد.دعوای طاری هرگاه از طرف خواهان اقامه شود موسوم است به دعوای اضافی یا ضمیمه، و هر گاه از طرف خوانده در مقابل دعوای خواهان اقامه گردد موسوم است به دعوای متقابل و چنانچه از طرف شخص ثالثی یا بر علیه شخص ثالثی اقامه شود آن را به ترتیب دعوای ورود ثالث و دعوای جلب ثالث مینامند. علیه شخص ثالثی اقامه شود آن را به ترتیب دعوای ورود ثالث و دعوای جلب ثالث مینامند.
[2] تهاتر عبارت است از رفع شدن دین از یكدیگر تا اندازه‌ای كه با هم برابری نمایند. برای اینكه تهاتر حاصل شود لازم است كه دو دین از لحاظ جنس، زمان، مكان، وحدت داشته باشند.
پس هر گاه خوانده به عنوان دفاع در مقابل ادعاء خواهان اظهار نماید كه دین یا تعهد او به یكی از طرق قانونی مانند تهاتر[2] یا صلح ساقط شده است دادگاه آن را دفاع تلقی نموده و بدون اینكه احتیاج به دادن دادخواستی باشد رسیدگی می‌كند.
شرایط دعوای متقابل
1 - دعوای متقابل بایستی از جانب خوانده اقامه شود.
2 - دعوای جدید، علیه خواهان اصلی دعوا طرح شود نه علیه خوانده اصلی پس اگر خواهان دعوای جدیدی بر دعوای سابق خود اضافه نماید. دعوای اضافی خواهد بود.
3- با دعوای اصلی دارای منشأ واحد یا ارتباط كامل بین آن دو باشد. زمانی بین دو دعوا ارتباط كامل وجود دارد كه اتخاذ تصمیم در هر یك در دیگری مؤثر باشد.
4- دعوای متقابل، دادخواست مستقل می‌خواهد
5- دعوای متقابل فقط در مرحله بدوی امكان پذیر است نه تجدید نظر.
اگر دعوایی شرایط بالا را داشته و نیز از صلاحیت ذاتی دادگاه خارج نباشد یا عدم صلاحیت نسبی داشته باشد در یك دادگاه به هر دو دعوا رسیدگی می‌شود. مگر در صورتی كه دعوای اصلی در دادگاه بخش اقامه شده و رسیدگی به دعوای متقابل از صلاحیت دادگاه بخش خارج باشد.
مزایای دعوای متقابل:
1 - صرفه‌جویی در وقت؛
2 - صرفه‌جویی در هزینه‌ها؛
3 - احتراز از تعارض احتمالی احكام.
4 - یكی از طرفین دعوا از خطر اعسار طرف دیگر مصون می‌ماند.
اگر به دعوای متقابل جداگانه رسیدگی شود ممكن است صاحب دعوای اصلی موفق شود و زودتر حكم قطعی به سود خود تحصیل كرده، محكومبه را از خوانده دریافت نماید و تا صدور حكم قطعی در دعوای متقابل معسر شود.
معایب:
1 - وقتی كه دو دعوا در یك دادرسی جمع بشود جریان دادگستری در هر دو كمتر می‌گردد.
2 - دعوای متقابل در پاره‌ای از موارد موجب انحراف از قواعد راجع به صلاحیت دادگاه‌ها می‌شود.
منابع:
1) مدنی،جلال‌الدین؛ آئین دادرسی مدنی، تهران، پایدار،1382، چاپ اول، ج 1.
2) متین، احمد؛ آئین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران، مجد، 1381، چاپ دوم.
3) افسران قاسم و علوم ابوذر، آئین دادرسی مدنی در آئینه نمودار، تهران، نگاه بینه، 1385، چاپ اول.
4) قانون آئین دادرسی مدنی ایران.
نویسنده : خسرو بهمن یار
[1] دعوای طا ری آن است كه در اثناء رسیدگی به یك دعوای اقامه شده (دعوای اصلی) حادث می‌گردد.دعوای طاری هرگاه از طرف خواهان اقامه شود موسوم است به دعوای اضافی یا ضمیمه، و هر گاه از طرف خوانده در مقابل دعوای خواهان اقامه گردد موسوم است به دعوای متقابل و چنانچه از طرف شخص ثالثی یا بر علیه شخص ثالثی اقامه شود آن را به ترتیب دعوای ورود ثالث و دعوای جلب ثالث مینامند. علیه شخص ثالثی اقامه شود آن را به ترتیب دعوای ورود ثالث و دعوای جلب ثالث مینامند.
[2] تهاتر عبارت است از رفع شدن دین از یكدیگر تا اندازه‌ای كه با هم برابری نمایند. برای اینكه تهاتر حاصل شود لازم است كه دو دین از لحاظ جنس، زمان، مكان، وحدت داشته باشند.