حقوق بین‎الملل(international law)

[tania]

مجموعه قواعد حقوقی است که برای کشورها و دیگر افراد بین المللی در روابط متقابل آنها الزام‎آور تلقی می‎شود. حقوق بین الملل اساساً بر معاهدات و عرف و هم­چنین اصول کلی حقوق شناخته شده توسط ملل متمدن ( همراه با منابع فرعی مانند آرای قضایی و آثار علمای حقوق ) پایه‎گذاری شده است.
واژه «بین الملل » ترجمه‎ای از اصطلاح jus inter gentes ( حقوق بین مردم ) که توسط ریچارد زوش در کتاب راهنمای خود درباره حقوق بین الملل استفاده شده و به فیلسوف انگلیسی جرمی بتهام منسوب است. به حقوق بین الملل؛ حقوق ملل، که نامی سنتی‎تر است، یا حقوق بین الملل عمومی نیز گفته می‎شود ( تمام این اسامی نشان دهنده محدوده و موضوع آنند.) حقوق بین الملل گاه به حقوق بین الملل جهانی، حقوق بین الملل عام و حقوق بین الملل خاص تقسیم بندی می‎شود.
حقوق بین الملل جهانی به قواعدی اشاره دارد که برای جامعه ملت­ها چنان اساسی و بنیادی هستند که برای همه کشورها بدون در نظر گرفتن اینکه به آنها رضایت داده‎اند یا خیر الزام آورند . نمونه‎ای از این قواعد اصل « الزام وفای به عهد » می‎باشد.
حقوق بین الملل عام اغلب برای اشاره به قواعدی که از معاهدات چند جانبه (قانونگزار) ناشی می‎شوند و توسط تعداد زیادی از کشورها منعقد می‎گردند، به کاربرده می‎شود. این گونه معاهدات معمولاً کلیه مناطق کره زمین را در بر می‎گیرندو به کرات جنبه تقریباً جهانی پیدا می‎کنند.
حقوق بین الملل خاص به قواعدی اشاره دارد که توسط معاهدات منعقده بین تعداد محدودی از کشورها ایجاد می‎شوند و تنها برای همان کشورها الزام‎ آورند. با اینکه حقوق بین الملل عمدتاً توسط دادگاه­ها و مراجع بین المللی اعمال می‎شود، کراراً توسط دادگاه­های داخلی نیز به اجرا در می‎آید.

اهمیت:
حقوق بین الملل، تاریخی غنی دارد که به دوران باستان بر می‎گردد.
حقوق بین الملل نوین با تکامل نظام کشور سرزمینی که در قرن شانزدهم و هفدهم در اروپا غربی ظهور کرد، مرتبط است. به لحاظ روابط نزدیکی که با نظام کشوری غربی دارد، حقوق بین الملل محصول و پدیده ارزش­ها و سنت­ها غربی تلقی می‎شود. بنابراین برخی از قواعد آن از سوی جهان غیر غربی، به مبارزه طلبیده شده‎اند. البته باید تاکید کرد که هر دو دسته از این کشورها اصولاً نظام سنتی حقوق بین الملل را پذیرفته و تأیيد می‎کنند. بنابراین یکی طرح­های عمده نظام بین الملل معاصر ایجاد و اقتباس قواعد حقوقی‎ای است که جامعه جهانی بتواند از آن پیروی کند. منطق برگزاری کنفرانس­های بین المللی هم­چون کنفرانس­های حقوق دیپلماتیک، حقوق کنسولی، حقوق معاهدات و حقوق دریاها نیز همین است . با اینکه چنین فعالیت­هایی عمدتاً به قواعد موجود اعتبار می‎بخشند، اما ایجاد قواعد جدید و اصلاح رویه‎های عرفی گذشته نیز بسیار متداول است. به عنوان مثال گشترش وسعت دریای سرزمینی، ایجاد منطقه انحصاری اقتصادی و مفهوم «میراث مشترک بشریت » نمونه‎هایی از این قبیل می‎باشند. البته مفهوم اخیر در معرض تفسیرهای متناقض از سوی بسیاری از کشورها قرارگرفته است.