tania
01-12-2011, 09:07 AM
پيدايش عكاسي در جهان - پيدايش عكاسي در ايران
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
اواخر قرن 18 و اوايل قرن 19 پديده هاي متعدد علمي به جهانيان معرفي شد از جمله كشتي بخار، گاز روشناييف تلگراف، راه آهن و عكاسي . عكاسي در اروپا متولد شد و در آمريكا به تكامل رسيد ژوزف نيسفورني پئس پس از مدتها تلاش و تحقيق توانست در سال 1822 اولين عكس دنيا را به ثبت رساند.
ني ئپس اين عكس را در دهكده اي به نام لودو وارن تهيه كرد. در قرن يازدهم حسن ابن هيثم (دانشمند مسلمان اهل بصره) از اتاقك تاريك براي ديدن ستاره ها و مطالعه خسوف و كسوف استفاده كرد كه عبارت بود از جعبه يا اتاقكي كه فقط بر روي يكي از سطوح آن روزنه اي ريز تعبيه مي شد نور از روزنه عبور كرده تصويري نسبتاً واضح اما وارونه بر روي سطح مقابل تشكيل مي داد.
اگر قطر روزني ريزتر از حد معمول بود شعاعهاي نور در محل روزنه دچار تفرق و در صورتي كه قطر روزنه بيشتر بود نقاط نور تداخل كرده تصويري ناواضح به دست مي آمد.
اين وسيله طي جنگهاي صليبي به اروپا راه يافت لئوناردو داوينچي ضمن شرح خواص اتاقك تاريك آن را كامرا ابسكورا نامگذاري كرد و روزنه ريز آن راپين ... ناميد. نقاشان صفحه اي را روي سطح مقابل روزنه نصب كرده تصويري كه بر روي آن شكل گرفته بود ترسيم مي كردند. آن تصوير بسيار واقعي و از پرسپكتيو صحيحي برخوردار بود.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
در سال 1550 ژرم كاردان روزنه اتاقك را به يك عدسي محدب مجهز كرد كه تصويري واضح تر به دست آمد. در قرن 17 آيينه 45 درجه بدان افزوده شد آيينه نور منعكس شده از موضوع را بر روي صفحه اي در داخل اتاقك مي تاباند. بعدها نوع كوچكتري از اين اتاقكها به صورت تاشو ساخته شد كه آن را بر روي ميز يا محلي تخت قرار مي دادند و عدسي آن را رو به موضوع مي گرفتند نور پس از عبور از عدسي به آيينه برخورد كرده آيينه تصوير را به صفحه شيشه اي مات مي رساند. در يكي از روزهاي سال 1727 در آزمايشگاه شولتز شيميدان آلماني بر روي كاغذي آغشته به نيترات نقره و آهك برگ درختي مي افتد شولتز پس از مراجعه به آنجا مي بيند كه كاغذ مثل هميشه سياه شده است وقتي برگ را از روي آن برمي دارد مي بيند محلي كه برگ بر روي آن قرار گرفته بود سياه نشده او مي فهمد كه برگ درخت مانع رسيدن نور به آن قسمت شده اين واقعه باعث آغاز فعاليتهايي براي شناسايي مواد حساس به نور شد. دانشمندان با قراردادن صفحات آغشته به مواد حساس در اتاقك تاريك در تلاش به دست آوردن تصاويري بودند اما نور اتاقك تاريك كافي نبود و تصويرها نيز با قرارگرفتن در معرض نور شديد از بين مي رفتند.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
سال 1819 سرجان هرشل انگليسي محلول ثبوت را كشف كرد. اين ماده هيپوسولفيت دو سود نام داشت. او با تركيبي از كلمات (photo) يعني «نور» و (Graphein) يعني «رسم كردن» واژه فتوگرافي (photography) را ابداع كرد. او الفاظ (Negative) منفي، و (postive) مثبت را در مورد تصاوير نيز بكار برد. اولين عكس ثابت دنيا را او بعد از هشت ساعت نور به ثبت رساند. او اين روش را هليوگرافي يا ترسيم به وسيله خورشيد نامگذاريكرد. زمان طولاني نوردهي ناشي از حساسيت بسيار كم ماده حساسي بود كه او ساخته بود.
پس از چند سال بخاپئس كار خود را با (لويي ژاك مانده داگر) ادامه داد. او روشي را به نام (اگرئوتيپ) ناميد. عكاسي براي بسياري از مردم سحر و جادو تلقي مي شد تا حدي كه روزنامه هاي آن زمان اين تصويرها را (آيينه حافظه دار) خواندند. (ويليام هنري فوكس تالبوت) با تهيه تصوير نگاتيو در ابعاد كوچكتر بزرگسازي تصوير در به دست آوردن تصوير پوزتيو يا مثبت دو مرحله اصلي را در ظهور عكس تكميل كرد. يكي از اين تصاوير پنجره اي با شيشه هاي كوچك بود كه او اين روش را كالوتيپ ناميد. شكل ص 16 و ص 17 (ژوزف ولويي) پيش از اين عكاسان براي عكسبرداري از دوربين هاي عظيمي استفاده مي كردند مثل (ماموت كامرا) براي عكسبرداري از يك واگن قطار كه 11 نفر خدمه داشت. اما با اختراع تالبوت فيلمها در اندازه كوچكتر ساخته شدند. كار با روش بزرگسازي تصويرهاي بزرگتر چاپ شدند يكي از عبارات تالبوت اين است كه :يك شعاع نورخورشيد ، يك درخت بلوط خشك شده يا يك سنگ پوشيده از خزه مي توانند يك رشته افكار و احساسات و تصورات با شكوه را بيدار كنند.
اين يعني افرادي به قابليتهاي هنري عكاسي فكر مي كردند افراد زيادي زمينه را براي تجارت مساعد ديدند آتليه ها عكاسي گشايش يافت و عكاسي به سرعت گسترش يافت. عكسبرداري با ابزاري به نام (آپلو) صورت مي گرفت با كشف را مولسيون تر) زمان عكسبرداري به 2 تا 3 ثانيه تقليل يافت و مردم با هزينه كم از خود عكس داشتند. با اختراع امولسيون تر حجم زياد و وسايل كوچك شد و عكاس لازم بود كه ماده حساس را ساخته بر روي شيشه اي بمالد و قبل از خشك شدن عكس گرفته شده ظاهر شود كه در تاريك خانه هاي سيار انجام مي شد. نقيصه هايي چون سنگين بودن دوربين و سه پايه و چادر سياه رنگ كار عكاسي را دشوار مي كرد. اما مردم بسيار استقبال مي كردند و نمايشگاه هاي عكس در رقابت با هم بودند با ساختن ماده اي حساس توسط (ريچارد مادوكس) با استفاده از ژلاتين و برومور نقره و ماليدن آن به روي شيشه روش امولسيون ژلاتين دار يا امولسيون خشك به وجود آمد. در اين روش شيشه هاي آماده شده براي عكسبرداري به محلهاي ديگر حمل مي شدند و پس از عكسبرداري به لابراتور برگردانده مي شد نه براي ظهور و ثبوت . زمان عكسبرداري به 25/1 ثانيه تقليل يافت.
عكاسي پيشرفته كرد تا جايي كه به جاي ماده سنگين و شكننده شيشه ابتدا كاغذ و سپس از مواد سلولوئيد براي پايه مواد حساس استفاده شد از اين تاريخ عكاسي مدرن متولد شد با اختراع سينما توسط برادران لومير در سال 1895، فيلمهاي حساس به تمامي طيف خورشيد در سال 1904 بر وسعت كاربردهاي عكاسي افزوده شد.
جرج ايستمن بنيانگذار مؤسسه كداك است كه محصولات متعددي به بازار مصرف روانه ساخت. با پيشرفت روز افزون دستگاههاي متعدد عكاسي كه قابل حمل بودند ساخته شدند اين دوربين ها به شكل كلاه، كيف و وسايلي از اين قبيل بودند.
فيلمهاي رنگي ساخته شده فلاش هاي عكاسي به وجود آمد زمان عكسبرداري كوتاه شد عكاسي در عرصه هاي گوناگون زندگي حضور يافت و جايگاه بسيار مستحكمي در تحقيقات علمي و ثبت وقايع مستند پيدا كرد.
پيدايش عكاسي در ايران
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
نخستين دستگاه عكاسي كه به ايران آمد به ناصرالدين شاه تعلق داشت او به عكاسي علاقه داشت و عكسهاي بسياري از خود، زنان حرامسرا، سفرها و خاندانش تهيه كرد اولين كساني كه در ايران به عكاسي پرداختند تني چند از فرانسه و اتريش و ايتاليا بود كه در دارالفنون تدريس كردند. اين مدرسه فني بود كه توسط اميركبير براي افسران، مهندسان نظامي و غيرنظامي ،پزشكان و مترجمان تأسيس شده بود كه عكاسي نيز در برنامه هاي درسي اين مدرسه گنجانده شد.
عكاسي به نام بلاكويل در سال 1274 همراه هيأتي نظامي به ايران آمد. او به درخواست ناصرالدين شاه براي عكسبرداري از غئله تركمنان به نواحي خراسان عزيمت كرد اما دستگاه هاي عكاسي او از بين رفت و بلاكويل به اسارت تركمنان درآمد.
ژول ريشارد سرتيپ نخستين كسي بود كه در ايران به شيوه داگرئوتيپ عكس چاپ كرد او پس از اينكه به دين اسلام گرويد نام ميرزا رضا خان را براي خود برگزيد.
فوكتي معلم علوم و مهندسي كه سرپرست خط تلگرفا تبريز به تهران بود روش كلوديون را بلافاصله پس از كشف آن در اروپا به ايران آورد.
محدوديت هاي فني عكسبرداري باعث رونق عكسبرداري از بناها و عمارات شد سرهنگ ايتاليايي لوئيچي پشه آلبومي از جالب ترين آثار تاريخي ايران تهيه كرد كه تا آن زمان كسي از آنها عكسبرداري نكرده بود اعزام محصلان دارالفنون به اروپا بحث گسترش عكاسي در ايران شد.
از جمله عكاسان ارنست هولستر، آنتوان سوريوكين، روسي خان و عده اي از ايرانيان بودند. نخستين عكاسان اروپايي به تقليد از اصول و فوم تابلوهاي نقاشي برآمدند و عكاسان ايراني آثار عكاسان اروپايي را سرمشق خود قرار مي دادند.
آشنايي با دوربين هاي عكاسي
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
دوربين،سطوح حساس به نور و نور اركان سه گانه عكاسي اند.
دوربين
مهمترين عامل عكاسي است كه با كمك آن عسكبرداري انجام مي شود امروزه دوربين هاي عكاسي از لحاظ سيستم و شكل ظاهري تنوع بسياري دارند ولي همه آن مشتركات زيادي دارند.
ساختمان اصلي دوربين هاي عكاسي
1– لنز 2 – وسايل تنظيم
الف: وسايل تنظيم فاصله
ب: وسايل تنظيم نور شامل مسدود كننده ، ديافراگم و نورسنج
3 – منظره ياب
4 – تعويض گر فيلم
5 – اتاقك تاريك
6 – كنتور شمارشگر فيلم
با مجهز شدن دوربين ها به واضح سازي اتوماتيك تنظيم نور اتوماتيك ، موتور جلوبرنده و جمع كننده فيلم كار عكاسي بسيار ساده تر شد.
لنز
با مجهز شدن اتاقك تاريك به عدسي محدب،تصويري شفافتر در اتاقك به دست آمد. بر روي دهانه لنزهر دوربين اطلاعاتي از قبيل نام لنز،نام كارخانه سازنده، فاصله كانوني،شدت نور يا حداكثر گشادي ديافراگم شماره رديف و اندازه دهانه لنز درج شده است كه در شناسايي لنزها، بسيار با اهميت است.
فاصله كانوني
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
فاصله ميان مركز عدسي تا نقطه اي پشت عدسي اصطلاحاً فاصله كانوني عدسي ناميده مي شود. در يك لنز كه تركيبي از عدسيهاي مختلف است نيز فاصله ميان مركز تا محل تشكيل تصوير واضح را فاصله كانوني آن لنز مي نامند. فاصله كانوني را با حرف F و بر حسب ميليمتر نشان مي دهند.
قدرت روشنايي يا حداكثر گشادگي ديافراگم
عدسيها مقداري از نور را جذب مي كنند در نتيجه تمام شعاعهاي نور كه به لنز تابيده مي شود از آن عبور نمي كند. قدرت روشنايي عبارت است از مقدار نوري كه لنز از خود عبور مي دهد اين مقدار با اعداد خاصي مانند 1:1؛ 1/2: 1، 8/1: 1، 1:2 و غيره مشخص مي شود روشن ترين لنز 1:1 و غيره مشخص مي شود روشنترين لنز 1:1 است قدرت روشنايي لنز 4/1:1 كمتر از لنز 1:1 است. هر قدر عدد بزرگتر شود لنز از روشنايي كمتري برخوردار است. قدرت روشنايي لنز را مي توان با محاسبه ساده اي بدست آورد.
فرمول
هر چقدر قطر دهانه لنز بيشتر باشد قدرت روشناييي آن بيشتر است. بر روي برخي از لنزها در كنار عدد معرف قدرت روشنايي لنز،عدد نشان دهنده فاصله كانوني قيد مي شود مانند 50، 4/1 :1 از سوي ديگر قطر دهانه روي خود لنز و يا روي درپوش آن حك مي شود. اغلب لنزها متعلقات و اعداد ديگري بر روي خود دارند مانند حلقه واضح سازي كه بر روي آن متراژ بر حسب فوق و متر وجود دارد با چرخاندن اين حلقه مي توان تصوير را واضح كرد.
وسايل تنظيم نور :
شاتر:زمان نور دهي و ديافراگم شدت نور را كنترل مي كند نور سنج متعادل اين دو عامل را كه منجر به رسيدن نور كافي به فيلم مي شود محاسبه مي كند.
منظره ياب: عكاس از آن موضوع را نگاه كرده تصوير را تنظيم و كادربندي مي كند.
برخي از منظره يا بها فقط از يك شيشه مات تشكيل مي شوند كه تصوير برروي آن قابل رؤيت است مثل دوربين هاي قطع بزرگ كه به علت در معرض تابش نور بودن پارچه اي مشكي روي آن مي اندازند.
منظره يابهايي كه علاوه بر شيشه مات مجهز به منشور هستند جهت تصوير منعكش شده برروي صفحه تصوير را به سمت چشم بيننده تغيير مي دهند كه بيشتر در دوربينهاي تك لنز انعكاسي به كار مي رود.
دوربين هاي قطع كوچك : اين دوربين ها كم حجم بوده و پرمصرف ترين نوع دوربين هاست. فيلم 135 و 126 مصرف مي كنند اما نوع 35 آن رايج تر است. عرض فيلم هاي 135 ، 35 ميليمتر است و براي 12،18،20،24،27،36 قطعه عكسبرداري،عرضه مي شود. رايج ترين كادر آن 36×24 ميليمتر است اين دوربين ها به Halffram نيز موسوم اند. در داخل محفظه ي پلاستيكي يا فلزي موسوم به «كات» قرار مي گيرند. كادر فيلم هاي 126 ، 245 × 24 ميليمتر است و فقط براي دوربين هاي نوع پك استفاده مي شود در يك طرف سوراخ دارند و در كاستهاي مخصوص قرار مي گيرند. در دوربين هاي 135 پس از اتمام فيلم قبل از بيرون آوردن آن بايد فيلم را به وسيله اهرم برگردان فيلم به داخل كاست كشيد اما در دوربين هاي 120 اين كار ضروت دارد. همين طور در فيلم هاي 126 نيز نيازي به اين كار نيست.
دوربين هاي مينوكس يا كارآگاهي : فيلم 110 مصرف مي كنند داراي جثه كوچكي هستند و كاربرد غير حرفه اي دارند.
دوربين هاي خاص:دوربين هاي پولارويد و دوربين هاي ويژه و تخصصي
دومين نوع طبقه بندي دوربين ها، بر اساس نحوه تشكيل تصوير در منظره ياب دوربين هاست.
در منظره ياب دوربين هاي قطع بزرگ، تصوير به صورت واژگون چپ و راست ديده مي شود و در دوربين هاي قطع متوسط، تصوير چپ و راست ديده مي شود و در دوربين هاي قطع كوچك ،تصوير با موضوع هم جهت است.
نوع ديگري از طبقه بندي دوربين ها بر اساس سيستم منظره ياب و نحوه نورگيري آنهاست در بيشتر دوربين هاي قطع بزرگ، نور با عبور از لنز به سطح شيشه اي مات كه در محل قرار گرفتن فيلم تعبيه شده برخورد مي كند و تصوير بر روي آن شكل مي گيرد.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
طبقه بندي دوربين هاي عكاسي
اولين نوع طبقه بندي دوربينها، براساس قطع فيلم آنهاست. كه شامل دوربينهاي قطع بزرگ ، قطع متوسط، قطع كوچك، مينوكس يا كارآگاهي و دوربين هاي خاصي مي شود.
فيلم هاي عكاسي
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
دوربين هاي قطع بزرگ :حجم و وزن زيادي دارند و بيشتر در آتليه ها بر روي سه پايه استفاده مي شود و آنها را دوربين هاي آتليه اي مي نامند. با فيلمهاي تك صفحه اي موسوم به فيلم تخت كار مي كنند. فيلم هاي تخت در ابعاد 9×6 سانتي متر تا اندازه هاي 40 ×30 نيز ساخته مي شوند. در جعبه هاي 25 عددي بسته بندي مي شود اين فيلم ها را در تاريكي در محفظه اي به نام شاسي قرار مي دهند و پس از تنظيم دوربين، در محل شيشه مات گذاشته و پس از عكسبرداري برداشته مي شوند.
دوربين هاي قطع متوسط :كم حجم تر هستند در فضاهاي غيرآتليه اي نيز كاربرد دارند. قطع فيلم اين دوربين ها 120 است. عرض فيلمهاي 120، 5/61 ميليمتر و طول آنها ثابت است دوربين هاي مختلف تعداد متفاوتي را با اين فيلمها عكاسي مي كنند چون كادر آن متفاوت است. فيلمهاي 120، دور قرقره سياهرنگ فلزي يا پلاستيكي همراه با نوار كاغذي كه داخل آن سياهرنگ است پيچيده شده اند.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
منظره يابهاي انعكاسي - منظره يابهاي غيرانعكاسي
در دو گروه از دوربينها به كار رفته اند.
1 – سيستم تك لنز انعكاسي:
در اين دوربين ها تصويري كه به وسيله لنز ايجاد شده به آيينه اي 45 درجه برخورد مي كند و به قسمتي كه يك منشور در آنجا تعبيه شده هدايت مي شود. منشور، پس از انعكاسهاي متعدد، جهت تصوري را به سمت منظره ياب دوربين، تغيير مي دهد، در واقع تصوير از لنز دوربين دريافت شده است . با فشردن دگمه عكسبرداري،آيينه مسير نور را آزاد كرده، نور به فيلم مي رسد. چون آيينه از مسير نور كنار رفته است . تصوير در منظره ياب ديده نمي شود. سيستم دوربين هاي تك لنز انعكاسي را S.L.R مي نامند.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
- سيستم دو لنز انعكاسي:
اين دوربين ها داراي دو لنز با فاصله كانوني يكسان هستند كه به هم جفت شده اند.
اين دوربين ها از دو اتاقك سوار بر هم تشكيل شده اند. در اتاقك بالا فقط منظره ياب و آيينه 45 ثابت تعبيه شده و در اتاقك پايين فيلم قرار دارد و هر لنز به يكي از اتاقكها مربط مي شود. آيينه نصب شده در اتاقك بالا، تصوير دريافتي از لنز بالاي را به سمت شيشه مات منظره ياب هدايت مي كند اين دوربين ها را «انعكاسي» مي نامند.
اطراف شيشه مات با تيغه هاي فلزي متحرك، پوشيده شده و لنز پايين تصوير را براي ثبت بر روي فيلم ايجاد مي كند. چون بين دو لنز فاصله اندكي وجود دارد تصويري كه با چشم ديده مي شود با تصوير ثبت شده بر روي فيلم مقداري متفاوت است. اين اختلاف در فواصل بيشتر از 20 متر محسوس نيست. اختلاف زاويه بين منظره ياب و لنز اصلي را «خطاي ديد موازي» يا «اختلاف منظره» مي نامند. سيستم دوربين هاي دو لنز انعكاسي را با كد T.L.R نشان مي دهند كه كادر 6×6 سانتي متري را عكسبرداري مي كند.
منظره يابهاي غيرانعكاسي
منظره يابهايي كه تصوير را به طور مستقيم و بدون واسطه دريافت مي كنند و جدا از لنز دوربين عمل مي كنند «غيرانعكاسي» ناميده مي شوند كه بيشترين دوربين هاي قطع كوچك و مينوكسي به كار مي رود. مانند دريچه اي در كنار لنز قرار دارند كه با قرارگرفتن چشم در پشت آنها، مستقيماً به موضوع نگريسته مي شود.
روش اصلاح خطاي اختلاف منظر
پس از تنظيم هاي اوليه، مي توان دوربين را هم جهت منظره ياب، اندكي تغيير مكان داد. در منظره ياب اغلب دوربين هاي 135 و 110 خطوط راهنما وجود دارد كه با رنگ خاصي مشخص شده است.
وسايل تنظيم نور در دوربين هاي عكاسي
وسايل تنظيم نور شامل پرده مسدودكننده، ديافراگم و نور سنج است. در ساليان اوليه اختراع عكاسي ، حساسيت فيلم ها بسيار كم بود بر روي لنز درپوش قرار مي دادند كه با برداشتن آن نور به فيلم مي رسيد و با گذاشتن مجدد درپوش بر روي لنز، كار عكاسي خاتمه مي يافت اما امروزه حساسيت فيلم ها بسيار زياد است وسيله مخصوص بسيار دقيقي در دوربين ها پيش بيني شده است كه «پرده مسدود كننده» يا «شاتر» نام دارد.
پرده مسدود كننده در حالت عادي مانع رسيدن نور به فيلم مي شود اما هنگام فشردن دكمه عكسبرداري اين پرده كنار رفته و به مدت معيني به نور اجازه عبور مي دهد. در محلهاي كم نور، پرده شاتر مسير نور را به مدت بيشتري آزاد مي گذارد اما در محلهاي پرنور، سرعت باز و بسته شدن پرده مسدود كننده سريعتر و در نتيجه عبور نور كمتر است.
زمان باز بودن پرده مسدود كننده بر روي جدولي قيد شده است كه بر روي لنز يا بدنه دوربين قرار دارد.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
نشان دهنده ثانيه كسري از ثانيه است. سرعتهاي پرده مسدودكننده به قرار زير است :
سرعت B به معناي آن است كه با فشردن دكمه عكسبرداري، پرده مسدود كننده باز شده و تا زماني كه دكمه آزاد نشود پرده باز مي ماند. وقتي به نوردهي طولاني تري نياز باشد از اين حالت استفاده مي شود در بعضي دوربين ها سرعت «T» نيز وجود دارد. در اين وضعيت با يك بارفشردن و رها كردن دكمه پرده باز مي شود سرعتهاي مختلف شاتر علاوه بر كنترل زمان نوردهي در عكسبرداري از موضوعهاي متحرك نيز نقش مهمي ايفا مي كنند.
روش استفاده از سرعت كند شاتر، متداولترين شيوه هاي القاي حركت و جنبش در عكاسي است بايد دوربين را برروي سه پايه نصب كرده يا به محلي تكيه داد.
انواع شاترها
شاترها در دو نوع مركزي و كانوني ساخته شده اند. شاترهاي مركزي يا مكانيكي فلزي هستند و در داخل لنز نصب مي شوند. شاترهاي مركزي، ساختماني شبيه به ديافراگم دارند با اين تفاوت كه ديافراگم در بسته ترين حالت،مانع از عبور نور نمي شود.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
4000/1 ثانيه ، 2000/1 ثانيه ، 1000/1 ثانيه ،500/1 ثانيه،250/1ثانيه، 125/1 ثانيه، 60/1 ، 30/1 ،15/1 ،8/1 ، 4/1 ،2/1 ، 1،2،4،8 ، B
مشخصات شاترهاي مركزي
1– در فاصله بسيار نزديكي از تيغه هاي ديافراگم قرار دارند.
2- جدول سرعت شاتر، بر روي لنز قرار دارد.
3 – چون شاتر مركزي در داخل لنز نصب شده اگر دوربين باز شود فيلم داخل دوربين نور مي بيند.
4 – ساختمان شاترهاي كانوني از دو پرده مجزا تشكيل شده كه لبه آنها اندكي همپوشاني دارد. در سرعتهاي زياد فاصله دو پرده بسيار كم و در سرعتهاي كم اين فاصله بيشتر مي شود.
5 – به دليل نحوه حركت پرده شاتر كانوني براي كار با فلاش،مي توان از سرعتهاي محدود بهره گرفت.
6 – در اين نوع شاتر، امكان استفاده از سرعتهاي تا 4000/1 ثانيه وجود دارد.
7– هنگام عكسبرداري ،صداي نسبتاً زيادي ايجاد مي كند.
نقش ديافراگم در دوربين هاي عكاسي
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
ديافراگم عبارت است از تيغه هاي نازك و مقام فلزي كه در داخل لنز قرار دارد اين ورقه ها، امكان ايجاد روزنه هايي با قطرهاي متفاوت را فراهم مي سازد. مقدار گشادگي ديافراگم با اعدادي مشخص مي شود: f64-f32-f22 و غيره اعداد بزرگتر، نشانگر ديافراگم بسته تر و عددهاي كوچكتر نشاندهنده ديافراگم بازتر است. بازترين ديافراگم، معادل قطر عدسي لنز و قدرت روشنايي آن است.
ديافراگم دو نقش مهم را در عكاسي ايفا مي كند:
1– كنترل شدت نور .
2 – تأثير بر عمق ميدان وضوح تصوير .
با تغيير يك ديافراگم ، شدت نور،نصف يا دو برابر مي شود.
عمق ميدان وضوح در تصوير
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
مقدار فضاي واضح در تصوير «عمق ميدان وضوح» ناميده مي شود. اگر فضاي واضح در تصوير محدود باشد عمق ميدان وضوح كم و اگر فضاي واضح زياد باشد عمق ميدان وضوح نيز زياد است. با ديافراگم هاي باز عمق ميدان وضوح تصوير كم مي شود و با ديافراگم هاي بسته عمق ميدان وضوح افزايش مي يابد.
بر روي حلقه واضح سازي لنزها و در رديف اعداد متراژ، علامت بي نهايت ( ∞ ) مشخص شده است. اگر عكسبرداري با ديافراگم هاي باز انجام شود محلي كه واضح سازي بر روي آن صورت گرفته در تصوير واضح است و بقيه فضا محو مي شود اما اگر از ديافراگم هاي بسته استفاده شود فضاهاي بيشتري از وضوح كافي برخوردارند.
با كاهش فاصله دوربين تا موضوع، عمق ميدان تصوير كم مي شود. با افزايش فاصله بين دوربين و موضوع عمق ميدان وضوح تصوير نيز زياد مي شود تا آنجا كه اگر عسكبرداري در فواصل بيشتر از بي نهايت لنز انجام شود ديافراگم بر عمق ميدان بي تأثير است و تمامي صحنه واضح ثبت مي شود عوامل مؤثر بر عمق ميدان وضوح تصوير، ديافراگم و فاصله دوربين تا موضوع است.
نورسنجي يا نورخواني
هنگامي كه ديافراگم باز است شدت نور افزايش مي يابد پس بايد سرعت شاتر، زياد انتخاب شود موقعي كه ديافراگم بسته مي شود نور كاهش يافته است پس بايد از سرعتهاي كم شاتر استفاده شود. بازتاب نور از سطح اشيا است كه آنها را قابل رؤيت مي سازد و به دليل بازتابشهاي متفاوت و طول موجهاي موجود در طيف نور از سطوح اشيا، آنها را به درجه هاي گوناگون تيره و روشن و همچنين رنگ هاي متفاوت درك مي كنيم. مقدار نور منعكس شده از سطوح مختلف، تابع شدت نوريست كه به آنها مي تابد. تعادل ميان شاتر و ديافراگم نوردهي صحيح به فيلم را شكل مي دهد. وسيله اي كه دستورالعمل لازم را براي ايجاد تعادل بين سرعت شاتر و دهانه ديافراگم صادر مي كند «نورسنج» است.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
ميزان حساسيت فيلم ها به نور متفاوت است. حساسيت هد فيلم، با اعداد و كدهايي مشخص مي شود مانند IOS 125، IOS 200 و غيره. نور سنج ها و دوربين ها مجهز به نور سنج، جدول حساسيت نيز دارند.
ساختمان نور سنج
نور سنج ها از يك سلول حساس به نور،مقاومت متغير، ميلي يا ميكروآمپر مترو باتري تشكيل مي شود در گذشته از سيلينيوم به عنوان سلول حساس به نور استفاده مي شد سلول، نور دريافتي را به جريان الكتريكي تبديل مي كرد و عقربه آمپرمتر حركت كرده در برابر عددي كه بر روي جدولي خاص در مقابل آن قرار داشت متوقف مي شد عدد مذكور، معرف مقدار نوردهي بود. سلول سيلينوم، مستقيماً نور دريافتي را به جريان الكتريكي تبديل مي كرد و نور سنج ها از باتري بي نياز بودند نورسنج هاي جديد به سلول «آرسينوگاليم» مجهزند و با باتري كار مي كنند مقاومت متغير در مدار نور سنج ها همان جدول حساسيت است كه با تنظيم آنها بر روي حساسيت مورد نظر، نور مناسب با فيلم خوانده مي شود.
انواع نور سنج ها
به دو دسته الحاقي به دوربين و مستقل تقسيم مي شوند اصول كار تمامي آنها مشابه است اما با نور سنج هاي ملحقه به دوربين، آنها از نور عكاسي نورسنجي مي شود. نور سنج هاي مستقل يا نورسنج هاي دستي، حرفه اي تر و دقيق ترند با نور سنج هاي دستي از نور انعكاسي يا منبع نور، نور سنجي به عمل مي آيد.
روش هاي نور سنجي
نور سنج دوربين ها مجراي سنجش نور بازتابش يا نور انعكاسي مناسب هستند. سيستم نور سنجي بيشتر دوربين هاي امروزي T.T.L يا از داخل لنز است. هنگام استفاده از نورسنج، ابتدا بايد حساسيت فيلم مصرفي را بر روي جدول مربوطه مشخص كرد. در برخي از نور سنج ها، سه علامت + ، O، - به صورت ثابت و يك عقربه متحرك ديده مي شود كه با تغيير سرعت شاتر يا ديافراگم، عقربه حركت مي كند.
نورسنجي زماني صحيح است كه عقربه دقيقاً بر روي دايره قرار گيرد. در دوربين هاي ديگر ممكن است به جاي عقربه در محل دايره چراغ كوچك قرار داشته باشد. در منظره ياب برخي از دوربين ها، عددهاي ديافراگم و يا عقربه متحرك وجود دارد. با انتخاب يكي از سرعتهاي شاتر، عقربه بر روي يكي از اعداد ديافراگم توقف مي كند.
اغلب نورسنج ها نيازمند باتري است. اگر پس از نورسنجي، موقعيتي پيش آيد كه تغيير ديافراگم يا سرعت شاتر را ايجاد كند، با تغييرهر پله، ديافراگم يا يك پله سرعت شاتر نور نصف يا دو برابر مي شود به عنوان مثال، اگر نورسنج سرعت 125/1 و ديافراگم 11 را معرفي كرد و شما به هر دليلي قصد استفاده از ديافراگم 8 را داريد چون ديافراگم يك پله بازتر شده ، پس از نور به مقدار دو برابر بيشتر از لنز عبور مي كند لازم است براي كاهش نور، سرعت شاتر را يك پله افزايش داد يعني از سرعت 250/1 استفاده كرد.
اشكالهاي رايج در نور سنجي عمومي
اگر تصويرها تيره شدند ايراد از نوردهي ناكافي فيلم است عواملي كه اين مسأله را به وجود مي آورند عبارتند از :
1 – استفاده از سرعت شاتر زيادتر از مقداري كه نورسنج توصيه كرده است.
2 – استفاده از ديافراگم بسته تر از عددي كه نورسنج معرفي كرده است.
3 – دوربين بر روي جدولي حساسيت تنظيم شده است.
4- در صحنه هايي كه سطح غالب تيره است، نور سنجي براساس مناطق روشن صورت گرفته است.
اگر تصويرها روشن باشد اين اشكال از نوردهي زياد به فيلم ناشي مي شود كه عبارتند از :
1 – استفاده از سرعت شاتر كمتر از مقداري كه نور سنج معرفي كرده است
2 – استفاده از ديافراگم هاي بازتر از دستور نور سنج
3 – ضعيف شدن باتري نور سنج
4 – بر روي جدول حساسيت دوربين ، عددي كمتر تنظيم شده است.
5 – در صحنه هايي كه سطح غالب با روشنايي يا سفيدي بوده ،نور سنجي از مناطق تيره صورت گرفته است.
فيلم گذاري دوربين
1– پشت به منبع نور، فيلم را در داخل دوربين قرار دهيد.
2 – سر فيلم را اندكي آزاد كرده آن را در شيار يا محلي مخصوص كه در مقابل قسمت استقرار كاست فيلم در دوربين قرار دارد، بگذاريد.
3 – پس از استقرار فيلم در محل مخصوص ، فيلم را تا پيچيدن يك دور كامل به دور آن جلو ببريد.
4– در دوربين را ببنديد و به كمك اهرم جمع كننده فيلم را مقداري به عقب برگردانيد.
5 – همزمان با جلوبردن فيلم ، به اهرم جمع كننده نگاه كنيد، اگر اهرم چرخيد، فيلم صحيح جا افتاده است.
6 – قبل از عكسبرداري حساسيت فيلم مصرفي را مقابل شاخص مربوط قرار دهيد.
7- در پايان عكسبرداري و اتمام فيلم، حتماً ضامن رهاسازي را فشار دهيد و فيلم را به داخل كاست برگردانيد.
8– پس از خارج كردن فيلم از دوربين ،آن را به وسيله برچسب مشخض كنيد تا با فيلم هاي ديگر اشتباه نشود.
9 – فيلم عكسبرداري را بايد در اولين فرصت ظاهر كرد.
طريقه صحيح به دست گرفتن دوربين
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
سمت راست دوربين را با دست راست، طوري نگه داريد كه از انگشت شست، براي جلوبردن فيلم و از انگشت اشاره براي فشردن دكمه شاتر استفاده شود. مي توان از دو انگشت اشاره و شست براي تغيير جدول سرعت شاتر بهره گرفت. زير دوربين را با كف دست چپ نگه داريد و با انگشت شست و اشاره واضح سازي لنز و تغيير ديافراگم را انجام دهيد.
هنگامي كه دوربين در حالت عمودي است،سمت چپ بدنه دوربين در كف دست چپ قرار مي گيرد. براي محافظت كامل از دوربين بهتر است ابتدا بند دوربين دور مچ دست پيچيده شود تا اگر به هر دليلي دوربين از دست عكاس آزاد شد به روي زمين سقوط نكند.
هنگامي كه دوربين را افقي در دست گرفته ايد،آرنجها را به بدن بچسبانيد، زيرا با باز بودن آرنجها، بخصوص در محل پر ازدحام امكان تصادم با عكاس افزايش مي يابد.
نكاتي ديگر:
1– در حالت ايستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز كرده يكي را اندكي جلوتر قرار دهيد تا تعادل بدن بهتر حفظ شود. – در حالت ايستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز كرده يكي را اندكي جلوتر قرار دهيد تا تعادل بدن بهتر حفظ شود.
2 – در حالت نشسته زانوي پاي راست را بر زمين گذاشته ،آرنج دست چپ را بر روي زانوي پاي چپ قراردهيد.
3 – هنگامي كه از سرعت شاتر كم استفاده مي شود براي جلوگيري از لرزشهاي خفيف دست بهتر است دوربين يا بدن عكاس، به محلي محكم مانند ديوار تكيه داده شود.
4 – در مواقعي كه دوربين بر روي شانه آويزان است بهتر است لنز به سمت بدن متمايل باشد.
5 – هنگام عكسبرداري از تابش مستقيم نور آفتاب به درون لنز جلوگيري كنيد.
6 – قبل از عكاسي از حفاظت لنز مطمئن شويد با استفاده از دستمال هاي مخصوص.
7 – به هيچ عنوان عجله نكنيد و بهترين زاويه ديد و حالت را بيابيد.
8 – دقت كنيد سطوح و خطوطي كه در طبيعت عمود بر سطح زمين هستند در تصوير مايل نباشند خط افق نيز از وضع افقي با ضلع هاي بالا و پايين تصوير، خارج نشود.
9 – اگر از صحنه هايي كه با نورهاي مختلف روشن شده عكسبرداري مي كنيد بايد قبل از عكسبرداري از آن صحنه ها، نورسنجي شود.
نقش فيلمها در عكاسي
پس از سالها تلاش و كوشش با شناسايي هالوژنهاي نقره(برمور، كلرور و يدور نقره) انقلابي در ساختمان فيلمها ايجاد شد. هالوژنهاي نقره داراي خواصي هستند كه از آن جمله دو مورد زير قابل اشاره است :
1– به نور حساسيت دارند.
2 – پس از نور ديدن ،احيا شده به فلز نقره تبديل مي شود.
ساختمان فيلم هاي سياه و سفيد
عبارت است از : لايه محافظ، امولسيون ،پايه فيلم ،لايه ضدهاله.
الف) لايه محافظ : پوشش بالايي فيلم هاست كه از جنس ژلاتين سخت ساخته مي شود.
ب) امولسيون يا سطح حساس به نور :تركيبي از ژلاتين و املاح نقره است. ژلاتين را از پوست و استخوان حيوانات به دست مي آورند.
ج) پايه : امولسيون يا سطح احساس را بر روي پايه اي از جنس پلاستيك كه قابل انعطاف و شفاف است مي كشند.
د) لايه ضد هاله: هنگامي كه نور از محيطي به محيط ديگر نفوذ مي كند دچار انعكاس و انكسار مي شود به اين دليل هنگامي كه نور به امولسيون فيلم مي تابد دسته از پرتوهاي نور به املاح نقره برخورد كرده دسته اي ديگر كه از لابه لاي امولسيون عبور مي كنند از پايه فيلم مي گذرند به اين ترتيب و به علت تغيير محيط مقداري از شعاعهاي نورپس از برخورد با پايه دوباره به طرف امولسيون منعكس مي شود و مجدداً امولسيون را از زيرنور مي دهد. چنين انعكاسهايي ممكن است دور نقاط درخشان تصوير ايجاد هاله نموده از وضوح تصوير بكاهد. براي جلوگيري از اين پديده سح زيرين پايه فيلمها را به كمك رنگهاي تيره مي پوشانند تا نور عبور يافته از امولسيون و پايه را كاملاً به خود جذب كند. ضخامت لايه ضدهاله و لايه محافظ تقريباً يكسان است لايه ضد هاله در مرحله ظهور، شسته و از سطح فيلم جدا مي شود لايه هاي متعدد تشكيل دهنده فيلم بسيار نازك اند كه به كمك چسب مخصوصي به همديگر متصل شده اند. وجود دانه هاي نقره موجود در امولسيون فيلم ها موجب مي شود كه فيلم هاي مختلف، نسبت به نور حساسسيت يكساني نداشته باشند.
طبقه بندي فيلمها :
الف) فيلم هاي مونوركروماتيك
ب) فيلم هاي اورتوكروماتيك
ج) فيلم هاي پانكروماتيك
2 – از لحاظ حساسيت به نور
2 – فيلم هاي با حساسيت كم (بين 16 تا 22 ISO)
3 – فيلم هاي با حساسيت متوس (بين 48 تا 164 ISO)
4- فيلم هاي با حساسيت زياد (بين 200 تا 400 ISO)
5- فيلم هاي با حساسيت فوق العاده زياد (بين 800 تا 6400)
حساسيت به نور فيلم ها را با علايم ASA،DIN، ISO مشخص مي كنند.
فيلم هاي با حساسيت كم براي محيط هاي كم نور و با شرايطي كه لازم است از سرعتهاي كند شاتر و ديافراگم هاي باز استفاده شود كاربرد دارد اندازه املاح نقره در امولسيون اين فيلم ها بسيار زياد است. فيلم هاي با حساسيت زياد براي عكاسي در محيط هاي كم نور، تهيه عكس هاي خبري و عكسهاي خبري و ورزشي، به كار مي رود.
آشنايي با خواص فيلم ها
الف) تأثير حساسيت فيلم ها بردانه هاي تصوير:
هر چه اندازه دانه هاي نقره ريزتر باشد حساسيت فيلم كمتر است بنابراين اگر فيلم هاي با حساسيت زياد را بزرگ كنند دانه هاي شبيه به برفك بر روي تصوير نمايان مي شود اين دانه ها را «گرين»مي نامند. عكاسي از صحنه هاي معماري،تبليغاتي،صنعتي، منظره و چهره با حساسيت متوسط و حساسيت كم صورت مي گيرد. اما عكاسي با فيلم هاي با حساسيت زياد از صحنه هايي كه بازنمايي جزئيات ظريف در آن اهميتي ندارد، بلامانع است.
ب) تأثير فيلم ها در كنتراست:
كنتراست به معناي تضاد و تباين است. تضاد و اختلاف ميان سطوح سفيد و تيره تصوير هنگامي كه بين سطوح سياه و سطوح سفيد 8 دامنه خاكستري وجود داشته باشند، كنتراست است معمولي است اما وقتي كه تعداد پله هاي خاكستري از 8 افزايش يافت كنتراست كاهش مي يابد. با افزايش حساسيت فيلم كنتراست تصوير آن كمتر مي شود و كنتراست فيلم هاي با حساسيت بيشتر نسبت به آنها كمتر است. از فيلم هاي با حساسيت كم، در كپي برداري از روي نسخه هاي خطي، طرح ، نمودار و طرحهايي كه فقط سياهي و سفيدي در آنها وجود دارد استفاده مي شود. اما براي عكسبرداري از يك تابلو نقاشي يا تصويري معمولي از فيلم هاي با حساسيت متوسط بهره مي گيرند.
فيلم هاي خاص
از اين فيلم ها،مي توان فيلم هاي مادون قرمز (IR )، ماوراي بنفس (V.U) فيلم هاي پلارويد، صفحات موسوم به D.C و غيره را نام برد.
انواع فيلم هاي عكاسي
فيلم هاي عكاسي ،نگاتيو( منفي) يا پوزتيو(مثبت) است و به صورت رنگي يا سياه و سفيد عرضه مي شوند. فيلم هاي نگاتيو، تصوير را به صورت منفي ثبت مي كنند. يعني سطوح روشن را تيزه و سطوح تيره را روشن براي ديدن تصوير مطابق با واقعيت بايد آنها را چاپ كرد. فيلم هاي نگاتيو با عبارات Negative يا For B & w Print يا For Color Print مشخص مي شوند. اما فيلم هاي پوزتيو، مستقيماً تصوير را به صورت مثبت و منطبق با حالت طبيعي ثبت مي كنند. از اين دسته ،فيلم هاي اسلايد را مي توان نام برد. فيلم هاي پوزتيو يا اسلايد را با پيوند Chrome كه به نام فيلم افزوده مي شود، مشخص مي كنند. فيلم هاي سياه و سفيد، عموماً به وسيله پسوند Pan و فيلم هاي رنگي به كمك پيوند Colorمشخص مي شوند. فيلم هاي رنگي خود نيز به دو نوع ساخته مي شود:
الف) فيلم هاي نوع نوروز: كه مخصوص عكاسي با نور روز يا فلاش الكترونيكي است. فيلم هاي نور روز با كلمات(Day light/ flash)مشخص مي شوند.
ب) فيلم هاي رنگي نور مصنوعي: اين فيلم ها بيشتر در فيلم برداري كه اغلب زير نور پرژكتورها و نور افكنهايي كه نور زرد توليد مي كنند، كاربرد دارند. اما در عكاسي نيز مورد استفاده قرار مي گيرند. فيلم هاي نوع نور مصنوعي را به كمك عبارت Tangstenمشخص مي كنند.
بر روي قوطي فيلم هاي عكاسي اسم كارخانه سازنده، آرم يا مارك فيلم، قطع فيلم،تعداد كادرهايي كه مي توان با آن عكسبرداري كرد،اندازه كادر فيلم و ... مشخص مي شود.
فيلم هاي عكاسي تاريخ مصرف معيني دارند كه بر روي قوطي هر فيلم تاريخ انقضاي آن قيد مي شود. اگر فيلم هاي سياه و سفيدي كه از تاريخ مصرف آنها مدتي گذشته باشد مصرف شوند لكه هايي شبيه به كرم يا حبابهاي هوا بر روي فيلم ايجاد مي شود.
ظهور فيلم
ظهور،آشكار سازي تصوير نامه يي است كه بر روي فيلم ثبت شده است. فيلم هاي رايج عكاسي را بايد در تاريكي مطلق ظاهر كرد. اين كار به دو طريق ظهور در تشتك و ظهور با تانك ظهور صورت مي گيرد. امروزه از روش ظهور در تشتك كمتر استفاده مي شود.
زيرا علاوه بر اينكه از دقت كافي برخوردار نيست، عكاس مجبور است در تمام مراحل ظهور در تاريكي به سر ببرد و بيماريهاي پوستي را به همراه دارد. اما در روش ظهور با «تانك ظهور» فقط مرحله پيچيدن فيلم به دور قرقره در تاريك خانه انجام مي شود و مراحل ظهور در روشنايي صورت مي گيرد و خط تماس با آنها به حداقل مي رسد. تانكهاي ظهور از جنس پلاستيك يا فلز ساخته شده اند.
رايج ترين و موفق ترين قرقره هايي كه در تانكهاي ظهور به كار مي روند پلاستيكي مي باشند. اين قرقره ها قابل تغيير بوده اما قرقره هاي فلزي غير قابل تغيير هستند.
وسايل مورد استفاده در ظهور فيلم
تاريك خانه ، تانك ظهور، قيچي، دما سنج صفر – 100، بشر، زمان سنج، گيره آويزه فيلم ، خشك كن فيلم، حوله كوچك و داروهاي ظهور، توقف و ثبوت فيم . تاريك خانه مكاني كاملاً‌تاريك است كه براي فيلم گذاري به دور قرقره تانك ظهور، از آن استفاده مي شود.
آماده كردن فيلم
فيلم 135 : قبل از خاموش كردن چراغ و آغاز فيلم گذاري،دقت كنيد كه قرقره كاملاً خشك باشد در غير اين صورت ، فيلم پيچي به دور قرقره دچار مشكل مي شود. سپس زباله هاي ورود فيلم بر روي لبه قرقره را دقيقاً مقابل هم ميزان كنيد. براي اينكه فيلم گذاري با مشكلي مواجه نگردد بايد قسمت زباله ابتداي فيلم كه از كاست فيلم بيرون زده است. با قيچي بريده و گوشه هاي تيز قسمت بريده شده اندكي كوتاه شود. سر فيلم را در قسمت زبانه قرقره قرار دارده با حركت دادن قرقره ، فيلم را به دور آن بپيچيد. پس از آن انتهاي فيلم را از محورش جدا كنيد و قرقره را در تانك ظهور قراردهيد. با بستن در پوش تانك ظهور، براي ادامه كار مي توان آن را به فضاي روشن انتقال داد، پيچيدن فيلم به دور قرقره بايد درتاريكي كامل انجام شود. داروهاي ظهور، بسيارمتنوع اند و هر يك استفاده خاصي دارند داروهاي ظهور كنتراست كم،داروهاي ظهور كنتراست معمولي ،داروهاي ظهور كنتراست زياد، داروها ظهور با وضوح زياد،داروهاي ظهور سريع و داروهاي ظهور ريزدانه از اين جمله است. عموماً تلاش مي شود كه فيلم ، با كنتراست و غلظت متعادل و معمولي ظهور شود. داروي ظهور، تركيبي از چندين ماده شيميايي است . داروي 76.D كداك پرمصرف ترين داروي ظهور نگاتيو سياه و سفيد است.
داروهاي ظهور به صورت پودر يا مايع غليظ شده ساخته مي شوند. داروهاي پودري ارزانتر است.
نكات مهم در تركيب و نگهداري داروها
1 – به حجم آب كه در راهنما و يا فرمول داروها اشاره شده است توجه كنيد.
2 – لازم است از آب تصفيه شده و بدون املاح استفاده شود.
3 – دماي بيشتر،علاوه بر تجزيه تركيبات داروها، عمر آن را كاهش مي دهد و برخي از تركيبات دارو و در دماهاي كمتر حل نمي شود.
4 – دارو را به تدريج به آب اضافه كنيد.
5 – محلول را به آرامي هم بزنيد كف كردن محلول،باعث اكسيد شدن دارو خواهد شد.
6 – براي هم زدن محلول، از ميله هاي شيشه اي ،پلاستيكي يا P.V.C يا چوبي استفاده كنيد.
7 – از تقسيم داروهاي بسته بندي شده، بپرهيزيد.
8 – به علت گرم بودن محلول و امكان وجود ناخالصيهايي در دارو كه ته نشين نشده اند بلافاصله از داروي آماده شده استفاده نكنيد.
9- داروهاي آماده را در ظرف پلاستيكي يا شيشه اي تيره و به صورت سرپر، نگهداري كنيد.
10 – دقت كنيد در حل كردن مواد،املاح تركيب نشده و يا ته نشين شده در محلول باقي نماند.
11- از تمام مداوم داروها با پوست جلوگيري كنيد.
براي رقيق كردن كافيست داروي خالص با مقداري آب تركيب شود.
براي رقيق كردن كافيست داروي خالص با مقداري آب تركيب شود.
عوامل مؤثر بر ظهور فيلم
حساسيت فيلم، نوع فيلم، دماي دارو، غلظت دارو، همزدن دارو و نوع داروي ظهور
حساسيت فيلم
فيلم هاي با حساسيت بيشتر به زمان ظهور طولاني تر نياز دارند.
نوع فيلم
سازندگان فيلمها، زمان ظهور خاصي را با داروهاي ظهور رايج براي محصولشان توصيه مي كنند. مثلاً زمان ظهور فيلم ISO 100 كداك با داروي 76.D يك به يك ، 6 دقيقه اما زمان ظهور فيلم آگفا ISO 100 با شرايط مشابه 9 دقيقه است.
دماي داروي ظهور
دماي استاندارد ظهور فيلم هاي سياه و سفيد 20 درجه سانتي گراد است اگر دما افزايش يابد غلظت و كنتراست فيلم نيز افزايش مي يابد همين طور برعكس.
توجه كنيد كه ثابت بودن دماي استاندارد براي تمامي مراحل ظهور ضروريست.
غلظت داروي ظهور
زمان ظهور فيلم ها با داروهاي خالص يا غليظ كمتر از زمان ظهور با همان داروي رقيق شده است.
همزدن داروي ظهور
به علت فاصله اندك لايه هاي فيلم كه به دور قرقره تانك ظهور پيچيده شده است حجم كمي از دارو با لايه هاي فيلم در تماس است از اين رو بايد هر از چند گاهي دارو را جابجا كرد تا فيلم يكنواخت و مناسب ظاهر شود. بهترين شيوه، سرو ته كردن تانك ظهور است. طولاني شدن همزني، غلظت و كنتراست فيلم را افزايش مي دهد و كمبود آن نيز، باعث ظهور ناكافي فيلم مي شود.
نوع داروي ظهور
زمان ظهور و داروي ظهور مناسب، در بروشور فيلم ها قيد مي شود.
مراحل ظهور فيلم
مراحل ظهور فيلم ،در فضاي روشن انجام مي شود.
درپوش بالاي تانك ظهور را برداشته،داروي آماده شده رايكباره در آن بريزيد و بلافاصله كنترل زمان را شروع كنيد. سپس به مدت 30 ثانيه تانك ظهور را سر و ته كنيد. در ادامه پس از هر دقيقه كه از زمان ظهور سپري مي شود بايد 4 بار تانك را سروته كرد. پس از اتمام زمان ظهور، داروي ظهور از تانك بيرون مي ريزند.
مرحله توقف:كار اين مرحله متوقف ساختن عمل ظهور است. داروي توقف محلول 28% اسيد استيك است. زمان توقف همه فيلم ها از 10 ثانيه تا يك دقيقه است.
مرحله ثبوت:پس از ظهور دانه هاي نور ديده برميد نقره در امولسيون،بايد دانه هاي برميد نقره كه در معرض تابش نور قرار نگرفته اند از امولسيون جدا شوند تا نور بر فيلم بي اثر باشد. اين وظيفه را مرحله ثبوت به عهده دارد. زمان مناسب براي ثبوت 5 تا 10 دقيقه است. داروهاي ثبوت عمر نسبتاً طولاني دارد و در ظروف سربسته مي توان آنها را بيش از 3 ماه نگهداري كرد. براي آزمايش داروي ثبوت، در روشنايي،يك تكه فيلم ظاهر نشده را در داروي ثبوت انداخته، آن را مرتباً تكان دهيد اگر چه حداكثر ظرف 5 دقيقه فيلم كاملاً شفاف شد،داروي ثبوت از قدرت كافي برخوردار است.
نكات مهم درباره ثبوت
1 – داروي ثبوت را در ظروف غيرفلزي نگهداري كنيد.
2 – به دليل قليايي بودن داروي ظهور و اسيدي بودن داروي ثبوت،از تركيب آنها جداً جلوگيري كنيد زيرا باعث خنثي شدن آنها مي شود بنابراين پس از مرحله ظهور حتماً از مرحله توقف استفاده شود تا داروي ثبوت زود ضعيف نشود.
3 – داروي ثبوت را در معرض نور شديد قرار ندهيد.
4 – از پاشيدن دارو برروي لباس جلوگيري كنيد.
5 – از داروي ضعيف شده استفاده نكنيد زيرا ثبوت نامناسب پس از مدتي باعث تغيير رنگ فيلم مي شود.
6 – اگر به جاي داروي ظهور اشتباهاً از داروي ثبوت استفاده كنيد فيلم كاملاً‌شفاف مي شود.
7 – فيلم را بيش از 10 دقيقه در داروي ثبوت باقي نگذاريد.
مرحله شستشو
بهترين روش شستشو استفاده از آب جاريست . براي اين كار، شلينگ آب را در مركز محور قرقره تانك قرار دهيد بدين تريب آب جاري از پايين تانك به طرف بالا حركت كرده از اطراف لبه تانك سرريز مي شود. با اين روش ، فيلم در معرض آب جاري قرار مي گيرد.
حداقل مدت شستشو، برابر با مجموع زمان مرحله ص قبلي است. پس از پايان مرحله شستشو، چند قطره مرطوب كننده در تانك بريزيد و به مدت يك دقيقه قرقره را به آرامي بچرخانيد. اين محلول باعث مي شود كه هنگام خشك شدن فيلم، قطره هاي آب به حاشيه فيلم هدايت شود بدين ترتيب از ايجاد لكه جلوگيري مي شود. پس از شستشو بهتر است فيلم به كمك فيلم خشك كن خشك شود. در صورت عدم دسترسي به چنين وسيله اي فيلم را در مكاني تميز و بدون گرد و غبار آويزان كرده به انتهاي آن گيره اي بزنيد. پس از خشك شدن فيلم ها را 5 تا 6 قطعه اي بريده و در فايلهاي مخصوص آرشيو كنيد.
فيلم نرمال را از چند طريق تشخيص مي دهند:
الف) بررسي اعداد حاشيه فيلم: اگر اعداد ضعيف و كمرنگ باشد، فيلم ضعيف ظهور شده است و در صورتيكه اعداد پررنگتر از حد معمول باشد زمان ظهور فيلم زياد بوده است.
ب) يك فيلم نرمال : علاوه بر نقاط تيره و روشن از درجات خاكستري متنوعي نيز برخوردار است.
توصيه ها :
1 – پس از هر بار استفاده،تانك ظهور را به دقت با آب نيم گرم بشوييد.
2 – تمام ظرفهاي مخصوص نگهداري داروها را با بر چسب مشخص كنيد.
3 – داروها را در سرما نگهداري نكنيد. زيرا باعث بلورشدن برخي از تركيبات و رسوب شدن برخي ديگر مي شود.
4 – هيچ وقت در انجام مراحل ظهور عجله نكنيد.
چاپ عكس
چاپ عكس در مكاني به نام لابراتور يا تاريك خانه به كمك وسايل و موادي خاص صورت مي پذيرد. در تاريك خانه نتيجه نهايي تصوير به دست مي آيد. تاريك خانه محلي است كه عكاس وقت زيادي را در آن صرف مي كند، از اين رو رعايت اصول اساسي در طراحي يك تاريك خانه الزاميست.
نكات مهم در طراحي تاريك خانه
اتاق تاريك : عبور نور كاملاً‌عايق بندي شده تا نور به داخل آن نفوذ نكند. براي اطمينان از عايق بندي صحيح تاريك خانه به مدت 10 دقيقه در تاريك خانه بمانيد تا چشم هايتان به تاريكي عادت كند تا اگر نوري به داخل نفوذ مي كند نسبت به رفع آن اقدام كنيد.
مشخصات تاريك خانه
1 – پوشش ديوارها و كف تاريك خانه بايد به نحوي باشد كه از تجمع گرد و غبار جلوگيري كند.
2 – تاريك خانه داراي سيستم لوله كشي آب و فاضلاب باشد.
3 – ابعاد اتاق در حدي باشد كه شخص بتواند به راحتي در آن كار كند.
4 – تاريك خانه مجهز به چند پريز برق باشد.
5 – پوشاندن تمامي منفذها از رود هوا جلوگيري مي كند.
تجهيزات تاريك خانه
تجهيزاتي كه براي راه اندازي يك تاريك خانه غيرحرفه اي لازم است عبارتند از : 1- آتتانديسور ، 2 – كاش كاغذ ، 3 – تشتكهاي مجزا براي مراحل سه گانه، ظهور، توقف و ثبوت ،4 – ظرف مدرج ،5 – لامپ مخصوص تاريك خانه ،6 – زمان سنج اگرانديسور، 7 – خشك كن كاغذ، 8 – انبر كاغذ ، 9 – كاغذ حساس عكاسي ،10 – ميز كار ، 11 – قيچي برش كاغذ، 12 – سطح زباله ، 13 – حوله براي خشك كردن دست ، 14 – وسايل تنظيف فيلم و ...
تقسيم بندي تاريك خانه
مجموعه وسايل و لوازم مورد نيازدر تاريك خانه به دو گروه «خشك و تر» تقسيم مي شوند.
آگرانديسور ،آگرانديسمان يا بزرگ كردن است. با اين دستگاه، مي توان تمام يا قسمتي از فيلم را به ابعاد مختلف چاپ كرد. اگرانديسور از قسمت هاي زير تشكيل شده است : 1- منبع نور ، 2 – وسيله تنظيم و يكنواخت كردن نور، 3 – كاش فيلم ،4 – فانوسي قابل ارتجاع ، 5 – لنز، 6 – فيلتر قرمز ، 7 – پايه دستگاه ، 8 – دستگيره هاي واضح سازي ،9 – دستگيزه يا اهرم تنظيم ارتفاع آگرانديسورها علاوه بر تفاوت در شكل ظاهر، داراي سيستم و طراحي هاي مختلفي از لحاظ تنظيم و يكنواخت كردن نور هستند.
آگرانديسور
آگرانديسورها در دو نوع رنگي و سياه و سفيد عرضه شده اند. تفاوت آنها علاوه بر منبع نور، دراين است كه اگرانديسورهاي رنگي به فيلترهاي رنگي مجهزند كه براي چاپ عكس رنگي به كار مي روند.
منبع نور
در آگرانديسورهاي سياه و سفيد از يك لامپ شيري 75 يا حداكثر 100 وات استفاده مي شود. لامپهاي شيري و مات، نور يكنواخت و پراكنده توليد مي كنند و به همين علت مناسبند. لامپهاي پرقدرت، گرماي زياد در محفظه لامپ توليد مي كنند كه ممكن است باعث آسيب ديدگي نگاتيوها و دستگاه شود.
وسيله تنظيم و يكنواخت كردن نور
در بيشتر آگرانديسورهاي سياه و سفيد از وسيله اي به نام «كندانسور» استفاده مي شود. كندانسور نورهاي پراكنده را يكنواخت كرده به سطح فيلم هدايت مي كند. نور يكنواخت شده با عبور از نگاتيو به لنز مي رسد و به سطح پايه اگرانديسور مي تابد. نور قرمز تاريك خانه بر روي كاغذهاي عكاسي بي اثر است. دستگيره تنظيم ارتفاع آگرانديسور، براي تعيين ابعاد عكس به كار مي رود. پس از تنظيم ارتفاع ،لازم است با دستگيره واضح سازي تصوير را واضح كرد. مجموعه منبع نور،كندانسور كاش فيلم و لنز را «كلاهك» مي نامند. براي اينكه فيلم بدرستي در مسير نور آگرانديسور قرار بگيرد، آن را در كاش فيلم قرار مي دهند. كاش فيلم، شيشه اي يا بدون شيشه است كه بين كندانسور و لنز قرار مي گيرد.
لنزاگرانديسور
لنز آگرانديسور نيز مانند دوربين فاصله هاي كانوني مختلف دارد ولي گستره آن از لنز دوربين ها بسيار كمتر است. هنگامي كه بخواهند عكسي در ابعاد بزرگتر چاپ كنند از لنزهايي كه با فاصله كانوني لنز نرمال دوربين برابر است استفاده مي شود. اما هنگامي كه بخواهند عكسي در ابعاد كوچكتر از اندازه اي كه لنز 5 ميلي متري قادر به واضح سازي آن نيست چاپ كنند لنزهاي با فاصله كانوني بلندتر به كار مي برند. كاهش كاغذ نيز براي مهاركردن كاغذ عكاسي بر روي پايه اگرانديسور به كار مي رود. زمان سنج آگرانديسور نيز براي تعيين زمان نور دهي مورد استفاده قرار مي گيرد.
بخش «تر» تاريك خانه
شامل سه مرحله ظهور، توقف و ثبوت و يك مرحله شستشو است. داروهاي ظهور توقف و ثبوت چاپ عكس در تشتك ريخته مي شود. به ترتيب در تشتك اول داروي ظهور عكس، تشتك دوم محلول توقف و در تشتك سوم داروي ثبوت مي ريزند. داروهاي ظهور عكس، انواع مختلفي دارد اما جملگي آنها از كنتراست و قدرت بيشتري نسبت به داروهاي ظهور فيلم برخوردارند. البته داروهايي موسوم به داروهاي عمومي براي ظهور فيلم و عكس ساخته شده اند. محلولهاي ظهور را با نسبت تعيين شده در راهنماي دارو در درجه حرارت 20 درجه سانتي گراد تهيه كرده، هر يك را در ظرف مخصوص بريزيد.
چاپ كنتاكت
وجود كنتاكت باعث دوام و طول عمر نگاتيوها مي شود. زيرا به جاي استفاده مستقيم از نگاتيو، مي توان تصاوير مورد نظر را از روي كنتاكت بررسي و انتخاب كرد. در چاپ كنتاكت ، فيلم ها مستقيماً بر روي كاغذ عكاسي قرار مي گيرند و به كمك آگرانديسور يا يك لامپ معمولي به آنها نور مي دهند. در چاپ كنتاكت بايد فيلم به صورت كاملاً مسطح بر روي سطح حساس كاغذ قرار گيرد. براي دستيابي به اين هدف، از دو روش استفاده مي شود:
تهيه نوار آزمون
1– روش پله اي : زير نور قرمز تاريك خانه تكه اي از كاغذي كه مي خواهيد عكس از روي آن چاپ كنيد در كاش كنتاكت قرار داده و فيلم ها را به گونه اي دركاش كنتاكت قرار دهيد كه قسمت مات فيلم ها روي سطح كاغذ عكاسي قرارگيرد، با بستن كاش كنتاكت نور سفيد يا نور آگرانديسور را روشن كنيد و به كمك مقوا بخشي از مسير تابش نور را بر روي كاغذ مسدود كنيد و به قسمتي از كاغذ كه پوشانده نشده است مقدار معيني نور بدهيد. پس از ظهور، بر روي كاغذ عكاسي به صورت پله اي از تيره تا روشن چاپ شده است.
2 – روش آموزن تكه اي : در اين شيوه ابتدا به يك تكه كاغذ كه با فيلم كنتاكت شده است مثلاً 5 ثانيه نور داده مي شود. سپس آن را برداشته تكه ديگري را به مدت 10 ثانيه و يكي ديگر را به مدت 15 ثانيه نور مي دهند پس از ظهور كاغذها مناسب ترين زمان نوردهي انتخاب مي شود. در اين روش بايد زمان هاي نوردهي پشت كاغذها يادداشت شود. پس از محاسبه زمان صحيح، شرايطي از قبيل فاصله كلاهك آگرانديسور تا كاغذ ديافراگم لنز اگرانديسور، زمان نور دهي ،نوع لنز،نوع دارو، دماي دارو، نبايد تغيير كند. در غير اين صورت بايد آزمون جديد انجام شود. قبل از چاپ كنتاكت از تميز بودن كاش كنتاكت يا شيشه و همچنين نگاتيوها اطمينان حاصل كنيد.
طريقه ظهور عكس
كاغذ عكاسي نور داده شده با آگرانديسور را به طور يكنواخت و يكباره به نحوي كه قسمت امولسيون رو به بالا باشد در محلول ظهور وارد مي كنند سپس به آرامي كاغذ را به كمك انبر كاغذ تكان داده يا به آرامي تشتك را تكان مي دهند . زمان ظهور كاغذهاي عكاسي دست كم يك و نيم دقيقه و حداكثر 3 دقيقه است پس از پايان ظهور، گوشه كاغذ را گرفته از داروي ظهور خارج مي كنند و بلافاصله در تشتك حاوي محلول توقف وارد مي كنند. كاغذ در مرحله توقف بايد به مدت يك دقيقه به طور ممتد و با آرامي تكان داده شود تا رسوبها و بقاياي ظهور از آن جدا گردد. سپس آن را به تشتك بعدي كه حاوي محلول ثبوت است وارد مي كنند.زمان مناسب براي ثبوت كاغذهاي عكاسي 5 تا 10 دقيقه است. محلول توقف و ثبوت فيلم و عكس تفاوتي ندارد اما مرحله ظهور آنها متفاوت است . كاغذهاي عكاسي را در مرحله ثبوت به حال خود رها نسازيد بلكه هر چند لحظه يك بار محلول را به هم بزنيد و يا كاغذ را تكان دهيد. پس از مرحله ثبوت كاغذ را حداقل 20 دقيقه با آب جاري شستشو دهيد. در تهيه نوارهاي آزمون زمان ثبوت 3 دقيقه و شستشوي كوتاه كافي است زيرا پس از آن از نظر آزمون استفاده اي نمي شود. عكس را از آب خارج كرده با دقت و ملايمت، رطوبت سطح آن را با پارچه اي تميز و بدون پرز خشك كنيد سپس به نحوي كه تصوير به سمت بالا قرارگيرد كاغذ را در خشك كن مخصوص قراردهيد.
نور مخصوص تاريك خانه
يك لامپ قرمز 15 وات است كه بر روي محل تشتكهاي ظهور و توقف نصب مي شود و حداقل 5/1 متر با سطح آنها فاصله دارد، چون هر نور قرمزي،نور مخصوص تاريك خانه نيست، براي اطمينان از ايمن بودن ،نور سفيد را خاموش كرده بر روي ميز محل استقرار تشتكها يك ورق كاغذ عكاسي نور نديده قرارديهد و بر روي آن يك سكه بگذاريد، كاغذ بايد حداقل 15 دقيقه در معرض تابش نور قرمز قرار گيرد. سپس آن را به روش معمولي ظاهر كنيد. چنانچه پس از ظهور كاغذ بين محل استقرار سكه و فضاي اطراف آن تغييري ديده نشد، نور مخصوص مورد اعتماد است.
تشخيص سطح حساس كاغذهاي عكاسي
داراي امولسيون يا سطح حساس به نور هستند. براي تشخيص آن چند روش وجود دارد:
داراي امولسيون يا سطح حساس به نور هستند. براي تشخيص آن چند روش وجود دارد:
1 – كاغذهاي عكاسي معمولاً به سمت امولسيون انحنا دارند.
2 – سطح حساس برخي از كاغذها ، بافت دار است كه با دست كشيدن بر روي آن قابل لمس مي باشد.
3 – برخي از كاغذها سطحي بدون بافت و كاملاً صاف دارند، مناسب ترين راه براي مشخص كردن امولسيون ، مرطوب كردن قسمت كوچكي از گوشه كاغذ به وسيله زبان است.
توصيه ها
1 – به خاطر بسپاريد همان گونه كه گفته شد زمان ظهور كاغذ عكاسي يك و نيم دقيقه است. اگر عكس در داروي ظهور زودتر تيره شود لازم است مدت نوردهي با آگرانديسور را كمتر كرد و يا ديافراگم لنز آگرانديسور راست و به هيچ عنوان زمان ظهور را تغيير نداد.
2 – هيچ گاه نوارهاي آزمون را زير نور قرمز تاريك خانه ارزيابي نكنيد زيرا در اين نور، عكسها تيره تر به نظر مي رسند.
رعايت نظافت و نظم از مسايل بسيار مهم كار درتاريك خانه است همراه داشتن حوله كوچك شخصي براي هر عكاسي در تاريك خانه الزاميست.
بزرگسازي عكس
از روي چاپهاي كنتاكت ،فيلم مناسب براي بزرگسازي انتخاب مي شود.
در اين مرحله نگاتيو در كاش فيلم دستگاه آگرانديسور قرار مي گيرد.
قراردادن فيلم در كاش
تميز كردن نگاتيور با دستمال مخصوص و يا با پارچه لطيف بدون پرز و آهار صورت مي گيرد. براي اين كار ، استفاده از دستمال كاغذي يا پنبه به دليل وجود پرز در آنها مناسب نيست.
درجه بزرگنمايي
كلاهك آگرانديسور را بالا و پايين ببريد تا بزرگنمايي مورد نظر عكس را به دست آوريد، سپس بايد تصوير را تنظيم و واضح كرد.
تنظيم
ديافراگم لنز آگرانديسور را كاملاً باز كنيد و با حركت دادن دستگيره يا اهرم مخصوص واضح سازي با دقت به جزئيات ريز تصوير را تنظيم كنيد. براي اطمينان از وضوح بيشتر يك يا 2 درجه ديافراگم لنز آگرانديسور را ببنديد. پس از آن آگرانديسور را خاموش كرده يا فيلتر قرمز را جلوي لنز قرار دهيد.
تهيه نوارآزمون
كاغذ تست را بايد به گونه اي تهيه كنيد كه سطوح روشن و تيره تصوير را در برداشته باشد و دقت شود كه سطوح روشن يا تيره، در يك پله واقع نشود. زمان نور دهي بهتر است از 5 ثانيه كمتر نباشد زيرا در صورت فقدان زمان سنج آگرانديسور و اشتباه در شمارش،زمان هاي كوتاه داراي ضريب خطاي بيشتري خواهد بود. با بستن ديافراگم، شدت نور كاهش مي يابد و امكان افزايش زمان نور دهي فراهم مي آيد. با بازكردن ديافراگم، شدت نور افزايش مي يابد و امكان كاهش زمان نوردهي فراهم مي شود.
نوردهي به كاغذ عكاسي
يك ورق كاغذ عكاسي را از جعبه خارج كرده سپس در آن را خوب ببنديد . كاغذ را در كاش كاغذ به نحوي قرارديهد كه قسمت امولسيون رو به بالا باشد. كاش كاغذ علاوه بر نگهداري كاغذ اين امكان را به عكاس مي دهد كه حاشيه سفيد دور عكسها را به وجود آورد. اگر هنگام عكسبرداري فضاي زايد در كناره هاي تصوير ثبت شده مي توان آن را به راحتي در مرحله چاپ حذف كرد و يا فقط بخشي از نگاتيو را چاپ كرد. نوردهي به كاغذ را به كمك فيلتر قرمز آگرانديسور انجام ندهيد زيرا كنار زدن فيلتر باعث ايجاد لرزش خفيف آگرانديسور و محور شدن تصوير مي شود. راه حل مناسبتري استفاده از زمان سنج يا كليد قطع و وصل آگرانديسور است.
انواع كاغذهاي عكاسي
بسيار اتفاق مي افتد كه هنگام عكاسي نور كمتر يا بيشتر به فيلم مي رسد و باعث كمرنگ يا تيره شدن نگاتيو مي شود. در مرحله ظهور نيز مسايلي مانند كم يا زياد بودن دماي داروي ظهور ، همزدن زياد يا كم دارو و موادي از اين دست، اين مشكل را به وجود مي آورد.
كنتراست در كاغذهاي عكاسي
كاغذهاي عكاسي از لحاظ كنتراست، درجه هاي مختلفي دارند كه امكان چاپ انواع نگاتيو با كنتراستهاي متفاوت را فراهم مي سازد. كاغذهاي عكاسي به درجه هاي زير تقسيم مي شود.
1 – كنتراست بسيار كم ، 2 – كنتراست كم ، 3 – كنتراست متوسط، 4- كنتراست زياد ،5 – كنتراست بسيار زياد، 6- كنتراست متغير
1 – كاغذهاي كم كنتراست :وجود نقاط و سطوح تيره و روشن در كنار درجه هاي خاكستري برجسته نمايي خوبي به يك تصوير مي دهد . اگر خاكستريها در تصوير زياد شود به طوري كه نقاط و سطوح تيره و روشن ديده نشود، تصوير، تخست و فاقد برجسته نمايي كافي مي شود و اگر نقاط و سطوح تيره و روشن با كمترين درجات خاكستري باشد، تصوير، خشن مي شود. كاغذهاي كم كنتراست را «SOFT» يا «نرم» مي نامند.
2 – كاغذهاي كنتراست متعادل : نگاتيوهايي كه به صورت صحيح عكسبرداري و ظهور شده باشد نگاتيوهاي «نرمال» ناميده مي شوند. چنين نگاتيوهايي از روشنايي و تيرگي لازم و همچنين درجات خاكتسر متوسط برخوردارند. نگاتيوهاي كنتراست متعادل را بر روي كاغذهاي كنتراست متعادل چاپ مي كنند. كاغذهاي كنتراست متعادل به كاغذهاي «نرمال» نيز معروف هستند.
3 – كاغذهاي كنتراست زياد: نگاتيوهاي ضعيف يا كم كنتراست را مي توان با چاپ بر روي كاغذهاي كنتراست زياد به مقدار قابل توجهي اصلاح كرد. كاغذهاي كنتراست زياد را اصطلاحاً «هارد» يا سخت مي نامند.
اگر نگاتيو، به هنگام ظهور تيره شد آن را بر روي كاغذ كنتراست چاپ مي كنند اما اگر هنگام نوردهي بيش از حد تيره شد بايد آن را بر روي كاغذ سخت يا كنتراست زياد چاپ كرد.
4 – كاغذهاي كنتراست متغير: كاغذهاي ويژه اي هستند كه به كمك فيلترهاي رنگي مخصوص، مي توان كنتراست آنها را تغيير داد. فيلم هاي كنتراست متغير به رنگهاي «ارغواني» و «زرد» هستند. فيلتر زرد، براي كاهش كنتراست و فيلتر ارغواني براي افزايش آن به كار مي رود. فيلترهاي غليظ تر اثرات بيشتري دارند. فيلترهاي آگرانديسور رنگي نيز براي چاپ كاغذهاي كنتراست متغير به كار مي روند. به جز كنتراست كاغذهاي عكاسي ويژگيهاي ديگري از قبيل جنس، سطح و رنگ دارند كه هر يك به نوبه خود حائزاهميت است.
جنس كاغذهاي عكاسي
كاغذهاي عكاسي، پلاستيكي يا كاغذي هستند كاغذهاي پلاستيكي نياز به زمان نوردهي كوتاهتري دارند نفوذ داروهاي مختلف و رطوبت در آن بسيار كم است براي شستشو 4 دقيقه كافي است. كاغذهاي پلاستيكي را نبايد در خشك كن كاغذ معمولي قرارداد، زيرا بر اثر گرماي زياد به رويه خشك كن مي چسبند ،كافيست آنها را در هواي آزاد آويزان كرده يا به كمك سشوار خشك كرد. كاغذهاي پلاستيكي بسيار صاف و بدون چين و چروك خشك مي شوند. اين كاغذها را با R.Cيا PE مشخص مي كنند.
سطح كاغذهاي عكاسي
كاغذهاي مختلف عكاسي به سه نوع براق، نيمه مات و مات تقسيم مي شوند. كاغذهاي مات انواع صاف، ابريشمي،مخملي و ... دارد. كاغذهاي براق پلاستيكي پس از خشك شدن براق بودن خود را حفظ مي كنند اما كاغذهاي معمولي و براق را بايد به كمك صفحه براق خشك كن برق انداخت. اگر اين كاغذها به شيوه معمولي خشك شوند براي برق انداختن كاغذهاي براق صفحه براق را بر روي خشك كن مي گذارند و پس از گرم شدن،عكس را به حالت كاملاً مرطوب از سمت امولسيون بر روي آن قرار مي دهند.پس از قراردادن عكس و بستن پوشش خشك كن بر روي پوشش دست مي كشند تا رطوبت عكس به صورت يكنواخت بر سطح تصوير پخش شود و اگر صفحه براق خشك كن كثيف باشد يا اينكه عكس كاملاً خيس نباشد، سطح تصوير، يكدست و خوب براق نمي شود. كاغذهاي مات،مخملي و ابريشمي براق نيستند. كاغذهاي براق را مي توان به دفعات ، براق يا غيربراق كرد. كاغذهاي براق مخصوص چاپ عكس هاي با وضوح و جزئيات زياد و كاغذهاي مات، ابريشمي و مخملي براي چاپ عسك هايي كه هدف نمايشي دارند استفاده مي شود.
رنگ كاغذهاي عكاسي
رنگ لايه پوششي كاغذهاي عكاسي سفيد و كرم است.
تشخيص مشخصات كاغذهاي عكاسي
الف) با حروف مانند GLOSY
ب ) كدهاي عددي
ابعاد كاغذهاي عكاسي
×15 براي عكس هاي كارت پستالي - 18×13، 21×16، 24×18 و ... استفاده عمومي دارند. براي چاپ عكس هاي بزرگ از كاغذهاي متري استفاده مي شود.
روشهاي كنترل در چاپ عكس
بعضي مواقع، جزئيات بخشي از نگاتيو دقيقاً بر روي عكس ديده نمي شود در چنين شرايطي هنگام نوردادن به محلهاي روشن تر نور بيشتري داده مي شود و يا از تابيدن نور بيشتر به محل هاي تيره جلوگيري از نور دهي را «داجينگ» يا سايه انداختن و نوردهي اضافي به يك قسمت را «سوزاندن» مي نامند.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
اواخر قرن 18 و اوايل قرن 19 پديده هاي متعدد علمي به جهانيان معرفي شد از جمله كشتي بخار، گاز روشناييف تلگراف، راه آهن و عكاسي . عكاسي در اروپا متولد شد و در آمريكا به تكامل رسيد ژوزف نيسفورني پئس پس از مدتها تلاش و تحقيق توانست در سال 1822 اولين عكس دنيا را به ثبت رساند.
ني ئپس اين عكس را در دهكده اي به نام لودو وارن تهيه كرد. در قرن يازدهم حسن ابن هيثم (دانشمند مسلمان اهل بصره) از اتاقك تاريك براي ديدن ستاره ها و مطالعه خسوف و كسوف استفاده كرد كه عبارت بود از جعبه يا اتاقكي كه فقط بر روي يكي از سطوح آن روزنه اي ريز تعبيه مي شد نور از روزنه عبور كرده تصويري نسبتاً واضح اما وارونه بر روي سطح مقابل تشكيل مي داد.
اگر قطر روزني ريزتر از حد معمول بود شعاعهاي نور در محل روزنه دچار تفرق و در صورتي كه قطر روزنه بيشتر بود نقاط نور تداخل كرده تصويري ناواضح به دست مي آمد.
اين وسيله طي جنگهاي صليبي به اروپا راه يافت لئوناردو داوينچي ضمن شرح خواص اتاقك تاريك آن را كامرا ابسكورا نامگذاري كرد و روزنه ريز آن راپين ... ناميد. نقاشان صفحه اي را روي سطح مقابل روزنه نصب كرده تصويري كه بر روي آن شكل گرفته بود ترسيم مي كردند. آن تصوير بسيار واقعي و از پرسپكتيو صحيحي برخوردار بود.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
در سال 1550 ژرم كاردان روزنه اتاقك را به يك عدسي محدب مجهز كرد كه تصويري واضح تر به دست آمد. در قرن 17 آيينه 45 درجه بدان افزوده شد آيينه نور منعكس شده از موضوع را بر روي صفحه اي در داخل اتاقك مي تاباند. بعدها نوع كوچكتري از اين اتاقكها به صورت تاشو ساخته شد كه آن را بر روي ميز يا محلي تخت قرار مي دادند و عدسي آن را رو به موضوع مي گرفتند نور پس از عبور از عدسي به آيينه برخورد كرده آيينه تصوير را به صفحه شيشه اي مات مي رساند. در يكي از روزهاي سال 1727 در آزمايشگاه شولتز شيميدان آلماني بر روي كاغذي آغشته به نيترات نقره و آهك برگ درختي مي افتد شولتز پس از مراجعه به آنجا مي بيند كه كاغذ مثل هميشه سياه شده است وقتي برگ را از روي آن برمي دارد مي بيند محلي كه برگ بر روي آن قرار گرفته بود سياه نشده او مي فهمد كه برگ درخت مانع رسيدن نور به آن قسمت شده اين واقعه باعث آغاز فعاليتهايي براي شناسايي مواد حساس به نور شد. دانشمندان با قراردادن صفحات آغشته به مواد حساس در اتاقك تاريك در تلاش به دست آوردن تصاويري بودند اما نور اتاقك تاريك كافي نبود و تصويرها نيز با قرارگرفتن در معرض نور شديد از بين مي رفتند.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
سال 1819 سرجان هرشل انگليسي محلول ثبوت را كشف كرد. اين ماده هيپوسولفيت دو سود نام داشت. او با تركيبي از كلمات (photo) يعني «نور» و (Graphein) يعني «رسم كردن» واژه فتوگرافي (photography) را ابداع كرد. او الفاظ (Negative) منفي، و (postive) مثبت را در مورد تصاوير نيز بكار برد. اولين عكس ثابت دنيا را او بعد از هشت ساعت نور به ثبت رساند. او اين روش را هليوگرافي يا ترسيم به وسيله خورشيد نامگذاريكرد. زمان طولاني نوردهي ناشي از حساسيت بسيار كم ماده حساسي بود كه او ساخته بود.
پس از چند سال بخاپئس كار خود را با (لويي ژاك مانده داگر) ادامه داد. او روشي را به نام (اگرئوتيپ) ناميد. عكاسي براي بسياري از مردم سحر و جادو تلقي مي شد تا حدي كه روزنامه هاي آن زمان اين تصويرها را (آيينه حافظه دار) خواندند. (ويليام هنري فوكس تالبوت) با تهيه تصوير نگاتيو در ابعاد كوچكتر بزرگسازي تصوير در به دست آوردن تصوير پوزتيو يا مثبت دو مرحله اصلي را در ظهور عكس تكميل كرد. يكي از اين تصاوير پنجره اي با شيشه هاي كوچك بود كه او اين روش را كالوتيپ ناميد. شكل ص 16 و ص 17 (ژوزف ولويي) پيش از اين عكاسان براي عكسبرداري از دوربين هاي عظيمي استفاده مي كردند مثل (ماموت كامرا) براي عكسبرداري از يك واگن قطار كه 11 نفر خدمه داشت. اما با اختراع تالبوت فيلمها در اندازه كوچكتر ساخته شدند. كار با روش بزرگسازي تصويرهاي بزرگتر چاپ شدند يكي از عبارات تالبوت اين است كه :يك شعاع نورخورشيد ، يك درخت بلوط خشك شده يا يك سنگ پوشيده از خزه مي توانند يك رشته افكار و احساسات و تصورات با شكوه را بيدار كنند.
اين يعني افرادي به قابليتهاي هنري عكاسي فكر مي كردند افراد زيادي زمينه را براي تجارت مساعد ديدند آتليه ها عكاسي گشايش يافت و عكاسي به سرعت گسترش يافت. عكسبرداري با ابزاري به نام (آپلو) صورت مي گرفت با كشف را مولسيون تر) زمان عكسبرداري به 2 تا 3 ثانيه تقليل يافت و مردم با هزينه كم از خود عكس داشتند. با اختراع امولسيون تر حجم زياد و وسايل كوچك شد و عكاس لازم بود كه ماده حساس را ساخته بر روي شيشه اي بمالد و قبل از خشك شدن عكس گرفته شده ظاهر شود كه در تاريك خانه هاي سيار انجام مي شد. نقيصه هايي چون سنگين بودن دوربين و سه پايه و چادر سياه رنگ كار عكاسي را دشوار مي كرد. اما مردم بسيار استقبال مي كردند و نمايشگاه هاي عكس در رقابت با هم بودند با ساختن ماده اي حساس توسط (ريچارد مادوكس) با استفاده از ژلاتين و برومور نقره و ماليدن آن به روي شيشه روش امولسيون ژلاتين دار يا امولسيون خشك به وجود آمد. در اين روش شيشه هاي آماده شده براي عكسبرداري به محلهاي ديگر حمل مي شدند و پس از عكسبرداري به لابراتور برگردانده مي شد نه براي ظهور و ثبوت . زمان عكسبرداري به 25/1 ثانيه تقليل يافت.
عكاسي پيشرفته كرد تا جايي كه به جاي ماده سنگين و شكننده شيشه ابتدا كاغذ و سپس از مواد سلولوئيد براي پايه مواد حساس استفاده شد از اين تاريخ عكاسي مدرن متولد شد با اختراع سينما توسط برادران لومير در سال 1895، فيلمهاي حساس به تمامي طيف خورشيد در سال 1904 بر وسعت كاربردهاي عكاسي افزوده شد.
جرج ايستمن بنيانگذار مؤسسه كداك است كه محصولات متعددي به بازار مصرف روانه ساخت. با پيشرفت روز افزون دستگاههاي متعدد عكاسي كه قابل حمل بودند ساخته شدند اين دوربين ها به شكل كلاه، كيف و وسايلي از اين قبيل بودند.
فيلمهاي رنگي ساخته شده فلاش هاي عكاسي به وجود آمد زمان عكسبرداري كوتاه شد عكاسي در عرصه هاي گوناگون زندگي حضور يافت و جايگاه بسيار مستحكمي در تحقيقات علمي و ثبت وقايع مستند پيدا كرد.
پيدايش عكاسي در ايران
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
نخستين دستگاه عكاسي كه به ايران آمد به ناصرالدين شاه تعلق داشت او به عكاسي علاقه داشت و عكسهاي بسياري از خود، زنان حرامسرا، سفرها و خاندانش تهيه كرد اولين كساني كه در ايران به عكاسي پرداختند تني چند از فرانسه و اتريش و ايتاليا بود كه در دارالفنون تدريس كردند. اين مدرسه فني بود كه توسط اميركبير براي افسران، مهندسان نظامي و غيرنظامي ،پزشكان و مترجمان تأسيس شده بود كه عكاسي نيز در برنامه هاي درسي اين مدرسه گنجانده شد.
عكاسي به نام بلاكويل در سال 1274 همراه هيأتي نظامي به ايران آمد. او به درخواست ناصرالدين شاه براي عكسبرداري از غئله تركمنان به نواحي خراسان عزيمت كرد اما دستگاه هاي عكاسي او از بين رفت و بلاكويل به اسارت تركمنان درآمد.
ژول ريشارد سرتيپ نخستين كسي بود كه در ايران به شيوه داگرئوتيپ عكس چاپ كرد او پس از اينكه به دين اسلام گرويد نام ميرزا رضا خان را براي خود برگزيد.
فوكتي معلم علوم و مهندسي كه سرپرست خط تلگرفا تبريز به تهران بود روش كلوديون را بلافاصله پس از كشف آن در اروپا به ايران آورد.
محدوديت هاي فني عكسبرداري باعث رونق عكسبرداري از بناها و عمارات شد سرهنگ ايتاليايي لوئيچي پشه آلبومي از جالب ترين آثار تاريخي ايران تهيه كرد كه تا آن زمان كسي از آنها عكسبرداري نكرده بود اعزام محصلان دارالفنون به اروپا بحث گسترش عكاسي در ايران شد.
از جمله عكاسان ارنست هولستر، آنتوان سوريوكين، روسي خان و عده اي از ايرانيان بودند. نخستين عكاسان اروپايي به تقليد از اصول و فوم تابلوهاي نقاشي برآمدند و عكاسان ايراني آثار عكاسان اروپايي را سرمشق خود قرار مي دادند.
آشنايي با دوربين هاي عكاسي
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
دوربين،سطوح حساس به نور و نور اركان سه گانه عكاسي اند.
دوربين
مهمترين عامل عكاسي است كه با كمك آن عسكبرداري انجام مي شود امروزه دوربين هاي عكاسي از لحاظ سيستم و شكل ظاهري تنوع بسياري دارند ولي همه آن مشتركات زيادي دارند.
ساختمان اصلي دوربين هاي عكاسي
1– لنز 2 – وسايل تنظيم
الف: وسايل تنظيم فاصله
ب: وسايل تنظيم نور شامل مسدود كننده ، ديافراگم و نورسنج
3 – منظره ياب
4 – تعويض گر فيلم
5 – اتاقك تاريك
6 – كنتور شمارشگر فيلم
با مجهز شدن دوربين ها به واضح سازي اتوماتيك تنظيم نور اتوماتيك ، موتور جلوبرنده و جمع كننده فيلم كار عكاسي بسيار ساده تر شد.
لنز
با مجهز شدن اتاقك تاريك به عدسي محدب،تصويري شفافتر در اتاقك به دست آمد. بر روي دهانه لنزهر دوربين اطلاعاتي از قبيل نام لنز،نام كارخانه سازنده، فاصله كانوني،شدت نور يا حداكثر گشادي ديافراگم شماره رديف و اندازه دهانه لنز درج شده است كه در شناسايي لنزها، بسيار با اهميت است.
فاصله كانوني
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
فاصله ميان مركز عدسي تا نقطه اي پشت عدسي اصطلاحاً فاصله كانوني عدسي ناميده مي شود. در يك لنز كه تركيبي از عدسيهاي مختلف است نيز فاصله ميان مركز تا محل تشكيل تصوير واضح را فاصله كانوني آن لنز مي نامند. فاصله كانوني را با حرف F و بر حسب ميليمتر نشان مي دهند.
قدرت روشنايي يا حداكثر گشادگي ديافراگم
عدسيها مقداري از نور را جذب مي كنند در نتيجه تمام شعاعهاي نور كه به لنز تابيده مي شود از آن عبور نمي كند. قدرت روشنايي عبارت است از مقدار نوري كه لنز از خود عبور مي دهد اين مقدار با اعداد خاصي مانند 1:1؛ 1/2: 1، 8/1: 1، 1:2 و غيره مشخص مي شود روشن ترين لنز 1:1 و غيره مشخص مي شود روشنترين لنز 1:1 است قدرت روشنايي لنز 4/1:1 كمتر از لنز 1:1 است. هر قدر عدد بزرگتر شود لنز از روشنايي كمتري برخوردار است. قدرت روشنايي لنز را مي توان با محاسبه ساده اي بدست آورد.
فرمول
هر چقدر قطر دهانه لنز بيشتر باشد قدرت روشناييي آن بيشتر است. بر روي برخي از لنزها در كنار عدد معرف قدرت روشنايي لنز،عدد نشان دهنده فاصله كانوني قيد مي شود مانند 50، 4/1 :1 از سوي ديگر قطر دهانه روي خود لنز و يا روي درپوش آن حك مي شود. اغلب لنزها متعلقات و اعداد ديگري بر روي خود دارند مانند حلقه واضح سازي كه بر روي آن متراژ بر حسب فوق و متر وجود دارد با چرخاندن اين حلقه مي توان تصوير را واضح كرد.
وسايل تنظيم نور :
شاتر:زمان نور دهي و ديافراگم شدت نور را كنترل مي كند نور سنج متعادل اين دو عامل را كه منجر به رسيدن نور كافي به فيلم مي شود محاسبه مي كند.
منظره ياب: عكاس از آن موضوع را نگاه كرده تصوير را تنظيم و كادربندي مي كند.
برخي از منظره يا بها فقط از يك شيشه مات تشكيل مي شوند كه تصوير برروي آن قابل رؤيت است مثل دوربين هاي قطع بزرگ كه به علت در معرض تابش نور بودن پارچه اي مشكي روي آن مي اندازند.
منظره يابهايي كه علاوه بر شيشه مات مجهز به منشور هستند جهت تصوير منعكش شده برروي صفحه تصوير را به سمت چشم بيننده تغيير مي دهند كه بيشتر در دوربينهاي تك لنز انعكاسي به كار مي رود.
دوربين هاي قطع كوچك : اين دوربين ها كم حجم بوده و پرمصرف ترين نوع دوربين هاست. فيلم 135 و 126 مصرف مي كنند اما نوع 35 آن رايج تر است. عرض فيلم هاي 135 ، 35 ميليمتر است و براي 12،18،20،24،27،36 قطعه عكسبرداري،عرضه مي شود. رايج ترين كادر آن 36×24 ميليمتر است اين دوربين ها به Halffram نيز موسوم اند. در داخل محفظه ي پلاستيكي يا فلزي موسوم به «كات» قرار مي گيرند. كادر فيلم هاي 126 ، 245 × 24 ميليمتر است و فقط براي دوربين هاي نوع پك استفاده مي شود در يك طرف سوراخ دارند و در كاستهاي مخصوص قرار مي گيرند. در دوربين هاي 135 پس از اتمام فيلم قبل از بيرون آوردن آن بايد فيلم را به وسيله اهرم برگردان فيلم به داخل كاست كشيد اما در دوربين هاي 120 اين كار ضروت دارد. همين طور در فيلم هاي 126 نيز نيازي به اين كار نيست.
دوربين هاي مينوكس يا كارآگاهي : فيلم 110 مصرف مي كنند داراي جثه كوچكي هستند و كاربرد غير حرفه اي دارند.
دوربين هاي خاص:دوربين هاي پولارويد و دوربين هاي ويژه و تخصصي
دومين نوع طبقه بندي دوربين ها، بر اساس نحوه تشكيل تصوير در منظره ياب دوربين هاست.
در منظره ياب دوربين هاي قطع بزرگ، تصوير به صورت واژگون چپ و راست ديده مي شود و در دوربين هاي قطع متوسط، تصوير چپ و راست ديده مي شود و در دوربين هاي قطع كوچك ،تصوير با موضوع هم جهت است.
نوع ديگري از طبقه بندي دوربين ها بر اساس سيستم منظره ياب و نحوه نورگيري آنهاست در بيشتر دوربين هاي قطع بزرگ، نور با عبور از لنز به سطح شيشه اي مات كه در محل قرار گرفتن فيلم تعبيه شده برخورد مي كند و تصوير بر روي آن شكل مي گيرد.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
طبقه بندي دوربين هاي عكاسي
اولين نوع طبقه بندي دوربينها، براساس قطع فيلم آنهاست. كه شامل دوربينهاي قطع بزرگ ، قطع متوسط، قطع كوچك، مينوكس يا كارآگاهي و دوربين هاي خاصي مي شود.
فيلم هاي عكاسي
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
دوربين هاي قطع بزرگ :حجم و وزن زيادي دارند و بيشتر در آتليه ها بر روي سه پايه استفاده مي شود و آنها را دوربين هاي آتليه اي مي نامند. با فيلمهاي تك صفحه اي موسوم به فيلم تخت كار مي كنند. فيلم هاي تخت در ابعاد 9×6 سانتي متر تا اندازه هاي 40 ×30 نيز ساخته مي شوند. در جعبه هاي 25 عددي بسته بندي مي شود اين فيلم ها را در تاريكي در محفظه اي به نام شاسي قرار مي دهند و پس از تنظيم دوربين، در محل شيشه مات گذاشته و پس از عكسبرداري برداشته مي شوند.
دوربين هاي قطع متوسط :كم حجم تر هستند در فضاهاي غيرآتليه اي نيز كاربرد دارند. قطع فيلم اين دوربين ها 120 است. عرض فيلمهاي 120، 5/61 ميليمتر و طول آنها ثابت است دوربين هاي مختلف تعداد متفاوتي را با اين فيلمها عكاسي مي كنند چون كادر آن متفاوت است. فيلمهاي 120، دور قرقره سياهرنگ فلزي يا پلاستيكي همراه با نوار كاغذي كه داخل آن سياهرنگ است پيچيده شده اند.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
منظره يابهاي انعكاسي - منظره يابهاي غيرانعكاسي
در دو گروه از دوربينها به كار رفته اند.
1 – سيستم تك لنز انعكاسي:
در اين دوربين ها تصويري كه به وسيله لنز ايجاد شده به آيينه اي 45 درجه برخورد مي كند و به قسمتي كه يك منشور در آنجا تعبيه شده هدايت مي شود. منشور، پس از انعكاسهاي متعدد، جهت تصوري را به سمت منظره ياب دوربين، تغيير مي دهد، در واقع تصوير از لنز دوربين دريافت شده است . با فشردن دگمه عكسبرداري،آيينه مسير نور را آزاد كرده، نور به فيلم مي رسد. چون آيينه از مسير نور كنار رفته است . تصوير در منظره ياب ديده نمي شود. سيستم دوربين هاي تك لنز انعكاسي را S.L.R مي نامند.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
- سيستم دو لنز انعكاسي:
اين دوربين ها داراي دو لنز با فاصله كانوني يكسان هستند كه به هم جفت شده اند.
اين دوربين ها از دو اتاقك سوار بر هم تشكيل شده اند. در اتاقك بالا فقط منظره ياب و آيينه 45 ثابت تعبيه شده و در اتاقك پايين فيلم قرار دارد و هر لنز به يكي از اتاقكها مربط مي شود. آيينه نصب شده در اتاقك بالا، تصوير دريافتي از لنز بالاي را به سمت شيشه مات منظره ياب هدايت مي كند اين دوربين ها را «انعكاسي» مي نامند.
اطراف شيشه مات با تيغه هاي فلزي متحرك، پوشيده شده و لنز پايين تصوير را براي ثبت بر روي فيلم ايجاد مي كند. چون بين دو لنز فاصله اندكي وجود دارد تصويري كه با چشم ديده مي شود با تصوير ثبت شده بر روي فيلم مقداري متفاوت است. اين اختلاف در فواصل بيشتر از 20 متر محسوس نيست. اختلاف زاويه بين منظره ياب و لنز اصلي را «خطاي ديد موازي» يا «اختلاف منظره» مي نامند. سيستم دوربين هاي دو لنز انعكاسي را با كد T.L.R نشان مي دهند كه كادر 6×6 سانتي متري را عكسبرداري مي كند.
منظره يابهاي غيرانعكاسي
منظره يابهايي كه تصوير را به طور مستقيم و بدون واسطه دريافت مي كنند و جدا از لنز دوربين عمل مي كنند «غيرانعكاسي» ناميده مي شوند كه بيشترين دوربين هاي قطع كوچك و مينوكسي به كار مي رود. مانند دريچه اي در كنار لنز قرار دارند كه با قرارگرفتن چشم در پشت آنها، مستقيماً به موضوع نگريسته مي شود.
روش اصلاح خطاي اختلاف منظر
پس از تنظيم هاي اوليه، مي توان دوربين را هم جهت منظره ياب، اندكي تغيير مكان داد. در منظره ياب اغلب دوربين هاي 135 و 110 خطوط راهنما وجود دارد كه با رنگ خاصي مشخص شده است.
وسايل تنظيم نور در دوربين هاي عكاسي
وسايل تنظيم نور شامل پرده مسدودكننده، ديافراگم و نور سنج است. در ساليان اوليه اختراع عكاسي ، حساسيت فيلم ها بسيار كم بود بر روي لنز درپوش قرار مي دادند كه با برداشتن آن نور به فيلم مي رسيد و با گذاشتن مجدد درپوش بر روي لنز، كار عكاسي خاتمه مي يافت اما امروزه حساسيت فيلم ها بسيار زياد است وسيله مخصوص بسيار دقيقي در دوربين ها پيش بيني شده است كه «پرده مسدود كننده» يا «شاتر» نام دارد.
پرده مسدود كننده در حالت عادي مانع رسيدن نور به فيلم مي شود اما هنگام فشردن دكمه عكسبرداري اين پرده كنار رفته و به مدت معيني به نور اجازه عبور مي دهد. در محلهاي كم نور، پرده شاتر مسير نور را به مدت بيشتري آزاد مي گذارد اما در محلهاي پرنور، سرعت باز و بسته شدن پرده مسدود كننده سريعتر و در نتيجه عبور نور كمتر است.
زمان باز بودن پرده مسدود كننده بر روي جدولي قيد شده است كه بر روي لنز يا بدنه دوربين قرار دارد.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
نشان دهنده ثانيه كسري از ثانيه است. سرعتهاي پرده مسدودكننده به قرار زير است :
سرعت B به معناي آن است كه با فشردن دكمه عكسبرداري، پرده مسدود كننده باز شده و تا زماني كه دكمه آزاد نشود پرده باز مي ماند. وقتي به نوردهي طولاني تري نياز باشد از اين حالت استفاده مي شود در بعضي دوربين ها سرعت «T» نيز وجود دارد. در اين وضعيت با يك بارفشردن و رها كردن دكمه پرده باز مي شود سرعتهاي مختلف شاتر علاوه بر كنترل زمان نوردهي در عكسبرداري از موضوعهاي متحرك نيز نقش مهمي ايفا مي كنند.
روش استفاده از سرعت كند شاتر، متداولترين شيوه هاي القاي حركت و جنبش در عكاسي است بايد دوربين را برروي سه پايه نصب كرده يا به محلي تكيه داد.
انواع شاترها
شاترها در دو نوع مركزي و كانوني ساخته شده اند. شاترهاي مركزي يا مكانيكي فلزي هستند و در داخل لنز نصب مي شوند. شاترهاي مركزي، ساختماني شبيه به ديافراگم دارند با اين تفاوت كه ديافراگم در بسته ترين حالت،مانع از عبور نور نمي شود.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
4000/1 ثانيه ، 2000/1 ثانيه ، 1000/1 ثانيه ،500/1 ثانيه،250/1ثانيه، 125/1 ثانيه، 60/1 ، 30/1 ،15/1 ،8/1 ، 4/1 ،2/1 ، 1،2،4،8 ، B
مشخصات شاترهاي مركزي
1– در فاصله بسيار نزديكي از تيغه هاي ديافراگم قرار دارند.
2- جدول سرعت شاتر، بر روي لنز قرار دارد.
3 – چون شاتر مركزي در داخل لنز نصب شده اگر دوربين باز شود فيلم داخل دوربين نور مي بيند.
4 – ساختمان شاترهاي كانوني از دو پرده مجزا تشكيل شده كه لبه آنها اندكي همپوشاني دارد. در سرعتهاي زياد فاصله دو پرده بسيار كم و در سرعتهاي كم اين فاصله بيشتر مي شود.
5 – به دليل نحوه حركت پرده شاتر كانوني براي كار با فلاش،مي توان از سرعتهاي محدود بهره گرفت.
6 – در اين نوع شاتر، امكان استفاده از سرعتهاي تا 4000/1 ثانيه وجود دارد.
7– هنگام عكسبرداري ،صداي نسبتاً زيادي ايجاد مي كند.
نقش ديافراگم در دوربين هاي عكاسي
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
ديافراگم عبارت است از تيغه هاي نازك و مقام فلزي كه در داخل لنز قرار دارد اين ورقه ها، امكان ايجاد روزنه هايي با قطرهاي متفاوت را فراهم مي سازد. مقدار گشادگي ديافراگم با اعدادي مشخص مي شود: f64-f32-f22 و غيره اعداد بزرگتر، نشانگر ديافراگم بسته تر و عددهاي كوچكتر نشاندهنده ديافراگم بازتر است. بازترين ديافراگم، معادل قطر عدسي لنز و قدرت روشنايي آن است.
ديافراگم دو نقش مهم را در عكاسي ايفا مي كند:
1– كنترل شدت نور .
2 – تأثير بر عمق ميدان وضوح تصوير .
با تغيير يك ديافراگم ، شدت نور،نصف يا دو برابر مي شود.
عمق ميدان وضوح در تصوير
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
مقدار فضاي واضح در تصوير «عمق ميدان وضوح» ناميده مي شود. اگر فضاي واضح در تصوير محدود باشد عمق ميدان وضوح كم و اگر فضاي واضح زياد باشد عمق ميدان وضوح نيز زياد است. با ديافراگم هاي باز عمق ميدان وضوح تصوير كم مي شود و با ديافراگم هاي بسته عمق ميدان وضوح افزايش مي يابد.
بر روي حلقه واضح سازي لنزها و در رديف اعداد متراژ، علامت بي نهايت ( ∞ ) مشخص شده است. اگر عكسبرداري با ديافراگم هاي باز انجام شود محلي كه واضح سازي بر روي آن صورت گرفته در تصوير واضح است و بقيه فضا محو مي شود اما اگر از ديافراگم هاي بسته استفاده شود فضاهاي بيشتري از وضوح كافي برخوردارند.
با كاهش فاصله دوربين تا موضوع، عمق ميدان تصوير كم مي شود. با افزايش فاصله بين دوربين و موضوع عمق ميدان وضوح تصوير نيز زياد مي شود تا آنجا كه اگر عسكبرداري در فواصل بيشتر از بي نهايت لنز انجام شود ديافراگم بر عمق ميدان بي تأثير است و تمامي صحنه واضح ثبت مي شود عوامل مؤثر بر عمق ميدان وضوح تصوير، ديافراگم و فاصله دوربين تا موضوع است.
نورسنجي يا نورخواني
هنگامي كه ديافراگم باز است شدت نور افزايش مي يابد پس بايد سرعت شاتر، زياد انتخاب شود موقعي كه ديافراگم بسته مي شود نور كاهش يافته است پس بايد از سرعتهاي كم شاتر استفاده شود. بازتاب نور از سطح اشيا است كه آنها را قابل رؤيت مي سازد و به دليل بازتابشهاي متفاوت و طول موجهاي موجود در طيف نور از سطوح اشيا، آنها را به درجه هاي گوناگون تيره و روشن و همچنين رنگ هاي متفاوت درك مي كنيم. مقدار نور منعكس شده از سطوح مختلف، تابع شدت نوريست كه به آنها مي تابد. تعادل ميان شاتر و ديافراگم نوردهي صحيح به فيلم را شكل مي دهد. وسيله اي كه دستورالعمل لازم را براي ايجاد تعادل بين سرعت شاتر و دهانه ديافراگم صادر مي كند «نورسنج» است.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
ميزان حساسيت فيلم ها به نور متفاوت است. حساسيت هد فيلم، با اعداد و كدهايي مشخص مي شود مانند IOS 125، IOS 200 و غيره. نور سنج ها و دوربين ها مجهز به نور سنج، جدول حساسيت نيز دارند.
ساختمان نور سنج
نور سنج ها از يك سلول حساس به نور،مقاومت متغير، ميلي يا ميكروآمپر مترو باتري تشكيل مي شود در گذشته از سيلينيوم به عنوان سلول حساس به نور استفاده مي شد سلول، نور دريافتي را به جريان الكتريكي تبديل مي كرد و عقربه آمپرمتر حركت كرده در برابر عددي كه بر روي جدولي خاص در مقابل آن قرار داشت متوقف مي شد عدد مذكور، معرف مقدار نوردهي بود. سلول سيلينوم، مستقيماً نور دريافتي را به جريان الكتريكي تبديل مي كرد و نور سنج ها از باتري بي نياز بودند نورسنج هاي جديد به سلول «آرسينوگاليم» مجهزند و با باتري كار مي كنند مقاومت متغير در مدار نور سنج ها همان جدول حساسيت است كه با تنظيم آنها بر روي حساسيت مورد نظر، نور مناسب با فيلم خوانده مي شود.
انواع نور سنج ها
به دو دسته الحاقي به دوربين و مستقل تقسيم مي شوند اصول كار تمامي آنها مشابه است اما با نور سنج هاي ملحقه به دوربين، آنها از نور عكاسي نورسنجي مي شود. نور سنج هاي مستقل يا نورسنج هاي دستي، حرفه اي تر و دقيق ترند با نور سنج هاي دستي از نور انعكاسي يا منبع نور، نور سنجي به عمل مي آيد.
روش هاي نور سنجي
نور سنج دوربين ها مجراي سنجش نور بازتابش يا نور انعكاسي مناسب هستند. سيستم نور سنجي بيشتر دوربين هاي امروزي T.T.L يا از داخل لنز است. هنگام استفاده از نورسنج، ابتدا بايد حساسيت فيلم مصرفي را بر روي جدول مربوطه مشخص كرد. در برخي از نور سنج ها، سه علامت + ، O، - به صورت ثابت و يك عقربه متحرك ديده مي شود كه با تغيير سرعت شاتر يا ديافراگم، عقربه حركت مي كند.
نورسنجي زماني صحيح است كه عقربه دقيقاً بر روي دايره قرار گيرد. در دوربين هاي ديگر ممكن است به جاي عقربه در محل دايره چراغ كوچك قرار داشته باشد. در منظره ياب برخي از دوربين ها، عددهاي ديافراگم و يا عقربه متحرك وجود دارد. با انتخاب يكي از سرعتهاي شاتر، عقربه بر روي يكي از اعداد ديافراگم توقف مي كند.
اغلب نورسنج ها نيازمند باتري است. اگر پس از نورسنجي، موقعيتي پيش آيد كه تغيير ديافراگم يا سرعت شاتر را ايجاد كند، با تغييرهر پله، ديافراگم يا يك پله سرعت شاتر نور نصف يا دو برابر مي شود به عنوان مثال، اگر نورسنج سرعت 125/1 و ديافراگم 11 را معرفي كرد و شما به هر دليلي قصد استفاده از ديافراگم 8 را داريد چون ديافراگم يك پله بازتر شده ، پس از نور به مقدار دو برابر بيشتر از لنز عبور مي كند لازم است براي كاهش نور، سرعت شاتر را يك پله افزايش داد يعني از سرعت 250/1 استفاده كرد.
اشكالهاي رايج در نور سنجي عمومي
اگر تصويرها تيره شدند ايراد از نوردهي ناكافي فيلم است عواملي كه اين مسأله را به وجود مي آورند عبارتند از :
1 – استفاده از سرعت شاتر زيادتر از مقداري كه نورسنج توصيه كرده است.
2 – استفاده از ديافراگم بسته تر از عددي كه نورسنج معرفي كرده است.
3 – دوربين بر روي جدولي حساسيت تنظيم شده است.
4- در صحنه هايي كه سطح غالب تيره است، نور سنجي براساس مناطق روشن صورت گرفته است.
اگر تصويرها روشن باشد اين اشكال از نوردهي زياد به فيلم ناشي مي شود كه عبارتند از :
1 – استفاده از سرعت شاتر كمتر از مقداري كه نور سنج معرفي كرده است
2 – استفاده از ديافراگم هاي بازتر از دستور نور سنج
3 – ضعيف شدن باتري نور سنج
4 – بر روي جدول حساسيت دوربين ، عددي كمتر تنظيم شده است.
5 – در صحنه هايي كه سطح غالب با روشنايي يا سفيدي بوده ،نور سنجي از مناطق تيره صورت گرفته است.
فيلم گذاري دوربين
1– پشت به منبع نور، فيلم را در داخل دوربين قرار دهيد.
2 – سر فيلم را اندكي آزاد كرده آن را در شيار يا محلي مخصوص كه در مقابل قسمت استقرار كاست فيلم در دوربين قرار دارد، بگذاريد.
3 – پس از استقرار فيلم در محل مخصوص ، فيلم را تا پيچيدن يك دور كامل به دور آن جلو ببريد.
4– در دوربين را ببنديد و به كمك اهرم جمع كننده فيلم را مقداري به عقب برگردانيد.
5 – همزمان با جلوبردن فيلم ، به اهرم جمع كننده نگاه كنيد، اگر اهرم چرخيد، فيلم صحيح جا افتاده است.
6 – قبل از عكسبرداري حساسيت فيلم مصرفي را مقابل شاخص مربوط قرار دهيد.
7- در پايان عكسبرداري و اتمام فيلم، حتماً ضامن رهاسازي را فشار دهيد و فيلم را به داخل كاست برگردانيد.
8– پس از خارج كردن فيلم از دوربين ،آن را به وسيله برچسب مشخض كنيد تا با فيلم هاي ديگر اشتباه نشود.
9 – فيلم عكسبرداري را بايد در اولين فرصت ظاهر كرد.
طريقه صحيح به دست گرفتن دوربين
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
سمت راست دوربين را با دست راست، طوري نگه داريد كه از انگشت شست، براي جلوبردن فيلم و از انگشت اشاره براي فشردن دكمه شاتر استفاده شود. مي توان از دو انگشت اشاره و شست براي تغيير جدول سرعت شاتر بهره گرفت. زير دوربين را با كف دست چپ نگه داريد و با انگشت شست و اشاره واضح سازي لنز و تغيير ديافراگم را انجام دهيد.
هنگامي كه دوربين در حالت عمودي است،سمت چپ بدنه دوربين در كف دست چپ قرار مي گيرد. براي محافظت كامل از دوربين بهتر است ابتدا بند دوربين دور مچ دست پيچيده شود تا اگر به هر دليلي دوربين از دست عكاس آزاد شد به روي زمين سقوط نكند.
هنگامي كه دوربين را افقي در دست گرفته ايد،آرنجها را به بدن بچسبانيد، زيرا با باز بودن آرنجها، بخصوص در محل پر ازدحام امكان تصادم با عكاس افزايش مي يابد.
نكاتي ديگر:
1– در حالت ايستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز كرده يكي را اندكي جلوتر قرار دهيد تا تعادل بدن بهتر حفظ شود. – در حالت ايستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز كرده يكي را اندكي جلوتر قرار دهيد تا تعادل بدن بهتر حفظ شود.
2 – در حالت نشسته زانوي پاي راست را بر زمين گذاشته ،آرنج دست چپ را بر روي زانوي پاي چپ قراردهيد.
3 – هنگامي كه از سرعت شاتر كم استفاده مي شود براي جلوگيري از لرزشهاي خفيف دست بهتر است دوربين يا بدن عكاس، به محلي محكم مانند ديوار تكيه داده شود.
4 – در مواقعي كه دوربين بر روي شانه آويزان است بهتر است لنز به سمت بدن متمايل باشد.
5 – هنگام عكسبرداري از تابش مستقيم نور آفتاب به درون لنز جلوگيري كنيد.
6 – قبل از عكاسي از حفاظت لنز مطمئن شويد با استفاده از دستمال هاي مخصوص.
7 – به هيچ عنوان عجله نكنيد و بهترين زاويه ديد و حالت را بيابيد.
8 – دقت كنيد سطوح و خطوطي كه در طبيعت عمود بر سطح زمين هستند در تصوير مايل نباشند خط افق نيز از وضع افقي با ضلع هاي بالا و پايين تصوير، خارج نشود.
9 – اگر از صحنه هايي كه با نورهاي مختلف روشن شده عكسبرداري مي كنيد بايد قبل از عكسبرداري از آن صحنه ها، نورسنجي شود.
نقش فيلمها در عكاسي
پس از سالها تلاش و كوشش با شناسايي هالوژنهاي نقره(برمور، كلرور و يدور نقره) انقلابي در ساختمان فيلمها ايجاد شد. هالوژنهاي نقره داراي خواصي هستند كه از آن جمله دو مورد زير قابل اشاره است :
1– به نور حساسيت دارند.
2 – پس از نور ديدن ،احيا شده به فلز نقره تبديل مي شود.
ساختمان فيلم هاي سياه و سفيد
عبارت است از : لايه محافظ، امولسيون ،پايه فيلم ،لايه ضدهاله.
الف) لايه محافظ : پوشش بالايي فيلم هاست كه از جنس ژلاتين سخت ساخته مي شود.
ب) امولسيون يا سطح حساس به نور :تركيبي از ژلاتين و املاح نقره است. ژلاتين را از پوست و استخوان حيوانات به دست مي آورند.
ج) پايه : امولسيون يا سطح احساس را بر روي پايه اي از جنس پلاستيك كه قابل انعطاف و شفاف است مي كشند.
د) لايه ضد هاله: هنگامي كه نور از محيطي به محيط ديگر نفوذ مي كند دچار انعكاس و انكسار مي شود به اين دليل هنگامي كه نور به امولسيون فيلم مي تابد دسته از پرتوهاي نور به املاح نقره برخورد كرده دسته اي ديگر كه از لابه لاي امولسيون عبور مي كنند از پايه فيلم مي گذرند به اين ترتيب و به علت تغيير محيط مقداري از شعاعهاي نورپس از برخورد با پايه دوباره به طرف امولسيون منعكس مي شود و مجدداً امولسيون را از زيرنور مي دهد. چنين انعكاسهايي ممكن است دور نقاط درخشان تصوير ايجاد هاله نموده از وضوح تصوير بكاهد. براي جلوگيري از اين پديده سح زيرين پايه فيلمها را به كمك رنگهاي تيره مي پوشانند تا نور عبور يافته از امولسيون و پايه را كاملاً به خود جذب كند. ضخامت لايه ضدهاله و لايه محافظ تقريباً يكسان است لايه ضد هاله در مرحله ظهور، شسته و از سطح فيلم جدا مي شود لايه هاي متعدد تشكيل دهنده فيلم بسيار نازك اند كه به كمك چسب مخصوصي به همديگر متصل شده اند. وجود دانه هاي نقره موجود در امولسيون فيلم ها موجب مي شود كه فيلم هاي مختلف، نسبت به نور حساسسيت يكساني نداشته باشند.
طبقه بندي فيلمها :
الف) فيلم هاي مونوركروماتيك
ب) فيلم هاي اورتوكروماتيك
ج) فيلم هاي پانكروماتيك
2 – از لحاظ حساسيت به نور
2 – فيلم هاي با حساسيت كم (بين 16 تا 22 ISO)
3 – فيلم هاي با حساسيت متوس (بين 48 تا 164 ISO)
4- فيلم هاي با حساسيت زياد (بين 200 تا 400 ISO)
5- فيلم هاي با حساسيت فوق العاده زياد (بين 800 تا 6400)
حساسيت به نور فيلم ها را با علايم ASA،DIN، ISO مشخص مي كنند.
فيلم هاي با حساسيت كم براي محيط هاي كم نور و با شرايطي كه لازم است از سرعتهاي كند شاتر و ديافراگم هاي باز استفاده شود كاربرد دارد اندازه املاح نقره در امولسيون اين فيلم ها بسيار زياد است. فيلم هاي با حساسيت زياد براي عكاسي در محيط هاي كم نور، تهيه عكس هاي خبري و عكسهاي خبري و ورزشي، به كار مي رود.
آشنايي با خواص فيلم ها
الف) تأثير حساسيت فيلم ها بردانه هاي تصوير:
هر چه اندازه دانه هاي نقره ريزتر باشد حساسيت فيلم كمتر است بنابراين اگر فيلم هاي با حساسيت زياد را بزرگ كنند دانه هاي شبيه به برفك بر روي تصوير نمايان مي شود اين دانه ها را «گرين»مي نامند. عكاسي از صحنه هاي معماري،تبليغاتي،صنعتي، منظره و چهره با حساسيت متوسط و حساسيت كم صورت مي گيرد. اما عكاسي با فيلم هاي با حساسيت زياد از صحنه هايي كه بازنمايي جزئيات ظريف در آن اهميتي ندارد، بلامانع است.
ب) تأثير فيلم ها در كنتراست:
كنتراست به معناي تضاد و تباين است. تضاد و اختلاف ميان سطوح سفيد و تيره تصوير هنگامي كه بين سطوح سياه و سطوح سفيد 8 دامنه خاكستري وجود داشته باشند، كنتراست است معمولي است اما وقتي كه تعداد پله هاي خاكستري از 8 افزايش يافت كنتراست كاهش مي يابد. با افزايش حساسيت فيلم كنتراست تصوير آن كمتر مي شود و كنتراست فيلم هاي با حساسيت بيشتر نسبت به آنها كمتر است. از فيلم هاي با حساسيت كم، در كپي برداري از روي نسخه هاي خطي، طرح ، نمودار و طرحهايي كه فقط سياهي و سفيدي در آنها وجود دارد استفاده مي شود. اما براي عكسبرداري از يك تابلو نقاشي يا تصويري معمولي از فيلم هاي با حساسيت متوسط بهره مي گيرند.
فيلم هاي خاص
از اين فيلم ها،مي توان فيلم هاي مادون قرمز (IR )، ماوراي بنفس (V.U) فيلم هاي پلارويد، صفحات موسوم به D.C و غيره را نام برد.
انواع فيلم هاي عكاسي
فيلم هاي عكاسي ،نگاتيو( منفي) يا پوزتيو(مثبت) است و به صورت رنگي يا سياه و سفيد عرضه مي شوند. فيلم هاي نگاتيو، تصوير را به صورت منفي ثبت مي كنند. يعني سطوح روشن را تيزه و سطوح تيره را روشن براي ديدن تصوير مطابق با واقعيت بايد آنها را چاپ كرد. فيلم هاي نگاتيو با عبارات Negative يا For B & w Print يا For Color Print مشخص مي شوند. اما فيلم هاي پوزتيو، مستقيماً تصوير را به صورت مثبت و منطبق با حالت طبيعي ثبت مي كنند. از اين دسته ،فيلم هاي اسلايد را مي توان نام برد. فيلم هاي پوزتيو يا اسلايد را با پيوند Chrome كه به نام فيلم افزوده مي شود، مشخص مي كنند. فيلم هاي سياه و سفيد، عموماً به وسيله پسوند Pan و فيلم هاي رنگي به كمك پيوند Colorمشخص مي شوند. فيلم هاي رنگي خود نيز به دو نوع ساخته مي شود:
الف) فيلم هاي نوع نوروز: كه مخصوص عكاسي با نور روز يا فلاش الكترونيكي است. فيلم هاي نور روز با كلمات(Day light/ flash)مشخص مي شوند.
ب) فيلم هاي رنگي نور مصنوعي: اين فيلم ها بيشتر در فيلم برداري كه اغلب زير نور پرژكتورها و نور افكنهايي كه نور زرد توليد مي كنند، كاربرد دارند. اما در عكاسي نيز مورد استفاده قرار مي گيرند. فيلم هاي نوع نور مصنوعي را به كمك عبارت Tangstenمشخص مي كنند.
بر روي قوطي فيلم هاي عكاسي اسم كارخانه سازنده، آرم يا مارك فيلم، قطع فيلم،تعداد كادرهايي كه مي توان با آن عكسبرداري كرد،اندازه كادر فيلم و ... مشخص مي شود.
فيلم هاي عكاسي تاريخ مصرف معيني دارند كه بر روي قوطي هر فيلم تاريخ انقضاي آن قيد مي شود. اگر فيلم هاي سياه و سفيدي كه از تاريخ مصرف آنها مدتي گذشته باشد مصرف شوند لكه هايي شبيه به كرم يا حبابهاي هوا بر روي فيلم ايجاد مي شود.
ظهور فيلم
ظهور،آشكار سازي تصوير نامه يي است كه بر روي فيلم ثبت شده است. فيلم هاي رايج عكاسي را بايد در تاريكي مطلق ظاهر كرد. اين كار به دو طريق ظهور در تشتك و ظهور با تانك ظهور صورت مي گيرد. امروزه از روش ظهور در تشتك كمتر استفاده مي شود.
زيرا علاوه بر اينكه از دقت كافي برخوردار نيست، عكاس مجبور است در تمام مراحل ظهور در تاريكي به سر ببرد و بيماريهاي پوستي را به همراه دارد. اما در روش ظهور با «تانك ظهور» فقط مرحله پيچيدن فيلم به دور قرقره در تاريك خانه انجام مي شود و مراحل ظهور در روشنايي صورت مي گيرد و خط تماس با آنها به حداقل مي رسد. تانكهاي ظهور از جنس پلاستيك يا فلز ساخته شده اند.
رايج ترين و موفق ترين قرقره هايي كه در تانكهاي ظهور به كار مي روند پلاستيكي مي باشند. اين قرقره ها قابل تغيير بوده اما قرقره هاي فلزي غير قابل تغيير هستند.
وسايل مورد استفاده در ظهور فيلم
تاريك خانه ، تانك ظهور، قيچي، دما سنج صفر – 100، بشر، زمان سنج، گيره آويزه فيلم ، خشك كن فيلم، حوله كوچك و داروهاي ظهور، توقف و ثبوت فيم . تاريك خانه مكاني كاملاً‌تاريك است كه براي فيلم گذاري به دور قرقره تانك ظهور، از آن استفاده مي شود.
آماده كردن فيلم
فيلم 135 : قبل از خاموش كردن چراغ و آغاز فيلم گذاري،دقت كنيد كه قرقره كاملاً خشك باشد در غير اين صورت ، فيلم پيچي به دور قرقره دچار مشكل مي شود. سپس زباله هاي ورود فيلم بر روي لبه قرقره را دقيقاً مقابل هم ميزان كنيد. براي اينكه فيلم گذاري با مشكلي مواجه نگردد بايد قسمت زباله ابتداي فيلم كه از كاست فيلم بيرون زده است. با قيچي بريده و گوشه هاي تيز قسمت بريده شده اندكي كوتاه شود. سر فيلم را در قسمت زبانه قرقره قرار دارده با حركت دادن قرقره ، فيلم را به دور آن بپيچيد. پس از آن انتهاي فيلم را از محورش جدا كنيد و قرقره را در تانك ظهور قراردهيد. با بستن در پوش تانك ظهور، براي ادامه كار مي توان آن را به فضاي روشن انتقال داد، پيچيدن فيلم به دور قرقره بايد درتاريكي كامل انجام شود. داروهاي ظهور، بسيارمتنوع اند و هر يك استفاده خاصي دارند داروهاي ظهور كنتراست كم،داروهاي ظهور كنتراست معمولي ،داروهاي ظهور كنتراست زياد، داروها ظهور با وضوح زياد،داروهاي ظهور سريع و داروهاي ظهور ريزدانه از اين جمله است. عموماً تلاش مي شود كه فيلم ، با كنتراست و غلظت متعادل و معمولي ظهور شود. داروي ظهور، تركيبي از چندين ماده شيميايي است . داروي 76.D كداك پرمصرف ترين داروي ظهور نگاتيو سياه و سفيد است.
داروهاي ظهور به صورت پودر يا مايع غليظ شده ساخته مي شوند. داروهاي پودري ارزانتر است.
نكات مهم در تركيب و نگهداري داروها
1 – به حجم آب كه در راهنما و يا فرمول داروها اشاره شده است توجه كنيد.
2 – لازم است از آب تصفيه شده و بدون املاح استفاده شود.
3 – دماي بيشتر،علاوه بر تجزيه تركيبات داروها، عمر آن را كاهش مي دهد و برخي از تركيبات دارو و در دماهاي كمتر حل نمي شود.
4 – دارو را به تدريج به آب اضافه كنيد.
5 – محلول را به آرامي هم بزنيد كف كردن محلول،باعث اكسيد شدن دارو خواهد شد.
6 – براي هم زدن محلول، از ميله هاي شيشه اي ،پلاستيكي يا P.V.C يا چوبي استفاده كنيد.
7 – از تقسيم داروهاي بسته بندي شده، بپرهيزيد.
8 – به علت گرم بودن محلول و امكان وجود ناخالصيهايي در دارو كه ته نشين نشده اند بلافاصله از داروي آماده شده استفاده نكنيد.
9- داروهاي آماده را در ظرف پلاستيكي يا شيشه اي تيره و به صورت سرپر، نگهداري كنيد.
10 – دقت كنيد در حل كردن مواد،املاح تركيب نشده و يا ته نشين شده در محلول باقي نماند.
11- از تمام مداوم داروها با پوست جلوگيري كنيد.
براي رقيق كردن كافيست داروي خالص با مقداري آب تركيب شود.
براي رقيق كردن كافيست داروي خالص با مقداري آب تركيب شود.
عوامل مؤثر بر ظهور فيلم
حساسيت فيلم، نوع فيلم، دماي دارو، غلظت دارو، همزدن دارو و نوع داروي ظهور
حساسيت فيلم
فيلم هاي با حساسيت بيشتر به زمان ظهور طولاني تر نياز دارند.
نوع فيلم
سازندگان فيلمها، زمان ظهور خاصي را با داروهاي ظهور رايج براي محصولشان توصيه مي كنند. مثلاً زمان ظهور فيلم ISO 100 كداك با داروي 76.D يك به يك ، 6 دقيقه اما زمان ظهور فيلم آگفا ISO 100 با شرايط مشابه 9 دقيقه است.
دماي داروي ظهور
دماي استاندارد ظهور فيلم هاي سياه و سفيد 20 درجه سانتي گراد است اگر دما افزايش يابد غلظت و كنتراست فيلم نيز افزايش مي يابد همين طور برعكس.
توجه كنيد كه ثابت بودن دماي استاندارد براي تمامي مراحل ظهور ضروريست.
غلظت داروي ظهور
زمان ظهور فيلم ها با داروهاي خالص يا غليظ كمتر از زمان ظهور با همان داروي رقيق شده است.
همزدن داروي ظهور
به علت فاصله اندك لايه هاي فيلم كه به دور قرقره تانك ظهور پيچيده شده است حجم كمي از دارو با لايه هاي فيلم در تماس است از اين رو بايد هر از چند گاهي دارو را جابجا كرد تا فيلم يكنواخت و مناسب ظاهر شود. بهترين شيوه، سرو ته كردن تانك ظهور است. طولاني شدن همزني، غلظت و كنتراست فيلم را افزايش مي دهد و كمبود آن نيز، باعث ظهور ناكافي فيلم مي شود.
نوع داروي ظهور
زمان ظهور و داروي ظهور مناسب، در بروشور فيلم ها قيد مي شود.
مراحل ظهور فيلم
مراحل ظهور فيلم ،در فضاي روشن انجام مي شود.
درپوش بالاي تانك ظهور را برداشته،داروي آماده شده رايكباره در آن بريزيد و بلافاصله كنترل زمان را شروع كنيد. سپس به مدت 30 ثانيه تانك ظهور را سر و ته كنيد. در ادامه پس از هر دقيقه كه از زمان ظهور سپري مي شود بايد 4 بار تانك را سروته كرد. پس از اتمام زمان ظهور، داروي ظهور از تانك بيرون مي ريزند.
مرحله توقف:كار اين مرحله متوقف ساختن عمل ظهور است. داروي توقف محلول 28% اسيد استيك است. زمان توقف همه فيلم ها از 10 ثانيه تا يك دقيقه است.
مرحله ثبوت:پس از ظهور دانه هاي نور ديده برميد نقره در امولسيون،بايد دانه هاي برميد نقره كه در معرض تابش نور قرار نگرفته اند از امولسيون جدا شوند تا نور بر فيلم بي اثر باشد. اين وظيفه را مرحله ثبوت به عهده دارد. زمان مناسب براي ثبوت 5 تا 10 دقيقه است. داروهاي ثبوت عمر نسبتاً طولاني دارد و در ظروف سربسته مي توان آنها را بيش از 3 ماه نگهداري كرد. براي آزمايش داروي ثبوت، در روشنايي،يك تكه فيلم ظاهر نشده را در داروي ثبوت انداخته، آن را مرتباً تكان دهيد اگر چه حداكثر ظرف 5 دقيقه فيلم كاملاً شفاف شد،داروي ثبوت از قدرت كافي برخوردار است.
نكات مهم درباره ثبوت
1 – داروي ثبوت را در ظروف غيرفلزي نگهداري كنيد.
2 – به دليل قليايي بودن داروي ظهور و اسيدي بودن داروي ثبوت،از تركيب آنها جداً جلوگيري كنيد زيرا باعث خنثي شدن آنها مي شود بنابراين پس از مرحله ظهور حتماً از مرحله توقف استفاده شود تا داروي ثبوت زود ضعيف نشود.
3 – داروي ثبوت را در معرض نور شديد قرار ندهيد.
4 – از پاشيدن دارو برروي لباس جلوگيري كنيد.
5 – از داروي ضعيف شده استفاده نكنيد زيرا ثبوت نامناسب پس از مدتي باعث تغيير رنگ فيلم مي شود.
6 – اگر به جاي داروي ظهور اشتباهاً از داروي ثبوت استفاده كنيد فيلم كاملاً‌شفاف مي شود.
7 – فيلم را بيش از 10 دقيقه در داروي ثبوت باقي نگذاريد.
مرحله شستشو
بهترين روش شستشو استفاده از آب جاريست . براي اين كار، شلينگ آب را در مركز محور قرقره تانك قرار دهيد بدين تريب آب جاري از پايين تانك به طرف بالا حركت كرده از اطراف لبه تانك سرريز مي شود. با اين روش ، فيلم در معرض آب جاري قرار مي گيرد.
حداقل مدت شستشو، برابر با مجموع زمان مرحله ص قبلي است. پس از پايان مرحله شستشو، چند قطره مرطوب كننده در تانك بريزيد و به مدت يك دقيقه قرقره را به آرامي بچرخانيد. اين محلول باعث مي شود كه هنگام خشك شدن فيلم، قطره هاي آب به حاشيه فيلم هدايت شود بدين ترتيب از ايجاد لكه جلوگيري مي شود. پس از شستشو بهتر است فيلم به كمك فيلم خشك كن خشك شود. در صورت عدم دسترسي به چنين وسيله اي فيلم را در مكاني تميز و بدون گرد و غبار آويزان كرده به انتهاي آن گيره اي بزنيد. پس از خشك شدن فيلم ها را 5 تا 6 قطعه اي بريده و در فايلهاي مخصوص آرشيو كنيد.
فيلم نرمال را از چند طريق تشخيص مي دهند:
الف) بررسي اعداد حاشيه فيلم: اگر اعداد ضعيف و كمرنگ باشد، فيلم ضعيف ظهور شده است و در صورتيكه اعداد پررنگتر از حد معمول باشد زمان ظهور فيلم زياد بوده است.
ب) يك فيلم نرمال : علاوه بر نقاط تيره و روشن از درجات خاكستري متنوعي نيز برخوردار است.
توصيه ها :
1 – پس از هر بار استفاده،تانك ظهور را به دقت با آب نيم گرم بشوييد.
2 – تمام ظرفهاي مخصوص نگهداري داروها را با بر چسب مشخص كنيد.
3 – داروها را در سرما نگهداري نكنيد. زيرا باعث بلورشدن برخي از تركيبات و رسوب شدن برخي ديگر مي شود.
4 – هيچ وقت در انجام مراحل ظهور عجله نكنيد.
چاپ عكس
چاپ عكس در مكاني به نام لابراتور يا تاريك خانه به كمك وسايل و موادي خاص صورت مي پذيرد. در تاريك خانه نتيجه نهايي تصوير به دست مي آيد. تاريك خانه محلي است كه عكاس وقت زيادي را در آن صرف مي كند، از اين رو رعايت اصول اساسي در طراحي يك تاريك خانه الزاميست.
نكات مهم در طراحي تاريك خانه
اتاق تاريك : عبور نور كاملاً‌عايق بندي شده تا نور به داخل آن نفوذ نكند. براي اطمينان از عايق بندي صحيح تاريك خانه به مدت 10 دقيقه در تاريك خانه بمانيد تا چشم هايتان به تاريكي عادت كند تا اگر نوري به داخل نفوذ مي كند نسبت به رفع آن اقدام كنيد.
مشخصات تاريك خانه
1 – پوشش ديوارها و كف تاريك خانه بايد به نحوي باشد كه از تجمع گرد و غبار جلوگيري كند.
2 – تاريك خانه داراي سيستم لوله كشي آب و فاضلاب باشد.
3 – ابعاد اتاق در حدي باشد كه شخص بتواند به راحتي در آن كار كند.
4 – تاريك خانه مجهز به چند پريز برق باشد.
5 – پوشاندن تمامي منفذها از رود هوا جلوگيري مي كند.
تجهيزات تاريك خانه
تجهيزاتي كه براي راه اندازي يك تاريك خانه غيرحرفه اي لازم است عبارتند از : 1- آتتانديسور ، 2 – كاش كاغذ ، 3 – تشتكهاي مجزا براي مراحل سه گانه، ظهور، توقف و ثبوت ،4 – ظرف مدرج ،5 – لامپ مخصوص تاريك خانه ،6 – زمان سنج اگرانديسور، 7 – خشك كن كاغذ، 8 – انبر كاغذ ، 9 – كاغذ حساس عكاسي ،10 – ميز كار ، 11 – قيچي برش كاغذ، 12 – سطح زباله ، 13 – حوله براي خشك كردن دست ، 14 – وسايل تنظيف فيلم و ...
تقسيم بندي تاريك خانه
مجموعه وسايل و لوازم مورد نيازدر تاريك خانه به دو گروه «خشك و تر» تقسيم مي شوند.
آگرانديسور ،آگرانديسمان يا بزرگ كردن است. با اين دستگاه، مي توان تمام يا قسمتي از فيلم را به ابعاد مختلف چاپ كرد. اگرانديسور از قسمت هاي زير تشكيل شده است : 1- منبع نور ، 2 – وسيله تنظيم و يكنواخت كردن نور، 3 – كاش فيلم ،4 – فانوسي قابل ارتجاع ، 5 – لنز، 6 – فيلتر قرمز ، 7 – پايه دستگاه ، 8 – دستگيره هاي واضح سازي ،9 – دستگيزه يا اهرم تنظيم ارتفاع آگرانديسورها علاوه بر تفاوت در شكل ظاهر، داراي سيستم و طراحي هاي مختلفي از لحاظ تنظيم و يكنواخت كردن نور هستند.
آگرانديسور
آگرانديسورها در دو نوع رنگي و سياه و سفيد عرضه شده اند. تفاوت آنها علاوه بر منبع نور، دراين است كه اگرانديسورهاي رنگي به فيلترهاي رنگي مجهزند كه براي چاپ عكس رنگي به كار مي روند.
منبع نور
در آگرانديسورهاي سياه و سفيد از يك لامپ شيري 75 يا حداكثر 100 وات استفاده مي شود. لامپهاي شيري و مات، نور يكنواخت و پراكنده توليد مي كنند و به همين علت مناسبند. لامپهاي پرقدرت، گرماي زياد در محفظه لامپ توليد مي كنند كه ممكن است باعث آسيب ديدگي نگاتيوها و دستگاه شود.
وسيله تنظيم و يكنواخت كردن نور
در بيشتر آگرانديسورهاي سياه و سفيد از وسيله اي به نام «كندانسور» استفاده مي شود. كندانسور نورهاي پراكنده را يكنواخت كرده به سطح فيلم هدايت مي كند. نور يكنواخت شده با عبور از نگاتيو به لنز مي رسد و به سطح پايه اگرانديسور مي تابد. نور قرمز تاريك خانه بر روي كاغذهاي عكاسي بي اثر است. دستگيره تنظيم ارتفاع آگرانديسور، براي تعيين ابعاد عكس به كار مي رود. پس از تنظيم ارتفاع ،لازم است با دستگيره واضح سازي تصوير را واضح كرد. مجموعه منبع نور،كندانسور كاش فيلم و لنز را «كلاهك» مي نامند. براي اينكه فيلم بدرستي در مسير نور آگرانديسور قرار بگيرد، آن را در كاش فيلم قرار مي دهند. كاش فيلم، شيشه اي يا بدون شيشه است كه بين كندانسور و لنز قرار مي گيرد.
لنزاگرانديسور
لنز آگرانديسور نيز مانند دوربين فاصله هاي كانوني مختلف دارد ولي گستره آن از لنز دوربين ها بسيار كمتر است. هنگامي كه بخواهند عكسي در ابعاد بزرگتر چاپ كنند از لنزهايي كه با فاصله كانوني لنز نرمال دوربين برابر است استفاده مي شود. اما هنگامي كه بخواهند عكسي در ابعاد كوچكتر از اندازه اي كه لنز 5 ميلي متري قادر به واضح سازي آن نيست چاپ كنند لنزهاي با فاصله كانوني بلندتر به كار مي برند. كاهش كاغذ نيز براي مهاركردن كاغذ عكاسي بر روي پايه اگرانديسور به كار مي رود. زمان سنج آگرانديسور نيز براي تعيين زمان نور دهي مورد استفاده قرار مي گيرد.
بخش «تر» تاريك خانه
شامل سه مرحله ظهور، توقف و ثبوت و يك مرحله شستشو است. داروهاي ظهور توقف و ثبوت چاپ عكس در تشتك ريخته مي شود. به ترتيب در تشتك اول داروي ظهور عكس، تشتك دوم محلول توقف و در تشتك سوم داروي ثبوت مي ريزند. داروهاي ظهور عكس، انواع مختلفي دارد اما جملگي آنها از كنتراست و قدرت بيشتري نسبت به داروهاي ظهور فيلم برخوردارند. البته داروهايي موسوم به داروهاي عمومي براي ظهور فيلم و عكس ساخته شده اند. محلولهاي ظهور را با نسبت تعيين شده در راهنماي دارو در درجه حرارت 20 درجه سانتي گراد تهيه كرده، هر يك را در ظرف مخصوص بريزيد.
چاپ كنتاكت
وجود كنتاكت باعث دوام و طول عمر نگاتيوها مي شود. زيرا به جاي استفاده مستقيم از نگاتيو، مي توان تصاوير مورد نظر را از روي كنتاكت بررسي و انتخاب كرد. در چاپ كنتاكت ، فيلم ها مستقيماً بر روي كاغذ عكاسي قرار مي گيرند و به كمك آگرانديسور يا يك لامپ معمولي به آنها نور مي دهند. در چاپ كنتاكت بايد فيلم به صورت كاملاً مسطح بر روي سطح حساس كاغذ قرار گيرد. براي دستيابي به اين هدف، از دو روش استفاده مي شود:
تهيه نوار آزمون
1– روش پله اي : زير نور قرمز تاريك خانه تكه اي از كاغذي كه مي خواهيد عكس از روي آن چاپ كنيد در كاش كنتاكت قرار داده و فيلم ها را به گونه اي دركاش كنتاكت قرار دهيد كه قسمت مات فيلم ها روي سطح كاغذ عكاسي قرارگيرد، با بستن كاش كنتاكت نور سفيد يا نور آگرانديسور را روشن كنيد و به كمك مقوا بخشي از مسير تابش نور را بر روي كاغذ مسدود كنيد و به قسمتي از كاغذ كه پوشانده نشده است مقدار معيني نور بدهيد. پس از ظهور، بر روي كاغذ عكاسي به صورت پله اي از تيره تا روشن چاپ شده است.
2 – روش آموزن تكه اي : در اين شيوه ابتدا به يك تكه كاغذ كه با فيلم كنتاكت شده است مثلاً 5 ثانيه نور داده مي شود. سپس آن را برداشته تكه ديگري را به مدت 10 ثانيه و يكي ديگر را به مدت 15 ثانيه نور مي دهند پس از ظهور كاغذها مناسب ترين زمان نوردهي انتخاب مي شود. در اين روش بايد زمان هاي نوردهي پشت كاغذها يادداشت شود. پس از محاسبه زمان صحيح، شرايطي از قبيل فاصله كلاهك آگرانديسور تا كاغذ ديافراگم لنز اگرانديسور، زمان نور دهي ،نوع لنز،نوع دارو، دماي دارو، نبايد تغيير كند. در غير اين صورت بايد آزمون جديد انجام شود. قبل از چاپ كنتاكت از تميز بودن كاش كنتاكت يا شيشه و همچنين نگاتيوها اطمينان حاصل كنيد.
طريقه ظهور عكس
كاغذ عكاسي نور داده شده با آگرانديسور را به طور يكنواخت و يكباره به نحوي كه قسمت امولسيون رو به بالا باشد در محلول ظهور وارد مي كنند سپس به آرامي كاغذ را به كمك انبر كاغذ تكان داده يا به آرامي تشتك را تكان مي دهند . زمان ظهور كاغذهاي عكاسي دست كم يك و نيم دقيقه و حداكثر 3 دقيقه است پس از پايان ظهور، گوشه كاغذ را گرفته از داروي ظهور خارج مي كنند و بلافاصله در تشتك حاوي محلول توقف وارد مي كنند. كاغذ در مرحله توقف بايد به مدت يك دقيقه به طور ممتد و با آرامي تكان داده شود تا رسوبها و بقاياي ظهور از آن جدا گردد. سپس آن را به تشتك بعدي كه حاوي محلول ثبوت است وارد مي كنند.زمان مناسب براي ثبوت كاغذهاي عكاسي 5 تا 10 دقيقه است. محلول توقف و ثبوت فيلم و عكس تفاوتي ندارد اما مرحله ظهور آنها متفاوت است . كاغذهاي عكاسي را در مرحله ثبوت به حال خود رها نسازيد بلكه هر چند لحظه يك بار محلول را به هم بزنيد و يا كاغذ را تكان دهيد. پس از مرحله ثبوت كاغذ را حداقل 20 دقيقه با آب جاري شستشو دهيد. در تهيه نوارهاي آزمون زمان ثبوت 3 دقيقه و شستشوي كوتاه كافي است زيرا پس از آن از نظر آزمون استفاده اي نمي شود. عكس را از آب خارج كرده با دقت و ملايمت، رطوبت سطح آن را با پارچه اي تميز و بدون پرز خشك كنيد سپس به نحوي كه تصوير به سمت بالا قرارگيرد كاغذ را در خشك كن مخصوص قراردهيد.
نور مخصوص تاريك خانه
يك لامپ قرمز 15 وات است كه بر روي محل تشتكهاي ظهور و توقف نصب مي شود و حداقل 5/1 متر با سطح آنها فاصله دارد، چون هر نور قرمزي،نور مخصوص تاريك خانه نيست، براي اطمينان از ايمن بودن ،نور سفيد را خاموش كرده بر روي ميز محل استقرار تشتكها يك ورق كاغذ عكاسي نور نديده قرارديهد و بر روي آن يك سكه بگذاريد، كاغذ بايد حداقل 15 دقيقه در معرض تابش نور قرمز قرار گيرد. سپس آن را به روش معمولي ظاهر كنيد. چنانچه پس از ظهور كاغذ بين محل استقرار سكه و فضاي اطراف آن تغييري ديده نشد، نور مخصوص مورد اعتماد است.
تشخيص سطح حساس كاغذهاي عكاسي
داراي امولسيون يا سطح حساس به نور هستند. براي تشخيص آن چند روش وجود دارد:
داراي امولسيون يا سطح حساس به نور هستند. براي تشخيص آن چند روش وجود دارد:
1 – كاغذهاي عكاسي معمولاً به سمت امولسيون انحنا دارند.
2 – سطح حساس برخي از كاغذها ، بافت دار است كه با دست كشيدن بر روي آن قابل لمس مي باشد.
3 – برخي از كاغذها سطحي بدون بافت و كاملاً صاف دارند، مناسب ترين راه براي مشخص كردن امولسيون ، مرطوب كردن قسمت كوچكي از گوشه كاغذ به وسيله زبان است.
توصيه ها
1 – به خاطر بسپاريد همان گونه كه گفته شد زمان ظهور كاغذ عكاسي يك و نيم دقيقه است. اگر عكس در داروي ظهور زودتر تيره شود لازم است مدت نوردهي با آگرانديسور را كمتر كرد و يا ديافراگم لنز آگرانديسور راست و به هيچ عنوان زمان ظهور را تغيير نداد.
2 – هيچ گاه نوارهاي آزمون را زير نور قرمز تاريك خانه ارزيابي نكنيد زيرا در اين نور، عكسها تيره تر به نظر مي رسند.
رعايت نظافت و نظم از مسايل بسيار مهم كار درتاريك خانه است همراه داشتن حوله كوچك شخصي براي هر عكاسي در تاريك خانه الزاميست.
بزرگسازي عكس
از روي چاپهاي كنتاكت ،فيلم مناسب براي بزرگسازي انتخاب مي شود.
در اين مرحله نگاتيو در كاش فيلم دستگاه آگرانديسور قرار مي گيرد.
قراردادن فيلم در كاش
تميز كردن نگاتيور با دستمال مخصوص و يا با پارچه لطيف بدون پرز و آهار صورت مي گيرد. براي اين كار ، استفاده از دستمال كاغذي يا پنبه به دليل وجود پرز در آنها مناسب نيست.
درجه بزرگنمايي
كلاهك آگرانديسور را بالا و پايين ببريد تا بزرگنمايي مورد نظر عكس را به دست آوريد، سپس بايد تصوير را تنظيم و واضح كرد.
تنظيم
ديافراگم لنز آگرانديسور را كاملاً باز كنيد و با حركت دادن دستگيره يا اهرم مخصوص واضح سازي با دقت به جزئيات ريز تصوير را تنظيم كنيد. براي اطمينان از وضوح بيشتر يك يا 2 درجه ديافراگم لنز آگرانديسور را ببنديد. پس از آن آگرانديسور را خاموش كرده يا فيلتر قرمز را جلوي لنز قرار دهيد.
تهيه نوارآزمون
كاغذ تست را بايد به گونه اي تهيه كنيد كه سطوح روشن و تيره تصوير را در برداشته باشد و دقت شود كه سطوح روشن يا تيره، در يك پله واقع نشود. زمان نور دهي بهتر است از 5 ثانيه كمتر نباشد زيرا در صورت فقدان زمان سنج آگرانديسور و اشتباه در شمارش،زمان هاي كوتاه داراي ضريب خطاي بيشتري خواهد بود. با بستن ديافراگم، شدت نور كاهش مي يابد و امكان افزايش زمان نور دهي فراهم مي آيد. با بازكردن ديافراگم، شدت نور افزايش مي يابد و امكان كاهش زمان نوردهي فراهم مي شود.
نوردهي به كاغذ عكاسي
يك ورق كاغذ عكاسي را از جعبه خارج كرده سپس در آن را خوب ببنديد . كاغذ را در كاش كاغذ به نحوي قرارديهد كه قسمت امولسيون رو به بالا باشد. كاش كاغذ علاوه بر نگهداري كاغذ اين امكان را به عكاس مي دهد كه حاشيه سفيد دور عكسها را به وجود آورد. اگر هنگام عكسبرداري فضاي زايد در كناره هاي تصوير ثبت شده مي توان آن را به راحتي در مرحله چاپ حذف كرد و يا فقط بخشي از نگاتيو را چاپ كرد. نوردهي به كاغذ را به كمك فيلتر قرمز آگرانديسور انجام ندهيد زيرا كنار زدن فيلتر باعث ايجاد لرزش خفيف آگرانديسور و محور شدن تصوير مي شود. راه حل مناسبتري استفاده از زمان سنج يا كليد قطع و وصل آگرانديسور است.
انواع كاغذهاي عكاسي
بسيار اتفاق مي افتد كه هنگام عكاسي نور كمتر يا بيشتر به فيلم مي رسد و باعث كمرنگ يا تيره شدن نگاتيو مي شود. در مرحله ظهور نيز مسايلي مانند كم يا زياد بودن دماي داروي ظهور ، همزدن زياد يا كم دارو و موادي از اين دست، اين مشكل را به وجود مي آورد.
كنتراست در كاغذهاي عكاسي
كاغذهاي عكاسي از لحاظ كنتراست، درجه هاي مختلفي دارند كه امكان چاپ انواع نگاتيو با كنتراستهاي متفاوت را فراهم مي سازد. كاغذهاي عكاسي به درجه هاي زير تقسيم مي شود.
1 – كنتراست بسيار كم ، 2 – كنتراست كم ، 3 – كنتراست متوسط، 4- كنتراست زياد ،5 – كنتراست بسيار زياد، 6- كنتراست متغير
1 – كاغذهاي كم كنتراست :وجود نقاط و سطوح تيره و روشن در كنار درجه هاي خاكستري برجسته نمايي خوبي به يك تصوير مي دهد . اگر خاكستريها در تصوير زياد شود به طوري كه نقاط و سطوح تيره و روشن ديده نشود، تصوير، تخست و فاقد برجسته نمايي كافي مي شود و اگر نقاط و سطوح تيره و روشن با كمترين درجات خاكستري باشد، تصوير، خشن مي شود. كاغذهاي كم كنتراست را «SOFT» يا «نرم» مي نامند.
2 – كاغذهاي كنتراست متعادل : نگاتيوهايي كه به صورت صحيح عكسبرداري و ظهور شده باشد نگاتيوهاي «نرمال» ناميده مي شوند. چنين نگاتيوهايي از روشنايي و تيرگي لازم و همچنين درجات خاكتسر متوسط برخوردارند. نگاتيوهاي كنتراست متعادل را بر روي كاغذهاي كنتراست متعادل چاپ مي كنند. كاغذهاي كنتراست متعادل به كاغذهاي «نرمال» نيز معروف هستند.
3 – كاغذهاي كنتراست زياد: نگاتيوهاي ضعيف يا كم كنتراست را مي توان با چاپ بر روي كاغذهاي كنتراست زياد به مقدار قابل توجهي اصلاح كرد. كاغذهاي كنتراست زياد را اصطلاحاً «هارد» يا سخت مي نامند.
اگر نگاتيو، به هنگام ظهور تيره شد آن را بر روي كاغذ كنتراست چاپ مي كنند اما اگر هنگام نوردهي بيش از حد تيره شد بايد آن را بر روي كاغذ سخت يا كنتراست زياد چاپ كرد.
4 – كاغذهاي كنتراست متغير: كاغذهاي ويژه اي هستند كه به كمك فيلترهاي رنگي مخصوص، مي توان كنتراست آنها را تغيير داد. فيلم هاي كنتراست متغير به رنگهاي «ارغواني» و «زرد» هستند. فيلتر زرد، براي كاهش كنتراست و فيلتر ارغواني براي افزايش آن به كار مي رود. فيلترهاي غليظ تر اثرات بيشتري دارند. فيلترهاي آگرانديسور رنگي نيز براي چاپ كاغذهاي كنتراست متغير به كار مي روند. به جز كنتراست كاغذهاي عكاسي ويژگيهاي ديگري از قبيل جنس، سطح و رنگ دارند كه هر يك به نوبه خود حائزاهميت است.
جنس كاغذهاي عكاسي
كاغذهاي عكاسي، پلاستيكي يا كاغذي هستند كاغذهاي پلاستيكي نياز به زمان نوردهي كوتاهتري دارند نفوذ داروهاي مختلف و رطوبت در آن بسيار كم است براي شستشو 4 دقيقه كافي است. كاغذهاي پلاستيكي را نبايد در خشك كن كاغذ معمولي قرارداد، زيرا بر اثر گرماي زياد به رويه خشك كن مي چسبند ،كافيست آنها را در هواي آزاد آويزان كرده يا به كمك سشوار خشك كرد. كاغذهاي پلاستيكي بسيار صاف و بدون چين و چروك خشك مي شوند. اين كاغذها را با R.Cيا PE مشخص مي كنند.
سطح كاغذهاي عكاسي
كاغذهاي مختلف عكاسي به سه نوع براق، نيمه مات و مات تقسيم مي شوند. كاغذهاي مات انواع صاف، ابريشمي،مخملي و ... دارد. كاغذهاي براق پلاستيكي پس از خشك شدن براق بودن خود را حفظ مي كنند اما كاغذهاي معمولي و براق را بايد به كمك صفحه براق خشك كن برق انداخت. اگر اين كاغذها به شيوه معمولي خشك شوند براي برق انداختن كاغذهاي براق صفحه براق را بر روي خشك كن مي گذارند و پس از گرم شدن،عكس را به حالت كاملاً مرطوب از سمت امولسيون بر روي آن قرار مي دهند.پس از قراردادن عكس و بستن پوشش خشك كن بر روي پوشش دست مي كشند تا رطوبت عكس به صورت يكنواخت بر سطح تصوير پخش شود و اگر صفحه براق خشك كن كثيف باشد يا اينكه عكس كاملاً خيس نباشد، سطح تصوير، يكدست و خوب براق نمي شود. كاغذهاي مات،مخملي و ابريشمي براق نيستند. كاغذهاي براق را مي توان به دفعات ، براق يا غيربراق كرد. كاغذهاي براق مخصوص چاپ عكس هاي با وضوح و جزئيات زياد و كاغذهاي مات، ابريشمي و مخملي براي چاپ عسك هايي كه هدف نمايشي دارند استفاده مي شود.
رنگ كاغذهاي عكاسي
رنگ لايه پوششي كاغذهاي عكاسي سفيد و كرم است.
تشخيص مشخصات كاغذهاي عكاسي
الف) با حروف مانند GLOSY
ب ) كدهاي عددي
ابعاد كاغذهاي عكاسي
×15 براي عكس هاي كارت پستالي - 18×13، 21×16، 24×18 و ... استفاده عمومي دارند. براي چاپ عكس هاي بزرگ از كاغذهاي متري استفاده مي شود.
روشهاي كنترل در چاپ عكس
بعضي مواقع، جزئيات بخشي از نگاتيو دقيقاً بر روي عكس ديده نمي شود در چنين شرايطي هنگام نوردادن به محلهاي روشن تر نور بيشتري داده مي شود و يا از تابيدن نور بيشتر به محل هاي تيره جلوگيري از نور دهي را «داجينگ» يا سايه انداختن و نوردهي اضافي به يك قسمت را «سوزاندن» مي نامند.