مژگان
07-12-2010, 11:07 AM
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
روزهای گرم سال بالاخره از راه رسیدند. به نظر شما با این افزایش شدید دمای هوا باید در رژیم غذاییمان نیز تغییری اعمال کنیم؟
بله، پاسخ به این پرسش مثبت است؛ زیرا به این ترتیب از بروز مشكلاتی نظیر كمآبی و گرمازدگی پیشگیری میکنیم. این موضوع به خصوص برای كسانی كه در این روزها قرار نیست تعطیل باشند و همچنان بیرون از خانه مشغول كار و فعالیتاند، اهمیت زیادتری دارد. از این رو، دكتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشكی ایران در اینباره توضیح می دهند
آقای دكتر! مهمترین توصیه تغذیهای شما برای روزهای گرم چیست؟
مهمترین توصیه من به شما این است كه سعی كنید حس تشنگی خودتان را حساس نگه دارید! همه حواس انسان خاصیت سازشپذیری دارند، به این معنی كه وقتی مدام تحریك شوند، به آن تحریك عادت میكنند و ما دیگر آن را متوجه نمیشویم. مثلا اگر شما كنار یك اتوبان شلوغ و پر سر و صدا بایستید، در لحظه اول صداهای زیاد و بلندی میشنوید، ولی بعد از مدتی به این صداها عادت میكنید یا اگر عادت كنید كه همیشه روی غذایتان نمك زیادی بپاشید، بعد از مدتی ذایقهتان به غذاهای شور عادت میكند و غذاهای معمولی به نظرتان بیمزه میآید. حس تشنگی ما هم همینطور است. اگر در زمانی كه احساس تشنگی میكنیم فورا آب ننوشیم و به حس تشنگی خود بیتوجه باشیم، دیگر متوجه تشنگی خود نمیشویم و همین موضوع باعث میشود تا در طول روز هم دیگر آب ننوشیم و در حالی كه اصلا متوجه نیستیم، اندكاندك دچار كمآبی و گرمازدگی شویم. از این رو، برای حساس نگهداشتن حس تشنگی باید به كوچكترین مقدار خشكی دهان هم پاسخ بدهیم و آب بنوشیم.
علامت این كمآبی و گرمازدگی چیست؟
اولین قسمت بدن كه به دنبال كمآبی هر چند خفیف دچار آسیب میشود، مغز است، بنابراین از دست رفتن حتی مقدار اندكی از آب بدن روی قدرت توجه و تمركز ذهنی اثر میگذارد و باعث میشود فرد در كار خود تمركز نداشته باشد. علایم اولیه كمآبی شامل خشكی دهان، كاهش ادرار و به دنبال آن احساس خستگی و بیحالی، سردرد، سرگیجه و در موارد شدیدتر افت فشارخون و از دست دادن هوشیاری است.
خیلی از ما این توصیه را شنیدهایم كه نوشیدن روزی 8 تا 10 لیوان آب برای بدن كافی است.آیا این مقدار برای روزهای گرم هم كفایت میكند؟
این یك توصیه ساده و كلی است و نمیتوان از آن برای همه مردم در همه شرایط استفاده كرد. شاید این مقدار آب برای روزهای گرم و برای كسانی كه فعالیت و تعریق زیادی دارند، كافی نباشد.آب سلاح حیاتی ما در روزهای گرم است، بنابراین توصیه بهتر این است كه سعی كنید یك بطری آب را همه جا به همراه خود داشته باشید و سعی كنید با نوشیدن یكی دو جرعه آب، همیشه دهان خود را مرطوب نگه دارید. این كار حس تشنگی شما را حساس نگه میدارد. میدانید كه در روزهای گرم خیلی بیشتر از روزهای عادی عرق میكنیم و به همین دلیل آب زیادی از دست میدهیم. افرادی كه در محیط گرم كار میكنند بیشتر از بقیه تعریق دارند و آب بیشتری از دست میدهند. بنابراین باید آب از دست رفته را نیز جبران كنند.
چهطور میتوانیم آب از دست رفته را جبران كنیم؟
مسلما با نوشیدن آب! اما نكته مهم این است كه انسان همزمان با عرق كردن علاوه بر آب، بعضی از املاح بدن را هم از دست میدهد، بنابراین در روزهایی كه تعریق بدنمان شدید است فقط نوشیدن آب كافی نیست، بلكه باید به فكر جبران املاحی مثل سدیم و پتاسیم هم باشیم.
برای جبران املاح بدن چه بخوریم؟
میوهها و سبزیها در این بین نقش اساسی و كلیدی دارند و باید حتما آنها را در وعدههای اصلی و میانوعدههای غذایی بگنجانیم.
آیا تعداد و حجم وعدههای غذایی در روزهای گرم باید با مواقع دیگر سال تفاوت داشته باشد؟
یك برنامه غذایی سالم برنامهای است كه در آن حتما 3 وعده غذایی اصلی و 3 میان وعده وجود داشته باشد. بهطور كلی، همیشه توصیه ما این است كه تمام گروههای غذایی، یعنی گروه شیر و لبنیات، گروه نان و غلات، گروه سبزیجات و صیفیجات و گروه گوشتها در برنامه غذایی روزانه وجود داشته باشند، بنابراین اصول كلی تغذیه در روزهای گرم تفاوت چندانی ندارد ولی باید مصرف مایعات، میوهها و سبزیجات افزایش یابد. نكته دیگری كه باید به آن توجه كرد این است كه همانطور كه همیشه توصیه میكنیم، نداشتن میانوعده غذایی، حذف صبحانه و به جای آن خوردن ناهار و شام حجیم اصلا كار درستی نیست و عواقب آن در فصل تابستان شدیدتر است؛ در فصل گرما هم مانند همه اوقات سال بهتر است یك صبحانه سالم، میان وعده شامل میوهها در ساعت 10 صبح، ناهار متعادل همراه با سبزیجات، میان وعده عصرانه شامل میوههای فصل، شام سبك به همراه سالاد و سبزیجات و حتی وعده قبل از خواب متشکل از میوهها را در برنامه روزانه خود داشته باشید.
به مایعات اشاره كردید. آیا مایعاتی مثل آبمیوه، چای، قهوه و نوشابه هم همان اثر آب را دارند؟
نه، اصلا! بهترین نوشیدنی روزهای گرم همان آب ساده است. نوشیدن چای، قهوه، نسكافه، نوشیدنیهای كولادار و بسیار شیرین مثل نوشابه و آبمیوههای صنعتی با اینكه در لحظه اول حس تشنگی را كم میكنند ولی درنهایت نه تنها به جبران آب بدن كمك نمیكنند، بلكه باعث تولید بیشتر ادرار و از دست دادن بیشتر آب بدن میشوند. در حقیقت نوشیدن این نوع مایعات كم آبی بدن را تشدید کرده و اوضاع را بدتر میكند.
به جز مایعاتی كه گفتید، آیا مواد دیگری هم هستند كه خوردنشان به دفع آب بدن منجر شود؟
بله؛ پروتئینها و چربیها هم خودشان برای هضم و جذب در بدن به مقداری آب نیاز دارند و بدن ما برای سوختوساز آنها به آب نیازمند است، بنابراین بهتر است در روزهای گرم غذاهای پرپروتئین (مثل گوشت)، پرادویه و چرب را زیاد مصرف نكنید و پایه رژیم غذایی را بر مصرف غذاهای گیاهی قرار دهید و سعی كنید میوهها و سبزیها را بیشتر بخورید و آنها را در تمام وعدهها و میانوعدههای غذایی جای دهید.
خیلیها، بهخصوص قدیمیترها، با بعضی میوهها و سبزیها مشكل دارند و مثلا میگویند اگر هندوانه بخوریم سردیمان میشود یا اگر طالبی بخوریم گرمیمان میشود. آیا این «سردی» و «گرمی» ریشه علمی دارد؟
بله! در حقیقت برخی افراد نسبت به مصرف بعضی غذاها حساسیت دارند و پس از مصرف آنها دچار ناراحتیهایی مثل دلدرد میشوند كه در قدیم با اصطلاح «سردی» و «گرمی» از آنها نام برده میشد. این واكنشها اساس علمی دارد و در طب سنتی ما و كتابهای قدیمی طب مثل «قانون» بوعلیسینا به آنها اشاره شده است. تعبیر علت این واكنشها در بدن هم به دلیل تغییرات خفیف هورمونهای تیرویید و اختلالات متابولیك متعاقب آنها ذكر شده است.
پس توصیه شما به افرادی كه به این دلیل نمیتوانند میوهها و سبزیجات بخورند، چیست؟
من توصیه میكنم این افراد میوههایی را كه نسبت به آن حساس هستند، بعد از وعدههای غذایی مصرف كنند؛ مثلا بعد از صرف ناهار، به جای آنكه دسری مثل كرم كارامل یا ژله یا شكلات بخورند، بهتر است چند برش هندوانه یا طالبی یا خربزه میل كنند.
روزهای گرم سال بالاخره از راه رسیدند. به نظر شما با این افزایش شدید دمای هوا باید در رژیم غذاییمان نیز تغییری اعمال کنیم؟
بله، پاسخ به این پرسش مثبت است؛ زیرا به این ترتیب از بروز مشكلاتی نظیر كمآبی و گرمازدگی پیشگیری میکنیم. این موضوع به خصوص برای كسانی كه در این روزها قرار نیست تعطیل باشند و همچنان بیرون از خانه مشغول كار و فعالیتاند، اهمیت زیادتری دارد. از این رو، دكتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشكی ایران در اینباره توضیح می دهند
آقای دكتر! مهمترین توصیه تغذیهای شما برای روزهای گرم چیست؟
مهمترین توصیه من به شما این است كه سعی كنید حس تشنگی خودتان را حساس نگه دارید! همه حواس انسان خاصیت سازشپذیری دارند، به این معنی كه وقتی مدام تحریك شوند، به آن تحریك عادت میكنند و ما دیگر آن را متوجه نمیشویم. مثلا اگر شما كنار یك اتوبان شلوغ و پر سر و صدا بایستید، در لحظه اول صداهای زیاد و بلندی میشنوید، ولی بعد از مدتی به این صداها عادت میكنید یا اگر عادت كنید كه همیشه روی غذایتان نمك زیادی بپاشید، بعد از مدتی ذایقهتان به غذاهای شور عادت میكند و غذاهای معمولی به نظرتان بیمزه میآید. حس تشنگی ما هم همینطور است. اگر در زمانی كه احساس تشنگی میكنیم فورا آب ننوشیم و به حس تشنگی خود بیتوجه باشیم، دیگر متوجه تشنگی خود نمیشویم و همین موضوع باعث میشود تا در طول روز هم دیگر آب ننوشیم و در حالی كه اصلا متوجه نیستیم، اندكاندك دچار كمآبی و گرمازدگی شویم. از این رو، برای حساس نگهداشتن حس تشنگی باید به كوچكترین مقدار خشكی دهان هم پاسخ بدهیم و آب بنوشیم.
علامت این كمآبی و گرمازدگی چیست؟
اولین قسمت بدن كه به دنبال كمآبی هر چند خفیف دچار آسیب میشود، مغز است، بنابراین از دست رفتن حتی مقدار اندكی از آب بدن روی قدرت توجه و تمركز ذهنی اثر میگذارد و باعث میشود فرد در كار خود تمركز نداشته باشد. علایم اولیه كمآبی شامل خشكی دهان، كاهش ادرار و به دنبال آن احساس خستگی و بیحالی، سردرد، سرگیجه و در موارد شدیدتر افت فشارخون و از دست دادن هوشیاری است.
خیلی از ما این توصیه را شنیدهایم كه نوشیدن روزی 8 تا 10 لیوان آب برای بدن كافی است.آیا این مقدار برای روزهای گرم هم كفایت میكند؟
این یك توصیه ساده و كلی است و نمیتوان از آن برای همه مردم در همه شرایط استفاده كرد. شاید این مقدار آب برای روزهای گرم و برای كسانی كه فعالیت و تعریق زیادی دارند، كافی نباشد.آب سلاح حیاتی ما در روزهای گرم است، بنابراین توصیه بهتر این است كه سعی كنید یك بطری آب را همه جا به همراه خود داشته باشید و سعی كنید با نوشیدن یكی دو جرعه آب، همیشه دهان خود را مرطوب نگه دارید. این كار حس تشنگی شما را حساس نگه میدارد. میدانید كه در روزهای گرم خیلی بیشتر از روزهای عادی عرق میكنیم و به همین دلیل آب زیادی از دست میدهیم. افرادی كه در محیط گرم كار میكنند بیشتر از بقیه تعریق دارند و آب بیشتری از دست میدهند. بنابراین باید آب از دست رفته را نیز جبران كنند.
چهطور میتوانیم آب از دست رفته را جبران كنیم؟
مسلما با نوشیدن آب! اما نكته مهم این است كه انسان همزمان با عرق كردن علاوه بر آب، بعضی از املاح بدن را هم از دست میدهد، بنابراین در روزهایی كه تعریق بدنمان شدید است فقط نوشیدن آب كافی نیست، بلكه باید به فكر جبران املاحی مثل سدیم و پتاسیم هم باشیم.
برای جبران املاح بدن چه بخوریم؟
میوهها و سبزیها در این بین نقش اساسی و كلیدی دارند و باید حتما آنها را در وعدههای اصلی و میانوعدههای غذایی بگنجانیم.
آیا تعداد و حجم وعدههای غذایی در روزهای گرم باید با مواقع دیگر سال تفاوت داشته باشد؟
یك برنامه غذایی سالم برنامهای است كه در آن حتما 3 وعده غذایی اصلی و 3 میان وعده وجود داشته باشد. بهطور كلی، همیشه توصیه ما این است كه تمام گروههای غذایی، یعنی گروه شیر و لبنیات، گروه نان و غلات، گروه سبزیجات و صیفیجات و گروه گوشتها در برنامه غذایی روزانه وجود داشته باشند، بنابراین اصول كلی تغذیه در روزهای گرم تفاوت چندانی ندارد ولی باید مصرف مایعات، میوهها و سبزیجات افزایش یابد. نكته دیگری كه باید به آن توجه كرد این است كه همانطور كه همیشه توصیه میكنیم، نداشتن میانوعده غذایی، حذف صبحانه و به جای آن خوردن ناهار و شام حجیم اصلا كار درستی نیست و عواقب آن در فصل تابستان شدیدتر است؛ در فصل گرما هم مانند همه اوقات سال بهتر است یك صبحانه سالم، میان وعده شامل میوهها در ساعت 10 صبح، ناهار متعادل همراه با سبزیجات، میان وعده عصرانه شامل میوههای فصل، شام سبك به همراه سالاد و سبزیجات و حتی وعده قبل از خواب متشکل از میوهها را در برنامه روزانه خود داشته باشید.
به مایعات اشاره كردید. آیا مایعاتی مثل آبمیوه، چای، قهوه و نوشابه هم همان اثر آب را دارند؟
نه، اصلا! بهترین نوشیدنی روزهای گرم همان آب ساده است. نوشیدن چای، قهوه، نسكافه، نوشیدنیهای كولادار و بسیار شیرین مثل نوشابه و آبمیوههای صنعتی با اینكه در لحظه اول حس تشنگی را كم میكنند ولی درنهایت نه تنها به جبران آب بدن كمك نمیكنند، بلكه باعث تولید بیشتر ادرار و از دست دادن بیشتر آب بدن میشوند. در حقیقت نوشیدن این نوع مایعات كم آبی بدن را تشدید کرده و اوضاع را بدتر میكند.
به جز مایعاتی كه گفتید، آیا مواد دیگری هم هستند كه خوردنشان به دفع آب بدن منجر شود؟
بله؛ پروتئینها و چربیها هم خودشان برای هضم و جذب در بدن به مقداری آب نیاز دارند و بدن ما برای سوختوساز آنها به آب نیازمند است، بنابراین بهتر است در روزهای گرم غذاهای پرپروتئین (مثل گوشت)، پرادویه و چرب را زیاد مصرف نكنید و پایه رژیم غذایی را بر مصرف غذاهای گیاهی قرار دهید و سعی كنید میوهها و سبزیها را بیشتر بخورید و آنها را در تمام وعدهها و میانوعدههای غذایی جای دهید.
خیلیها، بهخصوص قدیمیترها، با بعضی میوهها و سبزیها مشكل دارند و مثلا میگویند اگر هندوانه بخوریم سردیمان میشود یا اگر طالبی بخوریم گرمیمان میشود. آیا این «سردی» و «گرمی» ریشه علمی دارد؟
بله! در حقیقت برخی افراد نسبت به مصرف بعضی غذاها حساسیت دارند و پس از مصرف آنها دچار ناراحتیهایی مثل دلدرد میشوند كه در قدیم با اصطلاح «سردی» و «گرمی» از آنها نام برده میشد. این واكنشها اساس علمی دارد و در طب سنتی ما و كتابهای قدیمی طب مثل «قانون» بوعلیسینا به آنها اشاره شده است. تعبیر علت این واكنشها در بدن هم به دلیل تغییرات خفیف هورمونهای تیرویید و اختلالات متابولیك متعاقب آنها ذكر شده است.
پس توصیه شما به افرادی كه به این دلیل نمیتوانند میوهها و سبزیجات بخورند، چیست؟
من توصیه میكنم این افراد میوههایی را كه نسبت به آن حساس هستند، بعد از وعدههای غذایی مصرف كنند؛ مثلا بعد از صرف ناهار، به جای آنكه دسری مثل كرم كارامل یا ژله یا شكلات بخورند، بهتر است چند برش هندوانه یا طالبی یا خربزه میل كنند.