مژگان
02-21-2010, 02:54 PM
http://pnu-club.com/imported/2010/02/1948.jpg
تاريخچه منبت كاري
هنر تزئيني و باستاني منبت كه يكي از زيباترين و پرارزشترين آثار دستي هنرمندان كشور ما به شمار مي‌رود، از قرن‌ها پيش مورد توجه ايرانيان بوده و مي توان ادعا كرد كه پايه و اساس اغلب هنرهاي دستي امروز در اين كشور و ساير ممالك جهان بر روي قواعد و اصول اين هنر قرار دارد. آثار هنر منبت هم اكنون در تمام موزه‌ها، كاخهاي سلطنتي، معابد و مساجد قديمي ايران و ساير كشورهاي جهان كم و بيش موجود مي‌باشد.
مشاهدة اين آثار نشان مي دهد كه عشق به زيبائي در تمام دوره‌ها، موضوع اصلي هنرهاي ملي بوده هنرمندان سرزمين ما، هميشه زيبائيهاي طبيعت را به صورت طرحها و نقوش مختلف بر روي چوبها و كاشيها و صفحات كتابها منعكس ساخته‌اند. در دنياي امروز نيز براي هنر منبت ارزش و اهميت خاصي قايلند و به همين جهت آثاري كه در زمينه منبت كاري و ساير رشته هاي آن مانند مشبك و معرق كاري در نمايشگاههاي بزرگ جهان عرضه شده با حسن استقبال و توجه زياد روبرو گرديده و به دريافت نشانهاي گرانقدري نيز نايل آمده است.
بايد دانست كه استادان هنرهاي تزئيني نيز قسمت عمده اي از اشتهار و معروفيت هنر خود را مديون دستهاي هنر پرداز هنرمندان منبت مي‌دانند.
يك فرد با ذوق و علاقمند به اين هنر، اگر بخواهد براي اولين بار با فنون و اصول منبت كاري آشنا شود و به فراگرفتن اين هنر اشتغال ورزد بايد گام نخستين را از كوي طراحي كه يكي از رشته هاي منبت كاري است بردارد و پس از آن با آشنائي كامل به انواع چوبها و وسايل كار و آموختن فن«درودگري»، هنر مشبك را تعقيب و خود را براي فرا گرفتن اصول ساير رشته‌ها آماده سازد. رشته هاي موزائيك كاري- معرق كاري- رنگ كاري و رويه كوبي نيز كه هر كدام به موقع خود، داراي ارزش و اعتبار فوق العاده‌اي مي‌باشند در شمار اصولي قرار دارند كه بايد براي تعليم يك هنر جوي منبت كاري مورد توجه واقع شوند.
http://pnu-club.com/imported/2010/02/1949.jpgبه منظور مزيد استحضار خوانندگان گرامي مجلة«هنر و مردم» دربارة هر كدام از رشته هاي فوق اجمالاً و به طور اختصار در زير توضيح داده مي‌شود.
طراحي
در حقيقت، طراحي يك پروژه ابتدائي است كه موضوع و ايده هنرمند را برروي صفحات جامد منعكس مي كند، البته اين رشته بايد توأم با فرا گرفتن نقاشي ووجود وسايل و ابزار لازم براي فن مزبور باشد.
منبت كاري
اين رشته كه خود به دو نوع ريز و درشت برروي چوب و عاج و استخوان انجام مي شود شامل مجسمه سازي نيمرخ و تمام رخ -گلبرگهاي اسليمي، ختائي و غيره مي‌باشد.
مشبك كاري
اين هنر براي تزيين قابها و ساير وسايل تجملي به كار برده مي شود و معمولاً بر روي چوبهاي گوناگون و عاج و استخوان انجام مي گردد.
معرق كاري و موزائيك
موزائيك و معرق كاري عبارت از قرار دادن چوبهائي به رنگهاي طبيعي و عاج و استخوان و صدف در كنار هم و به هم آميختن آنها و ايجاد يك سري نقشه هاي زيبا و بديع مانند اشكال گوناگون هندسي، و برگ اسليمي، مينياتور و نظائر آن است.
درودگري
همانطور كه در مقدمه اين مقال، ذكر شد، درودگري جزو اصول مقدماتي آموزش منبت كاري به علاقمندان و هنر جويان اين فن است زيرا درودگري وسيلة بسيار خوبي است براي شناساندن صحيح چوبهاي مختلف و آموختن استيل كار به هنر جوي منبت كار.
رنگ كاري و رويه كوبي
اين مرحله كه به منظور زيباتر ساختن و جلا بخشيدن به كارهاي منبت كاري است تقريباً در مراحل نهائي است و در هنر تزئيني منبت مورد نظر هنرمندان و صاحبنظران اين فن مي‌باشد. رنگ كاري و رويه كوبي علاوه بر افزودن بر زيبائي اثر، چوب را از گزند رطوبت و گرما و نظائر آن حفظ و حراست مي‌كنند.
كارگاه منبت كاري چگونه ايجاد شد؟
منبت كاري نيز مانند خاتم كاري از هنرهائي است كه در دوران صفويه راه پيشرفت و ترقي را به سرعت پيمود و هنرمندان منبت كار آثار بسيار زيبائي در اين دوره از خود باقي گذاردند ولي در دوره قاجاريه به علت عدم توجهي كه به هنر و هنرمندان شد، اين هنر نيز در بوتة فراموشي ماند و رو به انحطاط نهاد، تا اين كه با ظهور سلسله پهلوي خوشبختانه هنر منبت نيز مانند ساير صنايع مستظرفه مورد توجه خاص رضا شاه سر سلسله دودمان پهلوي قرارگرفت و موجبات احياي اين هنر فراهم گشت و منبت كاري كه تا اين زمان در حال ركود بود مجدداً راه تكامل و تطور را پيمود.
در بين شهرهاي ايران دو شهر آباده و شيراز از مراكزي است كه در آن منبت كاري و ساير رشته هاي اين هنر رواج بسيار دارد و مخصوصاً در شهر آباده هنر مزبور رونق بيشتري دارد. و در سال 1311 كه حسب الامررضا شاه به منظور متمركز ساختن هنرهاي ملي، «هنرستان صنايع قديمه» تأسيس گرديد، مرحوم احمد امامي كه از هنرمندان بنام و از استادان بزرگ منبت كاري به شمار مي‌رفت و در شهر آباده سكني داشت به منظور ايجاد كارگاه منبت كاري و تعليم هنر جويان به تهران دعوت گرديد. مرحوم احمد امامي به همراهي فرزند خود، علي امامي (رئيس فعلي كارگاه منبت كاري )به تهران آمد و كارگاه منبت، به همت اين استاد فقيد تأسيس گرديد. مرحوم استاد امامي تا سال 1319 كه در قيد حيات بود خدمات ارزنده و شايان توجهي در جهت پيشرفت منبت و پرورش هنرمندان قابل و باذوقي در اين زمينه انجام داد و آثار نفيس و زيبائي از خود باقي گذارد كه فعلاً در موزة هنرهاي ملي نگاهداري مي‌شود.
بعد از در گذشت استاد احمد امامي ، فرزند با ذوق و هنرمند او علي امامي رياست كارگاه منبت كاري را عهده دار شد و به آموزش و پرورش هنرجويان و علاقمندان اين هنر پرداخت.
علي امامي به سال 1291 در شهر آباده ديده به جهان گشود و بعد از طي دوران تحصيلي، با شوق و علاقه وافري كه به هنر آباء و اجدادي خود نشان مي داد، تحت نظر و تعليم پدر هنرمند خويش، به آموختن اصول مقدماتي فن منبت كاري مشغول شد وبا استعداد قابل توجهي كه داشت پدرش او را به همراهي خود به تهران آورد.
علي امامي از اين پس به ادامه كوششهاي هنري در كارگاه منبت اشتغال ورزيد و بعد از مرگ پدر، از آنجا كه استادي لايق و با كفايت به شمار مي رفت در رأس اين كارگاه، به تعليم هنرجويان و خلق آثار زيبا و پر ارزش منبت پرداخت آقاي علي امامي تا كنون هنرمندان با ارزش و چيره دستي پرورش داده كه هر يك از آنان در رشته هاي گوناگون اين فن، مانند منبت كاري ـ مشبك كاري ـ معرق كاري ـ موزائيك و رنگ كاري به مقام استادي رسيده‌اند و كارهايشان در خور توجه و تحسين بسيار است.
فعلاً در كارگاه منبت كاري هنرهاي زيباي كشور چهارده نفر هنرمند و هنر جو تحت نظر استاد علي امامي به تهيه آثار ارزنده هنري اشتغال دارند كه در اين جا از آنان به ترتيب ياد مي شود:
آقايان پرويز زابلي ـ عباس شهميرزادي ـ محمد طاهر امامي ـ عزيز الله ويزائي ـ عباس امين ـ قاسم شهريه ـ محمد علي شيرازي ـ حسن احيائي ـ شاپور گودرزي ـ حسين اعيان ـ اكبر حاجي قاسمي ـ حسن حلج ـ اكبر سريري ـ حسن آزاد خاني.
در بين اين افراد هنرمندان و استاداني وجود دارند كه هر يك در كارگاه مزبور متجاوز از بيست و پنج سال سابقه خدمت دارند، هنرمنداني چون زابلي ـ شهميرزادي ـ طاهر امامي و ويزائي در زمره اين افرادند.
كاري از: مهدي غرشي
تاريخچه منبت كاري
هنر تزئيني و باستاني منبت كه يكي از زيباترين و پرارزشترين آثار دستي هنرمندان كشور ما به شمار مي‌رود، از قرن‌ها پيش مورد توجه ايرانيان بوده و مي توان ادعا كرد كه پايه و اساس اغلب هنرهاي دستي امروز در اين كشور و ساير ممالك جهان بر روي قواعد و اصول اين هنر قرار دارد. آثار هنر منبت هم اكنون در تمام موزه‌ها، كاخهاي سلطنتي، معابد و مساجد قديمي ايران و ساير كشورهاي جهان كم و بيش موجود مي‌باشد.
مشاهدة اين آثار نشان مي دهد كه عشق به زيبائي در تمام دوره‌ها، موضوع اصلي هنرهاي ملي بوده هنرمندان سرزمين ما، هميشه زيبائيهاي طبيعت را به صورت طرحها و نقوش مختلف بر روي چوبها و كاشيها و صفحات كتابها منعكس ساخته‌اند. در دنياي امروز نيز براي هنر منبت ارزش و اهميت خاصي قايلند و به همين جهت آثاري كه در زمينه منبت كاري و ساير رشته هاي آن مانند مشبك و معرق كاري در نمايشگاههاي بزرگ جهان عرضه شده با حسن استقبال و توجه زياد روبرو گرديده و به دريافت نشانهاي گرانقدري نيز نايل آمده است.
بايد دانست كه استادان هنرهاي تزئيني نيز قسمت عمده اي از اشتهار و معروفيت هنر خود را مديون دستهاي هنر پرداز هنرمندان منبت مي‌دانند.
يك فرد با ذوق و علاقمند به اين هنر، اگر بخواهد براي اولين بار با فنون و اصول منبت كاري آشنا شود و به فراگرفتن اين هنر اشتغال ورزد بايد گام نخستين را از كوي طراحي كه يكي از رشته هاي منبت كاري است بردارد و پس از آن با آشنائي كامل به انواع چوبها و وسايل كار و آموختن فن«درودگري»، هنر مشبك را تعقيب و خود را براي فرا گرفتن اصول ساير رشته‌ها آماده سازد. رشته هاي موزائيك كاري- معرق كاري- رنگ كاري و رويه كوبي نيز كه هر كدام به موقع خود، داراي ارزش و اعتبار فوق العاده‌اي مي‌باشند در شمار اصولي قرار دارند كه بايد براي تعليم يك هنر جوي منبت كاري مورد توجه واقع شوند.
http://pnu-club.com/imported/2010/02/1949.jpgبه منظور مزيد استحضار خوانندگان گرامي مجلة«هنر و مردم» دربارة هر كدام از رشته هاي فوق اجمالاً و به طور اختصار در زير توضيح داده مي‌شود.
طراحي
در حقيقت، طراحي يك پروژه ابتدائي است كه موضوع و ايده هنرمند را برروي صفحات جامد منعكس مي كند، البته اين رشته بايد توأم با فرا گرفتن نقاشي ووجود وسايل و ابزار لازم براي فن مزبور باشد.
منبت كاري
اين رشته كه خود به دو نوع ريز و درشت برروي چوب و عاج و استخوان انجام مي شود شامل مجسمه سازي نيمرخ و تمام رخ -گلبرگهاي اسليمي، ختائي و غيره مي‌باشد.
مشبك كاري
اين هنر براي تزيين قابها و ساير وسايل تجملي به كار برده مي شود و معمولاً بر روي چوبهاي گوناگون و عاج و استخوان انجام مي گردد.
معرق كاري و موزائيك
موزائيك و معرق كاري عبارت از قرار دادن چوبهائي به رنگهاي طبيعي و عاج و استخوان و صدف در كنار هم و به هم آميختن آنها و ايجاد يك سري نقشه هاي زيبا و بديع مانند اشكال گوناگون هندسي، و برگ اسليمي، مينياتور و نظائر آن است.
درودگري
همانطور كه در مقدمه اين مقال، ذكر شد، درودگري جزو اصول مقدماتي آموزش منبت كاري به علاقمندان و هنر جويان اين فن است زيرا درودگري وسيلة بسيار خوبي است براي شناساندن صحيح چوبهاي مختلف و آموختن استيل كار به هنر جوي منبت كار.
رنگ كاري و رويه كوبي
اين مرحله كه به منظور زيباتر ساختن و جلا بخشيدن به كارهاي منبت كاري است تقريباً در مراحل نهائي است و در هنر تزئيني منبت مورد نظر هنرمندان و صاحبنظران اين فن مي‌باشد. رنگ كاري و رويه كوبي علاوه بر افزودن بر زيبائي اثر، چوب را از گزند رطوبت و گرما و نظائر آن حفظ و حراست مي‌كنند.
كارگاه منبت كاري چگونه ايجاد شد؟
منبت كاري نيز مانند خاتم كاري از هنرهائي است كه در دوران صفويه راه پيشرفت و ترقي را به سرعت پيمود و هنرمندان منبت كار آثار بسيار زيبائي در اين دوره از خود باقي گذاردند ولي در دوره قاجاريه به علت عدم توجهي كه به هنر و هنرمندان شد، اين هنر نيز در بوتة فراموشي ماند و رو به انحطاط نهاد، تا اين كه با ظهور سلسله پهلوي خوشبختانه هنر منبت نيز مانند ساير صنايع مستظرفه مورد توجه خاص رضا شاه سر سلسله دودمان پهلوي قرارگرفت و موجبات احياي اين هنر فراهم گشت و منبت كاري كه تا اين زمان در حال ركود بود مجدداً راه تكامل و تطور را پيمود.
در بين شهرهاي ايران دو شهر آباده و شيراز از مراكزي است كه در آن منبت كاري و ساير رشته هاي اين هنر رواج بسيار دارد و مخصوصاً در شهر آباده هنر مزبور رونق بيشتري دارد. و در سال 1311 كه حسب الامررضا شاه به منظور متمركز ساختن هنرهاي ملي، «هنرستان صنايع قديمه» تأسيس گرديد، مرحوم احمد امامي كه از هنرمندان بنام و از استادان بزرگ منبت كاري به شمار مي‌رفت و در شهر آباده سكني داشت به منظور ايجاد كارگاه منبت كاري و تعليم هنر جويان به تهران دعوت گرديد. مرحوم احمد امامي به همراهي فرزند خود، علي امامي (رئيس فعلي كارگاه منبت كاري )به تهران آمد و كارگاه منبت، به همت اين استاد فقيد تأسيس گرديد. مرحوم استاد امامي تا سال 1319 كه در قيد حيات بود خدمات ارزنده و شايان توجهي در جهت پيشرفت منبت و پرورش هنرمندان قابل و باذوقي در اين زمينه انجام داد و آثار نفيس و زيبائي از خود باقي گذارد كه فعلاً در موزة هنرهاي ملي نگاهداري مي‌شود.
بعد از در گذشت استاد احمد امامي ، فرزند با ذوق و هنرمند او علي امامي رياست كارگاه منبت كاري را عهده دار شد و به آموزش و پرورش هنرجويان و علاقمندان اين هنر پرداخت.
علي امامي به سال 1291 در شهر آباده ديده به جهان گشود و بعد از طي دوران تحصيلي، با شوق و علاقه وافري كه به هنر آباء و اجدادي خود نشان مي داد، تحت نظر و تعليم پدر هنرمند خويش، به آموختن اصول مقدماتي فن منبت كاري مشغول شد وبا استعداد قابل توجهي كه داشت پدرش او را به همراهي خود به تهران آورد.
علي امامي از اين پس به ادامه كوششهاي هنري در كارگاه منبت اشتغال ورزيد و بعد از مرگ پدر، از آنجا كه استادي لايق و با كفايت به شمار مي رفت در رأس اين كارگاه، به تعليم هنرجويان و خلق آثار زيبا و پر ارزش منبت پرداخت آقاي علي امامي تا كنون هنرمندان با ارزش و چيره دستي پرورش داده كه هر يك از آنان در رشته هاي گوناگون اين فن، مانند منبت كاري ـ مشبك كاري ـ معرق كاري ـ موزائيك و رنگ كاري به مقام استادي رسيده‌اند و كارهايشان در خور توجه و تحسين بسيار است.
فعلاً در كارگاه منبت كاري هنرهاي زيباي كشور چهارده نفر هنرمند و هنر جو تحت نظر استاد علي امامي به تهيه آثار ارزنده هنري اشتغال دارند كه در اين جا از آنان به ترتيب ياد مي شود:
آقايان پرويز زابلي ـ عباس شهميرزادي ـ محمد طاهر امامي ـ عزيز الله ويزائي ـ عباس امين ـ قاسم شهريه ـ محمد علي شيرازي ـ حسن احيائي ـ شاپور گودرزي ـ حسين اعيان ـ اكبر حاجي قاسمي ـ حسن حلج ـ اكبر سريري ـ حسن آزاد خاني.
در بين اين افراد هنرمندان و استاداني وجود دارند كه هر يك در كارگاه مزبور متجاوز از بيست و پنج سال سابقه خدمت دارند، هنرمنداني چون زابلي ـ شهميرزادي ـ طاهر امامي و ويزائي در زمره اين افرادند.
كاري از: مهدي غرشي