مژگان
01-20-2010, 01:14 PM
مواد اولیه در یک شرکت تولیدی بهطورعینی مراحلی را میگذراند که شامل خرید مواد، ارسال آن به فرایند ساخت، ایجاد تغییر در مواد و تبدیل آن به محصول نهایی و در نهایت فروش محصولات تکمیل شده به مشتریان است (شکل1).
این فرایند عملیاتی تاکنون با بهکارگیری سیستم هزینهیابی ردیابی متوالی،مرحله به مرحله و به ترتیب از طریق تنظیم حسابهای کنترل موجودی مواداولیه، کنترل موجودی کالای در جریان ساخت، موجودی کالای ساخته شده و بهای تمام شده کالای فروش رفته در سوابق و مدارک حسابداری ثبت میشده است. سیستم ردیابی متوالی، پارادایم مسلط برتمامی سیستمها و روشهای هزینهیابی است که در حال حاضر عملاً بهکار گرفته میشود.
بنابر سیستم ردیابی متوالی، مواداولیه به محض پیدایش عینی در شرکت (یعنی زمان تحصیل) در سیستم حسابداری منعکس و از این دیدگاه به آن هویت داده میشود. سپس، این مواد پس از ارسال به فرایند ساخت و ایجاد تغییرات تدریجی در آن، با بهکارگیری نیروی انسانی و تجهیزات، گامبهگام در سوابق و مدارک حسابداری ردیابی میشود، بهگونهای که اطلاعات سیستم حسابداری همواره با شکل عینی تولید منطبق و هماهنگ باشد.
به بیان دیگر، سیستم ردیابی متوالی دارای چهاررکن اثرگذاری است که بر ثبتهای حسابداری مراحل چهارگانه مندرج در شکل 1 دلالت دارد. اصطلاح رکن اثرگذاری، انعکاسی از شکل حسابداری هر یک از مراحل عینی «الف» تا «د» است.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
هزینهیابی گسسته
سیستم ردیابی متوالی تا قبل از ابداع روش تولید برمبنای تفکر حذف موجودیها شیوهای کاملاً مناسب و جوابگوی تمامی انتظارات مهم استفادهکنندگان از اطلاعات مالی بود.
میدانیم که پیدایش رویکرد تولید برمبنای حذف موجودیها، حرکتی بزرگ در جهت کاهش و صرفهجویی در هزینههای ساخت و افزایش کیفیت تولیدات است. در شرکتهایی که از این رویکرد استفاده میکنند، مواداولیه تنها به اندازه نیاز تولید خریداری و در زمان مناسب برای ساخت محصولات مورد نظر دریافت میشود.
از سوی دیگر مواداولیه دریافت شده نیز به دلیل حاکمیت نگرش ارسال علامت از مرحله بعد به مرحله قبل (کشش) به جای نگرش تحمیل از مرحله قبل به مرحله بعد (هل دادن به جلو)، در کوتاهترین زمان ممکن و تاحد ممکن، با کمترین نقص و در شرایط ایدهآل بدون نقص، به محصولات ساخته شده تبدیل میشوند و این محصولات نیز به سرعت به فروش میروند.
در شرکتهایی که محصولات خود را با این رویکرد که دارای چنین آثاری است، تولید میکنند، به جای بهکارگیری سیستم هزینهیابی برمبنای ردیابی متوالی، میتوان از نوعی هزینهیابی موسوم به هزینهیابی گسسته که نیازی به ثبت و نمایش تمامی مراحل تولید ندارد، استفاده کرد.
در این شیوه هزینهیابی که پیش شرط بهکارگیری آن، کاربرد روش تولید برمبنای حذف موجودیهاست، چنین استدلال میشود که به دلیل نبود یا ناچیز بودن حجم موجودیهای مواداولیه، کالای در جـریان ساخت و حتی کالای ساخته شده، مـیتوان در جهت سادهکردن سیستم هزینهیابی، از ثبت حسابداری برخی از مراحل چهارگانه بالا، صرفنظر کرد.
نکتهای که در این جا لازم است ذکر شود این است که وضعیت مطلوب برای بهکارگیری هزینهیابی گسسته، هنگامی است که از سیستـم هزینهیابی سفارش کار همراه با تکنیک هزینهیابی استاندارد، استفاده میشود.
هزینهیابی گسسته با اوصاف ذکر شده، خود به سه حالت تفکیک میشود که استفاده از هر یک از این حالتها به وضعیت تولیدکننده بستگی دارد. تفاوتهای سه حالت هزینهیابی گسسته با هزینهیابی ردیابی متوالی در جدول 1نشان داده شده است.
برای توضیح تفاوت بین حالتهای سهگانه هزینهیابی گسسته با هزینهیابی ردیابی متوالی از مثال شرکت «اهواز کامپیوتر» استفاده میشود. شرکت یادشده که هزینهیابی استاندارد را بهکار میبرد، صفحه کلید کامپیوترهای شخصی تولید میکند. طبق بررسیها، هزینه استاندارد مواد مستقیم هر واحد محصول شرکت 19ریال و هزینه استاندارد تبدیل هر واحد محصول نیز 12ریال تعیین شده است. فرض کنید در فروردین ماه موجودی مواد خام ابتدای دوره وجود نداشته و موجودی کالای در جریان ساخت ابتدا و پایان دوره نیز صفر بوده باشد.
در فروردین ماه شرکت پیشگفته معادل 000ر950ر1 ریال مواد خام بهطور نسیه خریداری و با تحمل 000ر260ر1 ریال هزینه تبدیل، دست به تولید000ر100 واحد محصول زد و موفق به ساخت و تکمیل کلیه محصولات خود شد. ضمناً در همین دوره از کل واحدهای ساخته شده، تعداد 000ر99 واحد به فروش رسید و تعداد 000ر1 واحد نیز به صورت موجودی باقی ماند.
این فرایند عملیاتی تاکنون با بهکارگیری سیستم هزینهیابی ردیابی متوالی،مرحله به مرحله و به ترتیب از طریق تنظیم حسابهای کنترل موجودی مواداولیه، کنترل موجودی کالای در جریان ساخت، موجودی کالای ساخته شده و بهای تمام شده کالای فروش رفته در سوابق و مدارک حسابداری ثبت میشده است. سیستم ردیابی متوالی، پارادایم مسلط برتمامی سیستمها و روشهای هزینهیابی است که در حال حاضر عملاً بهکار گرفته میشود.
بنابر سیستم ردیابی متوالی، مواداولیه به محض پیدایش عینی در شرکت (یعنی زمان تحصیل) در سیستم حسابداری منعکس و از این دیدگاه به آن هویت داده میشود. سپس، این مواد پس از ارسال به فرایند ساخت و ایجاد تغییرات تدریجی در آن، با بهکارگیری نیروی انسانی و تجهیزات، گامبهگام در سوابق و مدارک حسابداری ردیابی میشود، بهگونهای که اطلاعات سیستم حسابداری همواره با شکل عینی تولید منطبق و هماهنگ باشد.
به بیان دیگر، سیستم ردیابی متوالی دارای چهاررکن اثرگذاری است که بر ثبتهای حسابداری مراحل چهارگانه مندرج در شکل 1 دلالت دارد. اصطلاح رکن اثرگذاری، انعکاسی از شکل حسابداری هر یک از مراحل عینی «الف» تا «د» است.
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
هزینهیابی گسسته
سیستم ردیابی متوالی تا قبل از ابداع روش تولید برمبنای تفکر حذف موجودیها شیوهای کاملاً مناسب و جوابگوی تمامی انتظارات مهم استفادهکنندگان از اطلاعات مالی بود.
میدانیم که پیدایش رویکرد تولید برمبنای حذف موجودیها، حرکتی بزرگ در جهت کاهش و صرفهجویی در هزینههای ساخت و افزایش کیفیت تولیدات است. در شرکتهایی که از این رویکرد استفاده میکنند، مواداولیه تنها به اندازه نیاز تولید خریداری و در زمان مناسب برای ساخت محصولات مورد نظر دریافت میشود.
از سوی دیگر مواداولیه دریافت شده نیز به دلیل حاکمیت نگرش ارسال علامت از مرحله بعد به مرحله قبل (کشش) به جای نگرش تحمیل از مرحله قبل به مرحله بعد (هل دادن به جلو)، در کوتاهترین زمان ممکن و تاحد ممکن، با کمترین نقص و در شرایط ایدهآل بدون نقص، به محصولات ساخته شده تبدیل میشوند و این محصولات نیز به سرعت به فروش میروند.
در شرکتهایی که محصولات خود را با این رویکرد که دارای چنین آثاری است، تولید میکنند، به جای بهکارگیری سیستم هزینهیابی برمبنای ردیابی متوالی، میتوان از نوعی هزینهیابی موسوم به هزینهیابی گسسته که نیازی به ثبت و نمایش تمامی مراحل تولید ندارد، استفاده کرد.
در این شیوه هزینهیابی که پیش شرط بهکارگیری آن، کاربرد روش تولید برمبنای حذف موجودیهاست، چنین استدلال میشود که به دلیل نبود یا ناچیز بودن حجم موجودیهای مواداولیه، کالای در جـریان ساخت و حتی کالای ساخته شده، مـیتوان در جهت سادهکردن سیستم هزینهیابی، از ثبت حسابداری برخی از مراحل چهارگانه بالا، صرفنظر کرد.
نکتهای که در این جا لازم است ذکر شود این است که وضعیت مطلوب برای بهکارگیری هزینهیابی گسسته، هنگامی است که از سیستـم هزینهیابی سفارش کار همراه با تکنیک هزینهیابی استاندارد، استفاده میشود.
هزینهیابی گسسته با اوصاف ذکر شده، خود به سه حالت تفکیک میشود که استفاده از هر یک از این حالتها به وضعیت تولیدکننده بستگی دارد. تفاوتهای سه حالت هزینهیابی گسسته با هزینهیابی ردیابی متوالی در جدول 1نشان داده شده است.
برای توضیح تفاوت بین حالتهای سهگانه هزینهیابی گسسته با هزینهیابی ردیابی متوالی از مثال شرکت «اهواز کامپیوتر» استفاده میشود. شرکت یادشده که هزینهیابی استاندارد را بهکار میبرد، صفحه کلید کامپیوترهای شخصی تولید میکند. طبق بررسیها، هزینه استاندارد مواد مستقیم هر واحد محصول شرکت 19ریال و هزینه استاندارد تبدیل هر واحد محصول نیز 12ریال تعیین شده است. فرض کنید در فروردین ماه موجودی مواد خام ابتدای دوره وجود نداشته و موجودی کالای در جریان ساخت ابتدا و پایان دوره نیز صفر بوده باشد.
در فروردین ماه شرکت پیشگفته معادل 000ر950ر1 ریال مواد خام بهطور نسیه خریداری و با تحمل 000ر260ر1 ریال هزینه تبدیل، دست به تولید000ر100 واحد محصول زد و موفق به ساخت و تکمیل کلیه محصولات خود شد. ضمناً در همین دوره از کل واحدهای ساخته شده، تعداد 000ر99 واحد به فروش رسید و تعداد 000ر1 واحد نیز به صورت موجودی باقی ماند.