علم نجوم رصدی

[MIN@MAN]

تا کجا را می توانیم ببینیم ؟
زمان - و نه فضا - مقدار دید ما را محدود کرده است، زیرا از یک فاصله ای معین به بعد نور حتی از آغاز خلقت هم فرصت کافی برای رسیدن به ما را نداشته است!

در سال 2003 کاوشگر( wmap ) ناسا تصویری از دورترین بخش های قابل رؤیت جهان گرفت. این تصویر در طول موج هایی بود که با چشم دیده نمی شد و توسط حسگرهای الکترونیکی بدست آمد.





http://pnu-club.com/imported/2009/10/1023.jpg

تصویر بالا قدیمی‌ترین و جوانترین عکس از جهان است: قدیمی به خاطر اینکه نور 14 میلیارد سال قبل به سمت ما راه افتاده است، و اکنون به ما رسیده است، و جوانترین به خاطر اینکه تصویری است از جهان تازه متولد شده؛ خیلی وقت پیش از آنکه اولین ستاره یا کهکشان ها شکل بگیرند. نقاط روشن مکان هایی را نشان می دهد که توده های مواد سر انجام منجر به تشکیل ستاره ها و کهکشان ها شدند.

جهانی که می‌توانیم ببینیم چقدر بزرگ است ؟
تصور کنید تمام کهکشان راه شیری به اندازه یک سی دی بود در این صورت نزدیکترین کهکشان به ما یعنی آندرومدا دو و نیم متر با ما فاصله داشت.




http://pnu-club.com/imported/2009/10/1024.jpg


و دورترین کهکشان هایی که ما قادر به دیدن آنها هستیم، مانند تصویر بالا که معروف به تصویر فرا ژرف هابل است در حدود سیزده کیلومتر آن ورتر بود و مرز جهان قابل رؤیت در حدود یک و نیم کیلومتر دورتر قرار می گرفت !!



جهان ما چقدر بزرگ است ؟
ما نمی دانیم آیا جهان ما بی کران است یا حتی آیا تنها جهان موجود همین است، یا جهان های دیگری هم وجود دارند؟

اگر چه دید ما از جهان محدود است اما تخیل ما چنین نیست. ستاره شناسان شواهدی غیر مستقیم مبنی بر وجود کهکشانی های بسیاری فرا سوی منطقه قابل دید، دارند. اما هیچ کس نمی داند آیا جهان بی کران است و اگر بی کران نیست آیا دارای مرز و محدوده ای می باشد ؟ مثل سطح یک کره که با اینکه مرزی ندارد، محدود و کران مند است.




http://pnu-club.com/imported/2009/10/1025.jpg
زمین در منظومه‌ی شمسی در کهکشان راه شیری در میان کهکشانها در میان عالم!


در مورد بخش های دیگر جهان تئوری های گوناگونی وجود دارد اما بنا به یکی از قوی ترین این تئوری ها بخش های دیگر جهان از بخشی که ما در آن هستیم متفاوت است. حتی ممکن است قوانین فیزیکی و طبیعی حاکم بر آنها نیز متفاوت باشد! اما ما فعلاً هیچ چیزی درباره آنها نمی‌دانیم و تنها می‌توانیم منتظر باشیم، شاید جوابی پیدا شود !


http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

[MIN@MAN]

گذر بی نظیر اقمار زحل


حلقه های سیاره ی زحل هر 15 سال یکبار نسبت به زمین از لبه دیده می شوند.با توجه به نحوه ی قرارگیری مدار اقمار این سیاره همخطی بی نظیری ایجاد می شود و این فرصت را در اختیار اخترشناسان می گذارد تا گذر شگفت انگیز اقمار آسمانی از کنار زحل را تماشا کنند.در این تصاویر قمر تیتان که بزرگتر از سیاره ی عطارد می باشد را مشاهده می کنید.اتمسفر ضخیم و نیتروژنی این قمر یخی در اثر واکنش نور خورشید با متان و نیتروژن ، به نارنجی می گراید.در این تصویر که در 24 فوریه ی 2009 توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده ، قمر غولپیکر تیتان در قطب شمال زحل سایه افکنده است.همچنین در جنوب تیتان ، سمت چپ در نزدیکی صفحه ی حلقه ها ، قمر میماس وجود دارد که سایه ای کوچکتر در استوای زحل ایجاد کرده است.



http://pnu-club.com/imported/2009/10/1026.jpg

فائزه چقاجردی
منبع :parssky.com از universetoday

[MIN@MAN]

حرکت رقص وار دو کهکشان به داخل یک کوازار دوردست

دو کهکشان را با جرمی معادل 1 میلیارد برابر خورشید تصور کنید که در قلب یک کوازار به دور هم در گردش اند. به نظر شما چه سرنوشتی انتظار آنها را می کشد؟

کوازار، کهکشانی است که یک سیاهچاله بسیار سنگین در مرکز دارد. بعضی از کوازارها هنگامی شکل می گیرند که دو کهکشان در یکدیگر ادغام شوند و بنابراین در مرکز این گونه کوازارها دو کهکشان وجود دارد. اما کشف چنین سیستم های دوتایی بسیار مشکل است. با این حال اخیرا، دو اخترشناس در رصدخانه ملی نجوم اپتیکی (NOAO) در آریزونا در حالیکه مشغول بررسی 17.500 کوازار فهرست شده به کمک "مساح آسمان رقمی اسلون"(SDSS) بودند، به طور کاملا اتفاقی با یکی از این اجرام مواجه شدند. http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
این دو منجم در بررسی نور دریافتی از کوازار J1536+0441، که با فاصله 5 میلیارد سال نوری در جهت صورت فلکی مار قرار دارد (تصویر روبرو)، متوجه دو جفت خطوط پهن در طیف هیدروژن این کوازار شدند. چنین آثاری به واسطه حرکت چرخشی گاز به درون دو سیاهچاله ایجاد می شود. به اعتقاد آنها این دو کوازار در یک خط دید قرار نگرفته اند و از نوع دوتایی های معمولی (بصری) نیستند بلکه نمونه ای ناب و خوب از یک دوتایی واقعی هستند.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x375 and weights 50KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

یک جفت کهکشان غول پیکر که به نظر می رسد هر 100 سال یک بار به دور هم گردش می کنند
جرم این دو سیاهچاله در حدود 7.3^10 تا 8.9^10 برابر جرم خورشید است و به فاصله 0.3 سال نوری از یکدیگر قرار گرفته اند به طوریکه دوره تناوب مداری آنها تقریبا 100 سال است

منبع www.newscientist.com (http://www.newscientist.com/)

[MIN@MAN]

علت دمای بالاتر جو پلوتون مشخص شد
پلوتون آن گونه که می شناسیم مسلماً به حالت منجمد است، تحقیقات اخیر اما نشان داد که چرا جو این سیاره گرم تر از سطح آن است.

پلوتون تقریباٌ یك پنجم اندازۀ زمین است، که از سنگ و یخ ساخته شده و فاصله اش تا خورشید 40 برابر زمین است.
از دهۀ 1980 مشخص شد كه پلوتون نیز دارای جوی رقیق و نازك است.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
پلوتون و قمر معروف آن، شارون
به طوریکه نیتروژن فراوان، آثاری از وجود متان و احتمالاً مونواكسید كربن، تحت فشار جوی معادل یكصد هزارم فشار جو زمین (حدود 015/0 میلی بار) در سطح پلوتون قرار گرفته اند. هر چه پلوتون در گردش خود به دور خورشید، كه 248 سال زمینی طول می كشد، از خورشید دور تر شود، جو آن به تدریج منجمد شده و به سطح آن نشست می كند. در زمان هایی مثل حال حاضر، كه به خورشید نزدیك تر می شود، دمای سطح جامد آن افزایش و یخ ها به گاز تبدیل می شوند.
اکنون ستاره شناسان با استفاده از تلسكوپ غول پیكر رصدخانۀ اروپای جنوبی (ESO) موفق به کشف مقادیر غیر منتظرۀ زیادی از متان ر جو پلوتون شدند. آشكار است كه وجود این مقدار از متان باعث شده كه دمای جو این سیارۀ كوتوله، 40 درجه بیش از دمای سطح آن شود. در قیاس با دمای جو آن كه 180 درجۀ سلسیوس است، دمای سطح پلوتون به 220- درجۀ سلسیوس می رسد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 580x327 and weights 28KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
تا همین اواخر تنها بخش های بالایی جو پلوتون قابل مطالعه بودند. با انجام رصد در زمان گرفت ستاره ای، ستاره شناسان توانستند جو بالای پلوتو را كه 50 درصد گرم تر از سطح آن بود نشان دهند. در این رصد نمی توان میزان فشار و دمای نزدیك به سطح را نشان داد. اما با اتصال "طیف نگاربرودتی مادون سرخ اشل" (CRIRES) به تلسكوپ غول پیكرESO رصدهای بی نظیر و جدیدی انجام گرفت و مشخص شد که میانگین دمای تمام جو پلوتون (نه فقط بخش بالایی آنبسیار کمتر از سطح منجمد آن است.
معمولاً سطح زمین گرم تر از سطوح بالایی است، زیرا تشعشع خورشید ابتدا سطح را گرم می كند، سپس جو از لایه های زیرین شروع به گرم شدن می كند. در شرایطی خاص، وضعیت مع*** می شود به این صورت كه هوای نزدیك به سطح سردتر است. هواشناسان این حالت را پدیدۀ "وارونگی"(inversion) می نامند كه باعث تشكیل مه می شود.
بیشتر جو پلوتون (اگر نگوییم تمام آن)، به همین صورت دستخوش پدیدۀ وارونگی دما می شود. یعنی با افزایش ارتفاع در جو، دما نیز افزایش می یابد. تغییرات دما چیزی بین 3 تا 15 درجه در هر كیلومتر است. در روی زمین دمای جو در هر كیلومتر 6 درجه كاهش می یابد.
منبع www.universetoday.com (http://www.universetoday.com/)

[MIN@MAN]

گزارش‌هاي ارسالي رصد دنباله‌دار Lulin (به روز شد)
پايگاه خبري ماهنامه‌ي نجوم


جذابيت رصد اين جرم ابر ائورت همچنان باقي است. منتظر دريافت گزارش‌هاي شما هستيم. (آخرين به روز رساني 13:46 چهارشنبه 21 اسفند 1387)
گزارش شماره‌ي 1: آقاي سجاد مهدي‌زاده
اینجانب سجاد مهدیزاده به منظور رصد دنباله دار Lulin آخرین اخبار مربوط به موقعیت اين دنباله‌دار را در شب 21 بهمن ماه از نرم افزار starry night استخراج كردم و ساعت 5 صبح از خواب برخواستم و پس از آماده سازی همه‌ی وسایل مورد نیاز در پشت بام منزل مستقر شدم.تک چشمی 70*12 خیلی زود آماده شد و من قلم و کاغذ بدست به پشت ابزار رفتم. نور ماه کاملاً مزاحم بود ولی پس از چند دقیقه‌ی کوتاه در ساعت حدود 5:30 آن را دیدم. در نگاه اول کاملاً شبیه به خوشه‌های کروی به نظرم آمد. اول از هر چیز در مورد موقعیتش اطمینان حاصل کردم و پس از چند بار بر هم زدن و دوباره یافتن شروع به طراحی نمودم. در طراحی گاهی خود دنباله‌دار را گم می کردم و نمی‌دیدم و پس از چند لحظه تلاش دوباره آنرا می‌یافتم. از آن بدتر وضعیت ستاره‌های درون میدان دید بود که اكثراً کاملا رنگ باخته و نامناسب دیده می‌شدند. به هر حال پس از پایان طراحی با توجه به ماهیت و نوع پراکندگی نوری که می‌دیدم DC را معادل 6 برآورد کردم. سپس قطر زاویه‌ای دنباله‌دار را مورد سنجش قرار دادم که حدود 4 دقیقه‌ي قوسی بود و در آخر نیز به روش S و با کمک ستاره‌های HIP71745 و HIP71469 دنباله‌دار از حدود قدر 6.3 تخمین زده شد. رصد در ساعت 6 صبح به پایان رسید و پس از روشن شدن هوا ابر سطحی نازکی ملاحظه شد که سبب کاهش کیفیت رصد شده بود.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x479 and weights 36KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg


طرح آقاي مهدي‌زاده از دنباله‌دار لولين



گزارش شماره‌ي 2: آقاي علي ابراهيمي سراجي
به اتفاق دوستان نجومي و بزرگان اين رشته 1 و 2 اسفند رهسپار كاروانسراي مرنجاب شديم. دنباله‌دار اين شب را در صورت فلكي سنبله سپري مي‌كرد. با كمي تلاش ساده دنباله‌دار به دام افتاد و بسياري از علاقه‌مندان موفق به رصد اين دنباله‌دار پرنور شدند. به نظر مي‌امد قدر دنباله‌دار با مقايسه با ستارگان اطراف در حدود مثبت 6 باشد.
رصدگران: آقايان امين جمشيدي، خسرو جعفري‌زاده، كاظم كوكرم، محمد حسين الماسي، محمد جوادترابي، آرگين ماتوسيان، مهدي زماني و علي ابراهيمي سراجي و خانم‌ها آيرين شيوايي، ندا مبرا، سارا توده زارع و فاطمه هاشمي و ...
ابزار: تلسكوپ 10 اينچ دابسوني، 15 سانتيمتر شكستي و دوچشمي 80×20 و 70×15


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x706 and weights 45KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg


گزارش شماره‌ي 3: آقاي علي ابراهيمي سراجي
به اتفاق دوستان گرامي آقاي ثنايي و خانم توده زارع براي رويت هلال صبحگاهي صفر در تاريخ 6 اسفند 1387 در شهر تهران، تقاطع پل همت و حقاني مستقر شديم و در حالي كه سپيده زده بود دنباله‌دار را در نور ضعيف با جابجايي دوربين مشاهده كرديم. دنباله‌دار در حدود 4 درجه با سياره‌ي زحل فاصله داشت. البته دقايقي بعد با طلوع مشتري و زهره مقارنه‌ي باشكوه اين دو سياره را به نظاره نشستيم.
ابزار رصد: 2 عدد دوچشمي 80×20

گزارش شماره‌ي 4: آقاي سجاد مهدي‌زاده
اینجانب سجاد مهدیزاده پس از برنامه ریزی و هماهنگی به همراه گروهی از دوستان در روز 7 اسفند به رصدگاه مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی استان قم واقع در حوالی روستای کهک رفتیم و قبل از غروب خورشید در آنجا مستقر شدیم. اهداف اصلی برنامه تمرین جهت ماراتن مسیه و نیز رصد دنباله دار Lulin بود.پس از طلوع دنباله دار و گذشت مدتی سرانجام دنباله دار از پشت تپه های افق شرق بالا آمد و در برابر ما ظاهر گشت.دنباله دار با ابزار های رصدی گوناگونی مشاهده شد که مهمترین ابزار ها یک تلسکوپ 5 اینچ، تلسکوپ شکستی آپو کروماتیک 7 سانتی متر، تک چشمی 70* 12 و دوچشمی 90*20 بودند. پس از رصد اولیه به منظور گذر زمان و بهتر شدن ارتفاع و نیز تجدید قوا دست از رصد کشیدم تا سر انجام در ساعت 21:30 دوباره مشغول به رصد شدم. تمام مراحل اندازه‌گیری پارامتر و نیز رسم دنباله‌دار توسط شکستی 7 سانتی‌متر انجام شد. در ابتدا دنباله‌دار به سهولت تمام از پشت ابزار رویت گردید که شامل نواحی مرکزی، coma و نیز قسمت‌های اول و بسیار درخشان دم دنباله‌دار بود. پس از دقایقی از پشت تلسکوپ کنار آمدم و با دراز کشیدن بر زمین و اجتناب از نور‌های مزاحم به عادت‌دادن چشم به تاریکی پرداختم. پس از دو إلي سه دقیقه ناگاه دنباله‌دار با چشم غیر‌مسلح رویت شد. با گذشت دقایقی قسمت‌های بیشتری با چشم مشاهده شد. در این هنگام پس از کمک به چند نفر از دوستان برای رصد با چشم غیر مسلح به پشت ابزار رفتم و ابتدا شروع به رسم دنباله‌دار نمودم. پس از اندک زمانی ناگهان دم بسیار بلند دنباله‌دار در برابر چشمانم هویدا گشت که کاملاً لذت بخش و شور انگیز بود. دم دنباله‌دار با گذشت زمان بسیار بهتر هم دیده شد.
پس از رسم، توجهم را کاملاً به اندازه‌گیری پارامتر‌ها متوجه کردم که در نهایت DC=4و بررسی قسمت‌های درخشانتر coma انجام شد. در پایان هم دنباله‌دار از قدر مثبت 4.5 با کمک ستاره‌های "Rho Leonis" و نیز "48 Leonis" به روش مقایسه‌ای اندازه گیری شد. پس از نیمه شب یک بار دیگر اندازه‌گیری‌هایی با کمک تک چشمی 70*12 انجام گرفت. در بهترین شرایط هنگامی که Lulin به حداکثر ارتفاع رسیده بود پس از دقت بسیار می‌توانم بگویم که با چشم اندکی کوچکتر از بخش درخشان کهکشان آندرومدا به نظر می‌رسید ولی با دور شدن از مرکز نسبت به آندرومدا سریعتر کم نور می‌شد. همچنین زیبا‌ترین تصویر از دم دنباله دار توسط دوچشمی 90*20 یکی از دوستان حاصل شد که مناسبترین تصویر از نظر درخشندگی سطحی بود. پس از اتمام برنامه در منزل و با کمک نرم‌افزار Starry night طول دم ثبت شده 50 دقیقه قوس،طول قسمت بررسی شده coma، 8 دقیقه قوس و PA=310 بدست آمد.
در پایان جا دارد از همه دوستانی که مرا در این رصد یاری نمودند تشکر و قدردانی نمايم.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x401 and weights 31KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpgچ


طرح آقاي مهدي‌زاده از دنباله‌دار لولين


گزارش شماره‌ي 5: آقاي علي ابراهيمي سراجي
اولين گشت رصدي باشگاه نجوم تهران با مديريت آقاي كارن مولاوردي‌خاني در7 و 8 اسفند 1387 برگزار شد. در اين برنامه كه با حضور علاقه‌مندان به انجام پروژه‌هاي رصدي در آسمان شب انجام شد دنباله‌دار لولين كه در صورت فلكي اسد و در نرديكي ستاره‌‌ي قلب‌الاسد قرار داشت، به راحتي با چشم مسلح و با كمي دقت با چشم غير‌مسلح قابل مشاهده بود.
رصدگران: آقايان كارن مولاوردي‌خاني، تيمور سيف‌الهي حامد سليماني، علي ابراهيمي سراجي و خانم‌ها عرفاني، ساناز مصطفي‌زاده و ...
ابزار رصد: تلسكوپ‌هاي 10، 12 اينچ دابسوني، 15 سانتيمتر شكستي، 6 اينچ نيوتوني و دوچشمي 100×25


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgبرای مشاهده این عکس در ابعاد واقعی اینجا را کلیک کنیدhttp://pnu-club.com/imported/mising.jpg



گزارش شماره‌ي 6: آقاي علي ابراهيمي سراجي
در شامگاه 15 اسفند با توجه به مقارنه‌ي لولين و كندوي عسل سعي كردم تا در منزل خويش واقع در شرق تهران آن را با چشم مسلح مشاهده كنم. ولي نور ماه تربيع از يك طرف و ابرهاي پراكنده از طرف ديگر اين اجازه را نمي‌داد. تا اين‌كه با نزديك‌شدن لولين به افق در ساعت 12 نيمه‌شب به جستجوي دستي با دوربين 80×20 ابتدا خوشه‌ي 44 M را يافتم و سپس كمي پايين‌تر لولين را كه حدود 2 درجه با خوشه فاصله داشت را به صورت توده‌ي مه‌آلود سبز رنگ كم نوري كه كمي از دنباله‌ي آن به سختي قابل مشاهده بود، يافتم.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x630 and weights 41KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

st1\:*{behavior:url(#ieooui) }

Photo by Doug Zubenel, Kansas, USA

گزارش شماره‌ي 7: آقاي علي فتح ‌اله ‌زاده - انجمن نجوم مشهد
شامگاه پنج شنبه 8 اسفند 1387 گروهی از اعضای انجمن نجوم مشهد عازم حومه شهر شدند تا به جستجوی یکی از زیباترین اجرام نوظهور آسمان این شب ها بپردازند. مختصات دنباله دار در 2 شب قبل رصد از سایت Heavens-Above.Com استخراج شده بود. با توجه به سرعت مداری بالای این دنباله‌دار و تغییر موقعیت زیاد، با یک برون‌یابی خطی محل تقریبی آن در شب رصد تخمین زده شد و در نقشه‌ها ثبت گردید.
رصدگران حاضر در این برنامه عبارت بودند از: آقایان محمد قربان‌نژاد، علی رضا عطایی و فرزندشان عرفان عطایی، محمد جواد صفاران، علی فتح ‌اله زاده، سینا خسروانی. حضور آقای مهربان (صاحب رصدگاه) در برنامه نیز باعث دلگرمی و افتخار گروه رصدی گردید.
محل رصد روستایی در نزدیکی گلمکان بود. گروه رصدگران حوالی ساعت 8 شب به رصدگاه رسیده و پس از محیا کردن ابزارها نگارنده گزارش موفق شد تنها پس از چند ثانیه دنباله‌دار را بوسیله تلسکوپ TAL120 رصد نماید. سپس رصد با دوربین دوچشمی و تلسکوپ دابسونی 10 اینچی نیز انجام شد. متاسفانه گروه به دلیل همراه نداشتن وسایل عکاسی مناسب موفق به عکاسی از جرم مورد نظر نشده و تنها به ثبت موقعیت آن اکتفا کردند.
دنباله‌دار به قدری پرنور بود که حتی با وجود آلودگی نوری محل حتی با دوربین دو‌چشمی 60*20 نیز براحتی دیده می‌شد. دنباله‌ي آن نیز با دوربین و چشمی‌های فاصله کانونی بالای تلسکوپ به وضوح قابل تشخیص بود.
گروه پس از صرف شام به رصد سایر اجرام آسمان زمستانی پرداختند و به دلیل سردی هوا نیمه شب به شهر بازگشتند.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x357 and weights 42KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

طرح ارسالي آقاي فتح اله راده از محل دنباله‌دار لولين در شب 8 اسفند 1387


گزارش‌هاي رصد دنباله‌دار Lulin را به نشاني الكترونيكي skyreport@nojumnews.com (skyreport@nojumnews.com) This email address is being protected from spam bots, you need Javascript enabled to view it بخش پديده‌هاي آسمان پايگاه خبري ماهنامه‌ي نجوم ارسال نماييد.
براي راهنمايي در يافتن دنباله‌دار Lulin مقاله‌ي فوق (http://nojumnews.com/index.php?option=com_content&task=view&id=267&Itemid=1) را مطالعه نماييد.

[MIN@MAN]

100 ساعت نجوم در راه است


از روز 13 فروردین ایرانیان همراه با مردم سایر نقاط جهان به آسمان ‌ها چشم خواهند دوخت. یكی از مهم ‌ترین برنامه ‌های سال جهانی نجوم با نام 100 ساعت نجوم از این روز در سراسر جهان آغاز می شود.


از روز 13 فروردین ایرانیان همراه با مردم سایر نقاط جهان به آسمان‌ها چشم خواهند دوخت. یكی از مهم‌ترین برنامه‌های سال جهانی نجوم با نام 100 ساعت نجوم از این روز در سراسر جهان آغاز شده و در طول 3 روز بعدی ادامه خواهد یافت. در این 100 ساعت مردم زمین فرصت خواهند یافت تا زیبایی‌های آسمان را بار دیگر ببینند و به كشف زیبایی‌های چشم نوازی بپردازند كه سال‌هاست به سبب زندگی در جامعه مدرن و شهری فرصت تماشای آنها را از دست داده‌اند. 100 ساعت نجوم رویدادی بسیار مهم است كه در آن جهان به آسمان نگاه خواهد كرد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 627x150 and weights 20KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
برای ما ایرانیان آغاز این پروژه با روز طبیعت (13 فروردین) همراه شده است. روزی كه به بهانه توجه به طبیعت شاید بتوان نگاهی هم به طبیعت فراموش شده آسمان شب انداخت.در این ایام بسیار درباره سال جهانی نجوم شنیده‌ایم، اما تكرار برخی این موضوعات مهم و خواندن چندباره آنها بی‌ضرر است و یكی از حدیث‌هایی كه تكرار مكرر آن لازم است نقش تاریخی ایرانیان در رشد دانش ستاره‌شناسی است.

دانش ستاره‌شناسی در ایران فرهنگی جایگاه بسیار مهمی‌ دارد. بر اساس آثار تاریخی، این پهنه فرهنگی شاهد بسیاری از پیشرفت‌های علمی‌در این زمینه بوده است و سنتی بسیار مهم و جدی در خصوص نجوم در این فضا شكل گرفته و رشد كرده است. این سنت توجه به آسمان و نجوم حداقل در 2 دوران به اوج‌های بی‌نظیری رسید؛ نخست در دوران باستانی ایرانیان كه اگرچه مدارك اندكی از آن دوران باقی مانده، اما همین مدارك اندك نشان‌دهنده دستاوردهای چشمگیر علمی‌ در این زمینه بوده است و همین‌طور در دوران پس از اسلام كه دانشمندان ایرانی و مسلمان دست به ترجمه، گردآوری، اصلاح و اشاعه دانش ستاره‌شناسی زدند. حاصل كار بی‌نظیر آنها اصلاح هزاران برگ از مطالب مهم علمی ‌دوران و افزودن بخش‌های مهمی‌ بر آنها بود كه بعدها در عصر رنسانس علمی‌ زیربنای مهمی ‌در ایجاد تغییرات ژرف در دیدگاه ما نسبت به كیهان را پدید آورد.

این دوران مهم متاسفانه چندان نپایید و در سده‌های اخیر علوم به طور كلی و ستاره‌شناسی به طور خاص در همان حال كه در مغرب زمین با سرعت بسیار زیادی دنبال می‌شد و رشد پیدا می‌كرد در ایران و البته بسیاری از كشورهای در حال توسعه دیگر از رونق افتاد و تنها در چند دهه اخیر است كه شاهد تلاش بسیار جدی برای رشد علمی‌ و ایفای نقش دوباره در مجامع جهانی علمی ‌هستیم. در این شرایط كه تعداد اخترشناسان حرفه‌ای ایران امروز حدود 100 نفر برآورد می‌شود كه شاید از تعداد اخترشناسان حرفه‌ای كه در دوران عبدالرحمن صوفی رازی و در حدود 100 سال پیش تنها در رصدخانه شیراز فعالیت می‌كردند نیز كمتر باشد و حدود چند هزار نفر منجم آماتور فعال در ایران حضور دارند ما وارد سال جهانی نجوم شده‌ایم تا از یكی از مهم‌ترین فرصت‌های ترویج علم در سال‌های اخیر استفاده كنیم.

سال جهانی نجوم را به جشنی عمومی‌برای مشاركت همه مردم در آن تشبیه كرده‌اند. جشنی كه در آن از مردم عادی گرفته تا دانشمندان حرفه‌ای و علاقه‌مندان آماتور حضور دارند تا روحیه كشف دوباره جهان و جایگاه خود در آن را افزایش دهند و پروژه 100 ساعت نجوم كه از سوی دبیرخانه این پروژه طراحی شده، شاید یكی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های جهانی را در این جشن عمومی تدارك دیده است. در این برنامه كه اجرای آن به عهده انجمن منجمان بدون مرز گذاشته شده است، ده‌ها كشور مشاركت فعال دارند. گروه‌های مختلف برنامه‌های خود را به طور مستقل برای مشاركت در این برنامه 100 ساعته به برگزاركنندگان اعلام كرده‌اند و جالب این‌كه تا لحظه نگارش این متن ایرانیان در رده سوم جدول كشورها از نظر تعداد رویداد‌ها قرار دارند.

نگاهی به نقشه جهان كه مكان‌های برگزاری رویدادها برروی آن حك شده است و می‌توانید نسخه به روز شده آن را در وب سایت این پروژه در نشانی www.100hoursofastronomy.org (http://www.100hoursofastronomy.org/) بیابید، نشان می‌دهد در این بازه زمانی مردم بسیاری از نقاط جهان به آسمان چشم خواهند دوخت. این افراد فراغ از مرزها و اختلافات به واقعیت بسیار بزرگ‌تری نگاه خواهند كرد كه همه ما را در بر گرفته است. این فرصت بی‌نظیری است كه با حضور در مراكز اعلام شده كه فهرست آنها را می‌توانید در نشانی ذكر شده در بالا بیابید، ‌شما هم می‌توانید به سیل مردمانی بپیوندید كه قصد دارند در این سال دید بزرگ‌تری به محیط اطرافشان پیدا كنند.

100 ساعت نجوم اما درایران به شكل خاص‌تری برگزار خواهد شد و بی‌شك می‌توان گفت شاید بزرگ‌ترین رویداد این پروژه در ایران در روز13 فروردین همراه با سیزده بدر ایرانیان رقم خواهد خورد. جایی كه منجمان آماتور ابزارهای خود را میان مردمی خواهند برد كه برای بزرگداشت روز طبیعت به مكان‌های عمومی،‌ پارك‌ها و حاشیه شهرها رفته‌اند. امسال همه این افراد فرصت دارند در كنار گره زدن سبزه‌ها از مشاهده عظمت كیهانی كه در آن زندگی می‌كنیم احساس شگفتی كنند.

دكتر جمشید قنبری، رئیس انجمن نجوم ایران و دبیر ستاد سال جهانی نجوم ایران در گفتگو با خبرنگاران درباره این پروژه گفت: پروژه 100 ساعت نجوم یكی از پروژه‌های اصلی این سال است و این پروژه یك واقعه جهانی 24 ساعته به شمار می‌رود كه دامنه گسترده‌ای از فعالیت‌ها و حوادث گسترده عمومی در 100 ساعت بدون وقفه را شامل می‌شود. این فعالیت‌ها شامل ارتباط زنده اینترنتی، مشاهده وقایع، مهمانی ستاره‌ها و سایر فعالیت‌های ویژه می‌شود.

قنبری به اهداف برگزاری این پروژه پرداخت و افزود: یكی از اهداف مهم 100 ساعت نجوم این است كه تا حد امكان افراد زیادی همانند آنچه گالیله در 400 سال پیش برای اولین بار انجام داد از درون یك تلسكوپ به آسمان بنگرند.این پروژه از 2 تا 5 آوریل برگزار خواهد شد و رسماً در نیمه شب 2 و3 آوریل مصادف با 13 و14 فروردین 88 همزمان با زمان جهانی (ساعت 12 جهانی) شروع به كار می‌كند و البته قابل ذكر است كه شما هم به این میهمانی دعوت شده‌اید.

این پروژه و پروژه‌های مشابهی كه در طول سال جهانی نجوم برگزار خواهد شد، برای جامعه علمی ایران بسیار مهم‌تر از نقاط دیگر خواهد بود. یكی از اصلی‌ترین دلایل اهمیت این رویداد این است كه ایران بر مبنای سند چشم‌انداز 20 ساله باید تا سال 1404 به قطب علمی منطقه تبدیل شده باشد. برای تحقق این مساله باید مولفه‌های توسعه علمی در این مدت تحقق‌یافته یا جهت‌گیری‌ها به سمت تحقق آنها باشد.

یكی از هزاران مولفه‌ای كه باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد، نیروهای متخصص در رشته‌های علوم پایه و بنیادین است. در ایران با‌وجود تاریخ پرافتخارش حدود 100 منجم حرفه‌ای فعالیت می‌كنند یعنی به ازای هر 700 هزار نفر یك اختر شناس حرفه‌ای در جامعه فعالیت دارد در حالی‌كه این عدد برای كشوری مانند ایالات متحده امریكا كه در مقایسه تعداد منجمان حرفه‌ای آن چندان هم زیاد نیست، به ازای هر 51 هزار نفر یك منجم حرفه‌ای فعال است.

برای رسیدن به این آمار، باید علاقه جوانان و نوجوانان را برانگیخت و فرصت‌هایی مانند100 ساعت نجوم می‌تواند علاقه افراد برای ورود به این جریان علمی را بیشتركند و باعث شود تعداد بیشتری از نوجوانان علاقه‌مند به ورود به رشته ستاره‌شناسی و از آن مهم‌تر علوم پایه شوند چرا كه نجوم در واقع در تقاطع علوم مختلف از ریاضیات و فیزیك گرفته تا زیست‌شناسی و شیمی و مهندسی قرار گرفته است.فرصتی مانند 100 ساعت نجوم فرصتی نیست كه بسادگی از دست رود. شما هم شاید بتوانید در این فعالیت به عنوان شركت‌كننده یا برگزاركننده مشاركت داشته باشید.13 فروردین آغاز پروژه‌ای جهانی است كه ایرانیان مشاركت فعالی در آن دارند و امید می‌رود دستاورد بزرگی هم برای ایرانیان داشته باشد.
منبع www.astronomy.ir (http://www.astronomy.ir/)

[MIN@MAN]

پرتاب فضاپیمای هرشل و پلانک به تاخیر افتاد
زمان پرتاب فضاپیمای هرشل و پلانک نسبت به تاریخ برنامه ریزی شده آن در 27 فروردین/16 آوریل به تاخیر افتاد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

مقامات رسمی آژانس فضایی اروپا اعلام کردند که تاریخ پرتاب این فضاپیما به دلیل نیاز به بررسی و انجام آزمایش های بیشتر بر روی بخش زمینی برنامه های آن به مدت چند هفته به تعویق خواهد افتاد. ت
اریخ جدید پرتاب تا روز 11 فروردین اعلام خواهد شد و در بهترین حالت، آنها امیدوارند که این پرتاب حدودا با دو هفته تاخیر در روز 8 اردیبهشت/29 آوریل انجام شود.

در این ماموریت، رصدخانه ی ریزموج پلانک به بررسی آثار تابش انفجار بزرگ (بیگ بنگ) می پردازد و رصدخانه ی هرشل نیز شکل گیری ستارگان و کهکشان ها را مورد مطالعه قرار می دهد.

طراحی پلانک به گونه ای است که ناهمسانگردی میدان تابش زمینه کیهانی را با حساسیت و توان تفکیک بی نظیری در سرتاسر آسمان تصویر برداری می کند.

رصدخانه ی فضایی هرشل ( که پیشتر تلسکوپ فروسرخ و زیرمیلی متری نام داشت) بزرگترین آینه یکپارچه ی تا به حال ساخته شده برای یک تلسکوپ فضایی را داراست. این تلسکوپ با قطر 3.5 متر به جمع آوری تابش های با طول موج بلند از برخی از سردترین و دوردست ترین اجرام در عالم می پردازد. هرشل همچنین تنها رصدخانه فضایی است که بازه ای از طیف های فروسرخ تا زیرمیلی متری را پوشش می دهد.

این دو رصدخانه فضایی به طور همزمان به کمک موشک آریان 5 پرتاب خواهند شد.



http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

تصویری از تلسکوپ فضایی هرشل




http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 570x320 and weights 37KB.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg

طرحی از ساختمان تلسکوپ فضایی پلانک

منبع www.universetoday.com (http://nojumnews.com/www.universetoday.com)

[MIN@MAN]

کشف یک فراخورشیدی با طولانی ترین زمان گذر
کشف یک فراخورشیدی با طولانی ترین زمان گذر ماه گذشته و تقریبا همزمان با روز ولنتاین، گذر مشکوک یك سیاره فراخورشیدی در فاصله 190 سال نوری از زمین همه را شگفت زده كرد. دانشمندان در عین ناباوری شاهد کشف یك مشتری داغ بودند.
گذر هنگامی اتفاق می افتد كه یك سیاره از دید ناظر زمینی از مقابل صفحه ستاره میزبانش عبور می كند. اهمیت این گذرها از آن جهت است كه اندازه و جرم سیاره ای را كه امكان بررسی تركیبات آن برای دانشمندان میسر نمی باشد، مشخص می کند.
گذر سیاره فراخورشیدی HD 80606b نخستین بار در سال 1379 بر اثر اغتشاش حاصل در ستاره میزبانش (که از گرانش سیاره ناشی می شد) كشف شد. در حالی كه دانشمندان امیدشان را برا ی مشاهده این گذر از دست داده بودند، در آذر 1385 یك تیم اختر شناسی به سرپرستی «گرگ لاگلین»(Greg Laughlin)، از دانشگاه كالیفرنیا، سیاره را هنگام پنهان شدن در پشت ستاره غافلگیر كردند. بر اساس این رصد، مدار HD 80606bاز دید ناظر زمینی از لبه و یا نزدیك به لبه مدار مشاهده شده است.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
سیاره HD 80606b هر 111 روز یك بار به دور ستاره مادر می گردد. پیش از این هیچ گذری طولانی تر از 21 روز برای یک سیاره فراخورشیدی مشابه رصد نشده بود. ‌بنابراین HD 80606b ركورددار طولانی ترین زمان گذر در میان سیارات فراخورشیدی به حساب می آید. این موضوع به ستاره شناسان كمك می كند تا شكاف بین اكثر سیارات فراخورشیدی در حال گذر كه مانند یك مشتری داغ با دوره مداری بسیار كوتاه (به مدت چند روز) هستند و نیز مشتری منظومه خودمان كه گذرش به دور خورشید 12 سال طول می كشد را پر كنند.
یك گروه رصدی متشكل از دانشجویان دانشگاه لندن به سرپرستی « استیون فاسی» با استفاده از تسكوپ های 25 و 35 سانتیمتری سلسترون و مید در خارج از لندن به رصد پرداختند و میزان تیرگی یا کاهش شدت نور ستاره میزبان را در لحظه گذر سیاره HD 80606b اندازه گیری کردند و از این طریق قطر سیاره را بدست آوردند. این سیاره دارای قطری برابر مشتری و جرمی حدود چهار برابر مشتری است و با در برداشتن عناصر سنگین بسیار متراكم،‌ خود دنیائی است بسیار چگال تر از غول های گازی منظومه شمسی .
از سوی دیگر در جنوب فرانسه یك تیم به سرپرستی Claire Moutou از دانشگاه مارسل، با استفاده از تلسكوپ های 1.93 و 1.2 متری، روش های پیشرفته تری را به خدمت گرفتند و در حالیكه هنوز نتایج بدست آمده از رصد آنها در انتظار تایید است،‌ متوجه شدند كه مدار سیاره با زاویه بسیار بزرگ به سمت خط استوای ستاره متمایل است.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpg
شبیه سازی كامپیوتری تشعشع گرما از نیمه تاریك سیاره فراخورشیدی HD 80606b هنگام گذر از نزدیكی ستاره مادر رانشان می دهد. عكس های بالا (سمت چپ) در 4.4 روز و پایین (سمت راست) در 8.9 روز بعد از حضیض مداریعكسبرداری شده اند.
دانشمندان می دانستند كه HD 80606b دارای یك مدار نامتعارف گریزنده از مركز است، به طوری كه سیاره در مقایسه با فاصله عطارد و خورشید به ستاره اش نزدیكتر و در دورترین حالت در فاصله ای برابر فاصله زمین و خورشید قرار می گیرد. این مسیر طولانی باعث ایجاد تغییرات به اندازه 800 برابر در شدت نوری می شود كه سیاره از ستاره اش دریافت می كند و در نهایت منجر به گرمای بسیار شدید به مدت چند ساعت و سرمای نسبی به مدت 111 روز می شود.

منبع sky & telescope (http://nojumnews.com/www.skyandtelescope.com)

[MIN@MAN]

گوگل این بار آسمان را به مریخ دوخت!
http://pnu-club.com/imported/2009/10/27.png (http://www.nightsky.ir/content/view/859/1/)
با نسخه جدید گوگل ارث, از این پس شما می توانید در روی مریخ نیز به سادگی زمین؛ به گشت و گذار بپردازید. همچنین با وجود عکس برداری های ساعتی از سطح مریخ, امکان دیدن مریخ به صورت زنده نیز وجود خواهد داشت.
این بخش را که "مریخ در این لحظه" نامیده اند شامل تصویرهای بسیار دقیقی از دوربین تمیس(THEMIS) که در فضاپیما اودیسه نصب شده است دریافت می شود.البته شایان ذکر است که دوربین HiRISE هم از مدار های ماهواره های مریخی عکس تهیه می کند.و در گوگل ارث قرار می دهد
با استفاده از این تکنولوژی می توانیم جزو اولین افرادی باشیم که تصویر هایی مربوط به چند روز, چند ساعت و یا حتی چند لحظه پیش مریخ را ببینیم! علاوه بر این قادر خواهیم بود که مدارگرد های مریخ را بطور زنده نیز مشاهده کنیم.

اما این پایان کار نیست!شما می توانید با استفاده از این ابزار به گذشته مریخ نیز سفر کنید و نقشه های دریافتی از مریخی -که به عهده پایونیر بوده است- را ببینید.البته اگر شما ندانید که چگونه به جست و جوی مریخ بروید؛ از تورها و راهنمایی های پیشنهادی گوگل ارث استفاده کنید و این ها کمک چندانی به دیدار شما با سیاره سرخ خواهد کرد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 580x435 and weights 75KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1027.jpg
برای اینکه گوگل ارث را دانلود کنید تنها کافیست به لینک (http://earth.google.com/) زیر بروید و از وب سایت اصلی آن نسخه جدید را دانلود کنید
http://pnu-club.com/imported/2009/10/1028.jpg

از دیگر امکانات این برنامه جدید می توان به جست و جوی سه بعدی آن اشاره کرد؛ جست و جویی که حاصل تلاش چند ساله ی فضا پیما های گوناگون می باشد.همچنین توانایی چرخاندن 360 درجه ای مریخ بوسیله ی نشانگر موس امکان تحقیق درباره لایه ها و بزرگنمایی آنها را به کاربر می دهد
http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 580x435 and weights 64KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1029.jpg

روابط عمومی شرکت گوگل ضمن اشاره به عکس برداری از اکثر نقاط زمین گفت: انتشار عکس های مریخ و امکان ذخیره سازی آن ها واقعا عملی غیر قابل پیش بینی از سوی ناسا بود.در واقع آوردن لفظ " زنده " برای این نوع تصاویر شاید درست نباشد اما این تصاویر نسبت به تصاویر اصلی ناسا که خود آن ها را منتشر می کند بسیار جدید تر است.

[MIN@MAN]

دانشمندان پرده از اسرار ماده تاريك برمي دارند
http://pnu-club.com/imported/2009/10/1030.jpg

پژوهشگران بين‌المللي از شبيه ساز رايانه ا ي كهكشان راه شيري خبر مي دهند كه دانشمندان را به جايي كه ماده تاريك فضا بايستي ديده‌باني و تشخيص داده شود رهنمون مي سازد. بر اساس آخرين يافته هاي محققان كه در مجله نيچر منتشر شده، دانشمندان به كشف ماده اي كه تشكيل دهنده بيشتر عالم كيهان است نزديك تر شده اند.

به گفته كارلوس فرنك، كيهان شناس دانشگاه دورهام انگلستان كه روي اين تحقيق كار مي كند، كشف معماي آنچه كه ماده تاريك عنوان مي شود، يكي از بنيادي‌ترين پرسش‌هايي است كه نه تنها از سوي دانشمندان مطرح مي شود بلكه ذهن بسياري از علاقه مندان حوزه علوم فضايي و اسرار عالم كيهان را به خود مشغول ساخته است.
كشف و احراز هويت مولفه اصلي عالم همان چيزي است كه اين دانشمندان مشغول بررسي و تحقيق آن هستند.

به اعتقاد اخترشناسان، ماده تاريك برعكس ماده عادي تشكيل دهنده ستارگان، سيارات و نظاير آن دربردارنده
حدود 85 درصد مواد يا مصالح عالم كيهان است اما شواهد براي بدست آوردن و نزديك شدن به آن سخت و دشوار بوده است چون كه ماهيت آن نمي‌تواند مستقيما ديده شود.

ماده تاريك نه نور را منعكس مي‌سازد و نه به طور طبيعي مي درخشد، اما اخترشناسان از طريق مشاهده و رصد اين كه چگونه جاذبه آن، نور بيرون داده شده از سوي كهكشان‌هاي به مراتب دورتر را خم مي‌سازد، به گمانه زني موجوديت و هستي اين ماده در خوشه‌هاي كهكشان مبادرت مي‌ورزند. دانشمندان معترفند كه از ماهيت ساختاري ماده تاريك اطلاعي ندارند اما فكر مي كنند مولفه سازنده آن نوعي ذره باشد.

اين در حالي است كه تيمي از پژوهشگران بين‌المللي، هاله ماده تاريك را هدف مشاهده و مراقبت خود قرار دادند كه در واقع ساختارهاي در برگيرنده كهكشان هايي است كه يك تريليون بار بيشتر از خورشيد وزن دارند.

شبيه سازي هاي اين دانشمندان نشان داد كه چگونه هاله كهكشاني از ميان مجموعه‌اي از تصادمات شديد بين خوشه هاي بسيار كوچكتر ماده تاريك كه از بيگ بنگ سرزده‌اند رشد‌يافته است. در بخش چگال هاله، ذرات ماده تاريك با سرعت بالا تصادم مي‌كنند تا فرمي از تشعشع موسوم به اشعه‌هاي گاما را توليد نمايند. اين اشعه‌هاي گاما كه موجب برافروختگي و تابش سرخ هاله مي شوند، به دانشمندان راهي براي نمايان ساختن و كشف ماده تاريك ارائه مي كنند.

به اظهار محققان، اين يافته ها به معني آن است كه تلسكوپ فرمي ناسا بايد بخش‌هايي از كهكشان را جستجو نمايد كه محققان پيش بيني مي كنند در آنجا ماده تاريك با الگويي مشخص و به نرمي در حال تغيير برافروخته مي شود و در نتيجه براي مشاهده آسان تر مي باشد. در واقع اين موضع نزديك خورشيد و درست دور از مركز كهكشان راه شيري قرار دارد.

آنچه اين دانشمندان از طريق يك شبيه سازي غول پيكر نشان داده‌اند جايي است كه اشعه‌هاي گاما از آن جا سرچشمه مي گيرند؛ نقشه پيش ساخته‌اي براي افراد تا در آن بنگرند و چگونگي ظاهر شدن اين علامت را درك كنند.

[MIN@MAN]

سال جهانی ستاره شناسی

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1031.jpg
دورنمای سال جهانی ستاره‌شناسی كمك به شهروندان جهان در راستای بازشناخت موقعیت جهانی‌ شان در روز و شب آسمان و در عین حال برانگیختن یك حس شگفتی و كاوش در آنها است. سال جهانی ستاره‌شناسی كه به مناسبت چهارصدمین سالگرد استفاده از تلسكوپ نجومی برای نخستین بار توسط گالیلئو گلیله برگزار می‌شود، یك جشن جهانی ستاره‌شناسی و همكاری اجتماعی و فرهنگی خواهد بود. هدف اصلی این برنامه جلب توجه جهانیان، بخصوص جوانترها، به ستاره‌شناسی و دیگر علوم با شعار “جهان، از آن تو تا بکاوی” است. فعالیتهای سال جهانی ستاره‌شناسی در سطوح مختلف جهانی، بویژه سطوح ملی و محلی، انجام می‌شوند.گروه‌های ملی در هر كشور برای آماده سازی فعالیتهای سال ۲۰۰۹ تشكیل شده اند كه این گروه‌ها روابط پایداری بین منجمان حرفه و آماتور، مراكز ملی و دانشجویان ایجاد می‌كنند.
اهداف و ارزیابی
اهداف اصلی پروژه سال جهانی ستاره‌شناسی عبارتند از:


افزایش سطح علمی افراد

بالا بردن گسترده سطح دسترسی به یافته‌ها و دانش جدید و آزمایشهای رصدی

قدرتمندتر كردن ارتباطات ستاره‌شناسی و ستاره‌شناسان در كشورهای جهان

پشتیبانی و حمایت از تحصیل علمی رسمی و غیر رسمی

فراهم نمودن تصویری جدید از دانش و دانشمندان

ساده سازی شبكه های جدید و تقویت شبكه های موجود

تقویت نمایی از تعادل جنسی دانشمندان در همه‌ی مراحل و ارائه مشاركت بیشتر توسط اقلیتهای به نمایش درآمده در حرفه های مهندسی و علمی

ارتقای مراقبت و محافظت از میراث طبیعی آسمانهای تاریك در مناطقی همچون پاركهای ملی، سایتهای رصدی و كویرها

سال جهانی ستاره‌شناسی توسط تجزیه تحلیلهای كمّی و كیفی از چگونگی نیل به هر هدف ،همانطور كه در صدها فعالیت ملی، منطقه‌ای و جهانی اجرا می‌شود، ارزیابی خواهد شد. اطلاعات توسط پرسشگران آنلاین پس از پایان هر فعالیت جمع آوری میشود و دبیرخانه سال ستاره‌شناسی ارزیابی ها را هماهنگ می‌كند. برا آگاهی بیشتر می توانید به وب سایت رسمی (http://www.asi.ir/) مراجعه نمایید.
وب سایت آسمان شب ایران درنظر دارد برنامه های انجمنهای ستاره شناسی سراسر ایران را برای اطلاع رسانی علاقه مندان در این بخش معرفی نماید. ضمناً این وب سایت آمادگی هرگونه همکاری و ارائه مشاوره در زمینه برنامه های مختلف مانند برگزاری سمینارها، نمایشگاه ها، تهیه لوازم ستاره شناسی، برگزاری دروه های آموزشی را در سراسر کشور دارد.

*پاورقی : ستاره شناسی یا نجوم؟ این را در بسیاری از نامه‌ها گفته‌ام که ما در ایران زندگی می کنیم و می‌بایست تمامی واژه‌های فارسی را تاجایی که می‌توانیم در زندگی روزمره بکاربگیریم. در این بین نجوم واژه‌ای عربی است و ستاره‌شناسی یا اخترشناسی واژه‌ای فارسی. ستاره دارای ریشه‌ای در زبان فارسی که دارای چند‌هزار ساله قدمت است. آستاره که در بسیاری از گویش‌های ایرانی به معنی نورهایی در آسمان تاریک است که ما به آن می گوییم ستاره. بنابراین کمی درست بنویسیم و بخوانیم

[MIN@MAN]

مقیاس جهان اتم: اساس هر عنصری اتم هست. اتم ها دارای هسته های نسبتا بزرگی هستند که از نوترون و پروتونی که در کنار یکدیگر نگاه داشته شده اند توسط نیروی قوی ترکیب شده است. الکترون ها نیز به دور هسته در حال گردش اند که این خاصیت توسط نیروی جذب الکتریکی انجام میشود.




http://pnu-club.com/imported/mising.jpg


ذرات اتمی:




Atomic Particles
Particle Symbol Charge Mass
( g )
Mass
( amu )
Family
proton p+ +1 1.673 x 10-24 1.00727 baryon
neutron n0 0 1.675 x 10-24 1.00866 baryon
electron e- -1 9.109 x 10-28 5.485 x 10-4 lepton



اندازه اتم: شعاع اولین الکترونی که در حال گردش به دور هسته اتم هیدروژن است چیزی در حدود 1/2Å = 0.5 x 10-8cm است.
اتم در حدود 100 هزار مرتبه بزرگتر از هسته خودش است.به طور مثال اگر ذره اتمی به اندازه یک توپ پینگ پنگ باشه (شعاع تقریبا 1 سانتی متر) الکترون ها تقریبا در فاصله 1 کیلومتری در حال گردش اند!


مولکول ها: مجموعه اتم خودشان را به واحدی دیگر به نام مولکول (مثل H2O ) با اندازه هایی از 1 آنگستروم(Å) تا 10 سانتی متر نیز برای مولکول های بزرگتر تبدیل میکنند مثل DNA.


سلول ها: که اندازه ای در حدود 10-2 cm دارند.


انسان ها: انسان ها در حالت متوسط تا 2 متر نیز بلندای قد دارند( 200سانتی متر=).


زمین: اندازه زمین در حدود 25000 مایل است که این اندازه شعاعی را پدید می آورد به اندازه 4000 مایل.
به طور واضح تر شعاع خط استوا: RE = 6378 km = 6.378 x 108 cm است. به عبار ت دیگر، مسافتی که به اندازه 7 میلیون نفر از سن دیگو تا چین را شامل میشود.


خورشید: خورشید، نزدیک ترین ستاره به ما 93 میلیون مایل با ما فاصله دارد. یعنی 150 میلیون کیلومتر یا به عبار ساده تر 1.5 x 1013 سانتی متر.
شعاع خورشید RS = 7 x 1010cm است.
به عنوان مثال اگر خورشید ما، به اندازه یک میوه کرپ فروت باشد زمین به اندازه 15 متر دورتر از آن قرار دارد.





http://pnu-club.com/imported/mising.jpg


ستاره ها: نزدیک ترین ستاره به منظومه ما، آلفا قنطورس، یم سیستم ستاره ای سه گانه در صورت فلکی قنطورس میباشد.
این ستاره تنها از نیمکره جنوبی قابل تشخیص است.
فاصله تا این ستاره در حدود 4.34 سال نوری یا 4 x 1018cm است.

نکته: سال نوری فاصله ای است که نور در یک سال طی میکند. به بیان ساده تر:




http://www.pnu-club.com/imported/2008/10/2.gifThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 725x53. http://pnu-club.com/imported/2009/06/94.gifClick this bar to view the small image. http://www.pnu-club.com/imported/mising.jpgاندازه ی اين عكس تغيير داده شده است. برای ديدن كامل عكس اينجا را كليك كنيد. اندازه ی عكس اصلی 725x53 و حجم آن 2KB است.http://pnu-club.com/imported/mising.jpg


کهکشان: خورشید یکی از 500,000,000,000 ستاره ای است که در کهکشان راه شیری قرار دارد.
کهکشان راه شیری در حدود 100,000 نوری یا 1023cm طول دارد.


کهکشان های دیگر: کهکشان آندرومدا(Andromeda Galaxy) نزدیکترین کهکشان قابل مشاهده به ما است که 2 میلیون سال نوری با ما فاصله دارد.


جهان: واقعا اندازه ای خاص را نمیتوان برای جهان قائل شد! زیرا که لایتناهی است...
اما یک براورد از مقیاس جهان را میتوان از بررسی قبل از شروع جهان به دست آورد!
منجمان و ستاره شناسان اعتقاد بر این دارند که جهان ما با یک انفجار بزرگ به نام Big Bang در طی 10 الی 20 بیلیون سال پیش آغاز شده است.
پس، بیشتر اجرام دورتر از ما که مشاهده میکنیم در فاصله 10 الی 20 بیلیون سال نوری (1027 سانتی متر=) از ما قرار دارند.

[MIN@MAN]

کره ماه تنها قمر زمین کره ماه تنها قمر زمین است. میانگین فاصله ماه تا زمین ۳۸۴.۴۰۳ کیلومتر و قطر ماه ۳.۴۷۶ است. در سال ۱۹۶۹ نخستین افراد بهhttp://pnu-club.com/imported/2009/10/1032.jpg نام‌های نیل آرمسترانگ و باز آلدرین بر ماه فرود آمدند. بر خلاف زمین، ماه نه آب دارد و نه جو ونه حیات و نه میدان مغناطیسی. نمی‌توان گفت که ماه کاملاً غیر فعال است ؛ زیرا «ماه لرزه» را باید نشانه‌ای از وجود نوعی حرکت در درون آن دانست. قطعاً ماه در دوران گذشته، آتشفشانهایی داشته است ؛ اما غالب حفره‌هایی را که در آن می بینیم، نتیجه اصابت سنگهای آسمانی در اولین روزهای شکلگیری آن است. بعضی از این حفره‌ها عظیم اند ؛ مثلاً عمق حفره نیوتون ۸۰۰۰ متر است. هنگامی که سفینه فضایی شوروی به نام لونا ۳، از پشت ماه عکس گرفت، دانشمندان دیدند که روی پنهان ماه درست مانند روی آشکار آن نیست. در آنجا، تعداد حفره‌ها بسیار بیشتر بود ؛ اما به طور کلی، از حفره‌های روی آشنای ماه کوچکتر بودند. اکثر دانشمندان معتقدند که سیاره‌ای به اندازه مریخ با زمین برخورد کرده، صخره‌ای عظیم را از آن جدا کرده، با آن صخره به هم آمیخته و ماه را به وجود آورده است. فضانوردان سنگهایی با انواع مختلف در ماه یافته اند. از آنجا که ماه نزدیکترین جرم آسمانی به ماست، و از آنجا که تا به حال چندین بار فضانوردان امریکایی بر سطح آن فرود آمده‌اند و در نواحی کوچکی از آن به کاوش پرداخته‌اند، اطلاعات زیادی درباره آن داریم. برنامه‌های امریکایی آپولو که در دهه‌ی ۱۹۶۰ بسیار موفق آمیز بودند، دیگر تکرار نشدند ؛ زیرا پر خطر و پر هزینه بودند. وقتی در قسمت فرماندهی آپولو ۱۳ انفجاری رخ داد و سفینه فقط توانست سریع به زمین باز گردد، هیچ کس در مخاطره آمیز بدن آن برنامه‌ها شک نکرد. اکتشافات فضایی، تا کنون با منزلت سیاسی و نیاز نظامی همراه بوده استه فضاپیماهای شاتلی که امریکا وشوروی ساخته‌اند، عمدتاً به منظور در مدار قرار دادن ماهواره‌های جاسوسی و بهره گیری از آنها بوده است ؛ به هیچ وجه نباید تجربیات علمی را که به وسیله آنها به انجام رسیده است، وظیفه اصلی شان به حساب آورد. ممکن است این وضع در حال تغییر باشد ؛ زیرا ابرقدرتها به خوبی میدانند که در گیر شدن در هر گونه جنگ فضایی یا جنگ ستارگان، به همان اندازه غیر معقول است که به راه انداختن جنگی هسته‌ای روی زمین ؛ یعنی جنگی که برنده ندارد و هر دو طرف درگیر، بازنده خواهند بود.
نگاه اجمالی

ماه این نزدیکترین همسایه فضایی ما ، تنها جسم آسمانی است که انسان اولین بار به آن قدم گذاشت. سپس انسان توانست به مریخ و قمرهای سیاره غول‌پیکر مشتری نیز سفر کند. برای نخستین بار سفینه فضایی روسیه در سال ۱۹۵۹ میلادی (۱۳۳۸ شمسی) به طرف ماه پرواز کرد و عکسهای خیال‌انگیزی از طرف آن به زمین مخابره کرد. تاکنون تعداد زیادی سفینه فضایی بدون سرنشین از کنار ماه گذشته یا در مدارهایی دور آن گردیده‌اند.
سفر به ماه http://pnu-club.com/imported/2009/10/1033.jpg

سفینه فضایی روسیه در سال ۱۹۵۹ وقتی به سوی ماه پرتاب شد، عکسهای زیادی از ماه به زمین ارسال کرد. هنگامی که نقشه ماه به وسیله این عکسها تهیه شد، دانشمندان مکانهای مناسب را برای فرود آمدن انسان انتخاب کردند. با سفینه‌های آمریکایی ، هشت نفر به ماه سفر کرده‌اند. این مسافرتها ، دانش ما را از ماه بسیار افزایش داده است. فضانوردان دستگاههایی را در ماه کار گذاشتند که تا اواخر ۱۹۷۷ میلادی (۱۳۵۶ شمسی) اطلاعاتی در مورد پدیده‌های مختلف آن به زمین می‌فرستادند. اثر پای فضانوردان ، میلیونها سال در ماه باقی خواهد ماند و مسافرت انسان را به ماه نشان خواهد داد. در طرف دیگر ماه ، دریاهای بزرگ وجود ندارد. آنجا ناحیه‌ای بلند و پر از سنگ و صخره است که در اثر برخورد شهاب سنگها متلاشی شده‌اند. این بخش ماه ، از زمین قابل مشاهده نیست و فقط سفینه‌های در حال گردش به دور ماه می‌توانند آن را مطالعه کنند.
ماموریت فضانوردان

موفقیت اصلی برنامه مسافرتهای فضایی سرنشین‌دار ، آوردن حدود نیم تن غبار ، خاک ، سنگ و صخره از ماه به زمین بود. مطالعه این مواد سالها ادامه خواهد یافت. این صخره‌ها تاریخ گذشته و مبدا و مواد سازنده ماه را بازگو می‌کنند. در هر ماموریت فرود به سطح ماه ، سه فضانورد لازم است. هنگامی که سفینه به مجاورت ماه می‌رسد، دو قسمت می‌شود. دو فضانورد ، یک مدول مه‌نورد را به سطح ماه هدایت می‌کنند و فضانورد سوم ، از مدول فرماندهی در حال گردش به دور ماه ، مراقبت می‌کند.
تجهیزات لازم برای کاوش

مدول مه‌نورد همه چیزهای لازم برای مطالعه را به همراه دارد. اکسیژن ، غذا ، تجهیزات دیگر و حتی یک خودرو ماه‌پیما برای گردش درhttp://pnu-club.com/imported/2009/10/1034.jpg سطح ماه. بعد از پایان کاوشها ، مدول مه‌نورد ، ماه را ترک می‌کند و به مدول فرماندهی می‌پیوندد. سپس همه فضانوردان ، با مدول فرماندهی به زمین باز می‌گردند و مه‌نورد به سطح ماه سقوط می‌کند. پژوهشگران روسی برای کاوش ماه به فرستادن دستگاهها و سفینه‌های خودکار اهمیت می‌دهند. سفینه‌ مه‌نورد لوناخود که به صورت ماشین چرخدار ساخته شده بود، چندین هفته در ماه به گردش پرداخت.
جو ماه

تا به حال هیچگونه جوی در ماه تشخیص داده نشده است. در واقع جرم ماه آنقدر کم است که نمی‌تواند حرارات داخلی زیادی را تحمل کند. گرچه نمونه‌های کمیابی از گازهای خروجی (شبیه بخارات آتشفشانی) مشاهده شده‌اند. از گدازه‌هایی که از حاریا جریان پیدا می‌کنند، هیچ جوی تولید نمی‌شود و در طی همین زمان به علت گرانش سطحی کم و دمای زیاد ماه ، فرار می‌کنند. هر رد پایی از گازهایی که ممکن است از سطح بیرون بیایند بسیار موثر هستند. حتی گازهای حاصل از سوخت پایگاههای آپولو برای مدت زیاد دوام نیاورد.

[MIN@MAN]

سیارک (سیاره کوتوله) سرس

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1035.jpg

سیارک (سیاره کوتوله) سرس



سیارک (سیاره کوتوله) سرس اولین سیارک کشف شده و جزء سیارکهای کمربند اصلی سیارکها است.
این سیارک در اولین روزهای سال ۱۹۰۱ کشف شد.
قطر آن ۹۳۳ کیلومتر وجرم آن در حدود یک سوم جرم کل سیارکهای کمربند سیارکی است.
چگالی آن از بسیاری از سیارکها کمتر است.
زمان چرخش بدور خود نه ساعت بوده ودر فاصله متوسط۷۷/۲ واحدنجومی از خورشید قرار دارد.
چگالی آن ۹۸/۱ گرم بر سانتی متر مکعب بوده که از بسیاری از شهاب سنگها کمتر است.
نکته مهم این که درحال حاضر با تعریف جدید این جرم از رده سیارکها خارج وبه رده جدید سیاره های کوتوله انتقال یافته است.


این سیارک در این شبها در صورت فلکی شیر (اسد) بوده و به قدر 6 می رسد که با یک اپتیک مناسب آماتوریو با یک نقشه خوب و کمی صبر و دقت می توان آن را شکار کرد که البته برای یقین از شکار آن باید این سیارک را در شبهای مختلف به دام انداخت.

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1036.jpg

کمربند سیارکها


این کمربند که در منظومه ی خورشیدی قرار دارد ناحیه ای وسیع بین دو سیاره ی بهرام و هرمز (مریخ و مشتری) است و شامل میلیارد ها سیارک ( اجرام اغلب سیب زمینی شکل - با شکل نا منظم - که به دور ستاره ای در گردش باشند ) و قطعات سنگ می باشد .

سیارک های این کمربند ممکن است کربنی ، سنگی و یا فلزی باشند .

سیارک سرس باپهنای ۹۳۳ کیلومتر (57 مایل) بزرگترین و اولین سیارکی است که در سال 1801 کشف گردید. این سیارک به گونه ای غیر عادی بزرگ است، چرا پهنای اکثر سیارکها از250 کیلومتر تجاوز نمی کند. تخمین زده شده است که تقریبا یک میلیارد سیارک دارای پهنای بیش از یک کیلومتر (6/0 مایل) می باشند..

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1037.jpg
سیارکهایی که قطرشان بیش از 300 کیلومتر (185 مایل) است، کروی هستند. سیارکهای کوچکتر، شکل نامنظمی دارند. کوچکترین سیارکها ذرات غبار هستند که قطرشان از سر یک سوزن بیشتر نمی باشد.
حدود 6/4 میلیارد سال پیش، جرم کمربند سیارکی تقریبا 1200 برابر جرم امروزی خود بود. کمربند در آن زمان شامل اجسامی صدها برابر بزرگتر از “سرس” (بزرگترین سیارک شناخته شده ) بود.

هنگامیکه این اجسام به همدیگر برخورد کردند،جاذبه ی سیاره ی هرمز مانع از چسبیدن آنها به یکدیگر گردید، در نتیجه آنها به تکه های کوچکتر تقسیم شدند. بسیاری از این سیارکها درمنظومه ی خورشیدی پخش شده اند. این سیارکها، یا به سطح سیارات و اقمار مختلف برخورد می کنند یا به درون خورشید می افتند .

بیش از 90 درصد سیارکها درکمربند سیارکها قرار دارند. بین 3 تا6سال طول می کشد تا این سیارکها مدار گردش خود بدور خورشید را طی کنند. بقیه را که در کمربند نیستند ، معمولا بصورت گروهی طبقه بندی می شوند که هر گروه مدار خاص خودش را دارد. سیارکهای تروایی (برجیسی) دو گروه از سیارکهای کاملا تیره هستند که در مدار سیاره ی هرمز (برجیس) قرار دارند. یکی از این دو گروه جلوتر از هرمز و دیگری بدنبال سیاره ی مشتری حرکت می کند . مدار گردش سیارکهای گروههای آمور، آپولو، و آتن به زمین نزدیکتر است.

ماموریت سپیده دم ( Dawn ) - ملاقات با سرس



زمان پرتاب : ژوئن 2007

هدف : مدارگرد سیارکی

" سپیده دم" بخشی از مجموعه ماموریت های "اکتشاف" ( Discovery) ناسا است. این فضاپیما به سوی دو سیارک سرس (Ceres) و وستا (Vesta) ، دو تا از بزرگترین سیارکهای منظمه شمسی، خواهد رفت. هر یک از این دو سیارک فرآیند تکاملی بسیار متفاوتی داشتند که در چند میلیون سال اولیه پیدایش منظومه شمسی شکل گرفته است. سپیده دم با رصد هر دو آنها با ابزار های یکسان، در حقیقت به مطالعه و بررسی منظومه شمسی روزهای آغازین می پردازد و ویژگی های هر سیارک را نیز مورد بررسی قرار می دهد.

همچنین این فضاپیما با خود تراشه ای را حمل می کند که 360،000 نفر نام خود را در آن ثبت کرده اند تا به روی یکی از سیارکهای منظومه شمسی بفرستند.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x437 and weights 28KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1038.jpg

[MIN@MAN]

دنباله دار لولین (Lulin) میهمان این هفته آسمان دنباله دار لولین (Lulin) طی سفر طولانی خود از خارجی ترین لایه منظومه خورشیدی برای اولین بار به قسمتهای داخلی منظومه خورشیدی وارد شده و از آسمان زمین نیز قابل مشاهده خواهد بود.
این هفته این دنباله دار در تاریخ 6 اسفندماه 1387 به نزدیک ترین فاصله اش از زمین می رسد (61 میلیون کیلومتر) و در آسمان و بعلت عدم مزاحمت نور ماه به سادگی قابل مشاهده خواهد بود و کم کم دنباله اش قابل تفکیک خواهد بود. (استفاده از دوربین دوچشمی و تلسکوپ توصیه می شود.)
این ستاره دنباله دار که توسط یک اخترشناس چینی به نام کوانژی یه در دانشگاه سان یات سن و در سال 2007 کشف شده دارای نور درخشان و سبز رنگ است.
دلیل رنگ سبز این دنباله دار فوران گازهایی از هسته این ستاره حین سفرش در مسیر خورشید اعلام شده است. این گازها در برابر نور خورشید به رنگ سبز می درخشند. اخترشناس چینی حین مطالعات خود در رصدخانه لولین (Lulin) بر روی تصویری کیهانی موفق به کشف این ستاره دنباله دار نایاب شد.
دنباله دار لولین (Lulin) در دوشنبه شب 5 اسفند ماه 1387 ساعاتی قبل از طلوع خورشید قابل مشاهده بوده و تا قبل از غروب خورشید تنها یک سوم از مسیر خود را طی خواهد کرد. در این روز این ستاره با 2 درجه اختلاف از سیاره زحل در صورت فلکی اسد قرار خواهد داشت و فرصتی مناسب برای عکاسان نجومی است.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 556x374 and weights 36KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1039.jpg

[MIN@MAN]

ستاره شناسی http://pnu-club.com/imported/2009/10/1040.jpgیکی از غنی ترین بارش های شهابی هر سال بارش شهابی ربعی است. در بهترین شرایط رصدکنندگان این بارش بیش از 100 شهاب در ساعت را رصد می کنند. پس برای شکار شهابها آماده باشید. هر بارش شهابی را با نام همان صورت فلکی که کانون بارش در آن قرار گرفته است، نام گذاری می کنند، مانند: بارش شهابی برساوشی، جوزایی، اسدی و….
ربع، یک صورت فلکی قدیمی بود که در تقسیم بندی جدید تر جزو صورت فلکی عوا قرار گرفت، بر اساس تقسیم بندی جدید کانون بارش در صورت فلکی عوا است، اما نام ربع بر روی این بارش ماند! البته می توان آن را بارش شهابی عوایی نیز نامید.
محدود زمانی فعالیت بارش شهابی ربعی از 12 تا 17 دی ماه است. امسال اوج بارش ظهر جمعه 13 دی ماه به وقت ایران خواهدبود. که رصد در بامداد 13 و شامگاه 14 دیماه پیشنهاد می شود.
متاسفانه اوج بارش شهابی ربعی چند ساعت بیشتر نیست. پس از اوج شمار شهابها بسیار کم می شود. برای همین اگر اوج بارش در وسط روز باشد بارش را از دست می دهید. (مانند امسال)
مکان بارش در حدود 10 درجه شمال ستاره بتا (β) - عوا است. (بتا ستاره سر باد بادک است)
مشخصات بارش شهابی ربعی:
مختصات کانون بارش= بعد: m 30 و h 15 میل: 50 درجه
سرعت ساعتی سمت الرأسی 95http://pnu-club.com/imported/mising.jpgZHR)
شاخص جمعیتی 1/2http://pnu-club.com/imported/mising.jpgr)

http://pnu-club.com/imported/2009/10/134.gif

همانطور که می دانید دنباله دار ها منشا بارش های شهابی هستند در مطالعات اولیه منشاء این بارش دنباله دار 96 P/Machholz تعیین شد. مشخصه های مداری این دنباله دار با شهابواره های بارش ربعی تطابق نشان می دهند. در سال 1979 Hasegawa در مقاله ای نشان داد دنباله دار C/1491Y1 در همان مدار شهابواره های بارش ربعی قرار دارد و این دنباله دار منشاء بارش می باشد. نکته جالب توجه اینکه عرض توده ذرات بارش شهابی ربعی چندان گسترده نیست، با کمی جابجایی توده، ممکن است بارشی دیده نشود. Peter Jenniskens از موسسه SETI در مقاله ای در سال 1997 به تجزیه و تحلیل بارش ربعی پرداخت. او نشان داد كه این بارش خیلی جوان است و بیش از چند صد سال قدمت ندارد. بررسی جابجایی شهابواره ها در چند صد سال گذشته مشخص كرد كه دو دنباله دار مذكور نمی توانند منشاء این بارش باشند. ویژگی جالب این بارش شیب زیاد منحنی فعالیت آن است یعنی اوج آن در مدت چند ساعت اتفاق می افتد و به سرعت افت می كند. Jenniskens این اثر را مربوط به تمایل مداری زیاد دنباله دار منشاء دانست. دو سال قبل یك تیم تحقیقاتی به سرپرستی وی در مقاله ای نشان دادند كه منشاء بارش ربعی سیارك تازه كشف شده 2003 EH1 است. او معتقد است این سیارك بازمانده یا تكه ای از یك دنباله دار است. رصدها این گفته را تایید می كنند كه احتمالا" این سیارك بخشی از دنباله ار C/1491 Y1 كه در 500 سال قبل از آن جدا شده است. علاوه بر این رصدها نشان می دهند توزیع جرمی شهابهای این بارش یكسان نیست.در نتیجه درخشندگی شهابها دربازه های زمانهای مختلف تغییر می كند.
یک نکته جالب توجه اینکه درخشان ترین شهاب ها در بارش شهابی ربعی به رنگ آبی و زرد و مایل به سبز دیده می شوند. در ضمن شهابهای این بارش سرعت نسبتا" كمی دارند . این امر باعث می شود تا زیبایی شهابهای ربعی دو چندان شود. این شبها هوا بسیار سرد است لباس گرم و نوشیدنی داغ هنگام رصد به همراه داشته باشید، مطمئنا در بامداد 14 دی ماه هیچ چیزی گرمابخش تر از شهابهای ربعی نیست.
آسمان صاف و پر شهاب برایتان آرزو مندم

[MIN@MAN]

صورت های فلکی
صورت فلکی چیست؟

اگر در شبی صاف به آسمان بنگرید بی شک از درخشش چشم نواز ستارگان لذت خواهید برد. هزاران سال پیش هم بشر از دیدن آسمان لذت می برده ( به طور یقین آسمان پیشینیان بسیار پر ستاره تر بوده ! ) شاید در نظر اول ستارگان آسمان مجموعه ای پراکنده از ستارگان به نظر برسند. اما با کمی دقت می توان اشکال زیبایی را با متصل کردن ستاره ها به هم با خطوطی فرضی در آسمان ترسیم کرد. درحدود 4500 سال قبل، مردم شرق مدیترانه شروع به تقسیم بندی آسمان با نقش های خیالی کردنداین اشکال نام خدایان، الهه ها، قهرمانان و جانوران را دارند.
تا زمان بطلمیوس، ستاره شناس یونانی الاصل اسکندرانی که حدود 150 سال بعد ازمیلاد می زیست، تعداد صورفلکی شناخته شده 48 مورد بود. امروز 88 صورت فلکی شناخته شده که هریک محدوده ی مشخصی درآسمان دارند. به طوری که تمام آسمان با این صورت های فلکی پوشیده می شود. با این که ستارگان یک صورت خاص از نظر ما شکل خاصی را در آسمان می سازند، اما در واقع این ستارگان هیچ ربطی به هم ندارند و چندین سال نوری از هم فاصله دارند و اگر از سمتی دیگردر آسمان ( جایی خارج از منظومه ی شمسی ) به آن ها بنگریم به شکلی دیگر دیده خواهند شد. ستارگان حرکت بسیار آهسته ای در آسمان دارند ( به دلیل دوری بسیار آن ها حرکت سریع آن ها آهسته به نظر می رسد ) این حرکت باعث می شود که در طی هزاران سال شکل ظاهری صورت های فلکی عوض شود. اما درطول عمر یک انسان این تغییرات بسیار نامحسوس است. درقدیم ازرصد صور فلکی برای جهت یابی وتعیین فصول و به طور کلی زمان یابی استفاده می کردند.

برای شناخت درست صور فلکی باید:
کار رصد را همراه با مطالعه ی در مورد آنها انجام دهیم تا موقعیت هر صورت را نسبت به بقیه و به طور خاص بدانیم.
در مورد هر صورت ستاره ها و اجرام غیر ستاره ای بشناسیم.
قدر، رنگ، دما و... را در مورد ستارگان تا حدی بدانیم.
از همه مهمتر بعد از شناخت مقدماتی صور فلکی چند ضلعی های مخصوص هر فصل را بشناسیم.
صورت فلکی سگ کوچک (کلب اصغر)
http://pnu-club.com/imported/2009/10/1041.jpg

صورت فلکی سگ کوچک


یکی دیگر از سگهای شکارچی (صورت فلکی جبار) صورت فلکی سگ کوچک (کلب اصغر) است که در مجاورت صورت فلکی کلب اکبر قرار گرفته است. این صورت فلکی جزو صورتهای فلکی کوچک آسمان است که ستاره شعرای شامی پرنورترین ستاره این صورت فلکی است. شعرای شامی هفتمین ستاره از حیث نورانیت است.
صورت فلکی سگ بزرگ (کلب اکبر) در آسمان زمستان، صورت فلکی شاخص بعد از صورت فلکی جبار، صورت فلکی سگ بزرگ (کلب اکبر) است که یافتنش هم ساده است.
http://pnu-club.com/imported/2009/10/1042.jpg

صورت فلکی سگ بزرگ (کلب اکبر)


صورت فلکی سگ بزرگ کلب اکبر:
http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 916x1200 and weights 39KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/135.gif

[MIN@MAN]

صورت فلکی سگ کوچک (کلب اصغر) یکی دیگر از سگهای شکارچی (صورت فلکی جبار) صورت فلکی سگ کوچک (کلب اصغر) است که در مجاورت صورت فلکی کلب اکبر قرار گرفته است. این صورت فلکی جزو صورتهای فلکی کوچک آسمان است که ستاره شعرای شامی پرنورترین ستاره این صورت فلکی است. شعرای شامی هفتمین ستاره از حیث نورانیت است. این صورت فلکی جرم غیر ستاره ای شاخصی ندارد که با تلسکوپ آماتوری قابل رصد باشد.

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1043.jpg
کهکشان راه شیری از میان دو ستاره شعرای یمانی و شعرای شامی عبور می کند.
ستاره شعرای شامی، آلفا ( α ) – کلب اصغر

شعرای شامی که نام انگلیسی آن ( Procyon ) از منبع یونانی به معنی "قبل از سگ" گرفته شده است. علت آن به خاطر طلوعش قبل از ستاره مجاور آن یعنی شعرای یمانی (ستاره سگ) پرنورترین ستاره آسمان است.
شعرای شامی ستاره ای زرد رنگ از قدر 3/0 است. درخشندگی آن 7 برابر خورشید است. این ستاره 4/11 سال نوری از ما فاصله دارد و چهاردهمین ستاره شناخته شده نزدیک در آسمان و پنجمین ستاره نزدیک قابل مشاهده با چشم غیر مسلح می باشد.
شعرای شامی 4/1 برابر خورشید جرم دارد. در عرض یک قرن این ستاره یه اندازه دو دقیقه قوسی در آسمان جابجا می شود.
شعرای شامی هم مانند شعرای یمانی همدمی از نوع کوتوله سفید دارد. قدر این کوتوله سفید که در سال 1275 هجری شمسی توسط شابرل کشف شد، 8/11 است و فاصله زوایه ای آن از شعرای شامی A ، 44 ثانیه قوس است.
جرم شعرای شامی B ، 3/0 جرم خورشید و درخشندگی آن 0003/0 خورشید است. که هر 39 سال یک بار به دور شعرای شامی A ، می چرخد.
قدر مطلق شعرای شامی A ، 6/2+ و قدر مطق شعرای شامی B ، 1/13+ است.
شعرای شامی به همراه ستاره شعرای یمانی و ابط الجوزا (آلفا جبار)، مثلث درخشانی را می سازند که در آسمان شبهای زمستانی خودنمایی می کند و به آن مثلث زمستانی می گویند.
ستاره بتا ( β )- کلب اصغر

بتا ( β ) – کلب اصغر یک ستاره دوتایی از قدر سوم است. اگر با دوربین دوچشمی به آن نگاه کنید همدم سرخ رنگ آن را خواهید دید. به جز دو ستاره ای که در بالا ذکر شد، در صورتفلکی سگ کوچک، ستاره ای پرنورتر از ثدر پنج وجود ندارد.
ستاره گاما ( γ ) – کلب اصغر

گاما ( γ ) – کلب اصغر یک ستاره دوتایی از قدرهای 5 و 13 است. فاصله ظاهری این دو ستاره از یکدیگر 30 ثانیه قوسی است.
ستاره اتا ( η ) – کلب اصغر

اتا ( η ) – کلب اصغر نیز یک دوتایی است از قدرهای 5/5 و 11 و جدایی زاویه ای 4 ثانیه قوس.
S - کلب اصغر

متغییری است از گونه طیفی M . تغییرات قدر این ستاره از 6/6 تا 2/13 و زمان تناوبش 332 روز است.
u - کلب اصغر

متغییری سرخ رنگی که قدرش 8 تا 14 تغییر می کند. زمان تناوب تغییراتش 413 روز است و در رده طیفی M4 قرار دارد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 503x543 and weights 46KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1044.jpg

[MIN@MAN]

روشنی http://pnu-club.com/imported/2009/10/1045.jpg
عطارد نزدیک ترین سیاره به خورشید است. این سیاره کوچک خاکی تقریباً هیچ جوی ندارد. به خاطر اندازه کوچک و نزدیک بودن فاصله عطارد به خورشید سخت است که این سیاره را از زمین بدون تلسکوپ ببینیم. عطارد کوچکترین سیاره خاکی است. هر سال در حدود سه بار به عنوان سیاره درخشان شامگاهی در نزدیکی افق غروب خورشید و نیز به عنوان یک سیاره صبحگاهی ظاهر می‌شود. بخاطر سرعت کم آن نسبت به زمین از لحاظ افسانه‌ای ، خدای روشنی نامیده شده است. در مواقعی ، عطارد در درخشندگی شبیه زحل می‌شود، اما معمولا بواسطه درخشندگی همسایه‌اش ، خورشید ، ناپدید می‌گردد.
اندازه

قطر عطارد 3032 مایل یا 4879 کیلومتر یعنی حدود دو پنجم قطر زمین است. این سیاره بعد از پلوتون کوچک ترین سیاره منظومه شمسی ست. عطارد فقط اندکی بزرگ تر از ماه زمین است.
هلال عطارد

رصد کردن سیاره عطارد دشوار است. نزدیک بودن مدار آن به خورشید سبب می‌شود که هیچگاه ˚27 دورتر از قرص خورشید دیده نشود. در نتیجه ، تنها قبل از طلوع و غروب آفتاب می‌توان آن را نزدیکی افق دید. حرکت مداری عطارد سریع است و به همین سبب ، در هر بار گردش به دور خورشید امکان دید آن به چند روز محدود می‌شود. عطارد نیز مانند ماه ، دوره هلالی دارد. از آنجا که هلالهای عطارد تنها به کمک تلسکوپ قابل روءیت است، اگر می‌خواهید عطارد را با تلسکوپ کاوش کنید، مواظب باشید که به طرف خورشید نشانه نروید.
گودالها

سطح سیاره عطارد پوشیده از گودالهای شهابسنگی است که حدود 3.5 میلیارد سال پبش بر اثر بمباران شهابسنگها بوجود آمده‌اند. اندازه گودالهای موجود در عطارد از چند متر تا 1000 کیلومتر (600 مایل) متغیر است. گودالهای بزرگتر ، حوزه نامیده می‌شوند. گودالها دارای مشخصاتی نظیر قله‌ها و حلقه‌های کوهستانی ، دیوارهای تراس دار و رگه‌هایی درخشان از توف (موادی که بر اثر برخورد شهابسنگ به بیرون پرتاب می‌شوند) هستند. مشخصات یک گودال به اندازه ، سرعت و جهت شهابسنگی که آنرا بوجود آورده بستگی دارد. http://pnu-club.com/imported/2009/10/1046.jpg
حوزه کالریس

حوزه کالریس به وسعت 1300 کیلومتر (800 مایل) بزرگترین حوزه ناشی از برخورد شهابسنگها به سطح عطارد است. حلقه‌های کوهستانی هم مرکز ناشی از برخورد شهابسنگهای عظیم ، این حوزه را محصور کرده‌اند. کف این حوزه پوشیده از گدازه سفت شده است، همچنین گودالهای کوچک و جوان نیز در کف این حوزه یافت می‌شوند. کالریس واژه‌ای لاتینی و به معنای گرما می‌باشد. این اسم به این دلیل انتخاب شده است که این حوزه هنگام نزدیک شدن عطارد به خورشید یک دور در میان ، رو به خورشید بوده و گرمترین نقطه سیاره می‌گردد.

مدار

مدار عطارد بسیار بیضی ست. بنابراین در نزدیک ترین مکان ممکن به خورشید فاصله اش از خورشید به 28 میلیون و 580 هزار مایل ( 46 میلیون کیلومتر) می رسد و وقتی در این مدار بیضی در دورترین مکانش از خورشید قرار می گیرد فاصله اش از خورشید حدود 70 میلیون کیلومتر می شود. فاصله عطارد از زمین، موقعی که از همیشه به زمین نزدیک تر است 48 میلیون مایل یا (77300 میلیون کیلومتر) است. اگر کسی می توانست وقتی عطارد در نزدیک ترین فاصله اش از خورشید قرار دارد، روی سطح سوزان آن بایستد، خورشید را سه برابر بزرگ تر از آنچه که ما در زمین می بینیم می دید.

طول روز و طول سال در عطارد

زمین هر 365 روز یک بار به دور خورشید می گردد. در حالی که عطارد هر 88 روز یک بار به دور خورشید می گردد. سرعت گردش عطارد در فضا 30 مایل در ثانیه (48 کیلومتر در ثانیه) است که از این نظر هیچ سیاره ای سرعتش به پای آن نمی رسد.
دما

مقادیر دما در عطارد بسیار متفاوت است. نزدیکی زیاد عطارد به خورشید باعث می شود دما در سطح آن به 450 درجه سلسیوس یا 840 درجه فارنهایت نیز برسد. از نظر دما فقط ناهید از عطارد داغ تر است. اما به خاطر این که عطارد مقدار کافی گاز در جوش ندارد و تقریباً هیچ جوی ندارد که گرما را نگه دارد, دمای آن در شب می تواند به 170- درجه سلسیوس یا 275- درجه فارنهایت سقوط کند. به این ترتیب دما در عطارد بسیار متغیر است
گرانش سیاره

جاذبه سطحی عطارد به قدری ضعیف است که قادر به نگهداری ذرات اطراف خود نیست. در نتیجه عطارد تقریبا فاقد جو است. چگالی فضایی اطراف عطارد حدود 1000 میلیارد برابر کمتر از چگالی جو زمین است.
تحول سطح

چون ماه و عطارد هر دو فاقد جوهای قابل توجهی هستند، آب و هوا ، سطوحشان را فرسوده نمی‌کند. هر دو جهانهای کوچکی با ناحیه داخلی سردتر از ناحیه داخلی زمین هستند. اکنون نه آتشفشانهای فعال زیادی دارند و نه دستخوش تحول سطحی دائمی ‌می‌شوند که زمین از انتقال یافتن صفحات پوسته‌ای تجربه کرده است. فقدان جو و کوتاه بودن زمان تحول پوسته‌‌ای هر دو به جرمهای کوچک ماه و عطارد مربوط می‌شود و جو آنها برای مدت طولانی حفظ نمی‌شود.
همچنین جرمهای کوچک دلالت بر این دارند که حرارت داخلی‌شان از تلاشی مواد رادیواکتیو نسبت به مقدار مشابه برای زمین کمتر است و جریان گرمایی‌شان به طرف بیرون چنان سریع می‌باشد که هر دو جسم به سرعت سرد خواهند شد. داخل زمین داغ است و شارش گرمایی به طرف بیرون آن ، جریانهایی در گوشته پلاستیکی ایجاد می‌کند و اینها تحول پوسته زمین را نیرو می‌بخشند. ماه و عطارد هر دو فاقد این ترکیب درونی داغ و گوشته پلاستیکی هستند.
جرم وتراکم

جرم عطارد 3/3 ضربدر 10 به توان 23 کیلوگرم است. این میزان یک بیستم جرم زمین است.
تراکم یا چگالی (نسبت جرم به حجم) عطارد کمتر از زمین است. یعنی سنگینی یک تکه از عطارد کمتر از سنگینی حجم همان تکه از زمین است. عطارد کوچک تر از زمین است و بنابراین جرم خیلی کمتری هم نسبت به زمین دارد. تراکم کمتر عطارد نیروی جاذبه آن را نسبت به زمین کمتر کرده است. به طوری که این جاذبه فقط 38/0 جاذبه زمین است. به این ترتیب وزن یک شیء 100 پوندی روی زمین بر روی عطارد فقط 38 پوند می شود. برای این که بفهمید وزنتان در عطارد چقدر است آن را در عدد 38/0 ضرب کنید.
سطح و جو

سطح عطارد خیلی شبیه به سطح ماه است. سطح عطارد شش درصد نوری را که از خورشید به آن می رسد, بازتاب می دهد. یعنی همان میزانی را که ماه بازتاب می دهد. عطارد مثل ماه با یک لایه باریک از مواد معدنی به نام سیلیکات ها که به شکل ذرات ریزند پوشیده شده. عطارد همچنین دشت های صاف و پهنی دارد. صخره های بسیار شیب دار و چاله های عمیق زیادی نیز دارد. همان طور که ماه هم چنین است. این چاله ها موقعی شکل گرفته اند که شهاب سنگ ها یا ستاره های دنباله دار کوچک به سیاره برخورد کرده اند. جو عطارد آن قدر ضخیم نیست که سرعت شهاب سنگ ها را کم کند و یا آنها را با اصطکاک بسوزاند. کالوریس بیسین Caloris Basin بزرگ ترین چاله عطارد حدود 800 مایل یا 1300 کیلومتر قطر دارد.
بخش های داخلی عطارد مثل زمین است!!!

عطارد خشک، بسیار گرم و تقریباً بدون هواست. قدرت پرتو خورشید بر عطارد نزدیک به هفت برابر میزان پرتو آن بر روی زمین است.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1047.jpg
اسکن از عطارد که به وسیله رادارها از روی زمین انجا م شده نشان می دهد که چاله ها در قطب های عطارد حاوی یخ آب هستند. کف چاله ها به طور دایمی در مقابل نور خورشید محافظت می شوند. بنابراین دما در آنها هیچ وقت به آن حد نمی رسد که یخ ها را آب کند.
عطارد به وسیله مقدار بسیار کمی هلیوم، هیدروژن، اکسیژن و سدیوم احاطه شده. این گازها به قدری باریکند که بزرگ ترین فشار جوی آنها (نیرویی که از وزن گازها ناشی می شود) حدود 000000000002/0 (دو ضربدر10 به توان 10-) کیلوگرم برهر سانتی متر مربع است. در حالی که فشار جو زمین حدود 03/1 کیلوگرم بر هر سانتی متر مربع است. گیاهان و جانوران به خاطر نبود اکسیژن و گرمای شدید نمی توانند روی عطارد زندگی کنند. دانشمندان می گویند این سیاره فاقد هر شکلی از زندگی ست.
چرخش به دور محور خود

هنگامی که عطارد به دور خورشید می گردد، به دور محور خودش- یک خط فرضی که از مرکزش می گذرد- هم می چرخد. سیاره حدود هر 59 روز زمینی یک بار به دور خودش می چرخد. این چرخش از چرخش همه سیارات دیگر به جز ناهید آهسته تر است. در نتیجه آهستگی چرخش سیاره به دور محورش و سریع بودن حرکتش به دور خورشید باعث شده که یک روز یا فاصله طلوع خورشید تا طلوع بعدی خورشید 176 روز زمینی به طول انجامد.
تا میانه دهه 1960 ستاره شناسان باور داشتند که عطارد هر 88 روز زمینی یک بار به دور خودش می چرخد. یعنی همان مقدار زمانی که طول می کشد تا عطارد دور خورشید بگردد. اگر این چنین بود یک طرف سیاره همیشه رو به خورشید بود و طرف دیگر همیشه در تاریکی قرار داشت. در سال 1965 مطالعاتی که از طریق رادار انجام شد، نشان داد که سیاره هر 59 روز یک بار دور خودش می چرخد.
ماه

عطارد ماه ندارد.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1048.jpg

پرواز به سوی عطارد

فضاپیمای مرینرده (Mariner10) اولین و تنها فضاپیمایی ست که به عطارد رسیده. این فضاپیما درسال 1973 و 1974 از عطارد بازدید کرد. کمتر از نیمی از سطح عطارد به وسیله این فضاپیما نقشه برداری شد. در سال 2004 ایالات متحده سفینه مسنجر (Messenger)را به سوی عطارد فرستاد. این سفینه قرار است در سال های 2008، 2009 و 2011 در اطراف عطارد پرواز کند، ازسطح آن نقشه برداری کند و ترکیباتش، ساختمان داخلیش و حوزه مغناطیسیش را مطالعه کند.
میدان مغناطیسی

درسال 1974 میلادی (1353 شمسی) سفینه فضایی مارنیر 10 از کنار عطارد گذشت. مارینر 10 یک میدان مغناطیسی ضعیف سیاره‌ای را با شدتی در حدود 220nT ، 1nT=10-9T آشکار کرد. اگر چه این مقدار کوچک است. ولی برای قطع مغناطوسپهر در بادهای خورشیدی کافی است. در اینجا میدان مغناطیسی ، ذرات باردار (اکثرا پروتونها) را از باد خورشیدی اطراف سیاره منحرف می‌کند.
به نظر می‌رسد که میدان عطارد یک دوقطبی باشد که کم و بیش با محور چرخش سیاره ، در یک امتداد قرار گرفته است. دراین صورت ، بطور کلی میدان مغناطیسی عطارد شبیه میدان مغناطیسی زمین ولی ضعیفتر از آن است. حضور یک میدان مغناطیسی و همچنین چگالی زیاد سیاره دلالت بر آن دارد که عطارد مانند زمین دارای یک هسته فلزی است که عمدتا از آهن و نیکل تشکیل شده است. به نظر می‌رسد که این سیاره همانند یک آهنربای دائمی ‌است. میدان مغناطیسی زمین صدبار شدیدتر از میدان مغناطیسی عطارد است.
فاصله متوسط از خورشید57.93 کیلومترقطر استوا4879 کیلومترمدت حرکت وضعی58.65 روز زمینیمدت حرکت انتقالی87.97 روز زمینیسرعت مداری47.89 کیلومتر در ثانیهدمای سطحی180- تا 430 درجه سانتیگراد جرم (زمین=1)0.06چگالی متوسط (آب=1)5.43جاذبه (زمین=1)0.38تعداد قمر0

[MIN@MAN]

شمسی http://pnu-club.com/imported/2009/10/1049.jpgزحل بعد از سیاره مشتری بزرگترین سیاره در منظومه شمسی می باشد. این سیاره دارای هفت حلقه مسطح به دور خود است. این هفت حلقه در واقع شامل تعداد زیادی حلقه های باریک که با ذرات یخی درست شده اند، می باشند.
این حلقه ها زحل را به یکی از زیباترین اجرام آسمان در منظومه شمسی تبدیل کرده اند. به جز زحل، سیارات مشتری، نپتون و اورانوس نیز دارای حلقه هایی می باشند که نسبت به حلقه های زحل بسیار کم نورترند.
قطر زحل در استوا ۱۲۰.۵۴۰ کیلومتر، تقریبا ۱۰ برابر قطر زمین است. این سیاره از زمین با چشم غیر مسلح قابل رویت است البته حلقه های آن دیده نمی شوند. زحل آخرین سیاره ای بود که ستاره شناسان باستان موفق به کشف آن شده بودند.
این سیاره به مناسبت خدای کشاورزی رومیان، ساتورن نام گرفت.
زحل در مداری بیضی شکل به دور خورشید در حرکت است. بیشترین فاصله آن از خورشید ۱.۵۱۴.۵۰۰.۰۰۰ کیلومتر و کمترین فاصله آن ۱.۳۵۲.۵۵۰.۰۰۰ کیلومتر است. یک سال در زحل معادل ۱۰.۷۵۹ روز و یا ۵/۲۹ سال زمینیست.
گردش

زحل علاوه بر گردش انتقالی خود به دور خورشید، حول محور عمودی فرضی خود نیز در گردش است. زاویه این محور ۲۷ درجه می باشد.
بعد از مشتری، زحل سریعترین گردش وضعی در بین سیارات دیگر منظومه شمسی را دارد. یکبار گردش این سیاره به دور خود تنها ۱۰ ساعت و ۳۹ دقیقه به طول می انجامد. به دلیل این حرکت گردشی سریع، قطر استوایی این سیاره ۱۳.۰۰۰ کیلومتر از قطر قطبی آن بیشتر است.
سطح و جو

بیشتر دانشمندان معتقدند که این سیاره یک غول گازیست و هیچ سطح جامدی ندارد. به هرحال، به نظر می رسد که زحل دارای یک هسته داغ و جامد آهنیست.
اطراف این هسته متراکم، هسته خارجی قرار گرفته که احتمالا ترکیبی از آمونیا، متان و آب می باشد. یک لایه از هیدروژن به شدت فشرده پیرامون هسته خارجی وجود دارد. در بالای این لایه، منطقه ای چسبناک (شربت مانند) متشکل از هیدروژن و هلیوم جای گرفته است. هیدروژن و هلیوم در نزدیک سطح به شکل گاز در می آیند و با اتمسفر زحل که عمدتا ترکیبی از همین دوعنصر است مخلوط می شوند.
یک لایه فشرده از ابر کل سطح زحل را پوشانده است. در تصاویر به دست آمده از این سیاره مناطق و کمربندهای رنگی قابل تشخیصند. چنین مناطقی احتمالا به خاطر تفاوت دما و ارتفاع ابرها در قسمتهای مختلف ظاهر می گردند.
گیاهان و حیوانات مقیم زمین نمی توانند در زحل دوام بیاورند. دانشمندان شک دارند که گونه زیستی در این سیاره یافت شود.
دما

انحراف محور عمودی این سیاره منجر به اختلاف میزان تابش خورشید به قسمتهای مختلف آن و در نهایت ایجاد فصول شده است. هر فصل در این سیاره ۵/۷ سال طول می کشد چرا که مدت زمان یکبار گردش زحل به دور خورشید ۲۹ برابر زمین است.
دمای زحل همیشه از دمای زمین سردتر است زیرا این سیاره از خورشید دورتر است. میانگین دما در بالای ابرها ۱۷۵- درجه سانتیگراد می باشد.
دما در اعماق ابرها بیشتر می شود. سیاره زحل تقریبا ۵/۲ برابر حرارتی که از خورشید دریافت می کند را در فضا متساطع می نماید. بسیاری از ستاره شناسان معتقدند که این حرارت در فرایند فرو رفتن هلیوم به درون هیدروژن مایع به وجود می آید.
چگالی و جرم

در بین همه سیارات منظومه شمسی، زحل کمترین چگالی را دارد. چگالی این سیاره تنها یک دهم چگالی زمین و دو سوم چگالی آب است. به همین دلیل یک تکه از این سیاره نسبت به تکه ای برابر از زمین بسیار سبکتر است و در روی آب شناور می ماند.
گرچه چگالی این سیاره بسیار کم است اما وزن آن پس از مشتری، از دیگر سیارات بیشتر است. جرم زحل ۹۵ بار از جرم زمین بیشتر می باشد. نیروی گرانش این سیاره اندکی از گرانش زمین بیشتر است. یک جسم ۱۰۰ گرمی در زمین، در زحل ۱۰۷ گرم می باشد.
حلقه ها

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1050.jpgحلقه های زحل دور این سیاره و موازی با استوا قرار دارند. آنها هرگز با سیاره برخورد نمی کنند. با گردش زحل به دور خورشید آنها با همان زاویه ثابت و همیشگی در جای خود برقرار می مانند.
هفت حلقه زحل در حقیقت متشکل از هزاران حلقه باریک می باشند. این حلقه های باریک از بیلیونها تکه یخ ایجاد شده اند. ابعاد این تکه های یخ گاهی به اندازه یک ذره کوچکند و گاهی قطر آنها به بیش از ۳ متر می رسد.
حلقه های اصلی زحل بسیار عریضند. برای مثال عرض خارجی ترین حلقه ۳۰۰.۰۰۰ کیلومتر می باشد. با اینحال در ابعاد فضا این حلقه ها بسیار باریک به حساب می آیند. آنقدر باریک که هنگامیکه این سیاره درست در مقابل و در راستای زمین قرار می گیرد نیز این حلقه ها قابل رویت نیستند.
ضخامت آنها بین ۲۰۰ تا ۳۰۰۰ متر است. در بین حلقه ها فضای خالی قرار گرفته و آنها را از هم جدا می نماید. عرض هر یک از این فضاهای خالی ۳۲۰۰ کیلومتر و یا بیشتر است. البته در برخی از این فضاهای خالی حلقه های بسیار باریکی قرار دارند.
حلقه های زحل در اوایل قرن ۱۶ توسط ستاره شناس ایتالیایی، گالیله، کشف شدند. گالیله نتوانست با تلسکوپ کوچک خود این حلقه ها را به وضوح و به درستی رصد کند. او فکر می کرد که حلقه ها، قمر های بسیار بزرگ می باشند.
در سال ۱۶۵۶، پس از به کارگیری یک تلسکوپ قوی تر، کریستیان هایگنس (Christiaan Huygens)، ستاره شناس آلمانی، یک حلقه باریک مسطح حول زحل را توصیف کرد. هایگنس فکر می کرد که این حلقه یک صفحه جامد از برخی مواد است.
در سال ۱۶۷۵، دومنیکو کاسینی (Domenico Cassini)، یک ستاره شناس آلمانی متولد فرانسه، کشف دو حلقه مجزا که با گروه هایی از اقمار کوچک شکل گرفته بودند را اعلام نمود. مشاهدات بعدی از زحل وجود تعداد بیشتر این حلقه ها را ثابت نمود. حلقه های باریکی که هفت حلقه اصلی را شکل می دهند در سال ۱۹۸۰ کشف شدند.
اقمار

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1051.jpgعلاوه بر حلقه ها، زحل دارای ۲۵ قمر به قطر تقریبی ۱۰کیلومتر و چندین قمر کوچکتر نیز می باشد. بزرگترین قمر این سیاره تیتان نام دارد. قطر این قمر ۵۱۵۰ کیلومتر (بزرگتر از سیاره پلوتو) است. تیتان یکی از معدود اقمار موجود در منظومه شمسی است که دارای جو می باشد. اتمسفر این قمر حاوی حجم زیادی نیتروژن است.
بیشتر اقمار زحل دارای چاله های بزرگی هستند. برای مثال قمر میماس (Mimas) چاله ای دارد که یک سوم قطر این قمر را پوشانده است. قمر دیگر، لاپتوس (Iapetus)، دارای یک نیمه روشن و یک نیمه تاریک است. نیمه روشن این قمر ۱۰ برابر بیش از نیمه تاریک آن نور را باز می تاباند. قمر هایپریون (Hyperion) بیشتر شبیه به یک استوانه چاق است تا یک کره.
پرواز به زحل

در سال ۱۹۷۳، ایالات متحده فضاپیمایی را به منظور بررسی دو سیاره مشتری و زحل به فضا فرستاد. نام این فضاپیما پایونیر-ساتورن (Pioneer-Saturn) بود. این فضاپیما در سال ۱۹۷۴ به زحل رسید. پایونیر-ساتورن اطلاعات علمی و تصاویر خوبی از زحل به زمین ارسال کرد. این اطلاعات و تصاویر به اکتشافاتی در مورد دو حلقه بیرونی زحل کمک کرد. http://pnu-club.com/imported/2009/10/1052.jpg
پایونیر-ساتورن همچنین توانست میدان مغناطیسی زحل که ۱۰۰۰ مرتبه از میدان مغناطیسی زمین قوی تر می باشد را کشف کند. این میدان قوی، مگنتوسفر (منطقه نیروهای مغناطیسی قوی) بزرگی را اطراف این سیاره به وجود آورده است. به علاوه، اطلاعاتی که این فضاپیما ارسال کرد نشان داد که درون مگنتوسفر این سیاره کمربندهای تشعشعی وجود دارند. این کمربندها متشکل از الکترونها و پروتونهای پر انرژی قابل مقایسه با کمربندهای ون آلن زمین می باشند.
در سال ۱۹۷۷، ایالات متحده دو سفینه دیگر به نامهای ویجر۱ (Voyager) و ویجر۲ را برای مطالعه زحل و دیگر سیارات ارسال کرد. در ۱۲ نوامبر ۱۹۸۰، ویجر۱ در فاصله ۱۲۶.۰۰۰ کیلومتری زحل و در تاریخ ۲۵ آگوست ۱۹۸۱، ویجر۲ در فاصله ۱۰۱.۰۰۰ کیلومتری این سیاره قرار گرفتند.
دو سفینه ویجر وجود هفت حلقه زحل را تائید کردند. آنها نشان دادند که این حلقه ها خود از حلقه های بسیار باریک تشکیل شده اند. به علاوه اطلاعات و تصاویر تهیه شده توسط آن دو سفینه نه قمر زحل را کشف یا تائید نمودند. آنها همچنین وجود حجم عمده نیتروژن در اتمسفر قمر تیتان را تشخیص دادند.
در سال ۱۹۹۷، ایالات متحده سفینه کاسینی را برای مطالعه این سیاره، حلقه ها و قمرهایش فرستاد. این سفینه در سال ۲۰۰۴ شروع به گردش دور زحل نمود. این سفینه، کاوشگری به نام هایگنس (Huygens) را با خود، به منظور فرود آمدن در سطح تیتان، حمل می کرد. هایگنس توسط آژانس فضایی اروپا ساخته شد.
منبع:

Spinrad, Hyron. "Saturn." World Book Online Reference Center. ۲۰۰۴. World Book, Inc.
سازمان آموزش و پرورش استان خراسان

[MIN@MAN]

مهمانهای ناخوانده فضایی شبی رویایی! ستارگان در سکوت آسمان چشمک می زنند، گویی همه آنها بر گنبد آسمان میخکوب شده اند. از آن شبهایی است که باید ساعتها نشست و به ستاره ها خیره شد: دب اکبر و ذات الکرسی رقصی را به دور ستاره قطبی آغاز کرده اند و ماکیان آسمان تابستان بالهای خود را گشوده است گویا این دو را در رقص ستاره ها همراهی می کند. اما ناگهان آرامش آسمان برهم می خورد! شیی بزرگ و نورانی، درخشان تر از سایر ستارگان در آسمان ظاهر می شود و با سرعتی باور نکردنی به پیش می تازد.به رنگهای سبز، قرمز، زرد و آبی می درخشد و دنباله ای چون دود هواپیما بر جا می گذارد. در آنی پهنه ی آسمان را طی می کند و ناگهان خاموش و ناپدید می شود. چه حادثه عجیبی این مهمان ناخوانده چه بود و از کجا آمد؟
این مهمان فضایی از دوردستهای فضا به زمین رسیده است. آنچه که در آسمان نور افشانی کرد در واقع یک شهاب بود. سنگی از گوشه های دور منظومه شمسی. سنگی چند میلیارد ساله که اگر به دست دانشمندان بیفتد، گوشه ای از تاریخ منظومه شمسی را از دلش بیرون می کشند. این میهمان با پای خود به زمین می آید. اگر برای آوردن مشتی خاک یا چند تکه سنگ از ماه و مریخ باید میلیونها دلار خرج کرد، سنگهای آسمانی مفت و مجانی به زمین می آیند. تعدادشان هم کم نیست. در همه جا می توان پیدایشان کرد. شاید در موقع کوهنوردی، در موقع گشت و گذار در دشت و بیابان، بی اعتنا پا بر روی یکی از این سنگها گذاشته و گذشته اید. شاید یکی از سنگهای پی و دیورا خانه تان سنگ آسمانی است. http://pnu-club.com/imported/2009/10/1053.jpg
زمین همیشه در معرض بمباران این سنگهای آوره است و هر سال بین 20000 تا 100000 تن ماده از فضای بیرون به جو زمین وارد می شود. این مواد اندازه های گوناگونی دارند از چند صدم گرم تا چند صد کلیو گرم. آنها خرده ریزه هایی هستند که از تشکیل منظومه شمسی باقی مانده اند.
این خرده ریزه های کوچک را شهابواره می نامند و وقتی شهابواره وارد جو زمین می شود اصطکاکش با مولکولهای هوا چنان شدید است که ملتهب می شود و می سوزد در این موقع می بینیم ستاره ای در آسمان به راه افتاده و حرکت می کند. این تیر های نورانی رونده یا شهابها از منظره های زیبای آسمان شب هستند. در جایی که آسمان صاف و تاریک است شما در ساعت می توانید پنج شش شهاب را ببینید.
شهابها لحظه به لحظه کوچکتر و کم نور تر می شوند، چون می سوزند و ماده آنها تمام می شود اما بعضی از آنها آنقدر بزرگ هستند که به صورت تکه سنگی بر روی زمین می افتند. این سنگ یعنی شهابسنگ سنگی است که شکارش آرزوی منجمان آماتور می باشد. http://pnu-club.com/imported/2009/10/1054.jpg
هر چه شهاب پرنور تر باشد احتمال اینکه ماده اش نسوزد و و بخشی از آن به زمین بیفتد بیشتر است. پس از روی نورانیت شهاب می توان حدس زد که آیا به طور کامل می سوزد و یا اینکه روی زمین می افتد
قدر (میزان نورانیت) سیاره زهره در حالت خود 4- است. اگر میزان نورانیت زهره را به خاطر بسپارید می توانید از آن به منزله مقیاس سنجش نورانیت شهابها استفاده کنید. شهابهای پرنورتر از زهره را آذرگوی (گوی آتشین) می نامند. یک آذر گوی به قدر 4- تکه آهن و یا سنگی به وزن 50 گرم است. برای آنکه آذرگویی با نورانیت شدید مثلا" از قدر 12- دیده شود وزنش حتما" باید 3 تا 5 کیلو گرم باشد. چنین آذر گویی حتما به زمین می افتد در واقغ شهابهایی نورانیتر از قدر 8- بدون شک خود را به زمین می رسانند.
نورانی ترین آذر گویی که تاکنون مشاهده و ثبت شده است شهابی از قدر تقریبی 22- (به نورانیت خورشید) بوده است که در شب 13 آذر 1351 آسمان منطقه سوماوا در کشور چک را برای مدتی روشن کرد. متاسفانه هیچ تکه ای از این آذر گوی یافت نشد. آذر گوی های نورانی گاهی چنان منفجر می شوند که چیزی از آنها باقی نمی ماند و آنها را بولید می نامند.

[MIN@MAN]

معمای دنباله دار ها این روز ها صحبت از حضور یک دنباله دار در آسمان است دنباله دار شواسمان-واخمان 3 یا P 73 که به ملاقات زمین و خوشید آمده است. دنباله داری که نمایش عجیب غریبی از خود نشان داده است!!! راستی دنباله دارها چیستند و از کجا می آیند؟ در این مقاله به دور دست های منظومه شمسی و سری به محل تولد دنباله دارها میزنیم با ما همراه شوید... http://pnu-club.com/imported/2009/10/1055.jpg
شاید کلمه ستاره دنباله دار را بارها شنیده اید!!! اما این کلمه کاملاً غلط است چون دنباله دار ستاره نیست! دنباله دارها کره های گازی و غباری اند. هنگامی که این کره ی منجمد به خورشید نزدیک می شود، با بخار شدن گازها و غبارها، هاله ای مه آلود آن را احاطه می کند و دمی بلند در اطرافش ایجاد می شود، هر بار که دنباله دار به خورشید نزدیک می شود، مقداری از جرمش را به صورت گاز و غبار بخار شده از دست می دهد. می دانیم که دنباله دار ها روزی خواهند مرد، در مورد چگونگی مرگ آنها نیز اطلاعات زیادی داریم. اما در مورد بوجود آمدنشان چه اطلاعاتی داریم؟
مکان و نحوه شکل گیری دنباله دارها ده ها سال همانند معمایی حل نشده باقی مانده بود. در چند سال اخیر، کشفیات ارزشمندی با کمک تلسکوپ فضایی هابل صورت گرفت که می تواند تا حد زیادی معمای چگونگی و مکان شکل گیری دنباله دارها را حل کند.
کمربند کویی پر

چهار اخترشناس تاکنون 30 جسم کوچک و کم نور را یافته اند که می تواند بهترین مدرک برای وجود کمربند کویی پر باشد.
کمربند کویی پر قرصی است مملو از اجرام دنباله دار مانند که در ورای مدار نپتون به دور خورشید می گردند. وجود آن را اخترشناسی به نام کویی پر پیش بینی کرده بود و دانشمندها مدت ها در جستجوی یافتن اجرامی از آن بودند. اعتقاد بر این است که کمربند کویی پر منبع 140 دنباله دار کوتاه دوره است که در مدتی کمتر از 20 سال به دور خورشید می گردند. از وقتی که گروه کاوشگران تلسکوپ فضایی هابل 30 عضو از گویهای یخی کمربند کویی پر را در بخش کوچکی از فضا کشف کردند، محاسبه شده است که حداقل 200 میلیون (و شاید بسیار بیشتر) از این اجرام، در آن ناحیه سرد وجود دارند. این ها هسته دنباله دارها هستند. و زمانی که به سوی خورشید رانده می شوند بر اثر گرمای آن، دمی از غبار و بخار در خلاف جهت خورشید ایجاد می شود. http://pnu-club.com/imported/2009/10/1056.jpg
یافتن مدارکی مبنی بر وجود کمربند کویی پر بسیار مهم است. از زمان کشف سیارک ها در حدود 200 سال پیش، این اجرام نخستین جمعیت مستقل در منظومه شمسی را تشکیل می دهند که تاکنون یافته ایم. در اطراف برخی از ستاره های نزدیک به ما، از جمله بتا-سه پایه و نسر واقع، قرص هایی غباری کشف شده است. از آنجایی که کمربند کویی پر ظاهراً شبیه این قرص ها است، می توان نتیجه گرفت که نحوه شکل گیری سیاره ها در ستاره های مختلف هم تقریباً یکسان است.
این فرضیه که کمربند از مواد در آن سوی مدار نپتون به دور خورشید می گردد. قدمتی بیش از نیم قرن دارد. در سال 1328/1949 اخترشناسی بریتانیایی به نام اجوورت دریافت که منظومه شمسی نمی تواند در مدار نپتون خاتمه یابد. دو سال بعد، اخترشناسی هلندی به نام جرارد کویی پر این نظریه را چنین تکمیل کرد: " تعداد زیادی جسم بسیار کوچک (که در آن زمان با هیچ تلسکوپی قابل مشاهده نبود.) در مداری فراتر از مدار نپتون به دور خورشید می گردد. محدوده این اجرام ناشناخته را "کمربند کویی پر ( The Kuiper Belt )" نامیدند.
کویی پر به دنبال یافتن سرچشمه دنباله دارها نبود، بلکه توزیع مواد را در منظومه شمسی بررسی می کرد. اخترشناس هلندی دیگری به نام یان اوورت، این نظریه را ارائه کرد که کره ای شامل تعداد زیادی دنباله دار منظومه شمسی را احاطه کرده است که سرچشمه اصلی دنباله دارها است. این منطقه را ابر اوورت می نامند. کمربند کویی پر در فاصله 35 تا چند صد واحد نجومی از خورشید قرار گرفته است. در حالی که ابر اوورت بسیار دورتر از آن است و در فاصله ای بین 20000 تا 100000 واحد نجومی قرار دارد. (یک واحد نجومی به فاصله بین زمین و خورشید می گویند که برابر 149598000000 متر است .)
برای مقایسه باید گفت که نپتون تقریبا 30 واحد نجومی و پلوتو تقریبا 39 واحد نجومی از خورشید فاصله دارند.
استدلال اوورت جنین بود: دنباله دارهایی که دوره تناوب مدارشان 20 سال یا بیشتر است از تمام جهات به سوی خورشید می آیند، بنابراین منبع شان می باید کره ای پیرامون خورشید باشد، و از آنجایی که مدار این دنباله دارها بسیار کشیده است، می توان نتیجه گرفت که این کره می باید بسیار دور باشد.
در سال 1350/1980 یک ستاره شناس اروگوئه ای به نام خولیو فرناندز پیشنهاد مشابهی را برای دنباله دارهای با دوره تناوب کمتر از 20 سال ارائه داد. او دریافت که این دنباله دارها، برخلاف نوعشان در ابر اوورت، در صفحه منظومه شمسی حرکت می کنند. این موضوع نشان می دهد که منبع آن ها نمی تواند ابری کروی باشد، بلکه قرصی سوراخی در مرکزش دارد که تمام منظومه شمسی تا مدار نپتون را در خود جای داده است. به این ترتیب فرناندز متوجه شد که منبع دنباله دارهای کوتاه دوره همان کمربندی است که پیش از این اجوورت و کویی پر با مدارکی متفاوت پی به وجودش برده بودند. http://pnu-club.com/imported/2009/10/1057.jpg
هال لویسون از اعضای تیم تلسکوپ فضایی هابل می گوید: "کامپیوتری که در سال 1350/1980 از آن استفاده می کردند بسیار ابتدایی بود به همین علت قرناندز نتوانست مدل قرص کویی پر را به خوبی بازسازی کند. " در سال 1367/1988 اسکات ترمین از دانشگاه تورنتو و همکارانش مارتین دانکان و تامس کویین توانستند مدل کامپیوتری کارآمدی بسازند. این مدل نشان می داد که اغلب دنباله دارهای کوتاه دوره از قرص یا کمربند کویی پر سرچشمه می گیرند. اما هنوز هیچ عضوی از این کمربند مشاهده نشده بود تا اخترشناسان متقاعد شوند چنین چیزی وجود دارد.
خانم جین لو از دانشگاه هاروارد با کمک سیاره شناسی به نام دیوید جیویت از دانشگاه هاوایی نخستین کسانی بودند که به جستجو برای یافتن اعضا کمربند کویی پر پرداختند. لو می گوید: "ما کارمان را از سال 1366/1987 آغاز کردیم، هدف اصلی ما این بود که ببینیم آیا فضای آن سوی سیاره ها خالی است یا نه، و چرا؟ من تمام مقاله های کویی پر و دیگران را خواندم، و به نظر می رسید جسمی در آن سوی نپتون نباشد. ما کاوشمان را چندین سال به طور متناوب ادامه دادیم، زیرا نمی توانستیم تمام وقت تلسکوپ را بگیریم. هیچکس بجز ما واقعاً به وجود این اجرام معتقد نبود!."
در تابستان سال 1372/1992، لو و جیوت پنج شب آسمان را با تلسکوپ 2/2 متری دانشگاه هاوایی رصد کردند. در شب دوم، هنگامی که تصویر بارکه ای از آسمان را با تصویر شب اول آن مقایسه می کردند، نقطه ای نورانی یافتند که در تصویر شب دوم کمی جا به جا شده بود. در تصاویری که شب های بعدی که از این منطقه ی آسمان گرفتند، این نقطه به اندازه تار مویی تغییر مکان می داد. لو می گوید:" ما بسیار محتاط بودیم، بنابراین سه شب دیگر هم به جستجوی آن پرداختیم."
لو و جیویت فاصله این جسم تازه را در حدود 44 واحد نجومی (فراتر از مدار نپتون) محاسبه کردند. قطر آن در حدود 200 کیلومتر و مدارش تقریباً دایره ای بود. این اولین عضو کمربند کویی پر بود که کشف شد و نام آن را 1992QB1 گذاشتند. چند ماه بعد، لویی و جیویت جسم دیگری را تقریباً با همان اندازه در این ناحیه یافتند و 1993FW نامیده شد. از آن پس حدود 20 عضو دیگر از این مجموعه یافتند که اگر یافته های دیگر گروه ها را به آن ها اضافه کنیم تهدادش به 28 می رسد. لو تخمی می زند احتمالا" در حدود 35000 جسم با این اندازه در نواحی بیرونی منظومه شمسی وجود دارد.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 550x472 and weights 92KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1058.jpg

[MIN@MAN]

تاریکی سنج آسمان بسازید آیا می دانید با ابزاری ساده می توانید روشنایی آسمان شب را اندازه گیری کنید؟ http://pnu-club.com/imported/2009/10/28.png
برای کسانی که به مشاهده زیبایی های آسمان شب علاقه دارند، آسمانی دلپذیر است که کاملا تاریک، شفاف و بدون غبار و هرگونه آلودگی باشد.
اما همیشه آسمان بالای سر ما کاملا تاریک نیست و در طول شب هر بخش آسمان تاریکی و روشنایی متفاوتی دارد. مثلا تا چند ساعت پس از غروب خورشید افق مغرب از دیگر قسمت های آسمان روشن تر است.
در یکی از شماره های مجله Sky and Telescope مقاله ای خواندم که در آن نحوه ساخت دستگاهی را شرح داده بود که می توان با آن روشنایی آسمان را سنجید. تصمیم گرفتم مشابه دستگاهی که نویسنده مقاله شرح داده بود، بسازم. پس از ساخت دستگاه متوجه شدم چقدر برای کسانی که فعالیت های رصدی و عکاسی نجومی می کنند، می تواند با ارزش باشد. اگر اهل رصدهای دقیق و عکاسی نجومی هستید پیشنهاد می کنم این ابزار را به مجموعه ابزارهای رصدی خوداضافه کنید.

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1059.jpg
در این مقاله سعی کرده ام چگونگی ساخت دستگاه را کمی متفاوت با مقاله اصلی بیان کنم.
ساختمان تاریکی سنج:

این ابزار از دوبخش تشکیل شده است:
1. بخش الکترونیکی:


این بخش از ابزار شامل یک میکرو آمپرمتر دقیق و یک مدار ساده است (شکل زیر)

http://pnu-club.com/imported/2009/10/29.png
فهرست قطعات استفاده شده نیز به شرح زیر است:

ردیف
نوع قطعه
تعداد
مشخصه روی نقشه
مشخصات
1
ترانزیستور
1
Q1
BC547 یا نمونه مشابه
2
مقاومت
1
R1
150 K Ω یک چهارم وات، 5 درصد خطا
3
مقاومت متغیر
1
R2
100 K Ω (بهتر است مقاومت متغیر خطی باشد)
4
مقاومت
1
R3
1.2 K Ω یک چهارم وات، 5 درصد خطا
5
کلید
1
S1
خاموش و روشن (کلید اصلی)
6
کلید
1
S2
فشاری
7
دیود نورانی سبز رنگ
1
LED
معروف به ذره بینی به قطر 5 میلیمتر
8
باتری
1
B1
باتری 9 ولت

2. لوله اصلی:

این بخش شامل یک لوله PVC به طول 35 سانتی متر،
صافی سبز رنگ (صافی شیشه ای دوربین عکاسی) به قطر 40 تا 52 میلی متر که در سر لوله PVC نصب می شود. قطر لوله باید متناسب با صافی در نظر بگیرید.

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1060.jpg
یک آینه تخت 3x4 سانتی متر که به صورت 45 درجه نسبت به محور لوله در ته آن قرار می گیرد. اگر از آینه هایی که در دوربین های عکاسی به کار می روند استفاده کنید، نتیجه بهتری می گیرید. این آینه ها را می توانید در تعمیرگاه های دوربین های عکاسی پیدا کنید.
LED سبز را جلوتر و رو به صافی در سر لوله طوری قرار دهید که وقتی از درون آینه نگاه می کنید LED در مرکز تصویر دیده شود.

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1061.jpg
طرز کار تاریکی سنج

پیش از به کارگیری تاریکی سنج باید آن را کالیبره کنید. در محلی کاملا تاریک با یک در پوش سر لوله را ببندید طوری که وقتی از درون آینه نگاه می کنید چیزی نبینید، یعنی کاملا تاریک باشد. پس از چند دقیقه که چشمانتان به تاریکی عادت کرد دستگاه را روشن کنید. کلید S2 (کلید فشاری) را نگه دارید. درحالی که داخل آینه لوله اصلی را نگاه می کنید، مقدار R2 (مقاومت متغیر) را تغییر دهید. به محضی که نور LED را مشاهده کردید، دیگر R2 را تغییر ندهید. حالا باید مقدار جریانی را که میکرو آمپرمتر نشان می دهد را یادداشت کنید. این مقدار باید 6/3 میکرو آمپر باشد.


http://pnu-club.com/imported/2009/10/1062.jpg
http://pnu-club.com/imported/2009/10/1063.jpg

البته اگر مقدار جریانی که میکرو آمپرمتر نشان می دهد با این اندازه تفاوت داشت، اشکالی ندارد. می توانید این تفاوت را در اندازه گیری نهایی در نظر بگیرید و خطای اندازه گیری را از نتیجه نهایی حذف کنید. برای مثال اگر هنگام کالیبره کردن، میکرو آمپرمتر مقدار 8/3 را نشان می دهد، در اندازه گیری های نهایی شما باید مقدار 2/0 میکرو آمپر را از نتیجه نهایی کم کنید.

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1064.jpg

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1065.jpgباید توجه کنید دقت اندازه گیری دستگاه بیشتر به مقاومت متغیر R2 بستگی دارد. مقاومت متغیرهای معمولی که در بازار ایران موجود هستند، مقاومت هایی اند که مقدارشان به صورت لگاریتمی تغییر می کند. اگر از این مقاومت ها استفاده می کنید یک مقدار کارتان مشکل تر است. زیرا خطای دستگاه تغییر می کند. البته پیشنهاد می کند از مقاومت های خطی استفاده کنید. ولی اگر نشد به همان مقاومت متغیر لگاریتمی بسنده کنید. نویسنده مقاله اصلی، مقاومت متغیر multiturn را پیشنهاد کرده که در بازار ایران به سختی پیدا می شود. هرچقدر دقت تغییرات مقاومت شما بیشتر باشد، کارتان راحت تر است.




پس از اینکه دستگاه را کالیبره کردید و مقدار خطای آن تعیین شد، در یک شب تاریکی سنج را به سمت بخشی از آسمان نشانه روید. هنگامی که از درون آینه نگاه می کنید، زمینه سبز رنگی می بینید که مرکز آن لکه سیاهی قرار دارد. (این لکه همان LED است).

http://pnu-club.com/imported/2009/10/1066.jpg
تاریکی سنج را روشن کنید. کلید S2 را نگه دارید و مقدار R2 را آنقدر تغییر دهید که نور LED با نور زمینه برابر شود. وقتی مطمئن شدید که نور LED با نور زمینه یکسان است مقدار جریانی که میکرو آمپرمتر نشان می دهد را یادداشت کنید. در واقع اساس کار دستگاه چنین است. که مقدار روشنایی آسمان از پشت صافی سبز متناسب است با مقدار جریانی که LED سبز را به اندازه روشنایی آسمان روشن می کند، یعنی یا این روش مقدار روشنایی آسمان را برحسب میکرو آمپرمتر اندازه می گیریم.

http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 600x269 and weights 16KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/30.png

[MIN@MAN]

دیدن کی بود مانند شنیدن! (شهاب ها را بشنویم!) هرشهابی با شیرجه به درون جو زمین ردی پر تلاطم از گازهای یونیده باقی می گذارد. این ردیونیده درمسیرش خطوط http://pnu-club.com/imported/2009/10/1067.jpgمنظم میدان مغناطیسی زمین را آشفته می کند . با ترکیب مجدد گازهای یونیده، میدان مغناطیسی دوباره آرام می شود. حرکت شتابدار ذرات باردار در میدان مغناطیسی، امواج رادیویی تولید می کند که بسامد این امواج در محدوده باند 3 هرتز تا 30 کیلو هرتز (باند VLF) است. بنابراین با استفاده از گیرنده VLF می توان این امواج را دریافت کرد. این مقاله یک بار در مجله نجوم شماره 108 صفحه 30 منتشر شده است.
تصمیم گرفتم به هر قیمتی و زحمتی یک گیرنده VLF بسازم و این موضوع را بیازمایم. در مجله نجوم (شماره 21 صفحه 22) ،مقاله ای در این باره چاپ شده بود، اما طرح مداری که در آن مقاله است، مربوط به سالهای دهه 1340 بوده و اکثر قطعات آن در بازار نایاب می باشد، این امر باعث شد از ساخت آن گیرنده منصرف شوم تا اینکه در یکی از مجله های عمومی الکترونیک مدار دیگری برای ساخت گیرنده VLF پیدا کردم که قطعات آن در دسترس بودند.
در شکل 1 مدار گیرنده VLF را می بینید و شکل 2 پشت برد مداری است كه راهنمای سوراخکاری و الگوی سطحی مناسب برای فیبر مدار چاپی گیرنده را نشان می دهد. شکل 3 هم روی مدار و راهنمای نصب قطعات است. توصیه می شود که از یک سوکت آی سی برای U1 استفاده کنید.در شکل 3 توجه کنیدکه همه قطعات بجز SPKR1, S2, S1, R11, J1 - J3-, L1 بقیه روی یک فیبر مدار چاپی سوار شوند.فیش های J 1 -J 3 از نوع فیش صوتی اند. پس از نصب همه قطعات، چند تکه سیم به نقاط روی فیبر به استثناء J1 و J2 وصل کنید. این سیمها برای قطعات خارج فیبر استفاده می شوند.
برای ارتباط بین فیش ها و مدار چاپی باید از کابلهای هم محور ( کواکسیال) صوتی استفاده کنید. همچنین در هنگام سیم کشی J1 و J2 مطمئن شوید که اتصالها دقیقاً مانند شکل 3 باشند. اگر اتصالهای فیش را برعکس انجام دهید مدار کار نخواهد کرد.
هنگامی که اتصالهای پتانسیومتر تنظیم صدا (R11) یا بلند گو (SPKR1) را به مدار چاپی وصل می کنید، از سیم های کوتاه استفاده کنید. بلندگو باید از نوع کوچک با اَمپدانسی در محدوده 8 تا 16 اهم باشد. هنگام اتصال B1, S2 ,S1, R11 و بلند گو به مدار شکل 1و 3 نگاه کنید. منبع تغذیه مدار، یک باتری 9 ولت کتابی است که به آسانی در بازار قابل تهیه است.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 600x248 and weights 24KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/136.gif
شکل 1 مدار گیرنده VLF
http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 550x301 and weights 23KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/137.gif
شکل 2 الگوی مناسب برای فیبر مدار چاپی و راهنمای سوراخکاری
http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 550x418 and weights 71KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/138.gif
شکل 3 راهنمای نصب قطعات روی فیبر مدار چاپی
http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x290 and weights 48KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/1068.jpg

* ساخت آنتن حلقوی

سه نوع آنتن حلقوی ساخته و امتحان شده اند که اجزاء هر آنتن را درشکل مقابلمی بینید. قاب هر یک را می توانید از دو تکه تخته به طول یک تا دو متر بسازید. جدول زیر و شکل زیر، جزییات ساخت آنتن را نشان می دهند.


http://pnu-club.com/imported/mising.jpgThis image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 500x259 and weights 32KB.http://pnu-club.com/imported/2009/10/139.gif
راهنمای ساخت آنتن
آنتن ( L1 )
اندازه چوب به متر
نوع سیم استفاده شده (سیم لاکی)
A
یک متر
80 دور سیم نمره 28


B
یک متر و 20 سانتی متر
28 دور سیم نمره 22


C
2متر
5 شیار و در هر شیار دو دور سیم نمره 22
اگر چه آنتن C احتمالاً بهترین و مطمئن ترین دریافت را دارد اما آنتن B را پیشنهاد می کنم.بجز اندازه حلقه و تعداد دورهای سیم پیچ، ساخت آنتن های A و B تقریباً مانند هم است. برای ساخت آنتن های A و B دو تکه تخته را برابر اندازه های جدول 1 ببرید. شکافهایی هم در چوب مثل شکل - الف درست کنید. دو تکه را با چسب چوب،مانند شکل- ب به هم بچسبانید.آنتن C نیز با همین روش ساخته می شود ، امابجای یک شکاف درانتهای هرتکه چوب پنج شکاف مثل شکل -ج ایجادمی شود. اکنون با راهنمایی جدول 1 درباره اندازه سیم و تعداد پیچش ها، آنتن های حلقوی را روی قابهای مربوطه بپیچید. سیم های حلقه به فیش مربوط خود (J3) که روی بدنه آنتن قرار می گیرند، وصل شود. اتصالات بین مدار چاپی و آنتن ها باید با استفاده از سیم های هم محور صوتی انجام شود.

*هیجان آغاز می شود!

متاسفانه باند VLF بسیار شلوغ است. افزایش ناگهانی بار الکتریکی جو زمین که مربوط به فعالیت خورشید است تولید پارازیت می کند. هر قدر لکه های خورشیدی بیشتر باشند، پارازیت بیشتری در محدودة امواج VLF ایجاد می شود. بنابراین از این ابزار جای آشکار ساز فعالیتهای خورشیدی نیز می توان استفاده کرد. پارازیت های خطوط انتقال نیرو،آتش کوره های داغ و جرقه شمع های اتومبیل را هم باید به صداهای ناخواسته جهان امواج VLF افزود.
به همین دلیل تنها راه برای اطمینان از اینکه گیرنده واقعاً صدای یک شهاب را دریافت می کند یا نه، این است که آن را در شبهای صاف روشن کنید. البته دور از محیط شهرهای بزرگ! زمان بارشهای شهابی برای این کار مناسب اند. در جدول زیر مشخصات مهمترین بارشهای شهابی را می توانید ببینید.


نام بارش
زمان تقریبی
سرعت ساعتی
مختصات کانون بارش
شاخص جمعیتی
اوج بارش
ZHR
بعد
میل
r
شلیاقی
2 اردیبهشت
15
16:18
34+
9/2
اتا- دلوی
15 اردیبهشت
30
22:27
00
8/2
دلتا – دلوی جنوبی
7 مرداد
20
22:38
16-
2/3
دلتا – دلوی شمالی
21 مرداد
20
21:44
5-
4/3
برساوشی
22 مرداد
95
03:06
58+
2/2
جباری
30 مهر
20
06:22
16+
8/2
ثوری جنوبی
12 آبان
15
03:24
14+
3/2
ثوری شمالی
22 آبان
15
03:55
23+
3/2
اسدی
26 آبان
12
10:11
22+
5/2
جوزایی
23 آذر
95
07:30
33+
6/2
دب اصغری
2 دی
20
14:28
75+
0/3
ربعی
13 دی
85
15:30
50+
1/2
در شبی صاف همزمان با بارش شهابی با استفاده از یک کابل صوتی آنتن را به گیرنده وصل کنید. آنتن را در حداقل 2 متری گیرنده چنان قرار دهید که صفحه آن رو به کانون بارش باشد. برای شنیدن صدای شهابها هم می توانید از یک تقویت کننده صوتی استفاده کنید و هم از تقویت کننده و بلندگوی دستگاهی که ساخته اید. این بستگی به امکانات شما دارد.اگر از بلندگوی دستگاه خود استفاده می كنید، S 2 را روی وضعیت INT بگذارید. اما اگر از یک تقویت کننده خارجی استفاده می کنید، یک سر کابل صوتی را به J2 و سر دیگر را به تقویت کننده وصل کنید و S 2 را در موقعیت EXT بگذارید. پیچ تنظیم صدا (R11) را در موقعیت نزدیک به حالت حداکثر قرار دهید. صدای «هیس» متوسطی شنیده می شود. اگر صدای «وِز وِز» بلند شنیده شد، آنتن رادرموقعیت دیگری قراردهید.اطمینان پیدا کنیدکه دستگاه رادرنزدیکی سیم های برق نگذاشته اید.
هنگامی که شهابی از آسمان می گذرد ، صدایی شبیه « ***که » در گیرنده می شنوید. با ضبط این صداها حتی می توانید شهابها را شمارش کنید. برای ضبط کردن، خروجی J2 را با کمک یک کابل صوتی، به ورودی یک ضبط صوت متصل کنید (AUX) . و S2 را در موقعیت EXT بگذارید.
در بین علاقه مندان به رصد رادیویی شهابها، اگر کسی مایل به توسعه این کار است،می تواندمدارهای مبدل VLF که برای کار با رادیوهای AM و SW طراحی شده اند را به این مدار اضافه کند. چنین مدارهایی را می توان در کتابهای الکترونیکی یافت. مزیت این مدلها دراین است که می توانیم آنها را برای آشکار سازی بسامد خاصی تنظیم کنیم تا پارازیت های ناخواسته حذف شوند. با این روش دیگر نیاز نیست درمیان پارازیت ها به دنبال صدای شهابها بگردیم. با حذف پارازیت ها می توان به آسانی صدای شهابها را تشخیص داد.
*فهرست قطعات:

نوع
مشخصات
تعداد
علامت شناسایی در نقشه
مدار مجتمع تقویت کننده عملیاتی قدرت پایین چهارتایی
LM324
1
U1
ترانزیستور سیلیکونی
2N3053
1
Q1
مقاومت ( تمامی مقاومت ها 2/0 وات و 5% خطا می باشند )
10 کیلو اهم
2
R1, R5
مقاومت
100 کیلو اهم
5
R 2 -R4 , R9 , R10
مقاومت
8/6 کیلو اهم
1
R5
مقاومت
1 کیلو اهم
1
R6
مقاومت
120 کیلو اهم
1
R7
مقاومت
1 مگا اهم
1
R8
پتا نسیومتر (مقاومت متغییر)
5 کیلو اهمی
1
R11
مقاومت
22 کیلو اهم
1
R12
مقاومت
7/4 کیلو اهم
1
R13
مقاومت
27 اهم، نیم وات
1
R14
خازن الکترولیت
10 میکرو فاراد و 25 ولت
6
C1 -C6
خازن الکترولیت غیر پلاریزه
یک میکروفاراد و 25 ولت
1
C7
خازن الکترولیت
100 میکروفاراد و 25 ولت
2
C9 و C 8
باتری
9 ولت کتابی یا 6 عدد باتری قلمی به صورت سری
1
B1
ترانسفورمر خروجی صوتی
1000 اهم به 8 اهم (چوک قرمز)
1
T1
آنتن حلقوی VLF دست ساز
متن را ببینید
1
L1
فیش گوشی

3
J1 -J3
کلید
فشاری یا کشویی تک پل
2
S2 و S1
بلندگو
8 اهم مینیاتوری
1
SPKR1
مدار چاپی، گیره، فیش صوتی RCA ، کابل صوتی، سوکت آی سی، جای باتری 9 ولتی و رابط، چوب، سیم مغناطیسی شماره 28 یا 22، لحیم ، هویه .



نمونه آنتن ساخته شده:



http://pnu-club.com/imported/2009/10/1069.jpg