memol
10-10-2009, 03:18 PM
محمد علي عليزاده
عضو هيأت علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كرج- حسين آباد، ايستگاه تحقيقاتي البرز- بخش بانك ژن-ص-پ، 343- 31585
Email: Alizadeh@rifr-ac.irThis (Alizadeh@rifr-ac.irThis) email address is being protected from spam bots, you need Javascript enabled to view it
خلاصه
در اين آزمايش بذرها 17 گونه دارويي، در قالب طرح كاملا تصادفي سه تكرار و چهار تيمار در شرايط آزمايشگاه مورد آزمون جوانهزني به روش پيري زودرس در مقايسه با شرايط استاندارد قرار گرفتند. با توجه به معنيدار بودن صفات جوانهزني و سرعت جوانهزني بذرها بعضي از گونههاي فوق در شرايط پيريزودرس در مقايسه با شرايط نرمال، مي‌توان نتيجه گرفت كه بذرها بعضي از گونهها نسبت به شرايط پيري زودرس مقاوم بوده و بنابراين از خاصيت انبارداري بالاتر برخودار بودند. همچنين به دليل بالا بودن درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني در شرايط پيري زودرس دليل بر شكسته شدن خواب بذرها در شرايط پيري زودرس ميباشد.
واژههاي كليدي: جوانهزني، شاخص بنيه بذر، پيري زودرس
مقدمه
جوانهزني به روش استاندارد، تحت تاثير شرايط مطلوب محيطي(رطوبت، درجه حرارت، اكسيژن و نور) قرار گرفته و درصد جوانهزني، سرعت تجمعي جـوانهزني و شــاخص بنيه بذر محـاسبه مي‌گردد. نكته مهمي كه در اين آزمون قابل ذكر ميباشد اين است كه بعضي از بذرها داراي سازوكار خواب هستند و لازم است كه مورد توجه قرار گيرد. جهت شكستن خواب بذرها از روشهاي مختلف فيزيكي, شيميايي و پيش سرمادهي استفاده ميشود. آزمون پيري زودرس بذر يعني قرار دادن بذرها در شرايط مصنوعي درجه حرارت -C40 و رطوبت نسبي 100% كه باعث تسريع در متابوليسم بذر و در نتيجه سبب زوال پذيري سريع آن مي‌گردد. در اين شرايط، درصد و سرعت جوانهزني و بنيه بذر كاهش مييابد و همچنين در اثر اين فرايند گياهچههاي غيرعادي توليد شده و طول ريشه وساقه گياهچهها و ميزان كلروفيل آنها كاهش پيدا ميكند(1). شرايط پيري زودرس باعث خسارت به غشاهاي بذر شده و اسيدهاي نوكلوئتيك، سيستم سنتز پروتيين با فعاليت آنزيمهاي پروتئاز و نوكلئوتئاز افزايش مييابد(2).
مواد و روشها
نمونههاي بذر 17 گونه دارويي (فهرست جدول شمارة 1) جهت تعيين خلوص فيزيكي، و آزمونهاي اوليه بذر (تعيين رطوبت و وزن هزاردانه) در آزمايشگاه تكنولوژي بذر بانك ژن، مورد آزمون اوليه قرار گرفتند. آزمايش در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار و 4 تيمار به صورت آزمايشگاهي انجام شد. تيمارها عبارت بودند از بذرها شاهد (بدون قرار گرفتن در شرايط پيري زودرس)، قرار دادن بذرها به مدت 24، 48 و 72 ساعت در معرض شرايط پيري زودرس. تعداد150 عدد بذر از هر تيمار پس از استريل شدن با الكل اتيليك70% (به مدت پنج ثانيه) با آب مقطر شسته شده و در سه تكرار50 تايي در پتريديشهايي با قطر cm10 بر روي دو لايه كاغذ صافي واتمن قرار داده شدند. نمونههاي مورد كشت به شرايط ژرميناتور با دماي -C3- 20 و نور هزار لوكس منتقل شدند. درصد و سرعت جوانهزني و شاخص بنيه مورد محاسبه قرارگرفتند.
نتايج و بحث
طبق نتايج حاصل از جدول شمارة 1، اكثر بذرها گونهها براي درصد و سرعت جوانهزني در شرايط پيري زودرس در مقايسه شاهد تفاوت معنيداري را نشان دادهاند. بذرها دو گونه رازيانه و توتروباهي از نظر درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني معنيدار نشده كه دليل بر مقاومت بذرها اين دو گونه در شرايط پيري زودرس بود. همچنين درصد جوانهزني بذر گونه وارنگبو حاصل از شرايط پيري زودرس در مقايسه با شاهد تفاوت معنيدار نداشته، ولي از نظر سرعت جوانهزني گونه فوق تفاوت معنيدار با شاهدش داشت. درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني بذرها بعضي از گونهها، نظير كاكوتي، قدومه، خارمريم و بومادران ايراني در دورههاي پيري زودرس، به خصوص در تيمارهاي 48 و72 ساعت در مقايسه با شاهد داراي كاهش بوده كه اين موضوع بيان كننده اثر نمودن شرايط پيري زودرس بر كيفيت فيزيولوژيكي بذر ميباشد. به طور مثال، درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني بذر گياه قدومه كه در شرايط پيري زودرس 72 ساعت كاهش داشته و ميزان صفرتنزل پيدا كرد، ولي در شرايط نرمال آن به ميزان 91% بود. درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني بذرها بعضي از گونهها در شرايط پيري زودرس داراي افزايش و يا در حد شرايط نرمال (شاهد) بودهاند. علت اين پديده بر طرف شدن خواب فيزيكي بذرها در شرايط پيري زودرس بوده، زيرا گرماي مرطوب حاصل از شرايط پيري زودرس موجب نفوذپذير شدن پوسته سخت آنها به آب و هوا شده وشرايط براي جوانه زني مساعد مي‌گردد(3). دليل فيزيولوژيكي شكستن خواب بذر از بين رفتن مواد بازدارنده جوانهزني و فعال شدن آنزيمها جهت جوانهزني ميباشد. شاخص بنيه بذر، تابعي از رشد طولي گياهچه (طول ريشه و ساقه) و درصد جوانهزني بود. با توجه به اينكه درصد جوانهزني بذرها بعضي گونهها، در شرايط پيري زودرس در مقايسه با شرايط نرمال يعني شاهد كاهش داشته و در بعضي از موارد نظير بذرها قدومه به صفر رسيده بود، بنابراين شاخص بنيه هم تابعي از درصد جوانهزني و سرعت تجمعي جوانهزني بوده است (نمودار شمارة 1). از گياهان مورد ذكر مي‌توان بارهنگ، گلگاوزبان، مريمگلي و ديگر گونهها را ذكر كرد.
***، * و ns اختلاف معنيدار را در سطح يك درصد، پنج درصد وعدم اختلاف معنيدار را نشان ميدهد. 0= تيمار بذرها بدون پيري زودرس (شاهد)، 24، 48 و 72 ساعت= تيمارهاي پيري زودرس نمونههاي بذر ميباشند.
منابع:
1- Chhetri, D. R., Rai, A. S. and Bhattacharjee, A. (1993): Chemical manipulation of seed longevity of four crop species in an unfavourable storage environment. Seed Sci. Technol. 21: 31-44
2- Dell, Aquila (1994): Wheat seed ageing and embryo protein degradation, Seed Science Research (1994) 4, 293-298
3- Baskin, C.C., Baskin, J.M.(1988): Germination Ecology of seeds with Physical Dormancy, Seeds, in School of Biological Sciences, University of Kentucky, 101-133.
Evaluation of percentage of germination, total speed of germination and vigour index of 17 medicinal plants species to ageing test
Alizadeh, M.A.
Scientific Board member of Research Institute of Forest and Rangeland, P.O. Box 13185-116
Abstract
The objective of this research experiment is determination and evaluation of percent of germination, total speed of germination and vigor index of the seed of 17 species of medicinal plants. According to the International Seed Testing Association, different tests including standard germination test and accelerated ageing test were used. Among those species, some species were resist and some species were not, nevertheless the percent and speed of germination, of those seed samples which is resist to accelerated ageing, are meaningful, comparing with non-aged seeds.
Key word: Germination, vigour index, accelerated ageing test
عضو هيأت علمي موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كرج- حسين آباد، ايستگاه تحقيقاتي البرز- بخش بانك ژن-ص-پ، 343- 31585
Email: Alizadeh@rifr-ac.irThis (Alizadeh@rifr-ac.irThis) email address is being protected from spam bots, you need Javascript enabled to view it
خلاصه
در اين آزمايش بذرها 17 گونه دارويي، در قالب طرح كاملا تصادفي سه تكرار و چهار تيمار در شرايط آزمايشگاه مورد آزمون جوانهزني به روش پيري زودرس در مقايسه با شرايط استاندارد قرار گرفتند. با توجه به معنيدار بودن صفات جوانهزني و سرعت جوانهزني بذرها بعضي از گونههاي فوق در شرايط پيريزودرس در مقايسه با شرايط نرمال، مي‌توان نتيجه گرفت كه بذرها بعضي از گونهها نسبت به شرايط پيري زودرس مقاوم بوده و بنابراين از خاصيت انبارداري بالاتر برخودار بودند. همچنين به دليل بالا بودن درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني در شرايط پيري زودرس دليل بر شكسته شدن خواب بذرها در شرايط پيري زودرس ميباشد.
واژههاي كليدي: جوانهزني، شاخص بنيه بذر، پيري زودرس
مقدمه
جوانهزني به روش استاندارد، تحت تاثير شرايط مطلوب محيطي(رطوبت، درجه حرارت، اكسيژن و نور) قرار گرفته و درصد جوانهزني، سرعت تجمعي جـوانهزني و شــاخص بنيه بذر محـاسبه مي‌گردد. نكته مهمي كه در اين آزمون قابل ذكر ميباشد اين است كه بعضي از بذرها داراي سازوكار خواب هستند و لازم است كه مورد توجه قرار گيرد. جهت شكستن خواب بذرها از روشهاي مختلف فيزيكي, شيميايي و پيش سرمادهي استفاده ميشود. آزمون پيري زودرس بذر يعني قرار دادن بذرها در شرايط مصنوعي درجه حرارت -C40 و رطوبت نسبي 100% كه باعث تسريع در متابوليسم بذر و در نتيجه سبب زوال پذيري سريع آن مي‌گردد. در اين شرايط، درصد و سرعت جوانهزني و بنيه بذر كاهش مييابد و همچنين در اثر اين فرايند گياهچههاي غيرعادي توليد شده و طول ريشه وساقه گياهچهها و ميزان كلروفيل آنها كاهش پيدا ميكند(1). شرايط پيري زودرس باعث خسارت به غشاهاي بذر شده و اسيدهاي نوكلوئتيك، سيستم سنتز پروتيين با فعاليت آنزيمهاي پروتئاز و نوكلئوتئاز افزايش مييابد(2).
مواد و روشها
نمونههاي بذر 17 گونه دارويي (فهرست جدول شمارة 1) جهت تعيين خلوص فيزيكي، و آزمونهاي اوليه بذر (تعيين رطوبت و وزن هزاردانه) در آزمايشگاه تكنولوژي بذر بانك ژن، مورد آزمون اوليه قرار گرفتند. آزمايش در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار و 4 تيمار به صورت آزمايشگاهي انجام شد. تيمارها عبارت بودند از بذرها شاهد (بدون قرار گرفتن در شرايط پيري زودرس)، قرار دادن بذرها به مدت 24، 48 و 72 ساعت در معرض شرايط پيري زودرس. تعداد150 عدد بذر از هر تيمار پس از استريل شدن با الكل اتيليك70% (به مدت پنج ثانيه) با آب مقطر شسته شده و در سه تكرار50 تايي در پتريديشهايي با قطر cm10 بر روي دو لايه كاغذ صافي واتمن قرار داده شدند. نمونههاي مورد كشت به شرايط ژرميناتور با دماي -C3- 20 و نور هزار لوكس منتقل شدند. درصد و سرعت جوانهزني و شاخص بنيه مورد محاسبه قرارگرفتند.
نتايج و بحث
طبق نتايج حاصل از جدول شمارة 1، اكثر بذرها گونهها براي درصد و سرعت جوانهزني در شرايط پيري زودرس در مقايسه شاهد تفاوت معنيداري را نشان دادهاند. بذرها دو گونه رازيانه و توتروباهي از نظر درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني معنيدار نشده كه دليل بر مقاومت بذرها اين دو گونه در شرايط پيري زودرس بود. همچنين درصد جوانهزني بذر گونه وارنگبو حاصل از شرايط پيري زودرس در مقايسه با شاهد تفاوت معنيدار نداشته، ولي از نظر سرعت جوانهزني گونه فوق تفاوت معنيدار با شاهدش داشت. درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني بذرها بعضي از گونهها، نظير كاكوتي، قدومه، خارمريم و بومادران ايراني در دورههاي پيري زودرس، به خصوص در تيمارهاي 48 و72 ساعت در مقايسه با شاهد داراي كاهش بوده كه اين موضوع بيان كننده اثر نمودن شرايط پيري زودرس بر كيفيت فيزيولوژيكي بذر ميباشد. به طور مثال، درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني بذر گياه قدومه كه در شرايط پيري زودرس 72 ساعت كاهش داشته و ميزان صفرتنزل پيدا كرد، ولي در شرايط نرمال آن به ميزان 91% بود. درصد جوانهزني و سرعت جوانهزني بذرها بعضي از گونهها در شرايط پيري زودرس داراي افزايش و يا در حد شرايط نرمال (شاهد) بودهاند. علت اين پديده بر طرف شدن خواب فيزيكي بذرها در شرايط پيري زودرس بوده، زيرا گرماي مرطوب حاصل از شرايط پيري زودرس موجب نفوذپذير شدن پوسته سخت آنها به آب و هوا شده وشرايط براي جوانه زني مساعد مي‌گردد(3). دليل فيزيولوژيكي شكستن خواب بذر از بين رفتن مواد بازدارنده جوانهزني و فعال شدن آنزيمها جهت جوانهزني ميباشد. شاخص بنيه بذر، تابعي از رشد طولي گياهچه (طول ريشه و ساقه) و درصد جوانهزني بود. با توجه به اينكه درصد جوانهزني بذرها بعضي گونهها، در شرايط پيري زودرس در مقايسه با شرايط نرمال يعني شاهد كاهش داشته و در بعضي از موارد نظير بذرها قدومه به صفر رسيده بود، بنابراين شاخص بنيه هم تابعي از درصد جوانهزني و سرعت تجمعي جوانهزني بوده است (نمودار شمارة 1). از گياهان مورد ذكر مي‌توان بارهنگ، گلگاوزبان، مريمگلي و ديگر گونهها را ذكر كرد.
***، * و ns اختلاف معنيدار را در سطح يك درصد، پنج درصد وعدم اختلاف معنيدار را نشان ميدهد. 0= تيمار بذرها بدون پيري زودرس (شاهد)، 24، 48 و 72 ساعت= تيمارهاي پيري زودرس نمونههاي بذر ميباشند.
منابع:
1- Chhetri, D. R., Rai, A. S. and Bhattacharjee, A. (1993): Chemical manipulation of seed longevity of four crop species in an unfavourable storage environment. Seed Sci. Technol. 21: 31-44
2- Dell, Aquila (1994): Wheat seed ageing and embryo protein degradation, Seed Science Research (1994) 4, 293-298
3- Baskin, C.C., Baskin, J.M.(1988): Germination Ecology of seeds with Physical Dormancy, Seeds, in School of Biological Sciences, University of Kentucky, 101-133.
Evaluation of percentage of germination, total speed of germination and vigour index of 17 medicinal plants species to ageing test
Alizadeh, M.A.
Scientific Board member of Research Institute of Forest and Rangeland, P.O. Box 13185-116
Abstract
The objective of this research experiment is determination and evaluation of percent of germination, total speed of germination and vigor index of the seed of 17 species of medicinal plants. According to the International Seed Testing Association, different tests including standard germination test and accelerated ageing test were used. Among those species, some species were resist and some species were not, nevertheless the percent and speed of germination, of those seed samples which is resist to accelerated ageing, are meaningful, comparing with non-aged seeds.
Key word: Germination, vigour index, accelerated ageing test