Borna66
03-17-2009, 04:13 PM
وقتی که صحبت از موج به میان می آید. بلافاصله به یادامواج خروشان دریامی افتیم که به طرف ساحلمی‌آیند و خود را به صخره‌ها می‌کوبند. این امواج مقادیر زیادیانرژیرا از دور دستهای دریا با خود به ساحل می آورند. امواج پیوسته به طرف ساحل در حرکتهستند، لذا آب فقط در محل خود بالا و پایین ، یا عقب و جلو می‌رود. اما در واقع موجفقط به همین نوع خاص امواج ختم نمی‌شود. بلکه امواج مختلفی را می توان نام برد کهدر زندگی روزمره خود با آنها مواجه می‌شویم، ولی بی توجه از کنا آنها عبور می‌کنیم.به عنوان نمونه می‌توان به حرکت برگهای درختان که در پاییز آرام آرام به زمینمی‌افتند، تکه سنگی که به داخل آب می‌افتد و امواجی را بر سطح آب ایجاد می‌کند،امواجصوتیو هزاران نمونه دیگر اشاره کرد.
فیزیکدانان آشفتگی روی سطحاقیانوسها را موج دوره‌ای (تناوبی) می‌گویند. این آشفتگی یک نقش یکسان را بطورپیوسته تکرار می‌کند. جهان پر از امواج دوره‌ای است، اگر چه بیشتر آنها نامرئیهستند. تمام این امواج آشفتگیهای دوره‌ای هستند که وجود ، اشتراک زیادی باهم دارند.اما غیر از امواج دوره‌ای ، امواج دیگری نیز وجود دارند که فقط برای یک لحظه دواممی‌آورند، این نوع امواج را امواج پالسی می‌گویند. ریگی که به سطح آب می‌افتد. فلاشدوربین عکاسی ، صدای شلیک گلوله از تفنگ از این گونه‌اند.
مشخصات موج
·دامنه موج:دامنه موج ،یکی از مشخصات هر موجحرکتنوسانیاست که برای توصیف ریاضی آن لازم است و آن عبارتست از بیشینه جابجاییجسم نوسان کننده از موضع تعادل آن.
·دوره تناوب:دوره تناوب هر نوسان مدتزمانی است که طول می‌کشد، تا یک نوسان کامل انجام شود. این مشخصه نیز برای توصیفریاضی حرکت نوسانی لازم است.
·فرکانس موج: عکس دورهتناوب را بسامد یا فرکانس می‌گویند. بنابراین واحد آن نیز عکس زمان می‌باشد دراصطلاح علمیهرتزمی‌گویند.
تقسیم بندی کلی موج
·امواج مکانیکی:موجی را که برای انتقال خود نیاز به محیط مادی دارد راموج مکانیکی می‌گویند. به عبارت دیگری می‌توان گفت که این امواج در خلا منتشرنمی‌شوند. انواع مختلف امواج مکانیکی را می‌توان با در نظر گرفتن چگونگی رابطه بینحرکات ذرههای ماده با راستای انتشار خود امواج از هم تمییز داد. اگر حرکت ذراتماده حامل موج ، بر راستایانتشار موجعمود باشد. در این صورت موج حاصلراموج عرضیمی‌گویند. به عنوان مثال ، هرگاهانتهای یک ریسمان قائم تحت کشش را به عقب و جلو به نوسان در آوریم، یکموج عرضیدر آن به راه می‌افتند. این آشفتگیدر طول ریسمان پیش می‌رود ولی ارتعاش ذرههای ریسمان بر راستای انتشار آشفتگی عموداست.
از طرف دیگر هرگاه جابجایی ذرههای حامل موج مکانیکی در راستای انتشارانجام بگیرد یک موج طولی خواهیم داشت. به عنوان مثال هرگاه انتهای یک فنر قائمکشیده شده را به بالا و پایین به نوسان در آوریم، یکموج طولیدر فنر به راه می‌افتد و حلقه‌هایفنر در راستایی که این آشفتگی در طول فنر طی می‌کند، به بالا و پایین ارتعاش خواهندکرد.
·
امواجصوتیاز جمله امواح طولی هستند. البته امواج دیگری نیز وجود دارند که نه بطورکامل طولی و نه بطور کامل عرضی هستند. به عنوان مثال امواج روی سطح آب از اینگونه‌اند.
·امواج غیر مکانیکی:این امواج برایانتشار خود به محیط مادی نیاز ندارند و در خلا نیز منتشر می‌شوند. از جمله اینامواج می‌توان بهامواجالکترومغناطیسی ، امواجرادیو و تلویزیون ، امواج فرابنفش ، امواج نوری ، امواج ماکروویواشاره کرد.
·موج مادی:درمکانیککوانتومیبه هر ذره مادی یک موج نسبت می‌دهند. به عبارت دیگر برای هر ذره مادهدو گونه طبیعت در نظر گرفته می‌شود.طبیعت موجیوطبیعت ذره‌ای. این دو حالت هیچ وقت بطورهمزمان در نظر گرفته نمی‌شود. یعنی امکان ندارد در یک پدیده هم حالت موجی و هم حالتذره‌ای در مورد یک ذره در نظر گرفته شود.
·امواج را معمولا بر اساس جبهه موج نیز می‌توان به دو گروهامواج تختوامواج کرویتقسیم کرد. اگر آشفتگیها فقط دریک راستا منتشر شوند، امواج راامواج تختمی‌گویند. در هر لحظه معین ،وضعیت در تمام نقاط یک صفحه عمود بر راستای انتشار ، یکسان است. جبهه‌های موج بهشکل تخت و پرتوها به صورت خطوط راست و موازی هستند. اما اگر آشفتگی از یک چشمه موجدر تمام جهات بطرف خارج منتشر شود، در اینصورتجبههموجشکل کروی دارند و پرتوها خطهای شعاعی هستند. در چنین حالت موج را موج کرویگویند. البته شکلهای دیگری نیز برای جبهه موج می‌توان در نظر گرفت که حالتاستوانه‌ایاز این جمله می‌باشد.
فیزیکدانان آشفتگی روی سطحاقیانوسها را موج دوره‌ای (تناوبی) می‌گویند. این آشفتگی یک نقش یکسان را بطورپیوسته تکرار می‌کند. جهان پر از امواج دوره‌ای است، اگر چه بیشتر آنها نامرئیهستند. تمام این امواج آشفتگیهای دوره‌ای هستند که وجود ، اشتراک زیادی باهم دارند.اما غیر از امواج دوره‌ای ، امواج دیگری نیز وجود دارند که فقط برای یک لحظه دواممی‌آورند، این نوع امواج را امواج پالسی می‌گویند. ریگی که به سطح آب می‌افتد. فلاشدوربین عکاسی ، صدای شلیک گلوله از تفنگ از این گونه‌اند.
مشخصات موج
·دامنه موج:دامنه موج ،یکی از مشخصات هر موجحرکتنوسانیاست که برای توصیف ریاضی آن لازم است و آن عبارتست از بیشینه جابجاییجسم نوسان کننده از موضع تعادل آن.
·دوره تناوب:دوره تناوب هر نوسان مدتزمانی است که طول می‌کشد، تا یک نوسان کامل انجام شود. این مشخصه نیز برای توصیفریاضی حرکت نوسانی لازم است.
·فرکانس موج: عکس دورهتناوب را بسامد یا فرکانس می‌گویند. بنابراین واحد آن نیز عکس زمان می‌باشد دراصطلاح علمیهرتزمی‌گویند.
تقسیم بندی کلی موج
·امواج مکانیکی:موجی را که برای انتقال خود نیاز به محیط مادی دارد راموج مکانیکی می‌گویند. به عبارت دیگری می‌توان گفت که این امواج در خلا منتشرنمی‌شوند. انواع مختلف امواج مکانیکی را می‌توان با در نظر گرفتن چگونگی رابطه بینحرکات ذرههای ماده با راستای انتشار خود امواج از هم تمییز داد. اگر حرکت ذراتماده حامل موج ، بر راستایانتشار موجعمود باشد. در این صورت موج حاصلراموج عرضیمی‌گویند. به عنوان مثال ، هرگاهانتهای یک ریسمان قائم تحت کشش را به عقب و جلو به نوسان در آوریم، یکموج عرضیدر آن به راه می‌افتند. این آشفتگیدر طول ریسمان پیش می‌رود ولی ارتعاش ذرههای ریسمان بر راستای انتشار آشفتگی عموداست.
از طرف دیگر هرگاه جابجایی ذرههای حامل موج مکانیکی در راستای انتشارانجام بگیرد یک موج طولی خواهیم داشت. به عنوان مثال هرگاه انتهای یک فنر قائمکشیده شده را به بالا و پایین به نوسان در آوریم، یکموج طولیدر فنر به راه می‌افتد و حلقه‌هایفنر در راستایی که این آشفتگی در طول فنر طی می‌کند، به بالا و پایین ارتعاش خواهندکرد.
·
امواجصوتیاز جمله امواح طولی هستند. البته امواج دیگری نیز وجود دارند که نه بطورکامل طولی و نه بطور کامل عرضی هستند. به عنوان مثال امواج روی سطح آب از اینگونه‌اند.
·امواج غیر مکانیکی:این امواج برایانتشار خود به محیط مادی نیاز ندارند و در خلا نیز منتشر می‌شوند. از جمله اینامواج می‌توان بهامواجالکترومغناطیسی ، امواجرادیو و تلویزیون ، امواج فرابنفش ، امواج نوری ، امواج ماکروویواشاره کرد.
·موج مادی:درمکانیککوانتومیبه هر ذره مادی یک موج نسبت می‌دهند. به عبارت دیگر برای هر ذره مادهدو گونه طبیعت در نظر گرفته می‌شود.طبیعت موجیوطبیعت ذره‌ای. این دو حالت هیچ وقت بطورهمزمان در نظر گرفته نمی‌شود. یعنی امکان ندارد در یک پدیده هم حالت موجی و هم حالتذره‌ای در مورد یک ذره در نظر گرفته شود.
·امواج را معمولا بر اساس جبهه موج نیز می‌توان به دو گروهامواج تختوامواج کرویتقسیم کرد. اگر آشفتگیها فقط دریک راستا منتشر شوند، امواج راامواج تختمی‌گویند. در هر لحظه معین ،وضعیت در تمام نقاط یک صفحه عمود بر راستای انتشار ، یکسان است. جبهه‌های موج بهشکل تخت و پرتوها به صورت خطوط راست و موازی هستند. اما اگر آشفتگی از یک چشمه موجدر تمام جهات بطرف خارج منتشر شود، در اینصورتجبههموجشکل کروی دارند و پرتوها خطهای شعاعی هستند. در چنین حالت موج را موج کرویگویند. البته شکلهای دیگری نیز برای جبهه موج می‌توان در نظر گرفت که حالتاستوانه‌ایاز این جمله می‌باشد.