Borna66
09-07-2009, 01:43 PM
علاءالدین علی بن محمد سمرقندی
تولد
۷۸۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B7%DB%B8%DB%B2) خورشیدی[نیازمند منبع (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8 C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%A C%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A 8%D8%B9)]
سمرقند (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF)
مرگ
۲۵ آذر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B5_%D8%A2%D8%B0%D8%B1) ۸۵۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B8%DB%B5%DB%B3) خورشیدی
استانبول (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84)
نام دیگر
علی قوشچی
ملیت
ایرانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C)
مذهب
اسلام (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)
والدین
پدر: محمد سمرقندی
علاءالدین علی بن محمد سمرقندی معروف به ملا علی قوشچی دانشمند (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF)، متکلم (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%DA%A9%D9%84%D9%85)، ریاضیدان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86) و منجم (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%D8%AC%D9%85) ایرانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C)[۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-0)[۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-1) (۷۸۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B7%DB%B8%DB%B2) خورشیدی - ۸۵۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B8%DB%B5%DB%B3) خورشیدی[۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-2)) از مشاهیر علمای عامه و کلام و ریاضیات.[۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-3) او از فقهای حنبلی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%86%D8%A8%D9%84%DB%8C) و از عالمان بزرگ اهل سنّت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AA) در علم کلام (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85) بود.[۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-4)
پیرامون نام
نام اصلی او «علاءالدین علی بن محمد سمرقندی» است.[۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-5) او را «ملا علی قوشچی» یا گاه «فاضل قوشچی» نیز گفته‌اند.[۷] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-6) واژه‌های «قوش» و «چی» هر دو واژه‌هایی ترکی هستند[۸] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-7) و «قوشچی» به معنای نگاهدار قوش می‌باشد[۹] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-8). به دلیل اینکه پدر او (محمد سمرقندی) در دربار شاهزاده الغ بیگ تیموری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%BA_%D8%A8%DB%8C%DA %AF_%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) قوشچی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C) بوده، به «ملا علی قوشچی» نیز معروف گشته‌است.[۱۰] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-9)
زندگینامه
پدرش مردی به نام «محمد سمرقندی» بود که منصب قوشچی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C) را در دربار شاهزاده الغ بیگ تیموری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%BA_%D8%A8%DB%8C%DA %AF_%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) برعهده داشت و به «قوشچی الغ بیگ» معروف بود. [۱۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-10)
علی قوشچی در سمرقند (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF) اغلب علوم متداوله (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%85%D8 %AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%87&action=edit&redlink=1) را فراگرفت و هیئت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA) و ریاضیات (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA) را از قاضی زادهٔ رومی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D8%B2%D8 %A7%D8%AF%D9%87%D9%94_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1) و الغ‌بیگ (شاهزاده تیموری پسر سلطان شاهرخ) سلطان ماوراءالنهر که نسبت به فنون ریاضی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C) میلی فراون داشت آموخت.[۱۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-11) او برای تکمیل معلومات خود به کرمان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86) نیز رفت و پس از بازگشت «رساله حل اشکال القمر» را به شاهزاده الغ بیگ تقدیم کرد.[۱۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-12)
لغتنامهٔ دهخدا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%BA%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_% D8%AF%D9%87%D8%AE%D8%AF%D8%A7) در سرواژهٔ «علاءالدین قوشچی» چنین آورده است[۱۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-13):
... از کثرت تقربی که در نزد آن سلطان داشت بخطاب فرزندی مخاطب بود و او را بتکمیل رصدخانه‌ای که در سمرقند تأسیس کرد گماشت. و قوشچی این وظیفه را انجام داد و زیج الغبیگی را که به زیج جدید معروف است بپایان رسانید. و پس از مرگ سلطان عازم حج شد و در تبریز مورد توجه اوزون حسن (۸۷۳ - ۸۸۲ هَ. ق.) از حکمرانان آق قویونلی قرار گرفت و از جانب وی برای عقد مصالحه بین او و سلطان محمدخان ثانی عثمانی (۸۵۵ - ۸۸۶ هَ. ق.). به اسلامبول رفت، و پس از انجام این کار به آذربایجان رفت و مجدداً به اسلامبول بازگشت...
پس از دعوت سلطان محمد فاتح (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85% D8%AF_%D9%81%D8%A7%D8%AA%D8%AD) و بازگشت مجدد از آذربایجان به استانبول، در مدرسه ایاصوفیا (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87_%D8 %A7%DB%8C%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1) به تدریس و تالیف کتبی چون «رساله ٔ محمدیه» در علم حساب (که به نام سلطان محمد خان بود) پرداخت و در همان جا در ۲۵ آذر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B5_%D8%A2%D8%B0%D8%B1) ۸۵۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B8%DB%B5%DB%B3) خورشیدی (برابر با ۲۷ رجب (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B7_%D8%B1%D8%AC%D8%A8) ۸۷۹ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B8%DB%B7%DB%B9_%28%D9%82%D9%85 %D8%B1%DB%8C%29&action=edit&redlink=1) قمری، برابر با ۱۶ دسامبر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B6_%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1) ۱۴۷۴ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B4%DB%B7%DB%B4_%28%D9%85%DB%8C%D9%84%D8% A7%D8%AF%DB%8C%29) میلادی) درگذشت[۱۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-14) و در جوار قبر ابو ایوب انصاری (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8_%D8%A7 %D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C) خاکسپاری شد.[۱۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-15)
باورها
ملا علی قوشچی در شرح تجرید می‌گوید[۱۷] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-16)[۱۸] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-17): «هیچکس را در این حرف نیست که علی بن ابیطالب ـ علیه السلام ـ بعد از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ اعلم و اطهر و اشجع و ازهد و اسخی و اشرف ناس است.» همچنین او در شرح تجرید مبحث امامت می‌گوید: «امامت ریاست عمومی است در امور دین و دنیا به طریق خلافت از پیغمبر»..
آثار و تالیفات
از تألیفات او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- حاشیه ٔ شرح کشاف تفتازانی.[۱۹] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-18)
۲- شرح تجرید خواجه.[۲۰] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-19)
۳- العنقود الزاهر فی نظم الجواهر، در علم صرف.[۲۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-20)
۴- محبوب الحمائل فی کشف المسائل.[۲۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-21)
۵- هیئت فارسی، این کتاب فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) که بارها با خلاصة الحساب شیخ بهائی در یک جا چاپ شده و از کتب درسی علم هیئت (ستاره‌شناسی) بوده‌است.[۲۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-22) شرحی براین رساله توسط شیخ مصلح الدین لاری (متوفی ۹۷۹ه.ق) نگاشته شده‌است.[۲۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-23)
۶- رساله حل اشکال القمر، که به علم هیئت (ستاره‌شناسی) می‌پردازد و پس از بازگشت از کرمان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86) به شاهزاده الغ بیگ تقدیم شده‌است.[۲۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-24)
۷-رساله در حساب و هندسه، این رساله که به زبان فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) می‌باشد در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8% A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8% AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%8 7%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1) نگهداری می‌شود.[۲۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-25)
۸- رساله در هندسه، احتمالا[۲۷] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-26) به زبان فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C).[۲۸] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-27)
۹-رساله فتحیه، به عربی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C) که به سلطان محمد دوم عثمانی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D9 %85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%B9%D8 %AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1) (سلطان محمد فاتح (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85% D8%AF_%D9%81%D8%A7%D8%AA%D8%AD)) تقدیم شده و نسخهٔ آن به همراه شرحی که میرم چلبی (نواده ملاعلی قوشچی) بر آن نگاشته در پاریس (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3) موجود است.[۲۹] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-28)
۱۰- رساله محمدیه در حساب، که به عربی می‌باشد و چند نسخهٔ خطی از آن باقیست به نام سلطان محمد فاتح عثمانی است که شامل دو فن می‌باشد[۳۰] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-29):
فن نخست در پنج مقاله: حساب منجمان، حساب اهل هند، استخراج مجهولات به طریق خطاین، جبر و مقابله، قواعد گوناگون در حساب.
فن دوم در سه مقاله: مساخت خطوط و سطوح مستوی، مساحت سطوح مستدیر، مساحت اجسام.
۱۱- شرح زیج الغ بیگ، که به فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) است و چند نسخهٔ خطی از آن موجود است که یکی از آن‌ها نسخه شماره ۶۳۷۵ مجلس شورای اسلامی می‌باشد.[۳۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-30)
۱۲- میزان الحساب، که به فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) بوده و در سه مقاله می‌باشد (حساب هندی در یک مقدمه و دو باب، حساب تنجیم دریک مقدمه و شش باب، مساحت دریک مقدمه و سه باب) کتاب میزان الحساب دو بار با عنوان میزان الحساب در تهران به چاپ سنگی رسید و نسخه‌هایی خطی از آن را در «کتابخانهٔ مرکزی دانشگاه تهران»، «کتابخانهٔ آستان قدس رضوی»، «کتابخانهٔ مجلس» و «کتابخانهٔ خانقاه نعمت اللهی» نگهدالی می‌کنند.[۳۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-31)
۱۳- ج‍واه‍ر و اع‍راض شرح تجرید ال‍ک‍لام، که در ۲۰۳ برگ می‌باشد و چندین نسخهٔ خطی از آن در کتابخانهٔ ملی ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%D 9%94_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D 9%86) نگهداری می‌شود.[۳۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-32) این کتاب شرحی است که قوشچی بر م‍ق‍ص‍د دوم (ج‍واه‍ر و اع‍راض) از کتاب تجرید ال‍ع‍ق‍ای‍د خواجه نصیر طوسی (۶۷۲) نگاشته. شرح م‍ذک‍ور ب‍س‍ی‍ار مورد توجه بوده و ح‍واش‍ی و ت‍ع‍ل‍ی‍ق‍ات ب‍س‍ی‍اری بر آن ن‍وش‍ت‍ه‌ان‍د. از ج‍م‍ل‍ه سه حاشیه م‍ح‍ق‍ق ج‍لال‌ال‍دی‍ن محمد دوان‍ی به نام طب‍ق‍ات ج‍لال‍ی‍ه و دو حاشیه ص‍در ال‍ح‍ک‍م‍اآ ب‍ن‍ام طب‍ق‍ات ص‍دری‍ه.
۱۴- شرح تجریدالعقاید، که از مهم‌ترین شرح‌های کتاب «تجریدالکلام» می‌باشد.[۳۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-33) او در شرح خود برکتاب تجرید در مقام دفاع از اعتقادات اهل سنّت برآمده و خواسته است همه استدلالهای خواجه نصیر الدین طوسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87_%D9%86%D8%B5%DB%8C% D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D9%88% D8%B3%DB%8C) را در مسأله امامت پاسخ دهد.[۳۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-34)
وی علاوه بر کتبی که از او ذکر شده‌است مترجم برهان الکفایهٔ علی بکری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8 %A7%D9%84%DA%A9%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%87%D9%94_%D8% B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%DA%A9%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) نیز می‌باشد.[۳۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-35)
منابع
ق‍رب‍ان‍ی، اب‍وال‍ق‍اس‍م،. زندگینامه ریاضیدانان دوره اسلامی از سده س‍وم ت‍ا سده ی‍ازده‍م هجری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵، ISBN 964-01-0817-0 (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8% D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9640108170).
علی اکبر، دهخدا، لغتنامهٔ دهخدا.
علاء الدین علی قوشچی (http://213.176.111.7:8080/iranology/Persian/Farhikhtegan_F/details.aspx?id=1336) (فارسی). پایگاه اطلاع رسانی بنیاد ایران شناسی. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۷.
بررسی نسب دومین غاصب خلافت (http://www.berkeh.ir/html/modules.php?op=modload&name=Sections&file=index&req=viewarticle&artid=29&page=1) (فارسی). برکه. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۷.
الحاشیة علی الهیات (http://www.hawzah.net/Hawzah/Magazines/MagArt.aspx?id=27700) (فارسی). دانشنامهٔ حوزه. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۷.
ریاضیدانان دورهٔ اسلامی (http://www.iranika.ir/detail_fa/?iData=401&iCat=368&iChannel=27&nChannel=Scientific) (فارسی). ایرانیکا. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۹۷.
اوجبی، علی، آغاز شناسی در شاهکار کلامی خفری، نابغه گمنام سده دهم هجری، آینه میراث، ش ۲۶، پاییز ۱۳۸۳: ص ۱۳۵ - ۱۴۹.
تولد
۷۸۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B7%DB%B8%DB%B2) خورشیدی[نیازمند منبع (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8 C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%A C%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A 8%D8%B9)]
سمرقند (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF)
مرگ
۲۵ آذر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B5_%D8%A2%D8%B0%D8%B1) ۸۵۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B8%DB%B5%DB%B3) خورشیدی
استانبول (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84)
نام دیگر
علی قوشچی
ملیت
ایرانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C)
مذهب
اسلام (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)
والدین
پدر: محمد سمرقندی
علاءالدین علی بن محمد سمرقندی معروف به ملا علی قوشچی دانشمند (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF)، متکلم (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AA%DA%A9%D9%84%D9%85)، ریاضیدان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86) و منجم (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%D8%AC%D9%85) ایرانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C)[۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-0)[۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-1) (۷۸۲ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B7%DB%B8%DB%B2) خورشیدی - ۸۵۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B8%DB%B5%DB%B3) خورشیدی[۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-2)) از مشاهیر علمای عامه و کلام و ریاضیات.[۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-3) او از فقهای حنبلی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%86%D8%A8%D9%84%DB%8C) و از عالمان بزرگ اهل سنّت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AA) در علم کلام (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85) بود.[۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-4)
پیرامون نام
نام اصلی او «علاءالدین علی بن محمد سمرقندی» است.[۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-5) او را «ملا علی قوشچی» یا گاه «فاضل قوشچی» نیز گفته‌اند.[۷] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-6) واژه‌های «قوش» و «چی» هر دو واژه‌هایی ترکی هستند[۸] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-7) و «قوشچی» به معنای نگاهدار قوش می‌باشد[۹] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-8). به دلیل اینکه پدر او (محمد سمرقندی) در دربار شاهزاده الغ بیگ تیموری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%BA_%D8%A8%DB%8C%DA %AF_%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) قوشچی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C) بوده، به «ملا علی قوشچی» نیز معروف گشته‌است.[۱۰] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-9)
زندگینامه
پدرش مردی به نام «محمد سمرقندی» بود که منصب قوشچی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C) را در دربار شاهزاده الغ بیگ تیموری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%BA_%D8%A8%DB%8C%DA %AF_%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) برعهده داشت و به «قوشچی الغ بیگ» معروف بود. [۱۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-10)
علی قوشچی در سمرقند (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF) اغلب علوم متداوله (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%85%D8 %AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%87&action=edit&redlink=1) را فراگرفت و هیئت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA) و ریاضیات (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA) را از قاضی زادهٔ رومی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D8%B2%D8 %A7%D8%AF%D9%87%D9%94_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1) و الغ‌بیگ (شاهزاده تیموری پسر سلطان شاهرخ) سلطان ماوراءالنهر که نسبت به فنون ریاضی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C) میلی فراون داشت آموخت.[۱۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-11) او برای تکمیل معلومات خود به کرمان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86) نیز رفت و پس از بازگشت «رساله حل اشکال القمر» را به شاهزاده الغ بیگ تقدیم کرد.[۱۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-12)
لغتنامهٔ دهخدا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%BA%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_% D8%AF%D9%87%D8%AE%D8%AF%D8%A7) در سرواژهٔ «علاءالدین قوشچی» چنین آورده است[۱۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-13):
... از کثرت تقربی که در نزد آن سلطان داشت بخطاب فرزندی مخاطب بود و او را بتکمیل رصدخانه‌ای که در سمرقند تأسیس کرد گماشت. و قوشچی این وظیفه را انجام داد و زیج الغبیگی را که به زیج جدید معروف است بپایان رسانید. و پس از مرگ سلطان عازم حج شد و در تبریز مورد توجه اوزون حسن (۸۷۳ - ۸۸۲ هَ. ق.) از حکمرانان آق قویونلی قرار گرفت و از جانب وی برای عقد مصالحه بین او و سلطان محمدخان ثانی عثمانی (۸۵۵ - ۸۸۶ هَ. ق.). به اسلامبول رفت، و پس از انجام این کار به آذربایجان رفت و مجدداً به اسلامبول بازگشت...
پس از دعوت سلطان محمد فاتح (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85% D8%AF_%D9%81%D8%A7%D8%AA%D8%AD) و بازگشت مجدد از آذربایجان به استانبول، در مدرسه ایاصوفیا (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87_%D8 %A7%DB%8C%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1) به تدریس و تالیف کتبی چون «رساله ٔ محمدیه» در علم حساب (که به نام سلطان محمد خان بود) پرداخت و در همان جا در ۲۵ آذر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B5_%D8%A2%D8%B0%D8%B1) ۸۵۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B8%DB%B5%DB%B3) خورشیدی (برابر با ۲۷ رجب (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B2%DB%B7_%D8%B1%D8%AC%D8%A8) ۸۷۹ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%B8%DB%B7%DB%B9_%28%D9%82%D9%85 %D8%B1%DB%8C%29&action=edit&redlink=1) قمری، برابر با ۱۶ دسامبر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B6_%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1) ۱۴۷۴ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B4%DB%B7%DB%B4_%28%D9%85%DB%8C%D9%84%D8% A7%D8%AF%DB%8C%29) میلادی) درگذشت[۱۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-14) و در جوار قبر ابو ایوب انصاری (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8_%D8%A7 %D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C) خاکسپاری شد.[۱۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-15)
باورها
ملا علی قوشچی در شرح تجرید می‌گوید[۱۷] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-16)[۱۸] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-17): «هیچکس را در این حرف نیست که علی بن ابیطالب ـ علیه السلام ـ بعد از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ اعلم و اطهر و اشجع و ازهد و اسخی و اشرف ناس است.» همچنین او در شرح تجرید مبحث امامت می‌گوید: «امامت ریاست عمومی است در امور دین و دنیا به طریق خلافت از پیغمبر»..
آثار و تالیفات
از تألیفات او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- حاشیه ٔ شرح کشاف تفتازانی.[۱۹] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-18)
۲- شرح تجرید خواجه.[۲۰] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-19)
۳- العنقود الزاهر فی نظم الجواهر، در علم صرف.[۲۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-20)
۴- محبوب الحمائل فی کشف المسائل.[۲۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-21)
۵- هیئت فارسی، این کتاب فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) که بارها با خلاصة الحساب شیخ بهائی در یک جا چاپ شده و از کتب درسی علم هیئت (ستاره‌شناسی) بوده‌است.[۲۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-22) شرحی براین رساله توسط شیخ مصلح الدین لاری (متوفی ۹۷۹ه.ق) نگاشته شده‌است.[۲۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-23)
۶- رساله حل اشکال القمر، که به علم هیئت (ستاره‌شناسی) می‌پردازد و پس از بازگشت از کرمان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86) به شاهزاده الغ بیگ تقدیم شده‌است.[۲۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-24)
۷-رساله در حساب و هندسه، این رساله که به زبان فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) می‌باشد در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8% A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8% AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%8 7%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1) نگهداری می‌شود.[۲۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-25)
۸- رساله در هندسه، احتمالا[۲۷] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-26) به زبان فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C).[۲۸] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-27)
۹-رساله فتحیه، به عربی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C) که به سلطان محمد دوم عثمانی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D9 %85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%B9%D8 %AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1) (سلطان محمد فاتح (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85% D8%AF_%D9%81%D8%A7%D8%AA%D8%AD)) تقدیم شده و نسخهٔ آن به همراه شرحی که میرم چلبی (نواده ملاعلی قوشچی) بر آن نگاشته در پاریس (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3) موجود است.[۲۹] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-28)
۱۰- رساله محمدیه در حساب، که به عربی می‌باشد و چند نسخهٔ خطی از آن باقیست به نام سلطان محمد فاتح عثمانی است که شامل دو فن می‌باشد[۳۰] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-29):
فن نخست در پنج مقاله: حساب منجمان، حساب اهل هند، استخراج مجهولات به طریق خطاین، جبر و مقابله، قواعد گوناگون در حساب.
فن دوم در سه مقاله: مساخت خطوط و سطوح مستوی، مساحت سطوح مستدیر، مساحت اجسام.
۱۱- شرح زیج الغ بیگ، که به فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) است و چند نسخهٔ خطی از آن موجود است که یکی از آن‌ها نسخه شماره ۶۳۷۵ مجلس شورای اسلامی می‌باشد.[۳۱] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-30)
۱۲- میزان الحساب، که به فارسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C) بوده و در سه مقاله می‌باشد (حساب هندی در یک مقدمه و دو باب، حساب تنجیم دریک مقدمه و شش باب، مساحت دریک مقدمه و سه باب) کتاب میزان الحساب دو بار با عنوان میزان الحساب در تهران به چاپ سنگی رسید و نسخه‌هایی خطی از آن را در «کتابخانهٔ مرکزی دانشگاه تهران»، «کتابخانهٔ آستان قدس رضوی»، «کتابخانهٔ مجلس» و «کتابخانهٔ خانقاه نعمت اللهی» نگهدالی می‌کنند.[۳۲] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-31)
۱۳- ج‍واه‍ر و اع‍راض شرح تجرید ال‍ک‍لام، که در ۲۰۳ برگ می‌باشد و چندین نسخهٔ خطی از آن در کتابخانهٔ ملی ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%D 9%94_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D 9%86) نگهداری می‌شود.[۳۳] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-32) این کتاب شرحی است که قوشچی بر م‍ق‍ص‍د دوم (ج‍واه‍ر و اع‍راض) از کتاب تجرید ال‍ع‍ق‍ای‍د خواجه نصیر طوسی (۶۷۲) نگاشته. شرح م‍ذک‍ور ب‍س‍ی‍ار مورد توجه بوده و ح‍واش‍ی و ت‍ع‍ل‍ی‍ق‍ات ب‍س‍ی‍اری بر آن ن‍وش‍ت‍ه‌ان‍د. از ج‍م‍ل‍ه سه حاشیه م‍ح‍ق‍ق ج‍لال‌ال‍دی‍ن محمد دوان‍ی به نام طب‍ق‍ات ج‍لال‍ی‍ه و دو حاشیه ص‍در ال‍ح‍ک‍م‍اآ ب‍ن‍ام طب‍ق‍ات ص‍دری‍ه.
۱۴- شرح تجریدالعقاید، که از مهم‌ترین شرح‌های کتاب «تجریدالکلام» می‌باشد.[۳۴] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-33) او در شرح خود برکتاب تجرید در مقام دفاع از اعتقادات اهل سنّت برآمده و خواسته است همه استدلالهای خواجه نصیر الدین طوسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87_%D9%86%D8%B5%DB%8C% D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D9%88% D8%B3%DB%8C) را در مسأله امامت پاسخ دهد.[۳۵] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-34)
وی علاوه بر کتبی که از او ذکر شده‌است مترجم برهان الکفایهٔ علی بکری (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8 %A7%D9%84%DA%A9%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%87%D9%94_%D8% B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%DA%A9%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) نیز می‌باشد.[۳۶] (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B4%DA%86%DB%8C# cite_note-35)
منابع
ق‍رب‍ان‍ی، اب‍وال‍ق‍اس‍م،. زندگینامه ریاضیدانان دوره اسلامی از سده س‍وم ت‍ا سده ی‍ازده‍م هجری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵، ISBN 964-01-0817-0 (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8% D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9640108170).
علی اکبر، دهخدا، لغتنامهٔ دهخدا.
علاء الدین علی قوشچی (http://213.176.111.7:8080/iranology/Persian/Farhikhtegan_F/details.aspx?id=1336) (فارسی). پایگاه اطلاع رسانی بنیاد ایران شناسی. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۷.
بررسی نسب دومین غاصب خلافت (http://www.berkeh.ir/html/modules.php?op=modload&name=Sections&file=index&req=viewarticle&artid=29&page=1) (فارسی). برکه. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۷.
الحاشیة علی الهیات (http://www.hawzah.net/Hawzah/Magazines/MagArt.aspx?id=27700) (فارسی). دانشنامهٔ حوزه. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۷.
ریاضیدانان دورهٔ اسلامی (http://www.iranika.ir/detail_fa/?iData=401&iCat=368&iChannel=27&nChannel=Scientific) (فارسی). ایرانیکا. بازدید در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۹۷.
اوجبی، علی، آغاز شناسی در شاهکار کلامی خفری، نابغه گمنام سده دهم هجری، آینه میراث، ش ۲۶، پاییز ۱۳۸۳: ص ۱۳۵ - ۱۴۹.