Borna66
07-30-2009, 02:14 PM
گل و گلوله؛ نگاهی به پوستر های انقلاب در ایران
پوستر های انقلاب بخشی مهم ، از تاریخ گرافیک ایران محسوب می شوند ؛ اما بنا به دلایلی چون نبود پژوهش و واکاوی جدی در این عرصه ، و یا نگاه سیاسی سالهای نخست انقلاب ، همچون دیگر زمینه های گرافیک هنوز کمتر به آن پرداخته شده است ، و متاسفانه طراحان نسل امروز کشور آشنایی کمی با آن آثار دارند؛ و این نمونه ای است از انقطاع و گسستی که در طول دوران تاریخی در فرهنگ و هنر این سرزمین به کرات شاهد آن بوده ایم ، و حاصل اختراع مجدد چرخ است که بار ها و بارها صورت می گیرد .
همزمان با جریان روشنگر های اواخر دوران قاجار و گسترش ارتباط با جهان خارج و شروع انتشار روزنامه های خواهان تجدد ، بارقه های تصاویر اجتماعی – سیاسی نخست به شکل کاریکاتور نمود پیدا می کند (۱)، تا سالها بعد از آن نیز کاریکاتور تنها شکل موجود گرافیک سیاسی در ایران است ، و گرافیک سیاسی به شکل پوستر به وجود نمی آید ، شاید یکی از علل را بتوان در نبود تحمل مخالفان در حاکمیت بر شمرد ، هرچند بررسی علل و آسیب شناسی عدم رشد این مقوله در این اندک نمی گنجد .
تنها در سالهای انقلاب است که این جریان به صورت خود جوش شکل می گیرد ، حوالی سالهای ۱۳۵۴-۱۳۵۵ کوروش شیشه گران اولین پوستر های سیاسی را در داخل ایران (۲) با مضمون برای صلح در لبنان و پس از آن پوستر آزادی قلم را با همکاری برادرانش منتشر می کنند . مورد استقبال مردم و بازخواست ساواک قرار می گیرند ، بهزاد و اسماعیل شیشه گران نیز به جریان خلق پوستر های انقلابی می پیوندند و به ساخت پوستر هایی از این دست می پردازند .
در جوش و خروش های پیش از انقلاب نیز گروهی از دانشجویان هنرهای زیبا پوستر هایی برای انقلاب خلق می کنند – گروه ۵۷ - را تعدادی از دانشجویان آن دوران هنرهای زیبا همچون امیر اثباتی ، اکبر اهری پور ، محمد فرزین ، عبد الرضا نیکو و ... (۳) آراپیک باغداساریان و نیکزاد نجومی که از قدیمی تر های دانشکده بودند تشکیل می دهند ، این گروه آثار خود را با امضای مشترک به نمایش می گذارند (۴) . مرتضی ممیز نیز دورا دور آنان را همراهی می کند .
پس از این نمایشگاه گروه دیگری از دانشجویان نیز پس از پیروزی انقلاب در حسینه ارشاد نمایشگاهی از آثار خود را برگزار می کنند (۵) . به جز این حرکت ها طراحان زیادی در طول این دوران به صورت انفرادی دست به تولید و ساخت پوستر می زنند ، پوستر های بسیاری نیز توسط مردم عادی ساخته می شود و در طول مبارزات مورد استفاده قرار می گیرد . پس از پیروزی انقلاب نیز پوستر هایی در رابطه با انقلاب طراحی و منتشر می شوند که در برخی شاهد ادامه روح انقلابی پوستر ها هستیم و برخی فقط پوستر هایی در تجلیل و ستایش انقلاب هستند ، به طور کلی ( به جز چند استثنا که اشاره شد ) طراحی و تولید این پوستر ها فردی و خود جوش است ، با هر وسیله ممکن اعم از دستگاه کپی ، اوزالید ، چاپ سیلک و بعد ها افست تکثیر می شوند ، اغلب طراحان این پوستر ها ، پوستر هایی سیاسی انقلاب های دیگر جهان را ندیده و مورد مطالعه قرار نداده اند ، هرچند ماحصل کار شباهتهایی به پوستر های انقلابی نقاط دیگر جهان دارد ، استفاده از رنگ سیاه و قرمز که رنگ اغلب پوسترهاست ، مفاهیم ساده و کوبنده ، تصاویری همچون مشت ، خون، گل لاله ، پرنده ، تفنگ عنصر غالب این پوستر هاست و بیننده را در برداشت اول متاثر می کنند ، مردم با این پوستر ها به خوبی ارتباط بر قرار می کنند و این پوستر ها هستند که قشر زیادی از مردم و جامعه را با پوستر آشنا می کنند ، نکته جلب توجه در پوستر های انقلاب رعایت ادب و نزاکتی است که در بسیاری از پوستر ها دیده می شود ، تند ترین انتقادات نیز اغلب با بی نزاکتی و توهین همراه نمی شوند ، پوستر بیشتر ها بیانیه های هستند که بسیار منطقی متین و هرچند همراه با هیجان و از طراحان صادر شده اند ، در این پوستر ها هجو هزل جایی ندارند ، بر خلاف آنچه در گرافیک سیاسی سایر کشور ها به کرات دیده می شود ، سالهای ۵۵ ۱۳تا ۱۳۶۰ سالهای اوج و شکوفایی پوستر های انقلابی است ، در این سالها پوستر های زیادی ساخته می شود ، که گهگاه آثاری درخشان و در خور توجه اند ، اما با شروع جنگ نگاه ها به سمت جنگ می رود و طومار پوستر های انقلاب ایران بسته می شود اما پوستر ها ی سیاسی و اجتماعی به شکلهای دیگر به حیات خود ادامه می دهند .
__________________________________________________ ______________
۱.حمید ساهر . سیر تحولات ۷۰ سال کاریکاتور ایران . تهران . آترپات
۲. در کتاب les ۵۰۰ offiches de mai ۶۸ . که پوستر هایی انقلاب ۶۸ فرانسه را نمایش می دهد پوستری ایرانی موجود است ، که هرچند در خارج از ایران منتشر شده اما از اولین پوستر هایی سیاسی ایران به شمار می آید .
۳. مقدمه کتاب گرافیک ایران ۱. انتشارات داروگ نوشته حسین چنعانی ، این نمایشگاه را به همت امیر اثباتی عنوان می کند ، امیر اثباتی این را حاصل کار گروهی و آن افراد را در آن نمایشگاه به خاطر می آورد و افرادی را عنوان می کند که شاید امروز نخواهند آن نمایشگاه را در کارنامه خود عنوان کنند .
۴. خبر و گزارش این نمایشگاه در صفحه نخست روزنامه کیهان ۳۰ دی ۱۳۵۷ چاپ شده است ، حتی پوستر تئاتر تسخیر شدگان امیر اثباتی – موجود در آرشیو تالار مولوی _ نیز امضا گروه ۵۷ را بر خود دارد
۵. از شرکت کنندگان این نمایشگاه می توان به حبیب اله صادقی ، حسین خسروجردی ، ابوالفضل عالی ، ژرژ داوود زاده و ... نام برد که بعدها بخش تجسمی حوزه هنری را شکل می دهند .
۶. فایل آثار مرحوم اکبر اهری پور را آیدین سهرابی از آرشیو تبریز گرافیک در اختیار من گذاشتند .
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=yoeq8uh9mz66hsztwndr.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=4x6doe6o2x4uqidk6wxl.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=4bnun7ev7c7yca8yj6cn.jpg)
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=m6ry40kiqagci4i8d1l6.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=63til2qfextvtp0dkkd.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=3rw3k8zjiqg03mlib4j7.jpg)
منبع (http://www.rangmagazine.com/?type=dynamic&lang=1&id=1692)
پوستر های انقلاب بخشی مهم ، از تاریخ گرافیک ایران محسوب می شوند ؛ اما بنا به دلایلی چون نبود پژوهش و واکاوی جدی در این عرصه ، و یا نگاه سیاسی سالهای نخست انقلاب ، همچون دیگر زمینه های گرافیک هنوز کمتر به آن پرداخته شده است ، و متاسفانه طراحان نسل امروز کشور آشنایی کمی با آن آثار دارند؛ و این نمونه ای است از انقطاع و گسستی که در طول دوران تاریخی در فرهنگ و هنر این سرزمین به کرات شاهد آن بوده ایم ، و حاصل اختراع مجدد چرخ است که بار ها و بارها صورت می گیرد .
همزمان با جریان روشنگر های اواخر دوران قاجار و گسترش ارتباط با جهان خارج و شروع انتشار روزنامه های خواهان تجدد ، بارقه های تصاویر اجتماعی – سیاسی نخست به شکل کاریکاتور نمود پیدا می کند (۱)، تا سالها بعد از آن نیز کاریکاتور تنها شکل موجود گرافیک سیاسی در ایران است ، و گرافیک سیاسی به شکل پوستر به وجود نمی آید ، شاید یکی از علل را بتوان در نبود تحمل مخالفان در حاکمیت بر شمرد ، هرچند بررسی علل و آسیب شناسی عدم رشد این مقوله در این اندک نمی گنجد .
تنها در سالهای انقلاب است که این جریان به صورت خود جوش شکل می گیرد ، حوالی سالهای ۱۳۵۴-۱۳۵۵ کوروش شیشه گران اولین پوستر های سیاسی را در داخل ایران (۲) با مضمون برای صلح در لبنان و پس از آن پوستر آزادی قلم را با همکاری برادرانش منتشر می کنند . مورد استقبال مردم و بازخواست ساواک قرار می گیرند ، بهزاد و اسماعیل شیشه گران نیز به جریان خلق پوستر های انقلابی می پیوندند و به ساخت پوستر هایی از این دست می پردازند .
در جوش و خروش های پیش از انقلاب نیز گروهی از دانشجویان هنرهای زیبا پوستر هایی برای انقلاب خلق می کنند – گروه ۵۷ - را تعدادی از دانشجویان آن دوران هنرهای زیبا همچون امیر اثباتی ، اکبر اهری پور ، محمد فرزین ، عبد الرضا نیکو و ... (۳) آراپیک باغداساریان و نیکزاد نجومی که از قدیمی تر های دانشکده بودند تشکیل می دهند ، این گروه آثار خود را با امضای مشترک به نمایش می گذارند (۴) . مرتضی ممیز نیز دورا دور آنان را همراهی می کند .
پس از این نمایشگاه گروه دیگری از دانشجویان نیز پس از پیروزی انقلاب در حسینه ارشاد نمایشگاهی از آثار خود را برگزار می کنند (۵) . به جز این حرکت ها طراحان زیادی در طول این دوران به صورت انفرادی دست به تولید و ساخت پوستر می زنند ، پوستر های بسیاری نیز توسط مردم عادی ساخته می شود و در طول مبارزات مورد استفاده قرار می گیرد . پس از پیروزی انقلاب نیز پوستر هایی در رابطه با انقلاب طراحی و منتشر می شوند که در برخی شاهد ادامه روح انقلابی پوستر ها هستیم و برخی فقط پوستر هایی در تجلیل و ستایش انقلاب هستند ، به طور کلی ( به جز چند استثنا که اشاره شد ) طراحی و تولید این پوستر ها فردی و خود جوش است ، با هر وسیله ممکن اعم از دستگاه کپی ، اوزالید ، چاپ سیلک و بعد ها افست تکثیر می شوند ، اغلب طراحان این پوستر ها ، پوستر هایی سیاسی انقلاب های دیگر جهان را ندیده و مورد مطالعه قرار نداده اند ، هرچند ماحصل کار شباهتهایی به پوستر های انقلابی نقاط دیگر جهان دارد ، استفاده از رنگ سیاه و قرمز که رنگ اغلب پوسترهاست ، مفاهیم ساده و کوبنده ، تصاویری همچون مشت ، خون، گل لاله ، پرنده ، تفنگ عنصر غالب این پوستر هاست و بیننده را در برداشت اول متاثر می کنند ، مردم با این پوستر ها به خوبی ارتباط بر قرار می کنند و این پوستر ها هستند که قشر زیادی از مردم و جامعه را با پوستر آشنا می کنند ، نکته جلب توجه در پوستر های انقلاب رعایت ادب و نزاکتی است که در بسیاری از پوستر ها دیده می شود ، تند ترین انتقادات نیز اغلب با بی نزاکتی و توهین همراه نمی شوند ، پوستر بیشتر ها بیانیه های هستند که بسیار منطقی متین و هرچند همراه با هیجان و از طراحان صادر شده اند ، در این پوستر ها هجو هزل جایی ندارند ، بر خلاف آنچه در گرافیک سیاسی سایر کشور ها به کرات دیده می شود ، سالهای ۵۵ ۱۳تا ۱۳۶۰ سالهای اوج و شکوفایی پوستر های انقلابی است ، در این سالها پوستر های زیادی ساخته می شود ، که گهگاه آثاری درخشان و در خور توجه اند ، اما با شروع جنگ نگاه ها به سمت جنگ می رود و طومار پوستر های انقلاب ایران بسته می شود اما پوستر ها ی سیاسی و اجتماعی به شکلهای دیگر به حیات خود ادامه می دهند .
__________________________________________________ ______________
۱.حمید ساهر . سیر تحولات ۷۰ سال کاریکاتور ایران . تهران . آترپات
۲. در کتاب les ۵۰۰ offiches de mai ۶۸ . که پوستر هایی انقلاب ۶۸ فرانسه را نمایش می دهد پوستری ایرانی موجود است ، که هرچند در خارج از ایران منتشر شده اما از اولین پوستر هایی سیاسی ایران به شمار می آید .
۳. مقدمه کتاب گرافیک ایران ۱. انتشارات داروگ نوشته حسین چنعانی ، این نمایشگاه را به همت امیر اثباتی عنوان می کند ، امیر اثباتی این را حاصل کار گروهی و آن افراد را در آن نمایشگاه به خاطر می آورد و افرادی را عنوان می کند که شاید امروز نخواهند آن نمایشگاه را در کارنامه خود عنوان کنند .
۴. خبر و گزارش این نمایشگاه در صفحه نخست روزنامه کیهان ۳۰ دی ۱۳۵۷ چاپ شده است ، حتی پوستر تئاتر تسخیر شدگان امیر اثباتی – موجود در آرشیو تالار مولوی _ نیز امضا گروه ۵۷ را بر خود دارد
۵. از شرکت کنندگان این نمایشگاه می توان به حبیب اله صادقی ، حسین خسروجردی ، ابوالفضل عالی ، ژرژ داوود زاده و ... نام برد که بعدها بخش تجسمی حوزه هنری را شکل می دهند .
۶. فایل آثار مرحوم اکبر اهری پور را آیدین سهرابی از آرشیو تبریز گرافیک در اختیار من گذاشتند .
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=yoeq8uh9mz66hsztwndr.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=4x6doe6o2x4uqidk6wxl.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=4bnun7ev7c7yca8yj6cn.jpg)
http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=m6ry40kiqagci4i8d1l6.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=63til2qfextvtp0dkkd.jpg)http://pnu-club.com/imported/mising.jpg (http://www.picup.ir/viewer.php?file=3rw3k8zjiqg03mlib4j7.jpg)
منبع (http://www.rangmagazine.com/?type=dynamic&lang=1&id=1692)