Borna66
07-06-2009, 12:02 PM
کلياتي در مورد بيماري مارك
مقدمه
در سال 1907 يك پزشك و پاتولوژيست مجارستاني، يك نوع فلج توأم رشته‌هاي عصبي را در تعدادي از خروس‌هايي كه در خانه خود نگاه داشته بود، گزارش كرد. اين بيماري كه به بيماري مارك معروف شد تا حدود 50 سال جزء گروهي از عوارضي كه به نام لوكوز كمپلكس شناخته مي‌شود در نظر گرفته مي‌شد. ولي در سال 1967 هرپس ويروس اختصاصي عامل بيماري مارك شناخته گرديد و امروزه از بيماري لكوز جدا بحث مي‌شود.
بيماري مارك امروزه از آفات مهم مرغداري به حساب آمده كه باعث مرگ و مير و يا كاهش توليد در صنعت مرغداري مي شود.زماني كه واكسينه كردن جوجه هاي يكروزه ابداع شد خسارت ناشي از اين بيماري بسيار كم شد ولي اين بيماري همچنان از مشكلات عمده در مرغهاي خانگي كه واكسينه نمي شوند به حساب مي آيداين بيماري باعث تومور در پرندگان مي شود و اين تومورها معمولا منجر به مرگ ناشي از فلج يا نقص در ارگانهاي حياتي مي شود .
عامل بيماري
بيماري مارك ( MD يا فلج مرغان) به وسيله هرپس ويروس كه جزو گروه سيتومگالو ويروسهاي وابسته به ياخته مي باشند، ايجاد مي شود.
حيوان حساس
بيشتر جوجه‌ها را درگير مي‌كند (به صورت حاد و خطرناك) ولي در گونه‌هاي ديگر طيور مانند بوقلمون، بلدرچين و .... نيز كم ديده مي‌شود.
روش‌هاي انتقال
اين ويروس بيش از 4 ماه در محيط به صورت آزاد مي‌تواند باقي بماند. اين ويروس از طريق فوليكول‌هاي پر انتشار پيدا مي‌كند، جوجه‌ها 3 هفته پس از خروج از تخم و از بين رفتن ايمني مادرزادي از راه تنفس و به وسيله گردو غبار مرغداري مبتلا مي‌شوند. بيماري مارك از طريق تخم به جنين انتقال نمي‌يابد. اين ويروس بسيار واگير و عفوني بوده و در صورت وجود يك عدد ويروس در گله، دیگر نمي‌شود جلوي انتقال و پخش بيماري را گرفت. عامل بيماري از سوسك‌ها، جرب‌ها و اووسيت آيمريا جدا شده است.
زمان شروع بيماري
جوجه‌ها تا 8 هفتگي به اين عفونت بسيار مستعد مي‌باشند. تعدادي از مرغان مبتلا رفته رفته علائم تومور را نيز نشان مي‌دهند. بيشتر پرنده‌ها در هفته‌هاي بين 24-10 از بين مي‌روند، ولي ممكن است نشاني‌هايش تا ماهها ديده نشود و در طيوري كه موتور پيشرفته دارند اميدي به نجاتشان نيست.
پاتوژنز بيماري
بيماري مارك به دو صورت ديده مي‌شود كه بستگي به محل شروع عفونت دارد: 1- فرم عصبي 2- فرم احشايي
فرم عصبي
در اين فرم بيشتر اعصاب، به خصوص عصب سياتيك (عصب اصلي پا) درگير مي‌شود پرنده نمي‌تواند سرپا بايستد و در نتيجه فلج شده و حيوان در اثر نخوردن آب و غذا تضعيف مي‌شود. در بيشتر موارد فلجي بسيار سريع رخ مي‌دهد و پرنده‌هايي كه كالبدگشايي شده‌اند اعصاب درگير در آنها به خوبي قابل مشاهده است، به طوريكه اعصاب متورم و باد كرده شده و حالت طبيعي خود را ندارد.
پس از ورود ويروس از راه مخاط تنفس، چشم و گلو در همانجا يك ويرمي اوليه داده و سپس خود را به اعضاي لنفاوي(بورس، تيموس) ثانويه رسانده كه 4-3 روز طول مي‌كشد در آنجا ويروس تكثير داده و توليد آنتي‌ژن ويروس مي‌كند. 7-6 روز بعد از ابتلا ويروس موجب علايم و تلفات به ميزان 70-60% در گله‌هاي غيرواكسينه و 5% در گله‌هاي واكسينه مي‌گردد.
در فرم عصبي يا 1-فلجي زودگذر 2-آرترواسكلروز ديده مي‌شود.
فرم احشايي
بعضي از طيور به صورت افسرده ديده مي‌شوند و ديگران ممكن است مقداري فلجي داشته باشند. پرندگاني كه ضعيف شده‌اند رنگ پريده به نظر مي‌رسند و تاج آنها چروكيده و خشك مي‌شود.
تومور‌هاي خاكستري - سفيد در تخمدان، كبد، طحال، كليه، قلب و ديگر ارگان‌ها ديده مي‌شود. بعضي اوقات كبد و طحال متورم مي‌شوند بدون اينكه توموري در محل وجود داشته باشد.
3- مارك چشمي كه از ديگر اشكال مختلف بيماري است كه در اثر نفوذ لنفوسيتي در سطح چشم و به ويژه عنبيه ايجاد مي‌شود و به اشكال مختلف كانون‌هاي سفيد، كاملا سفيد، مردمك مضرس و يا فوق العاده ريز ديده مي‌شود.
4- مارك پوستي: كه فوليكول‌هاي ريشه پر به شدت آلوده شده و به صورت دانه‌ها و ندول‌هاي قرمز رنگ در سطح پوست ديده مي‌شود.
تشخيص تفريقي
از لوكوز لنفوئيدي كه باعث تومور مي‌شود بايد تشخيص داد.
درمان
تاكنون درمان قطعي نداشته است.
پيشگيري
1- واكسيناسيون: واكسيناسيون به وسيله واكسن‌هاي ويروسي مانند واكسن هرپس ويروسي بوقلمون موسوم به HVTجوجه را در مقابل بيماري مارك محافظت مي‌كند. جوجه‌هاي يكروزه در هچري واكسينه مي‌شوند. اين واكسن كه تنها در مرغان مادر و تخم‌گذار مصرف شده و در جوجه‌هاي گوشتي مصرف چنداني ندارند.
اين واكسن را كه (HVT، T.H.V) به شكل ليوفيليزه تهيه شده است تنها يكبار و در سن 1 روزگي كارخانه جوجه‌كشي به اندازه 0.2 سي سي زير جلد پشت گردن يا عضله ران تزريق مي‌كنند و تا 7 روزگي هم مي‌شود تزريق كرد.
چون اين واكسن بسيار حساس است بايد بسيار به دقت استفاده شود و هر جوجه بايد به مقدار مشخص از دوز دارو را دريافت كند تا ايمني را بدست آورد.
2-مديريت: يكي از راه‌هاي آسان براي افزايش مقاومت طيور در مقابل بيماري مارك انتخاب و اصلاح ژنتيكي مي‌باشد ولي به علت ظهور اثرات واكسيناسيون در مرغداري‌هاي تجاري كمتر از روش اصلاح ژنتيكي استفاده شده است.
جدا كردن جوجه‌هاي واكسينه در دو هفته اول زندگي اين شانس را به اين جوجه‌ها مي‌دهد كه ايمني شان بالا برود و زماني كه ايمني‌شان بالا رفت آماده مقابله با بيماري مارك مي‌باشند.
از روش‌هاي ديگر مقابله با بيماري استفاده از گله‌هايي كه حاوي پادگن و B12 باشند كه قدم مؤثري در رابطه با كنترل بيماري است. در روش all in-all out (تمام پر- تمام خالي) اثرات واكسيناسيون به وضوح مشخص است كه تأثير بسيار مثبتي دارد.
References:
1-Marek’s disease: Morton Bell.
2- احمد شيمي. احمد- ويروس شناسي دامپزشكي.
3- عبدي. كاظم- راهنماي كلينيكي طيور.
مقدمه
در سال 1907 يك پزشك و پاتولوژيست مجارستاني، يك نوع فلج توأم رشته‌هاي عصبي را در تعدادي از خروس‌هايي كه در خانه خود نگاه داشته بود، گزارش كرد. اين بيماري كه به بيماري مارك معروف شد تا حدود 50 سال جزء گروهي از عوارضي كه به نام لوكوز كمپلكس شناخته مي‌شود در نظر گرفته مي‌شد. ولي در سال 1967 هرپس ويروس اختصاصي عامل بيماري مارك شناخته گرديد و امروزه از بيماري لكوز جدا بحث مي‌شود.
بيماري مارك امروزه از آفات مهم مرغداري به حساب آمده كه باعث مرگ و مير و يا كاهش توليد در صنعت مرغداري مي شود.زماني كه واكسينه كردن جوجه هاي يكروزه ابداع شد خسارت ناشي از اين بيماري بسيار كم شد ولي اين بيماري همچنان از مشكلات عمده در مرغهاي خانگي كه واكسينه نمي شوند به حساب مي آيداين بيماري باعث تومور در پرندگان مي شود و اين تومورها معمولا منجر به مرگ ناشي از فلج يا نقص در ارگانهاي حياتي مي شود .
عامل بيماري
بيماري مارك ( MD يا فلج مرغان) به وسيله هرپس ويروس كه جزو گروه سيتومگالو ويروسهاي وابسته به ياخته مي باشند، ايجاد مي شود.
حيوان حساس
بيشتر جوجه‌ها را درگير مي‌كند (به صورت حاد و خطرناك) ولي در گونه‌هاي ديگر طيور مانند بوقلمون، بلدرچين و .... نيز كم ديده مي‌شود.
روش‌هاي انتقال
اين ويروس بيش از 4 ماه در محيط به صورت آزاد مي‌تواند باقي بماند. اين ويروس از طريق فوليكول‌هاي پر انتشار پيدا مي‌كند، جوجه‌ها 3 هفته پس از خروج از تخم و از بين رفتن ايمني مادرزادي از راه تنفس و به وسيله گردو غبار مرغداري مبتلا مي‌شوند. بيماري مارك از طريق تخم به جنين انتقال نمي‌يابد. اين ويروس بسيار واگير و عفوني بوده و در صورت وجود يك عدد ويروس در گله، دیگر نمي‌شود جلوي انتقال و پخش بيماري را گرفت. عامل بيماري از سوسك‌ها، جرب‌ها و اووسيت آيمريا جدا شده است.
زمان شروع بيماري
جوجه‌ها تا 8 هفتگي به اين عفونت بسيار مستعد مي‌باشند. تعدادي از مرغان مبتلا رفته رفته علائم تومور را نيز نشان مي‌دهند. بيشتر پرنده‌ها در هفته‌هاي بين 24-10 از بين مي‌روند، ولي ممكن است نشاني‌هايش تا ماهها ديده نشود و در طيوري كه موتور پيشرفته دارند اميدي به نجاتشان نيست.
پاتوژنز بيماري
بيماري مارك به دو صورت ديده مي‌شود كه بستگي به محل شروع عفونت دارد: 1- فرم عصبي 2- فرم احشايي
فرم عصبي
در اين فرم بيشتر اعصاب، به خصوص عصب سياتيك (عصب اصلي پا) درگير مي‌شود پرنده نمي‌تواند سرپا بايستد و در نتيجه فلج شده و حيوان در اثر نخوردن آب و غذا تضعيف مي‌شود. در بيشتر موارد فلجي بسيار سريع رخ مي‌دهد و پرنده‌هايي كه كالبدگشايي شده‌اند اعصاب درگير در آنها به خوبي قابل مشاهده است، به طوريكه اعصاب متورم و باد كرده شده و حالت طبيعي خود را ندارد.
پس از ورود ويروس از راه مخاط تنفس، چشم و گلو در همانجا يك ويرمي اوليه داده و سپس خود را به اعضاي لنفاوي(بورس، تيموس) ثانويه رسانده كه 4-3 روز طول مي‌كشد در آنجا ويروس تكثير داده و توليد آنتي‌ژن ويروس مي‌كند. 7-6 روز بعد از ابتلا ويروس موجب علايم و تلفات به ميزان 70-60% در گله‌هاي غيرواكسينه و 5% در گله‌هاي واكسينه مي‌گردد.
در فرم عصبي يا 1-فلجي زودگذر 2-آرترواسكلروز ديده مي‌شود.
فرم احشايي
بعضي از طيور به صورت افسرده ديده مي‌شوند و ديگران ممكن است مقداري فلجي داشته باشند. پرندگاني كه ضعيف شده‌اند رنگ پريده به نظر مي‌رسند و تاج آنها چروكيده و خشك مي‌شود.
تومور‌هاي خاكستري - سفيد در تخمدان، كبد، طحال، كليه، قلب و ديگر ارگان‌ها ديده مي‌شود. بعضي اوقات كبد و طحال متورم مي‌شوند بدون اينكه توموري در محل وجود داشته باشد.
3- مارك چشمي كه از ديگر اشكال مختلف بيماري است كه در اثر نفوذ لنفوسيتي در سطح چشم و به ويژه عنبيه ايجاد مي‌شود و به اشكال مختلف كانون‌هاي سفيد، كاملا سفيد، مردمك مضرس و يا فوق العاده ريز ديده مي‌شود.
4- مارك پوستي: كه فوليكول‌هاي ريشه پر به شدت آلوده شده و به صورت دانه‌ها و ندول‌هاي قرمز رنگ در سطح پوست ديده مي‌شود.
تشخيص تفريقي
از لوكوز لنفوئيدي كه باعث تومور مي‌شود بايد تشخيص داد.
درمان
تاكنون درمان قطعي نداشته است.
پيشگيري
1- واكسيناسيون: واكسيناسيون به وسيله واكسن‌هاي ويروسي مانند واكسن هرپس ويروسي بوقلمون موسوم به HVTجوجه را در مقابل بيماري مارك محافظت مي‌كند. جوجه‌هاي يكروزه در هچري واكسينه مي‌شوند. اين واكسن كه تنها در مرغان مادر و تخم‌گذار مصرف شده و در جوجه‌هاي گوشتي مصرف چنداني ندارند.
اين واكسن را كه (HVT، T.H.V) به شكل ليوفيليزه تهيه شده است تنها يكبار و در سن 1 روزگي كارخانه جوجه‌كشي به اندازه 0.2 سي سي زير جلد پشت گردن يا عضله ران تزريق مي‌كنند و تا 7 روزگي هم مي‌شود تزريق كرد.
چون اين واكسن بسيار حساس است بايد بسيار به دقت استفاده شود و هر جوجه بايد به مقدار مشخص از دوز دارو را دريافت كند تا ايمني را بدست آورد.
2-مديريت: يكي از راه‌هاي آسان براي افزايش مقاومت طيور در مقابل بيماري مارك انتخاب و اصلاح ژنتيكي مي‌باشد ولي به علت ظهور اثرات واكسيناسيون در مرغداري‌هاي تجاري كمتر از روش اصلاح ژنتيكي استفاده شده است.
جدا كردن جوجه‌هاي واكسينه در دو هفته اول زندگي اين شانس را به اين جوجه‌ها مي‌دهد كه ايمني شان بالا برود و زماني كه ايمني‌شان بالا رفت آماده مقابله با بيماري مارك مي‌باشند.
از روش‌هاي ديگر مقابله با بيماري استفاده از گله‌هايي كه حاوي پادگن و B12 باشند كه قدم مؤثري در رابطه با كنترل بيماري است. در روش all in-all out (تمام پر- تمام خالي) اثرات واكسيناسيون به وضوح مشخص است كه تأثير بسيار مثبتي دارد.
References:
1-Marek’s disease: Morton Bell.
2- احمد شيمي. احمد- ويروس شناسي دامپزشكي.
3- عبدي. كاظم- راهنماي كلينيكي طيور.