Borna66
07-05-2009, 08:21 PM
اثرات استرس گرمايي در نيمچه هاي گوشتي
- كاهش مصرف غذا و در نتيجه كاهش رشد :
نياز به ا نرژي در نيمچه هاي گوشتي با ا فزا يش دما كاهش يافته و متعاقب آن مصرف غذا كم مي شود كه منجر به كاهش در يافت پروتئين ، اسيد هاي آمينه و ساير مواد مغذي شده و رشد كاهش مي يابد .
بر اساس يك تحقيق ، معلوم شده نيمچه هاي پرورش يافته در شرايط استرس حرارتي ( دماي 30 در جه سانتيگراد و رطوبت نسبي 74 % ) نسبت به گروه شاهد 48% مصرف غذا و 53 % افزايش وزن كمتري داشتند . گزارش گرديده كه افزايش وزن نيمچه هاي گوشتي در دماي 21 درجه از 8-4 هفتگي ، 1225 گرم بود و در دماي 26 درجه به 1087 گرم كاهش يافت كه بيشتر به علت كاهش نياز به ا نرژي بود . اين ارتباط را به صورت فرمول زير مي توان محاسبه كرد .
Me = 1690 – 2.1 T
Me : ا نرژ ي قابل متابوليسم مورد نياز بر حسب كيلوژول در روز
T : درجه حرارت محيط بر حسب درجه سانتي گراد
2- كاهش قابليت استفاده بيولوژيكي مواد مغذي :
افزايش دماي محيط باعث كاهش معني داري ا نرژي قابل متابوليسم ظاهري . قابليت هضم حقيقي پروتئين جيره مي شود . قابليت هضم حقيقي اسيد هاي آمينه غير از ليزين نيز در جوجه هاي گوشتي تحت شرايط استرس حرارتي ( 32 درجه ) كاهش پيدا مي كند . ا لبته در آزمايشات ديگر ، مشخص گرديد كه اين كاهش قابليت هضم ، وا بسته به جنس بوده و در ماده ها وجود دارد نه در نر ها . ولي آزمايشات ديگر كاهش قابليت هضم ليزين را نيز نشان داده ا ند .
3- ذخيره شدن بيشتر چربي در محوطه بطني :
حيوان جهت كاهش حرارت توليدي در بدن ، ا نرژي را بيشتر به صورت چربي ذخيره مي كند كه باعث ا فت كيفيت لاشه مي شود .
4- آمادگي بيشتر جمعيت براي ابتلا به بيماريها و انگلها :
به علت كاهش مواد مغذي ، توليد برخي از هورمون هاي موثر در حفظ ايمني بدن كاهش يافته و حيوان حساسيت بيشتري نسبت به بيماريها و ا نگلها پيدا مي كند.
5- مرطوب شدن بستر و مشكلات ناشي از آن :
بالا بودن دماي سالن ، موجب ا فزايش مصرف آب و آبكي شدن مدفوع شده و در نتيجه مرطوب شدن بستر ، توليد آمونياك بالا رفته ، كوري و مرگ عارض مي شود . همچنين به علت تماس سينه جوجه هاب با آمونياك بستر ، سينه رنگ قهوه اي و سياه پيدا مي كند و به اصطلاح مي سوزد كه در كشتارگاه اين لاشه ها پس زده مي شوند .
6- تغيير خصوصيات خون و بروز آلكالوز تنفسي :
شايد بتوان گفت كه مهمترين زيان حرارت بالا ، ايجاد آلكالوز تنفسي است كه به علت كاهش فشار خون Co2 خون در نتيجه عمل له له زدن رخ مي دهد . آلكالوز با دفع بيكربنات كه به عنوان بافر در خون عمل مي كند ، همراه است . دفع Co2 باعث دفع H+ خون نيز شده و محيط خون قليايي مي گردد.
تحقيقات نشان داده ا ند كه وقوع آلكالوز در حدود 60 دقيقه پس از وقوع شرايط استرس حرارتي است . ميزان هموگلوبين ، هماتوكريت و پلاسماي خون نيز كاهش مي يابد.
7- افزايش تلفات و زيان اقتصادي :
به علت همه موارد مذكور ، تلفات در فارم زياد شده و زيان ا قتصادي عارض مي گردد.
روش هاي رفع كاهش عملكرد طي شرايط استرس حرارتي :
الف ) تغييرات فيزيولوزيكي و فيزيكي حاصل در خون حيوان
اولين عمل جهت مقابله با شرايط استرس حرارتي توسط خود حيوان صورت مي گيرد. بدين ترتيب كه حيوان در ا بتدا عرق مي كند ولي چون طيور غدد مولد عرق ندارد ، روش هاي زير را جهت مقابله با استرس حرارتي را اتخاذ مي كند :
1- كاهش مصرف غذا :
اولين عكس العمل جوجه ها به دماي بالا ، كاهش مصرف غذاست تا اولاَ ميزان متابوليسم پايه را كاهش دهند تا توليد حرارت كمتر شود . ثانياَ ظرفيت مصرف بيشتر آب را كه طي تبخير ششي از دست مي دهد ، داشته باشد .
2- باز كردن بالها و افزايش سطح بدن جهت افزايش تبادل حرارتي .
3- ماليدن خود به زمين جهت دفع حرارت از طريق انتقال آن به بستر.
4-گشادن رگهاي خوني و فرستادن خون به سطح بدن و بويژه به نواحي پر خون مانند ريش و تاج .
5-در موارد حاد ، له له زدن و تبخير تنفسي مشخص شده كه مرغ مي تواند از طريق عمل له له زدن دفع آب را از 5 گرم در ساعت به 30 گرم در ساعت برساند.
6- كنترل هورموني :
جلوگيري از ترشح هورمون هاي تحريك كننده متابوليسم ( مانند تيروكسين ) و افزايش سطح ترشح هورمون هاي كنترل كننده متابوليسم ( مانند كورتيكو استروئيد ها ) .
ب) روش هاي مديريتي :
1- استفاده از سالن هاي بسته :
اين عمل بويزه در مناطقي كه رطوبت نسبي پايين است مهم مي باشد.
2- عايق دار كردن سقف و ديوار هاي سالن ها :
براي جلوگيري از نفوذ تابش آفتاب صورت مي گيرد و از پشم شيشه ، ا يرا نيت ، رنگزني و سفيد كاري استفاده مي شود . براي سفيد كاري بهتر است كه از 9 كيلوگرم آهك ، 5/22 ليتر آب و 14/1 ليتر پلي وينيل استات استفاده شود .
3- استفاده از مه پاش ها :
اين روش در مناطق گرم و خشك كاربرد دارد ، چرا كه زيادي آن موجب مرطوب شدن بستر مي گردد . معلوم شده كه مه پاش ها مي توا نند دماي داخل سالن را تا 5 درجه كاهش دهند .
4- استفاده از خنك كننده هاي ديسكي يا صفحه اي :
اين خنك كننده ها قطرات آب را به صورت ريز در هوا پخش مي كنند كه باز هم مانند مه پاش ها ويژه مناطق گرم و خشك است .
5- تهويه و استفاده از فن ها در سالن :
در شرايط مطلوب سالن از نظر دما ( 1/21- 3/18 درجه ) سرعت جريان مواد نبايد بيش از 9 متر در دقيقه باشد ولي با افزايش دما مي توان آن را تا حدي كه ايجاد گرد و غبار نكند ، افزايش داد . البته افزايش شدت جريان هوا تا حدود 31 روزگي تاثير معني داري بر رشد نيمچه ها ندارد . تهويه بويژه در تراكم هاي بالا سبب توزيع بيشتر اكسيژن شده ، سطح آمونياك و Co2 سالن را كاهش مي دهد .
روش بهتر تهويه اين است كه هواكش ها را در سقف سالن ها قرار دهيم تا هواي گرم را كه به طرف بالا حركت مي كند، بيرون بكشد .
همچنين بهتر است كه فن ها شب ها هم كار كنند زيرا مشخص گرديده كه خنك كردن جوجه ها در شب باعث تحمل بهتر گرما در روز بعد مي شود.
7- كاهش تراكم در فارم :
مي توان تعداد جوجه ها را در واحد سطح كاهش داده ، حرارت محيط را كم كرد . جوجه هاي تلف شده را بايد دو بار در روز ( اويل صبح و اواخر عصر ) از سالن جمع كرد.
8- استفاده از آب خنك :
به منظور جلوگيري از دهيدراتاسيون بدن طيور در دماي بالا ، بايستي آب به طور مداوم توزيع گردد. دماي آب نيز مهم است . مطالعات نشان داده ا ند كه آب آشاميدني خنك در حد 15 درجه سانتي گراد در مقايسه با آب 30 درجه سانتي گراد ، مصرف غذا را به ميزان 10-5 درصد افزايش مي دهد.
ا لبته طي آزمايشات مختلف معلوم شده كه مناسب ترين دماي آب آشاميدني در نيمچه هاي گوشتي 12-8 درجه سانتي گراد است و به ازاي هر يك درجه افزايش دماي محيط از 21 درجه سانتي گراد مصرف آب به ميزان 4% افزايش مي يابد.
براي تامين آب خنك يا بايد لوله هاي آب را عايق كاري كرد و يا سيستم آبخوري را حداقل 4-3 بار در روز از آب خالي كرد.
1- تغيير در سيستم آبخوري :
مشاهده شده مصرف آب توسط جوجه ها ي تحت تنش حرارتي ، از آ بخوري قطره اي نسبت به آبخوري هاي باز مانند انواع فنجاني ، زنگوله اي و ناوداني كمتر است و با افزايش حرارت ، مصرف آب از آبخوريهاي باز بيشتر شده ، را ندمان توليد بهتر مي گردد.
2- خاموش كردن چراغ ها و روشني ها در روز و ساعات گرم هوا و تغذيه در شب و ساعات خنك :
مصرف خوراك نيمچه ها در شرايط استرس حرارتي بلافاصله پس از روشناي صبح بالاست و به تدريج در اواسط روز كاهش مي يابد و باز هم حدود يك ساعت مانده به تاريكي ا فزايش مي يابد كه يك منحني به شكل U تشكيل مي گردد.
لذا ارائه خوراك در اوج مصرف بهتر است . اين امر با توجه به اينكه در نيمچه هاي گوشتي تغذيه آزاد و تمام وقت داريم تا حدودي باعث كاهش رشد مي شود .
3- نوع تغذيه :
مطالعات نشان داده ا ند كه مي توان رشد جوجه ها را در شرايط استرس حرارتي ، با تغذيه اجباري در سطح بالاي مصرف اختياري ا فزايش داد كه البته اين كار در سطح صنعتي به هيچ عنوان قابل اجرا نيست . همچنين مي توان جيره را به ميزان 10 % تغليظ كرد.
روش ديگر قرار دادن جوجه ها در محدوديت غذايي به ميزان 60 % در 4و5و6 روزگي است كه ضريب تبديل غذايي را كاهش داده ، وزن بدن و سرزندگي نيمچه ها را افزايش مي دهد . ارا ئه غذا به صورت پلت نيز باعث بهبود را ندمان مي گردد.
4- عوامل تغذيه اي :
فاكتورهاي تغذيه اي مهم و متعدد بوده و در هر شرايطي مي توان آنها را به كار گرفت . اين عوامل عبارتند از :
الف ) ويتامين ها و مواد معدني :
افزودن مكمل مواد معدني و ويتاميني به جيره نيمچه هاي گوشتي تحت شرايط استرس حرارتي باعث بهتر شدن ضريب تبديل غذايي نسبت به گروه شاهد مصرف غذا را بع ميزان 4/36% در ماده ها و 7/47% در نرها افزايش داد .
همچنين در يك آزمايش مشخص شد كه افزودن 2/0 % كلرايد پتاسيم به آب آشاميدني نيمچه هاي گوشتي تحت شرا يط استرس حرارتي ( 7/36 درجه ) باعث 7% ا فزايش وزن شد ولي مصرف غذا تفاوت معني داري نداشت.
بيكربنات سديم نيز جهت مقابله با آلكالوز ناشي از استرس حرارتي به كار مي رود به طوري كه طي يك آزمايش ، افزودن 1% كربنات سديم به جيره استاندارد خروس هاي جوان ، باعث بهتر شدن ا فزايش وزن روزا نه و ضريب تبديل غذايي شد . البته بيكربنات سديم باعث قليايي شدن ادرار شده ، نقرس حاصل مي شود. از طرف ادرار قليايي ، به همراه كلسيم محيط مناسبي جهت ايجاد سنگ هاي كليوي مي باشد. از تركيباتي نظير كلرايد آمونيوم ، سولفات آمونيوم ، متيونين و 4- هيدروكسي 2- متيل بوتانوئيك اسيد را مي توان استفاده كرده ، ادرار را اسيدي كرد و از وقوع سنگ كليه جلوگيري نمود .
از پيش مخلوط هاي ديگر ، ويتامين ث ( به ميزان 200 پي پي ام جيره ) است كه با كاهش دماي بدن ، تلفات را كاهش مي دهد . اثر ويتامين ث بر افزايش رشد جوجه ها در شرايط استرس حرارتي ، كاهش سنتز كورتيكو استروئيد ها است كه اين استروئيد ها موجب افزايش تجزيه پروتئين بافتها مي شوند.
همچنين ويتامين ث اثر تحريكي بر فعاليت بيگانه خواري سيستم ريتكولواند و تليال داشته ، توليد آنتي باديها بويژه ايمنوگلوبولين جي را ا فزايش مي دهد .
البته طبق تحقيقات صورت گرفته ، اين ويتامين بايد به همراه روي مصرف گردد ، چون روي سبب ا فزايش جذب روده اي آن شده ، جذب آن را از 6/2 به 32/6 ميلي گرم بر ليتر در هر ساعت از هر سانتيمتر مربع روده مي رساند. در يك تحقيق مشخص شده كه افزودن ويتامين هاي A , B , D , E به ميزان 235 ميلي گرم در ليتر به آب آشاميدني نيمچه هاي گوشتي تحت شرايط استرس حرارتي ، سبب ا فزايش معني داري در وزن روزانه گرديده و ضريب تبديل غذايي را كاهش داد. همچنين ميزان توليد ايمنو گلوبولين جي در اين جوجه ها بيش از شاهد بود كه باعث كاهش تلفات ناشي از استرس حرارتي ، به ميزان 62% گرديد.
مشكل عمده اي كه در رابطه به مصرف ويتامين ها وجود دارد ، اين است كه ويتامين ها بسيار فرار هستند ، بويژه هنگامي كه در مجاورت چربي و عوامل آن و عوامل اكسيد كننده واقع مي شوند .
ب ) چربي ها :
مطالعات نشان داده اند كه ا فزودن چربي به جيره نيمچه هاي گوشتي تحت شرايط تنش حرارتي ، باعث بهبود مصرف غذا و عملكرد مي شود ، چون حرارت افزايشي حاصل از كاتابوليسم چربي در بدن در مقايسه با ساير منابع
ا نرژي نظير كربوهيدرا تها و پروتئين ها كمتر است و در نتيجه حرارت كمتري در بدن توليد مي شود. همچنين چربي به علت كاهش دادن سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش ، جذب مواد مغذي را بيشتر مي كند . [1]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] گرد آوري : اكبر محمد پور كارشناس ارشد امور دام جهاد كشاورزي شهرستان بستان آباد
2 نوشته شده در سه شنبه 16 اسفند1384ساعت 2:15 Pm توسط سهراب محمدي | 2 نظر
استرس گرمايي(1)
استرس گرمايي يكي از عواملي است كه به دليل ايجاد ضررو زيان مالي ناشي از كاهش عملكرد طيور و افزايش تلفات ، مي تواند به عنوان يك مشكل جدي براي پرورش دهندگان طيور مورد توجه قرار بگيرد . علاوه بر به كار گيري روش هاي مناسب مديريتي به منظور كاهش درجه حرارت محيط پرورش از قبيل تغيير سيستم پرورش از فضاي باز به سالن هاي مجهز و بهبود و اصلاح جيره هاي غذايي ، نكته اي كه توجه به آن حائز اهميت است به حداقل رساندن اثرات شديد استرس گرمايي بر روي پرنده است . استفاده از مكمل هاي خوراكي حاوي الكتروليت ها از قبيل بيكربنات سديم و كلريد پتاسيم مي توا ند به عنوان يك روشي براي تصحيح سطوح كاهش يافته دي اكسيد كربن ، بيكربنات و پتاسيم خون در پرندگاني كه از استرس گرمايي رنج مي برند ، به كار رود.
به طور كلي پرندگان زماني دچار استرس گرمايي مي شوند كه بدن آنها در ايجاد تعادل بين حرارت توليد شده از بدن دچار مشكل شود.
با توجه به اوضاع و شرايط آب و هواي كشور ما در اكثر نقاط و در فصول گرم حرارت محيط چند ماه در سال بالاتر از حد مورد نياز در مرغداري است ، مرغداران بايستي با به كارگيري روش هايي از بالارفتن درجه حرارت در سالن ها جلوگيري نمايند تا استرس حرارتي در سالن ها ايجاد خسارت نكند و يا به عبارتي ديگر ضايعات وارده به حداقل برسد . استرس حرارتي از مهمترين استرس هاي فيزيولوژيكي و محيطي است كه مانند عوامل استرس زاي ديگر مثل گرد و غبار ، واكسن ، سرو صدا و نامطلوب بودن تهويه ، نارسايهاي تغذيه اي و ... سبب بر هم خوردن روابط موزون بيولوژيكي ارگانيزم موجود زنده شده و سبب تغيير در عادت و رفتار آنها و تاثير بر روي كيفيت و كميت توليد مي گردد. مرغ براي حفظ فعل و انفعالات بدن بدون تغييرات مهم در ارگانيزم به حرارت 5/24-5/16 درجه سانتي گراد نياز دارد كه اصطلاحاَ حرارت اپتيموم و چهار چوب حرارتي خنثي مي نامند. در دماي پايين تر از محدوده مذكور متابوليزم بده فشرده تر شده و مصرف غذا بالا مي رود كه تخريب ضريب تبديل غذايي از پي آمدهاي آن است .
در دماي بالاتر ، بر حسب شدت ، فركانس تنفسي شديدتر مي شود ، اشتها كمتر مي گردد و تشنگي بيشتر مي شود ، در نتيجه تجمع مرغ در اطراف آبخوري ها و هواكش ها بيشتر مي شود ، تعداد تنفس افزايش مي يابد ، ميزان رشد روزا نه و مصرف غذا كاهش مي يابد . تخم مرغ كم شده و اندازه آن كوچك و پوسته آن نازك مي شود ، توليد اسپرم و خاصيت جوجه در آوري كم مي شود ، درصد تلفات بالا مي رود و حتي عوارض ظهور بيماري و كاني باليسم ظاهر مي گردد.
با چنين شرايطي براي پايين آوردن دماي سالن در نقاط گرم و در فصل تابستان مي توان به عوامل زير توجه داشت :
الف ) توجه به ساختمان واحدهاي مرغداري :
در ساختمان لانه هاي مرغداري براي كنترل حرارت نكات زير را بايد مورد توجه قرار داد:
1-قرار دادن طول سالن ها در جهت شرقي و غربي در سيستم لانه هاي باز جهت كاست تابش مستقيم اشعه خورشيد.
2- تنظيم فواصل بين سالن ها به طوري كه جريان هوا در حد معقولي تامين شود .
3-درختكاري محوطه سالن ها – درختاني در محوطه و جناحين سالن كاشته شوند كه ضمن دارا بودن رشد سريع ، داراي خزان و برگ ريزان بوده تا از تابش مستقيم خورشيد در فصول گرم روي سقف جلوگيري بعمل آورده و بالعكس در فصل سرد از آن بتوا نيم استفاده كنيم .
4-ا يزولاسيون سالن خصوصاَ سقف از ورق هاي ايزولان به قطر 4-2 سانتي متر ، براي اين منظور مي توان ازپشم شيشه ، صفحات فيبر فشرده و بالاخره چوب استفاده نمود.
5-منظور كردن تعدادي هواكش با قدرت هوادهي و جابجايي هواي مناسب ، زيرا ا فزايش سرعت هوا باعث كاستن درجه حرارت محيط مي گردد. لازم به توضيح است كه جريان هوا هميشه در اين ارتباط اثر مثبت ندارد بلكه وقتي كه هواي سالن بيش از حد بالا رود به علت ا فزايش تبخير سريع بدن جريان هوا ا ثر منفي خواهد داشت .
فن هاي داخلي را بايد طوري تعبيه نمود كه پروانه هاي آن به طور عمودي و مستقر شده و جريان هوا را به طور ا فقي برقرار سازد تا حداكثر جابجايي هوا را بر روي مرغ ها داشته باشيم .
6-وضعيت سالن – سقف سالن ها معمولاَ ممكن است مسطح ، شيب دار و يا مدور ( طاقي ) باشد . در هر يك از اين حالات شيب دار بايد در حدود 40-30 درصد شيب داشته باشد تا جريان هواي طبيعي برقرار شود ودرجه حرارت را پايين آورد .
سقف سالن ها بايد لبه دار باشد تا در موقع تابش مستقيم نور خورشيد به عنوان سايه بان مورد استفاده قرار گيرد. جهت انعكاس نور و عدم انتقال حرارت به داخل سالن هايي كه از نظر ا يزولاسيون مشكل دارند مي توان از رنگ سفيد و روشن براي رنگ آميزي استفاده نمود .
7-تعبيه لوله هاي آب در طول سالن به طوري كه در فواصل 7-5 متري به نازل ها و ا سپرا تورهايي به ارتفاع 5/1 متر و با قدرت آبدهي 3 ليتر در ثانيه مجهز باشند. جهت اسپري آب در سالن ها هر نيم ساعت به مدت 5 دقيقه در نقاطي كه رطوبت هوا پايين است مي توان دستگاه را به كار انداخت .
8-استفاده از كولرهاي آبي در مناطق خشك كه توسط كانال هاي هواي سرد و مرطوب را به داخل سالن ها هدايت مي كند . استفاده از اين سيستم به شكل ا بتداي تر و ارزان تر در سيستم هاي لانه هاي باز ، با آويزان نمودن چهار چوب قابدار همراه با پوشال در مدخل ورود هوا در طول سالن است كه با خيس نمودن پوشال ها به خنك شده هواي ورودي كمك خواهد شد.
ب) تغييرات در جيره غذايي :
در طول استرس حرارتي به لحاظ جلوگيري از ا فزايش حرارت بدن ، طيور غذا كمتر مصرف مي كنند ، چون حيوان بر حسب ميزان احتياج به ا نرژي ، خوراك مصرف مي كند و به محض تامين ا نرژي از خوردن خودداري مي كند . در نتيجه اگر تغييراتي در جيره داده نشود حيوان دچار كمبود بعضي از مواد مي گردد. بنابراين بسته به شرايط فصلي و ميزان حرارت بايد ميزان مواد مغذي را در جيره تغيير داد. بايد توجه داشته باشيم كه به ازاي هر يك درجه سانتي گراد ا نحراف از درجه حرارت خنثي يك درصد كاهش يا ا فزايش مصرف غذا خواهيم داشت . به عنوان مثال در سن 6 هفتگي به بعد چنانچه دماي سالن 34 درجه سانتي گراد باشد با احتساب 10 درجه سانتي گراد ا نحراف از درجه حرارت خنثي روزا نه با 10 درصد كسري مواد مغذي در جيره روبرو خواهيم بود. درچنين حالت بايد در محاسبه مواد مغذي جيره ، مقدار عددي مواد مغذي 10 درصد بيش از حد معمول باشد . در چنين حالتي بهتر است به جاي ا فزايش ميزان پروتئين اسيد آمينه ها به خصوص ليزين و اسيد آمينه هاي گوگرددار اضافه نمودن پروتئين ممكن است خود سبب توليد ا نرژي شده و سبب تشديد استرس حرارتي در طيور گردد.
ج) محدوديت هاي تغذيه اي :
متابوليزم هضم غذا باعث ا فزايش حرارت داخلي بدن مي گردد . مقايسه پرندگاني كه در طول مدت استرس حرارتي در دستگاه گوارش غذا دارند با آنهايي كه تحت محدوديت جيره غذايي هستند نشان داده است كه در دسته اول ، عوارض استرس حرارتي بيشتر از دسته اي است كه در محدوديت غذايي بوده ا ند و دستگاه گوارش خالي داشتند.
با علم به اينكه مقاومت و مدت زمان زنده ماندن در استرس حرارتي با وزن طيور را بطه عكس دارد . مشاهدات عيني در گله هاي مادر در مقايسه با گله هاي گوشتي ( گذشته از مسئله تركم كه مي توا ند در تلفات نقش داشته باشد ) با توجه به وزن بالا در رابطه با تلفات استرس حرارتي محدوديت جيره در گله هاي مادر در طول مدت استرس است كه مقاومت آنها را به خوبي نشان مي دهد . در اين را بطه توصيه مي گردد جهت بالا بردن مقاومت گله هاي گوشتي به استرس حرارتي در اوقات گرم روز كه درجه حرارت سالن ها از 32 درجه سانتي گراد تجاوز مي كند غذا از دسترس طيور خارج گردد . توصيه مذكور عملاَ در روزهاي گرم تابستان در فاصله زماني 10 صبح تا 4 بعد از ظهر ( دماي بيشينه شبانه روز ) در تعدادي از فارم هاي شبانه روز در تعدادي از فارم هاي مازندران به كار گرفته شده و نتايج قابل توجهي داشت . قابل ذكر است كه كسري دان مصرفي و كاهش رشد احتمالي در ساعات خنك شبانه روز قابل جبران است .
ه ) وضع فيزيكي دان
حتي الامكان سعي شود از دان هاي فشرده ( پلت ) استفاده گردد زيرا باعث ازدياد مصرف شده و در ثاني از جنب و جوش و تحرك مرغ كاسته مي شود . با توجه به پاييت بودن انرژي ، ا قلامي مثل سبوس گندم با در نظر گرفتن ميزان فيبر مي توان جهت بالا بردن كيفيت فيزيكي ، دان پلت مورد استفاده قرار گيرند.
و) استفاده از اوماج با افزودن ملاس يا دوغ تحريك اشتها و بالا بردن مصرف غذا
ز) تحريك اشتهاي مرغ با به هم زدن دان 3-2 مرتبه در روز.
همچنين تنظيم ارتفاع دان در دا نخوري ها به حد كم 1-5/0 سانتيگراد به طوري كه هميشه دان تازه در اختيار باشد.
ح ) افزايش ويتامين C :
در جيره به نسبت ( P.p.m ) 100-50 ويتامين C باعث سنتز هورمون هاي موثر در آزاد سازي ا نرژي براي اعمال اساسي بدن مثل ضربان قلب ، تنظيم فشار خون ، حرارت ، تنفس و... خواهد شد. در ثاني ويتامين C باعث تحريك اشتها شده و در حرارت بالا باعث مي شود كه مصرف دان در ا ثر گرما جلوگيري گردد در نتيجه ميزان رشد در هوار گرم كمتر كاهش مي يابد.
د) استفاده از يخ در آب آشاميدني طيور :
جهت تعديل و كاستن درجه حرارت داخلي و تحريك به مصرف آب بيشتر كه به طور ضمني در مصرف دان ناثير خواهد داشت
- كاهش مصرف غذا و در نتيجه كاهش رشد :
نياز به ا نرژي در نيمچه هاي گوشتي با ا فزا يش دما كاهش يافته و متعاقب آن مصرف غذا كم مي شود كه منجر به كاهش در يافت پروتئين ، اسيد هاي آمينه و ساير مواد مغذي شده و رشد كاهش مي يابد .
بر اساس يك تحقيق ، معلوم شده نيمچه هاي پرورش يافته در شرايط استرس حرارتي ( دماي 30 در جه سانتيگراد و رطوبت نسبي 74 % ) نسبت به گروه شاهد 48% مصرف غذا و 53 % افزايش وزن كمتري داشتند . گزارش گرديده كه افزايش وزن نيمچه هاي گوشتي در دماي 21 درجه از 8-4 هفتگي ، 1225 گرم بود و در دماي 26 درجه به 1087 گرم كاهش يافت كه بيشتر به علت كاهش نياز به ا نرژي بود . اين ارتباط را به صورت فرمول زير مي توان محاسبه كرد .
Me = 1690 – 2.1 T
Me : ا نرژ ي قابل متابوليسم مورد نياز بر حسب كيلوژول در روز
T : درجه حرارت محيط بر حسب درجه سانتي گراد
2- كاهش قابليت استفاده بيولوژيكي مواد مغذي :
افزايش دماي محيط باعث كاهش معني داري ا نرژي قابل متابوليسم ظاهري . قابليت هضم حقيقي پروتئين جيره مي شود . قابليت هضم حقيقي اسيد هاي آمينه غير از ليزين نيز در جوجه هاي گوشتي تحت شرايط استرس حرارتي ( 32 درجه ) كاهش پيدا مي كند . ا لبته در آزمايشات ديگر ، مشخص گرديد كه اين كاهش قابليت هضم ، وا بسته به جنس بوده و در ماده ها وجود دارد نه در نر ها . ولي آزمايشات ديگر كاهش قابليت هضم ليزين را نيز نشان داده ا ند .
3- ذخيره شدن بيشتر چربي در محوطه بطني :
حيوان جهت كاهش حرارت توليدي در بدن ، ا نرژي را بيشتر به صورت چربي ذخيره مي كند كه باعث ا فت كيفيت لاشه مي شود .
4- آمادگي بيشتر جمعيت براي ابتلا به بيماريها و انگلها :
به علت كاهش مواد مغذي ، توليد برخي از هورمون هاي موثر در حفظ ايمني بدن كاهش يافته و حيوان حساسيت بيشتري نسبت به بيماريها و ا نگلها پيدا مي كند.
5- مرطوب شدن بستر و مشكلات ناشي از آن :
بالا بودن دماي سالن ، موجب ا فزايش مصرف آب و آبكي شدن مدفوع شده و در نتيجه مرطوب شدن بستر ، توليد آمونياك بالا رفته ، كوري و مرگ عارض مي شود . همچنين به علت تماس سينه جوجه هاب با آمونياك بستر ، سينه رنگ قهوه اي و سياه پيدا مي كند و به اصطلاح مي سوزد كه در كشتارگاه اين لاشه ها پس زده مي شوند .
6- تغيير خصوصيات خون و بروز آلكالوز تنفسي :
شايد بتوان گفت كه مهمترين زيان حرارت بالا ، ايجاد آلكالوز تنفسي است كه به علت كاهش فشار خون Co2 خون در نتيجه عمل له له زدن رخ مي دهد . آلكالوز با دفع بيكربنات كه به عنوان بافر در خون عمل مي كند ، همراه است . دفع Co2 باعث دفع H+ خون نيز شده و محيط خون قليايي مي گردد.
تحقيقات نشان داده ا ند كه وقوع آلكالوز در حدود 60 دقيقه پس از وقوع شرايط استرس حرارتي است . ميزان هموگلوبين ، هماتوكريت و پلاسماي خون نيز كاهش مي يابد.
7- افزايش تلفات و زيان اقتصادي :
به علت همه موارد مذكور ، تلفات در فارم زياد شده و زيان ا قتصادي عارض مي گردد.
روش هاي رفع كاهش عملكرد طي شرايط استرس حرارتي :
الف ) تغييرات فيزيولوزيكي و فيزيكي حاصل در خون حيوان
اولين عمل جهت مقابله با شرايط استرس حرارتي توسط خود حيوان صورت مي گيرد. بدين ترتيب كه حيوان در ا بتدا عرق مي كند ولي چون طيور غدد مولد عرق ندارد ، روش هاي زير را جهت مقابله با استرس حرارتي را اتخاذ مي كند :
1- كاهش مصرف غذا :
اولين عكس العمل جوجه ها به دماي بالا ، كاهش مصرف غذاست تا اولاَ ميزان متابوليسم پايه را كاهش دهند تا توليد حرارت كمتر شود . ثانياَ ظرفيت مصرف بيشتر آب را كه طي تبخير ششي از دست مي دهد ، داشته باشد .
2- باز كردن بالها و افزايش سطح بدن جهت افزايش تبادل حرارتي .
3- ماليدن خود به زمين جهت دفع حرارت از طريق انتقال آن به بستر.
4-گشادن رگهاي خوني و فرستادن خون به سطح بدن و بويژه به نواحي پر خون مانند ريش و تاج .
5-در موارد حاد ، له له زدن و تبخير تنفسي مشخص شده كه مرغ مي تواند از طريق عمل له له زدن دفع آب را از 5 گرم در ساعت به 30 گرم در ساعت برساند.
6- كنترل هورموني :
جلوگيري از ترشح هورمون هاي تحريك كننده متابوليسم ( مانند تيروكسين ) و افزايش سطح ترشح هورمون هاي كنترل كننده متابوليسم ( مانند كورتيكو استروئيد ها ) .
ب) روش هاي مديريتي :
1- استفاده از سالن هاي بسته :
اين عمل بويزه در مناطقي كه رطوبت نسبي پايين است مهم مي باشد.
2- عايق دار كردن سقف و ديوار هاي سالن ها :
براي جلوگيري از نفوذ تابش آفتاب صورت مي گيرد و از پشم شيشه ، ا يرا نيت ، رنگزني و سفيد كاري استفاده مي شود . براي سفيد كاري بهتر است كه از 9 كيلوگرم آهك ، 5/22 ليتر آب و 14/1 ليتر پلي وينيل استات استفاده شود .
3- استفاده از مه پاش ها :
اين روش در مناطق گرم و خشك كاربرد دارد ، چرا كه زيادي آن موجب مرطوب شدن بستر مي گردد . معلوم شده كه مه پاش ها مي توا نند دماي داخل سالن را تا 5 درجه كاهش دهند .
4- استفاده از خنك كننده هاي ديسكي يا صفحه اي :
اين خنك كننده ها قطرات آب را به صورت ريز در هوا پخش مي كنند كه باز هم مانند مه پاش ها ويژه مناطق گرم و خشك است .
5- تهويه و استفاده از فن ها در سالن :
در شرايط مطلوب سالن از نظر دما ( 1/21- 3/18 درجه ) سرعت جريان مواد نبايد بيش از 9 متر در دقيقه باشد ولي با افزايش دما مي توان آن را تا حدي كه ايجاد گرد و غبار نكند ، افزايش داد . البته افزايش شدت جريان هوا تا حدود 31 روزگي تاثير معني داري بر رشد نيمچه ها ندارد . تهويه بويژه در تراكم هاي بالا سبب توزيع بيشتر اكسيژن شده ، سطح آمونياك و Co2 سالن را كاهش مي دهد .
روش بهتر تهويه اين است كه هواكش ها را در سقف سالن ها قرار دهيم تا هواي گرم را كه به طرف بالا حركت مي كند، بيرون بكشد .
همچنين بهتر است كه فن ها شب ها هم كار كنند زيرا مشخص گرديده كه خنك كردن جوجه ها در شب باعث تحمل بهتر گرما در روز بعد مي شود.
7- كاهش تراكم در فارم :
مي توان تعداد جوجه ها را در واحد سطح كاهش داده ، حرارت محيط را كم كرد . جوجه هاي تلف شده را بايد دو بار در روز ( اويل صبح و اواخر عصر ) از سالن جمع كرد.
8- استفاده از آب خنك :
به منظور جلوگيري از دهيدراتاسيون بدن طيور در دماي بالا ، بايستي آب به طور مداوم توزيع گردد. دماي آب نيز مهم است . مطالعات نشان داده ا ند كه آب آشاميدني خنك در حد 15 درجه سانتي گراد در مقايسه با آب 30 درجه سانتي گراد ، مصرف غذا را به ميزان 10-5 درصد افزايش مي دهد.
ا لبته طي آزمايشات مختلف معلوم شده كه مناسب ترين دماي آب آشاميدني در نيمچه هاي گوشتي 12-8 درجه سانتي گراد است و به ازاي هر يك درجه افزايش دماي محيط از 21 درجه سانتي گراد مصرف آب به ميزان 4% افزايش مي يابد.
براي تامين آب خنك يا بايد لوله هاي آب را عايق كاري كرد و يا سيستم آبخوري را حداقل 4-3 بار در روز از آب خالي كرد.
1- تغيير در سيستم آبخوري :
مشاهده شده مصرف آب توسط جوجه ها ي تحت تنش حرارتي ، از آ بخوري قطره اي نسبت به آبخوري هاي باز مانند انواع فنجاني ، زنگوله اي و ناوداني كمتر است و با افزايش حرارت ، مصرف آب از آبخوريهاي باز بيشتر شده ، را ندمان توليد بهتر مي گردد.
2- خاموش كردن چراغ ها و روشني ها در روز و ساعات گرم هوا و تغذيه در شب و ساعات خنك :
مصرف خوراك نيمچه ها در شرايط استرس حرارتي بلافاصله پس از روشناي صبح بالاست و به تدريج در اواسط روز كاهش مي يابد و باز هم حدود يك ساعت مانده به تاريكي ا فزايش مي يابد كه يك منحني به شكل U تشكيل مي گردد.
لذا ارائه خوراك در اوج مصرف بهتر است . اين امر با توجه به اينكه در نيمچه هاي گوشتي تغذيه آزاد و تمام وقت داريم تا حدودي باعث كاهش رشد مي شود .
3- نوع تغذيه :
مطالعات نشان داده ا ند كه مي توان رشد جوجه ها را در شرايط استرس حرارتي ، با تغذيه اجباري در سطح بالاي مصرف اختياري ا فزايش داد كه البته اين كار در سطح صنعتي به هيچ عنوان قابل اجرا نيست . همچنين مي توان جيره را به ميزان 10 % تغليظ كرد.
روش ديگر قرار دادن جوجه ها در محدوديت غذايي به ميزان 60 % در 4و5و6 روزگي است كه ضريب تبديل غذايي را كاهش داده ، وزن بدن و سرزندگي نيمچه ها را افزايش مي دهد . ارا ئه غذا به صورت پلت نيز باعث بهبود را ندمان مي گردد.
4- عوامل تغذيه اي :
فاكتورهاي تغذيه اي مهم و متعدد بوده و در هر شرايطي مي توان آنها را به كار گرفت . اين عوامل عبارتند از :
الف ) ويتامين ها و مواد معدني :
افزودن مكمل مواد معدني و ويتاميني به جيره نيمچه هاي گوشتي تحت شرايط استرس حرارتي باعث بهتر شدن ضريب تبديل غذايي نسبت به گروه شاهد مصرف غذا را بع ميزان 4/36% در ماده ها و 7/47% در نرها افزايش داد .
همچنين در يك آزمايش مشخص شد كه افزودن 2/0 % كلرايد پتاسيم به آب آشاميدني نيمچه هاي گوشتي تحت شرا يط استرس حرارتي ( 7/36 درجه ) باعث 7% ا فزايش وزن شد ولي مصرف غذا تفاوت معني داري نداشت.
بيكربنات سديم نيز جهت مقابله با آلكالوز ناشي از استرس حرارتي به كار مي رود به طوري كه طي يك آزمايش ، افزودن 1% كربنات سديم به جيره استاندارد خروس هاي جوان ، باعث بهتر شدن ا فزايش وزن روزا نه و ضريب تبديل غذايي شد . البته بيكربنات سديم باعث قليايي شدن ادرار شده ، نقرس حاصل مي شود. از طرف ادرار قليايي ، به همراه كلسيم محيط مناسبي جهت ايجاد سنگ هاي كليوي مي باشد. از تركيباتي نظير كلرايد آمونيوم ، سولفات آمونيوم ، متيونين و 4- هيدروكسي 2- متيل بوتانوئيك اسيد را مي توان استفاده كرده ، ادرار را اسيدي كرد و از وقوع سنگ كليه جلوگيري نمود .
از پيش مخلوط هاي ديگر ، ويتامين ث ( به ميزان 200 پي پي ام جيره ) است كه با كاهش دماي بدن ، تلفات را كاهش مي دهد . اثر ويتامين ث بر افزايش رشد جوجه ها در شرايط استرس حرارتي ، كاهش سنتز كورتيكو استروئيد ها است كه اين استروئيد ها موجب افزايش تجزيه پروتئين بافتها مي شوند.
همچنين ويتامين ث اثر تحريكي بر فعاليت بيگانه خواري سيستم ريتكولواند و تليال داشته ، توليد آنتي باديها بويژه ايمنوگلوبولين جي را ا فزايش مي دهد .
البته طبق تحقيقات صورت گرفته ، اين ويتامين بايد به همراه روي مصرف گردد ، چون روي سبب ا فزايش جذب روده اي آن شده ، جذب آن را از 6/2 به 32/6 ميلي گرم بر ليتر در هر ساعت از هر سانتيمتر مربع روده مي رساند. در يك تحقيق مشخص شده كه افزودن ويتامين هاي A , B , D , E به ميزان 235 ميلي گرم در ليتر به آب آشاميدني نيمچه هاي گوشتي تحت شرايط استرس حرارتي ، سبب ا فزايش معني داري در وزن روزانه گرديده و ضريب تبديل غذايي را كاهش داد. همچنين ميزان توليد ايمنو گلوبولين جي در اين جوجه ها بيش از شاهد بود كه باعث كاهش تلفات ناشي از استرس حرارتي ، به ميزان 62% گرديد.
مشكل عمده اي كه در رابطه به مصرف ويتامين ها وجود دارد ، اين است كه ويتامين ها بسيار فرار هستند ، بويژه هنگامي كه در مجاورت چربي و عوامل آن و عوامل اكسيد كننده واقع مي شوند .
ب ) چربي ها :
مطالعات نشان داده اند كه ا فزودن چربي به جيره نيمچه هاي گوشتي تحت شرايط تنش حرارتي ، باعث بهبود مصرف غذا و عملكرد مي شود ، چون حرارت افزايشي حاصل از كاتابوليسم چربي در بدن در مقايسه با ساير منابع
ا نرژي نظير كربوهيدرا تها و پروتئين ها كمتر است و در نتيجه حرارت كمتري در بدن توليد مي شود. همچنين چربي به علت كاهش دادن سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش ، جذب مواد مغذي را بيشتر مي كند . [1]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] گرد آوري : اكبر محمد پور كارشناس ارشد امور دام جهاد كشاورزي شهرستان بستان آباد
2 نوشته شده در سه شنبه 16 اسفند1384ساعت 2:15 Pm توسط سهراب محمدي | 2 نظر
استرس گرمايي(1)
استرس گرمايي يكي از عواملي است كه به دليل ايجاد ضررو زيان مالي ناشي از كاهش عملكرد طيور و افزايش تلفات ، مي تواند به عنوان يك مشكل جدي براي پرورش دهندگان طيور مورد توجه قرار بگيرد . علاوه بر به كار گيري روش هاي مناسب مديريتي به منظور كاهش درجه حرارت محيط پرورش از قبيل تغيير سيستم پرورش از فضاي باز به سالن هاي مجهز و بهبود و اصلاح جيره هاي غذايي ، نكته اي كه توجه به آن حائز اهميت است به حداقل رساندن اثرات شديد استرس گرمايي بر روي پرنده است . استفاده از مكمل هاي خوراكي حاوي الكتروليت ها از قبيل بيكربنات سديم و كلريد پتاسيم مي توا ند به عنوان يك روشي براي تصحيح سطوح كاهش يافته دي اكسيد كربن ، بيكربنات و پتاسيم خون در پرندگاني كه از استرس گرمايي رنج مي برند ، به كار رود.
به طور كلي پرندگان زماني دچار استرس گرمايي مي شوند كه بدن آنها در ايجاد تعادل بين حرارت توليد شده از بدن دچار مشكل شود.
با توجه به اوضاع و شرايط آب و هواي كشور ما در اكثر نقاط و در فصول گرم حرارت محيط چند ماه در سال بالاتر از حد مورد نياز در مرغداري است ، مرغداران بايستي با به كارگيري روش هايي از بالارفتن درجه حرارت در سالن ها جلوگيري نمايند تا استرس حرارتي در سالن ها ايجاد خسارت نكند و يا به عبارتي ديگر ضايعات وارده به حداقل برسد . استرس حرارتي از مهمترين استرس هاي فيزيولوژيكي و محيطي است كه مانند عوامل استرس زاي ديگر مثل گرد و غبار ، واكسن ، سرو صدا و نامطلوب بودن تهويه ، نارسايهاي تغذيه اي و ... سبب بر هم خوردن روابط موزون بيولوژيكي ارگانيزم موجود زنده شده و سبب تغيير در عادت و رفتار آنها و تاثير بر روي كيفيت و كميت توليد مي گردد. مرغ براي حفظ فعل و انفعالات بدن بدون تغييرات مهم در ارگانيزم به حرارت 5/24-5/16 درجه سانتي گراد نياز دارد كه اصطلاحاَ حرارت اپتيموم و چهار چوب حرارتي خنثي مي نامند. در دماي پايين تر از محدوده مذكور متابوليزم بده فشرده تر شده و مصرف غذا بالا مي رود كه تخريب ضريب تبديل غذايي از پي آمدهاي آن است .
در دماي بالاتر ، بر حسب شدت ، فركانس تنفسي شديدتر مي شود ، اشتها كمتر مي گردد و تشنگي بيشتر مي شود ، در نتيجه تجمع مرغ در اطراف آبخوري ها و هواكش ها بيشتر مي شود ، تعداد تنفس افزايش مي يابد ، ميزان رشد روزا نه و مصرف غذا كاهش مي يابد . تخم مرغ كم شده و اندازه آن كوچك و پوسته آن نازك مي شود ، توليد اسپرم و خاصيت جوجه در آوري كم مي شود ، درصد تلفات بالا مي رود و حتي عوارض ظهور بيماري و كاني باليسم ظاهر مي گردد.
با چنين شرايطي براي پايين آوردن دماي سالن در نقاط گرم و در فصل تابستان مي توان به عوامل زير توجه داشت :
الف ) توجه به ساختمان واحدهاي مرغداري :
در ساختمان لانه هاي مرغداري براي كنترل حرارت نكات زير را بايد مورد توجه قرار داد:
1-قرار دادن طول سالن ها در جهت شرقي و غربي در سيستم لانه هاي باز جهت كاست تابش مستقيم اشعه خورشيد.
2- تنظيم فواصل بين سالن ها به طوري كه جريان هوا در حد معقولي تامين شود .
3-درختكاري محوطه سالن ها – درختاني در محوطه و جناحين سالن كاشته شوند كه ضمن دارا بودن رشد سريع ، داراي خزان و برگ ريزان بوده تا از تابش مستقيم خورشيد در فصول گرم روي سقف جلوگيري بعمل آورده و بالعكس در فصل سرد از آن بتوا نيم استفاده كنيم .
4-ا يزولاسيون سالن خصوصاَ سقف از ورق هاي ايزولان به قطر 4-2 سانتي متر ، براي اين منظور مي توان ازپشم شيشه ، صفحات فيبر فشرده و بالاخره چوب استفاده نمود.
5-منظور كردن تعدادي هواكش با قدرت هوادهي و جابجايي هواي مناسب ، زيرا ا فزايش سرعت هوا باعث كاستن درجه حرارت محيط مي گردد. لازم به توضيح است كه جريان هوا هميشه در اين ارتباط اثر مثبت ندارد بلكه وقتي كه هواي سالن بيش از حد بالا رود به علت ا فزايش تبخير سريع بدن جريان هوا ا ثر منفي خواهد داشت .
فن هاي داخلي را بايد طوري تعبيه نمود كه پروانه هاي آن به طور عمودي و مستقر شده و جريان هوا را به طور ا فقي برقرار سازد تا حداكثر جابجايي هوا را بر روي مرغ ها داشته باشيم .
6-وضعيت سالن – سقف سالن ها معمولاَ ممكن است مسطح ، شيب دار و يا مدور ( طاقي ) باشد . در هر يك از اين حالات شيب دار بايد در حدود 40-30 درصد شيب داشته باشد تا جريان هواي طبيعي برقرار شود ودرجه حرارت را پايين آورد .
سقف سالن ها بايد لبه دار باشد تا در موقع تابش مستقيم نور خورشيد به عنوان سايه بان مورد استفاده قرار گيرد. جهت انعكاس نور و عدم انتقال حرارت به داخل سالن هايي كه از نظر ا يزولاسيون مشكل دارند مي توان از رنگ سفيد و روشن براي رنگ آميزي استفاده نمود .
7-تعبيه لوله هاي آب در طول سالن به طوري كه در فواصل 7-5 متري به نازل ها و ا سپرا تورهايي به ارتفاع 5/1 متر و با قدرت آبدهي 3 ليتر در ثانيه مجهز باشند. جهت اسپري آب در سالن ها هر نيم ساعت به مدت 5 دقيقه در نقاطي كه رطوبت هوا پايين است مي توان دستگاه را به كار انداخت .
8-استفاده از كولرهاي آبي در مناطق خشك كه توسط كانال هاي هواي سرد و مرطوب را به داخل سالن ها هدايت مي كند . استفاده از اين سيستم به شكل ا بتداي تر و ارزان تر در سيستم هاي لانه هاي باز ، با آويزان نمودن چهار چوب قابدار همراه با پوشال در مدخل ورود هوا در طول سالن است كه با خيس نمودن پوشال ها به خنك شده هواي ورودي كمك خواهد شد.
ب) تغييرات در جيره غذايي :
در طول استرس حرارتي به لحاظ جلوگيري از ا فزايش حرارت بدن ، طيور غذا كمتر مصرف مي كنند ، چون حيوان بر حسب ميزان احتياج به ا نرژي ، خوراك مصرف مي كند و به محض تامين ا نرژي از خوردن خودداري مي كند . در نتيجه اگر تغييراتي در جيره داده نشود حيوان دچار كمبود بعضي از مواد مي گردد. بنابراين بسته به شرايط فصلي و ميزان حرارت بايد ميزان مواد مغذي را در جيره تغيير داد. بايد توجه داشته باشيم كه به ازاي هر يك درجه سانتي گراد ا نحراف از درجه حرارت خنثي يك درصد كاهش يا ا فزايش مصرف غذا خواهيم داشت . به عنوان مثال در سن 6 هفتگي به بعد چنانچه دماي سالن 34 درجه سانتي گراد باشد با احتساب 10 درجه سانتي گراد ا نحراف از درجه حرارت خنثي روزا نه با 10 درصد كسري مواد مغذي در جيره روبرو خواهيم بود. درچنين حالت بايد در محاسبه مواد مغذي جيره ، مقدار عددي مواد مغذي 10 درصد بيش از حد معمول باشد . در چنين حالتي بهتر است به جاي ا فزايش ميزان پروتئين اسيد آمينه ها به خصوص ليزين و اسيد آمينه هاي گوگرددار اضافه نمودن پروتئين ممكن است خود سبب توليد ا نرژي شده و سبب تشديد استرس حرارتي در طيور گردد.
ج) محدوديت هاي تغذيه اي :
متابوليزم هضم غذا باعث ا فزايش حرارت داخلي بدن مي گردد . مقايسه پرندگاني كه در طول مدت استرس حرارتي در دستگاه گوارش غذا دارند با آنهايي كه تحت محدوديت جيره غذايي هستند نشان داده است كه در دسته اول ، عوارض استرس حرارتي بيشتر از دسته اي است كه در محدوديت غذايي بوده ا ند و دستگاه گوارش خالي داشتند.
با علم به اينكه مقاومت و مدت زمان زنده ماندن در استرس حرارتي با وزن طيور را بطه عكس دارد . مشاهدات عيني در گله هاي مادر در مقايسه با گله هاي گوشتي ( گذشته از مسئله تركم كه مي توا ند در تلفات نقش داشته باشد ) با توجه به وزن بالا در رابطه با تلفات استرس حرارتي محدوديت جيره در گله هاي مادر در طول مدت استرس است كه مقاومت آنها را به خوبي نشان مي دهد . در اين را بطه توصيه مي گردد جهت بالا بردن مقاومت گله هاي گوشتي به استرس حرارتي در اوقات گرم روز كه درجه حرارت سالن ها از 32 درجه سانتي گراد تجاوز مي كند غذا از دسترس طيور خارج گردد . توصيه مذكور عملاَ در روزهاي گرم تابستان در فاصله زماني 10 صبح تا 4 بعد از ظهر ( دماي بيشينه شبانه روز ) در تعدادي از فارم هاي شبانه روز در تعدادي از فارم هاي مازندران به كار گرفته شده و نتايج قابل توجهي داشت . قابل ذكر است كه كسري دان مصرفي و كاهش رشد احتمالي در ساعات خنك شبانه روز قابل جبران است .
ه ) وضع فيزيكي دان
حتي الامكان سعي شود از دان هاي فشرده ( پلت ) استفاده گردد زيرا باعث ازدياد مصرف شده و در ثاني از جنب و جوش و تحرك مرغ كاسته مي شود . با توجه به پاييت بودن انرژي ، ا قلامي مثل سبوس گندم با در نظر گرفتن ميزان فيبر مي توان جهت بالا بردن كيفيت فيزيكي ، دان پلت مورد استفاده قرار گيرند.
و) استفاده از اوماج با افزودن ملاس يا دوغ تحريك اشتها و بالا بردن مصرف غذا
ز) تحريك اشتهاي مرغ با به هم زدن دان 3-2 مرتبه در روز.
همچنين تنظيم ارتفاع دان در دا نخوري ها به حد كم 1-5/0 سانتيگراد به طوري كه هميشه دان تازه در اختيار باشد.
ح ) افزايش ويتامين C :
در جيره به نسبت ( P.p.m ) 100-50 ويتامين C باعث سنتز هورمون هاي موثر در آزاد سازي ا نرژي براي اعمال اساسي بدن مثل ضربان قلب ، تنظيم فشار خون ، حرارت ، تنفس و... خواهد شد. در ثاني ويتامين C باعث تحريك اشتها شده و در حرارت بالا باعث مي شود كه مصرف دان در ا ثر گرما جلوگيري گردد در نتيجه ميزان رشد در هوار گرم كمتر كاهش مي يابد.
د) استفاده از يخ در آب آشاميدني طيور :
جهت تعديل و كاستن درجه حرارت داخلي و تحريك به مصرف آب بيشتر كه به طور ضمني در مصرف دان ناثير خواهد داشت