تور ترال، تور گوشگير كف، قفس و رشته قلابهاي طويل مهمترين ابزار صيد ماهيان كفزي مي‌باشند ( et al, 2005çekiç). با توجه به تاثيرات سوء تورهاي ترال بر بستر درياها و زيستگاههاي آبزيان (Hall, 1999) و همچنين ماندن زياد آبزيان صيد شده توسط تور گوشگير (كه غالبا تلف مي‌شوند) در آب دريا كه در بسياري از گونه‌ها مانند شوريده منجر به افت شديد كيفيت ماهي مي‌شود، استفاده از ابزاري مانند قفس كه آبزي صيد شده تا زمان برداشت درون آن زنده ميماند (Gabriel et al, 2005) و از طرفي نسبت به تور گوشگير و ترال كف آسيب كمتري بر ذخاير وارد مينمايد ( et al, 2005çekiç) ضروري به نظر مي‌رسد. امروزه در حدود %25 از صيد آبزيان توسط قفس انجام مي‌شود(Gabriel et al, 2005 & Scharer et al, 2004) و جزء وسايل مهم صيادي مي‌باشد.
قفسها، تله‌هاي سه بعدي هستند كه در طيفهاي گسترده‌اي از اشكال و اندازه‌ها با استفاده از مواد مختلف ساخته مي‌شوند و آبزيان مختلف به قصد يافتن پناهگاه يا براي خوردن طعمه[1] موجود در قفس وارد آن شده كه خروج از اين قفسها بسيار سخت و يا غير ممكن است. در هر كشور و منطقه‌اي قفسهاي خاصي با اندازه‌هاي مشخصي استفاده مي‌شود و در منطقه خليج فارس و درياي عمان از نوعي قفس سيمي خاص با ارتفاع تقريبي 7/1 متر ، قطر 2 متر و چشمه 50-35 ميليمتر با يك دريچه ورودي به شكل مخروط ناقص استفاده مي‌شود ( خاني‌پور و امينيان، 1383 و(Gabriel et al, 2005 كه در ايران به آن گرگور گفته مي‌شود.
شكل1- گرگور مورد استفاده در خليج فارس كه در آن تور سيمي بر روي يك اسكلت آهني قرار مي‌گيرد ( برگرفته از( Gabriel et al, 2005)).
در صيد با گرگور، گرگورهاي طعمه گذاري شده را به شيوه متصل به هم با استفاده از طناب رابط بلند[2] پشت سرهم بر روي بستر كار گذاشته، با استفاده از لنگرها ثابت و بوسيله بويه‌ها و يا با استفاده از GPS (براساس روش رايج صيادان محلي در منطقه) محل قرارگيري مشخص مي‌شود ( et al, 2005çekiç). شكل 2 نحوه قرارگيري قفسها در دريا را نشان‌مي‌دهد.
شكل 2- روش لانگ‌لاين براي قفس‌گذاري در دريا كه معمولا قفسها با فاصله 40 تا 50 متر از همديگر قرارگرفته تا با يكديگر همپوشاني[3] نداشته باشند.
[3] نداشته باشند.
در بررسي صيد در واحد تلاش ماهيان صيد شده با استفاده از گرگور از رابطه استفاده مي‌شود كه Cميزان صيد و ƒ ميزان تلاش بر حسب قفس-روز مي‌باشد(Gulland, 1975).
استفاده از قفس معايبي نيز دارد، در بسياري از كشورها معمولا به منظور جلوگيري از برداشت قفس توسط ساير صيادان براي تعيين محل قرارگيري قفسها از بويه استفاده نمي‌شود و توسط [4]GPSمحل قرارگيري قفسها مشخص و در زمان برداشت با استفاده از چنگك[5] قفسها از آب خارج مي‌شوند كه برخي مواقع به دليل جابجائي قفسها در اثر جريانهاي آبي يا پاره شدن طناب رابط در برخورد باصخره‌ها، يافتن مجدد قفسها توسط صيادان مشكل و در برخي مواقع غير ممكن مي‌گردد كه اين گم شدن قفسها[6]مهمترين مشكل در اين نوع ابزار صيادي مي‌باشد(Scharer et al, 2004). گم شدن قفس باعث وقوع پديده صيد پنهان[7] و افزايش مرگ و مير بسياري از آبزيان مي‌شود كه ماهيان در دام افتاده يا اجساد آنها طعمه[8]اي براي ساير ماهيها مي‌شوند و به همين ترتيب ممكن است توده بزرگي از آبزيان توسط اين قفسها از بين بروند كه در هر منطقه بايستي نسبت قفسهاي گم شده مشخص شود تا در صورت بالا بودن اين نسبت تدابير لازم مانند ساخت قفسهايي با تور سنتتيك كه در مدت زمان مشخص از يك سمت پوسيده و باز شود و آبزيان در دام افتاده آزاد شوند، اتخاذ شود(Gabriel et al, 2005). همچنين از ديگر معايب قفس صيد آبزيان نابالغ در زماني است كه ساختار و دريچه‌هاي ورودي و فرار نا‌بالغين آن مناسب نباشد(كهفي‌زاده، 1384) كه فشار صيادي رشد[9] افزايش يافته و باعث كاهش ذخاير آبزيان و همچنين كاهش كارائي قفس خواهد شد بنابراين تعيين نقاط مناسب براي قفس‌گذاري از نظر كاهش صيد افراد زير سايز و كاهش گم‌شدن قفسها ضروري مي‌باشد زيرا برخي مناطق نقش نوزادگاه را براي برخي از آبزيان در دوران اوليه زندگي دارند و قرار گرفتن قفس در اين مناطق باعث صيد آنها مي‌شود(McBride and Styer, 2003)، همچنين در برخي از مكانهاي صخره‌اي و مرجاني احتمال گم شدن قفسها در اثر پاره شدن طناب ارتباطي در هنگام جابجائي آنها بيشتر است(Scharer et al, 2004).
منابع:
1) خاني‌پور، ا.، امينيان، ف.ب.، 1383. راهنماي علمي و عملي ماهيگيران. موسسه تحقيقات شيلات ايران. 227 ص.
2) كهفي‌زاده، ف.، 1384. بررسي كارائي و نصب دريچه بر روي بدنه گرگور. گزارش نهايي طرحهاي تحقيقاتي. موسسه تحقيقات شيلات ايران. 88ص.
3) çekiç, M., Dal,T., Basusta,N., Gokçe, M. A., 2005. Comparison of two different types of basket traps on fish catches in Iskenderun Bay. Turk.J.Vet.Anim.Sci. 29:743-749.
4) Gabriel, O., Lanage, K., Dahm,E. and Wendt,T., 2005. Fish catching methods of the world. Blackwell Publishing. Fourth edition. Pp: 523.
5) Gulland, J. A., 1983. Fish stock assessment. A manual of basic methods. FAO/Wiley series on food and agriculture.PP: 223.
6) Hall, S.J., 1999. The effects of fishing on marine ecosystems and communities. Blackwell Science. PP: 274.
7) McBride, R. S. and Styer, J. 2003. Species composition, catch rates, and size structure of fishes captured in the south florida lampara net fishery. Florida Fish and Wildlife Conservation Commission. Petersburg.
8) Scharer, M., Prada, M. C. and Appeldoorn, R. S., 2004. The use of fish traps in Puerto Rico: Current practice, longterm changes, and fishers’ perceptions. 55th Gulf and Caribbean Fisheries Institute.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Bait
[2] Long line
[3] Overlap
[4] Global positioning system
[5] Grapple hook
[6] Ghost traps
5 معني لغوي Ghost fishing صيد گم شده مي‌باشد و چون عمل صيد توسط قفس گم شده ادامه‌دار بوده(Continue fishing) و ممكن است توده بزرگي از آبزيان در مدت زماني طولاني صيد شوند، به نظر مي‌رسد كلمه صيد پنهان كه برخلاف واژه قبلي حالت مصدر داشته و فقط اشاره به زمان گذشته ندارد بهتر است.
[8] Bait
[9] Growth overfishing
بررسی اجمالی صید آبزیان با استفاده از قفس با تاکید بر معایب و مزایا
پاسخ با نقل قول
