فضای سبز در توسعه شهری

[paksersht]

از دیدگاه شهرسازی، فضای سبز شهری عبارت است از بخشی از سیمای شهر كه از انواعگیاهان تشكیل یافته است. در صورتی كه از فضاهای آزاد شهری كه متضاد فضاهای ساخته، یا ساخت فیزیكی شهراست، صحبت كنیم در این صورت فضاهای بالقوه جهت توسعه فضای سبز شهری مطرحمی‌شوند. به طور كلی فضای سبز برخلاف معنایی كه ممكن است در ذهن ایجاد كند، تنها محلیدارای درخت و گیاه نیست، بلكه نماد و سمبلی از تفكرات فرهنگی و اجتماعی یك جامعهاست. مكان ظهور فضای سبز تنها پارك‌ها را دربرنمی‌گیرد، بلكه باغ‌ها و باغچه‌هایخصوصی، نوار سبز حاشیه شهرها و حتی خیابان‌ها و گورستان‌ها را نیز شامل می‌شود. همین‌طور فضای سبز، اماكن فرهنگی (كتابخانه‌، تئاتر و...)، اماكن مذهبی، محلی برایانواع بازی‌ها و ورزش‌های مختلف، محلی برای الهام گرفتن از طبیعت جهت سرودن شعر،نقاشی، عكاسی و... را نیز شامل می‌شود. باید دانست فضاهای سبز اشكال گوناگون به خود می‌گیرند و بنا به تراكم محیط شهریو كاربردی كه دارند، مساحت و جایگاه‌های متفاوتی را اشغال می‌كنند. برای طبقه‌بندی فضاهای سبز شهری می‌توان معیارهای خاص زیر را در نظر گرفت:* موقعیت فضاها (شهری، حومه شهری، حاشیه شهری)* میزان تجهیز (تجهیز شده به طور كامل،تجهیز شده به طور ناقص، تجهیز نشده)* نوع و میزان گشایش در برابر جمعیت (باز، بسته،مجانی، پولی)* نوع اداره آن * فاصله تا محل‌ زندگی* گروه سنی استفاده‌كننده (كودك،جوان، پیر) ضروری است قبل از هر اقدامی درباره فضای سبز شهری، شآب و هوایی كشور رادر انتخاب گونه‌های مناسب به طوری كه همگام با طبیعت باشد مورد توجه قرار داد وشرایط محیطی و اقلیمی را نیز شناسایی كرد. تدوین برنامه مشخص برای فضای سبز درشهرها و رفع كاستی‌ها در برنامه‌ریزی‌های كلی، می‌تواند از گسترش سلیقه‌ای، تقلیدیو اتفاقی این‌گونه فضاها جلوگیری كرده و از خطای برنامه‌ریزی و محاسباتی ما را دورنماید. ضرورت توجه به فضای سبز شهری در طرح‌های توسعهشهری در سال‌های اخیر در كشور ما آنچه بیش از هر چیز در بخش مدیریت فضای سبزشهرداری‌ها مطرح بوده، ایجاد فضاهای سبز جدید و توسعه آنها بوده است. این در حالیاست كه «حفظ و نگهداری» فضاها و گونه‌های گیاهی كه در واقع پتانسیل فضای سبز شهریما را تشكیل می‌دهد، می‌تواند از شتاب و خلق فضاهای جدید جلوگیری كند. طرح‌های توسعه شهری امروز خود، عواملی برای تخریب فضاهای سبز موجود شهرها هستند. این طرح‌ها اغلب بدون توجه به توان موجود تهیه می‌شوند و به همین دیدگاه باعثمی‌شوند مسیرها یا فضاهای سبزی كه به طور طبیعی در حاشیه آبراه، قنات یا رودخانه‌ایشكل گرفته است، تخریب شوند و به كاربری‌های مسكونی و یا كاربری‌های دیگر اختصاصیابند و در عوض زمین‌های دیگری به عنوان فضای سبز پیش‌بینی می‌شوند كه گاه تملك وتخریب آنها سالها طول می‌كشد. آنچه می‌بایست مورد توجه قرار گیرد «حجم سبز» و «ذخیره سبز» است نه «سطح سبز». بنابراین ضروری است همان‌گونه كه در مورد ساخت كالبدی بخش بی‌جان شهر برنامه‌ریزیصورت می‌پذیرد و پیرامون آن به تعمق می‌پردازند، در مورد برنامه‌ریزی بخش جاندارنیز باید برنامه‌ریزی كرده و به تفكر پرداخت.